WONEN NAAST HMC BEDRIJVEN EEN KANSRIJKE COMBINATIE

Transcriptie

1 WONEN NAAST HMC BEDRIJVEN EEN KANSRIJKE COMBINATIE Deze korte studie gaat over de kansen die ontstaan als je woningen met bedrijven in een Hoge Milieu Categorie (HMC4 en hoger) combineert. In eerste instantie lijken deze twee functies slecht samen te gaan. Dit type bedrijven produceert stank, fijnstof en geluid, en veel vervoersbewegingen. Wie wil daar nou naast wonen? Zonder aanpassingen waarschijnlijk een enkeling. Maar binnen de 13 verdichtingslocaties in de zuidelijke Randstad zullen tot 2040 zeker woningen in bestaand stedelijk gebied tòch een plekje moeten krijgen, en op diezelfde locaties staan momenteel veel HMC bedrijven. Dit betekent dus dat de stad zal (blijven) verdichten, óók op en rondom de bedrijventerreinen. Wij beschouwen de combinatie wonen en HMC bedrijven als een paradox, een schijnbare tegenstelling. Combineren betekent transformeren. Maar niet alleen de bedrijven. Oók woningen, overige bedrijvigheid en de openbare ruimte en regelgeving zullen anders vormgegeven moeten worden. Alle stakeholders moeten bewegen. Aan de basis voor deze opgave staat een slimme stedelijke herverkaveling en clustering van bedrijven met een hoge milieucategorie, en een zoektocht naar samenwerkingen. Ervan uitgaande dat in toekomst in deze gebieden nog steeds ruimte is voor HMC bedrijven ontstaat de vraag hoe om te gaan met de hindercontouren die er dan nog steeds zullen bestaan. Onze studie heeft geresulteerd in een toolbox van mogelijkheden; mogelijke ingrepen voor bedrijven, woningen en openbare ruimte. Los beschouwd zijn de ingrepen eenvoudig, maar het slim en bewust combineren van eenvoudige ingrepen leidt tot succesvolle menging van wonen en bedrijvigheid. Hoe vinden we die juiste combinatie? Daarvoor zijn gedeelde intenties noodzakelijk. Een gezamenlijke stip aan de horizon. Wij zijn er van overtuigd dat de groen-blauwe ruimte de sleutel tot succes is, waardoor de combinatie wonen - HMC bedrijven zal resulteren in een goed stuk stad met een geheel eigen karakter. In de stad van 2040 zal ruimte schaars zijn, terwijl de stedelijke opgave voor een leefbare en klimaatbestendige stad met ruimte voor groen, water en biodiversiteit alleen maar groter wordt. Deze ruimte een soort bufferzone - is dé manier om HMC bedrijven en woningen naast elkaar te laten bestaan. De verwachting is dat HMC locaties zich richting 2040 ontwikkelen als hubs, als plekken midden in de stad waar je grondstoffen kan halen en brengen. Rondom deze hubs zal bufferruimte wenselijk zijn, want hinder zal altijd in meer of mindere mate blijven. En die buffer is een kwaliteit! Het biedt namelijk -naast ruimte voor andere bedrijvigheid- vooral veel licht, ruimte, water en groen en dat is schaars goed geworden in de stad! Deze groen-blauwe bufferruimte is even eenvoudig als doeltreffend in de stad van Aan de hand van een fictieve locatie lichten wij onze toolbox van mogelijkheden toe.

2 FICTIEVE LOCATIE MET 2X HMC (4) Op deze fictieve locatie zien we een bedrijventerrein met beton- en asfaltcentrale. Deze ligt aan de rand van het oude stadscentrum, in verbinding met het groene ommeland via weg én water. Richting centrum Potentiële hoogwaardige OV-locatie Betoncentrale Weginfrastructuur t.b.v. aanvoer / afvoer Asfaltcentrale Richting Groene Hart Waterweg t.b.v. aanvoer grondstoffen HMC bedrijven

3 WONINGBOUWOPGAVE VAN CA WONINGEN Op deze fictieve locatie van ca. 100 hectare gaan wij uit van een gemiddelde vraag naar woningen conform uitgangspunten verstedelijkingsalliantie, wat uitkomt op 6000 woningen. Contour locatie toevoegen

4 FICTIEVE LOCATIE MET 2X HMC (4) We gaan er van uit dat er in 2040 nog vraag is naar nat beton en asfalt, dat de productieprocessen hard op weg zijn naar circulair, CO2 en energieneutraal. Ook worden andere bedrijvigheden toegevoegd aan de bedrijventerreinen, waardoor ze gaan fungeren als hub waar diverse grondstoffen gebracht en gehaald kunnen worden. Beperkingen zijn er nog wel, maar geluid/geur/gevaar/stof-overlast is zodanig dat wonen een stukje dichterbij kan komen. We gaan uit van hindercontouren van max 300m voor geluid en geur. Stof en een veilige logistiek buiten de HMC locatie zal sowieso dusdanig geminimaliseerd worden dat wonen ernaast veilig is. 200 meter-contour betoncentrale Minimalisering fijnstof + Veilige logistiek 300 meter-contour asfaltcentrale

5 DE STAD IN 2040 De stad in 2040 zien wij als volgt voor ons: Het open landschap, onze longen, zijn nog steeds groen en open. Er zijn elk jaar duizenden woningen binnen het bestaande stedelijke gebied bijgekomen, maar door een slimme en compacte stad te maken, is het gelukt om tóch een gezonde en fijne leefomgeving te maken. Maar ruimte is dus schaars. Als wij door deze bril kijken naar wonen en werken rondom een HMC locatie, zien wij kansen!

6 SCHAALSTUDIE Wat heeft een goede woon-werkomgeving nog meer nodig dan woningen en werklocaties? Om daar meer grip op te krijgen nemen we jullie kort mee in onze analyse naar verschillen in woon- en werklocaties. Hoe verschilt de wegenstructuur, het zogenaamde weefsel? En hoeveel infrastructuur en verharding (zowel privé als openbaar), bebouwing, verharding, groen/water is aanwezig bij typische HMC4-werklocaties, en bij naastgelegen woonwijken? Wij analyseren 4 exemplarische voorbeeldlocaties.

7 SCHAALSTUDIE: DEN HAAG BINCKHORST De meest bekende van alle 13 verdichtingslocaties; de Binckhorst in Den Haag, en het daarnaast gelegen Voorburg.

8 SCHAALSTUDIE: DELFT SCHIE Delft, Schieweg-Noord, met daarnaast de wijk Voorhof.

9 SCHAALSTUDIE: DORDRECHT JULIANAHAVEN Dordrecht Julianahaven, en naastgelegen Wielwijk.

10 SCHAALSTUDIE: ROTTERDAM SPAANSE POLDER En Rotterdam Spaanse Polder met daarnaast een stukje Oud-Mathenesse. Uit deze analyse valt natuurlijk als eerste het verschil in weefseldichtheid op; de wegenstructuur in HMC4-werklocaties is vele malen grover dan die in woonlocaties. En er is veel water bij de werklocaties, en veel groen bij de woonlocaties.

11 SCHAALSTUDIE: GEMIDDELD GRONDGEBRUIK Als we naar de gemiddelde percentages kijken, valt ons als eerste op dat als je groen en water samen beschouwt, het % redelijk dicht bij elkaar zit, maar absoluut is er substantieel minder water en groen bij werklocaties. Deze ruimte wordt gevuld door bebouwing. Verharding en infra opgeteld is bij wonen en werken exact gelijk.

12 RICHTLIJNEN GROEN IN DE STAD Tel hierbij op dat voor het dagelijks gebruik van groen (spelen, luieren en sporten) openbare groengebieden binnen een afstand van 500 meter van de woning van belang zijn.* Er bestaat geen vastgestelde norm voor de hoeveelheid groen per woning, maar in de Nota Ruimte wordt een richtgetal van 75 m2 groen per woning genoemd.** Dat zou betekenen voor onze fictieve locatie met zo n 6000 woningen, we 45 hectare aan groen in het gebied van 100 hectare zouden moeten hebben. Bijna de helft dus! Dat is een stuk meer dan in onze referentielocaties. Conclusie: Om van onze fictieve locatie een toekomstbestendig stuk stad te maken zullen we groen én water slim moeten inzetten, waardoor we hittestress vermijden, rainproof zijn, én het simpelweg goed verblijven is voor mens en dier. *Compendium voor de Leefomgeving, Beschikbaarheid groen in de stad, 2010 ** Nota Ruimte, VROM, 2006

13 DE STAD IN 2040 Wat concluderen we uit onze analyse? En hoe voedt dit onze visie op de opgave? Hoe ziet de werklocatie in 2040 er uit als al die woningen erbij zijn gekomen? - Het weefsel is fijner; meer wegen, geschikt voor auto, fietser en voetganger - Het is klimaatbestendig stuk stad, waarin m2 verharding drastisch is verminderd - Het aanwezige grote wateroppervlak is aangegrepen als kans om dit stuk stad uniek te maken! In dit beeld zie je duidelijk de buffer tussen de HMC4-werklocatie en het wonen. In het laatste deel van dit document lichten we de toolbox toe, waarmee de bedrijven, de bufferzone, en de woningen zich door kunnen ontwikkelen om samen tot een uniek en toekomstbestendig stuk stad te komen.

14 TOOLBOX - 4 PLEKKEN Voor de transformatie maken we onderscheid tussen onderstaande 4 plekken waar we ingrepen voorstellen. Wijk met: - Wonen - Infrastructuur bufferzone HMC4 locatie

15 TOOLBOX - HMC LOCATIE We beginnen bij hoe de HMC locatie zelf kan, of zelfs móet transformeren, waarbij we een aantal manieren voor transformatie zien. 200 meter-contour betoncentrale 300 meter-contour asfaltcentrale

16 TOOLBOX HMC LOCATIE TOOL A De locatie moet naar een kleinere hindercontour. Dat kan door kleine acupuntuur ingrepen, zoals het isoleren van de stortkokers en maken van kleine overkappingen. 100 meter-contour betoncentrale 200 meter-contour asfaltcentrale

17 TOOLBOX HMC LOCATIE TOOL A Daarnaast zal een andere wijze van overlast meten bijdragen aan het preciezer localiseren van hinder, waardoor meer adequate reducerende maatregelen getroffen kunnen worden. Spiderweb contourc

18 TOOLBOX HMC LOCATIE TOOL B De locatie wordt toegankelijker en krijgt aantrekkelijke erfgrenzen, waardoor het terrein meer onderdeel voelt van de stad. We kunnen ons voorstellen dat langs de rand van het terrein en aan het water een aantrekkelijke recreatieve route komt. Een hoge brug maakt routes over water mogelijk, zonder de vaart te hinderen, en wordt en passant een eye catcher.

19 TOOLBOX HMC LOCATIE In de toekomst zullen HMC bedrijven niet meer 24/7 draaien, waardoor er s nachts ruimte ontstaat voor mede-gebruik van het terrein. Zo kan een wisselend dag-nacht gebruik zorgen voor een verhoogde gebruikswaarde voor omwonenden.

20 TOOLBOX HMC LOCATIE Bijvoorbeeld als parkeer-hub voor elektrische en zelfrijdende auto s

21 TOOLBOX HMC LOCATIE Of in het weekend als festival-locatie waarmee er een nuttig dubbel-gebruik van de geluidshinder-contour ontstaat.

22 TOOLBOX - BUFFERZONE Voor de fysieke bufferzone die ook in onze stad van de toekomst nog zal bestaan gaan we ruimte maken tussen wonen en werken; middels afwisselende buffers in zowel horizontale en/of verticale zin worden deze zones interessanter en dynamischer!

23 TOOLBOX - BUFFERZONE Straten zijn nu heel breed. Die ruimte kunnen we opvullen met wonen, bedrijven, groen, parkeren. Daarmee maken we de profielen smaller, pakken we de randen van de HMC locaties aan, en voegen we programma toe!

24 TOOLBOX - BUFFERZONE Door de bufferzone in horizontale zin in te zetten voor stadslandbouw of stedelijke voedselproductie is het mogelijk om slim gebruik te maken van restromen zoals warmte of CO2.

25 TOOLBOX - BUFFERZONE De bufferzone kan ook ingezet worden als impuls voor de gezonde stad.

26 TOOLBOX - BUFFERZONE Of als tiny forest ter verhoging van de stedelijke biodiversiteit

27 TOOLBOX - INFRASTRUCTUUR Ook zal het stratenpatroon getransformeerd moeten worden doordat we: - Het stratenpatroon verfijnen, nieuwe verbindingen maken en daarmee op maat maken van de voetganger en fietser - Hiërarchie aanbrengen, waardoor we veiligheid op straat borgen

28 TOOLBOX - WATERSTRUCTUUR De typische HMC locaties kenmerken zich door hun insteekhavens. Vaak is de waterkwaliteit in deze doodlopende structuren slecht. De niet-logistieke oevers van de insteekhavens kunnen vergroend worden en door de de doodlopende havens met elkaar te verbinden ontstaat circulatie. Het geheel draagt bij aan de waterkwaliteit en bergingscapaciteit van de boezem.

29 TOOLBOX - WATERSTRUCTUUR Waar mogelijk gaan we de ecologische en gebruikswaarde van het water maximaliseren!

30 TOOLBOX - WONEN Er ontstaan kansen voor drijvend wonen

31 TOOLBOX - WONEN Water-wonen langs de nieuwe oevers

32 TOOLBOX WONEN In de groene bufferzonen kunnen buffergebouwen met geluidswerende of dove gevels de hinder-contour zodanig beïnvloeden dat er meer ruimte ontstaat voor wonen daarachter.

33 TOOLBOX WONEN Er zijn natuurlijk talrijke combinaties mogelijk die we in ons totaal beeld zullen laten zien.

34 TOOLBOX WONEN De transformatie en verfijning van het stratenpatroon biedt ruimte voor vergroening en verweving met de omliggende woonwijken. Deze groene ruimtes bieden kansen voor groene en beschutte woonmilieus binnen de nog steeds aanwezige en nodige logistieke aders van de wijk.

35 TOOLBOX - OVERZICHT Deze toolbox biedt overzicht en inzicht in mogelijke ingrepen. Het is ons inziens noodzakelijk om op alle plekken minstens één ingreep te doen, om zo tot een set aan maatregelen te komen die alle stakeholders tot elkaar doet bewegen. PLEK HMC locatie Hinder beperken en slim meten Toegankelijker maken Dag-nacht functies Week-weekend functies buffer Buffergebouwen Groene buffer Stadslandbouw / CO2 reductie Sport Tiny forest / biodiversiteit infrastructuur Stratenpatroon wijzigen Waterstructuur benutten Straatprofielen wijzigen wonen Drijvende woningen Water-woningen Buffer-woningen Kas-woningen Woningen aan de groenstructuur

36 VISIE OP DE STAD IN 2040 Door onderdelen uit onze toolbox in onze fictieve stad toe te passen, komen we tot een gevarieerd, toekomstbestendig en karakteristiek stuk stad!

37 VISIE OP DE STAD IN 2040 Een stad waar HMC bedrijven en wonen samen gaan, en beiden gebruik maken van de groen-blauwe buffer, die fungeert als hart van hun wijk. HMC bedrijf: betoncentrale Insteekhaven Diverse bedrijven Insteekhaven HMC bedrijf: asfaltcentrale Brede straten Diverse bedrijven Centrale slim inpakken = Hinder verminderen Woningen met geluidscherm = Buffer voor achtergelegen wijk Park als buffer = Recreatie, CO2-reductie, gezond Drijvende woningen = Uniek woonmilieu! Centrale dubbel gebruiken en bereikbaar maken = Centrale activeren en onderdeel maken van de wijk Stratenpatroon diversifiëren = Veilige ruimte voor voetganger en fietser Kaswoningen als buffer = Uniek woonmilieu + duurzaam eten Insteekhaven doortrekken = waterkwaliteit verbeteren Waterstructuur benutten = Recreatie + biodiversiteit + rainproof + hittebestendig + waterzuivering