A4 Verzorgenden en verpleegkundigen krijgen meer grip op gedrag. Wat is ABC? ABC-methode. Filmpje 1: Escolhendo a escada. Disclosure belangen sprekers

Transcriptie

1 HersenletselCongres november Disclosure belangen sprekers A4 Verzorgenden en verpleegkundigen krijgen meer grip op gedrag Effectiviteit van de ABC-methode bij probleemgedrag na NAH Ieke Winkens & Resi Botteram (potentiële) belangenverstrengeling - De betrokken relaties bij dit project zijn: SVRZ GGZ Oost-Brabant Huize Padua Hamboskliniek Kerkrade Adelante zorggroep Hoensbroek Maastricht University Stichting ABC99 Sponsoring of onderzoeksgeld: Nationaal Initiatief Hersenen en Cognitie, onderdeel van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, projectnummer Honorarium of andere (financiële) vergoeding: - Aandeelhouder: - Andere relatie, namelijk: - Waar komt ABC vandaan? Wat is ABC? MD Cohn, MA Smyer & AL Horgas, The ABC's of Behavior Change: Skills for Working With Behavior Problems in Nursing Homes In Nederland ontwikkeld en beschreven door Teun Hamer en Fons Voesten, vanaf ong. 000 Filmpje 1: Escolhendo a escada Een methode waarbij het zorgteam beter analytisch leert kijken naar probleemgedrag, geschoold wordt in het ontwikkelen of versterken van vaardigheden voor het communiceren en omgaan met cliënten met onbegrepen gedrag, en leert ander gedrag in de praktijk uit te lokken. Het uitvoeren van een ABC resulteert altijd in een omgangsplan. ABC-methode Gebaseerd op gedragstherapie-leertheorie Voldoende leeg model, met plaats voor uitleg over ziektebeelden (diverse vormen van dementie, psychiatrische verschijnselen als achterdocht, wanen, hallucinaties) en koppeling aan andere zorgvormen/visies (belevingsgerichte zorg, presentie, enz.) 1

2 Het S-O-R-C(K) schema O S R C K S Wij als verzorgenden weten soms niet hoe we een cliënt moeten benaderen. B A C Dat noemen we dan probleemgedrag van de cliënt. Beweger Actie Consequentie Werkend met cliënten in een verpleeghuis 1. signaleren wij snel gedrag, dat `anders` is. probleemgedrag moet zo snel mogelijk stoppen Bij onbegrepen gedrag in het verpleeghuis: toenemend gevoel van machteloosheid en frustratie bij cliënt/familie/ team; vaak snel: inzet van psychofarmaca, met alle gevolgen van dien DOEL ABC-CURSUS: Het moet goed zijn voor de cliënten Beter leren omgaan met probleemgedrag Verlagen van de gevoelde werklast en vergroten van het werkplezier Komen tot (betere) samenwerking binnen het zorgteam ABC-METHODIEK VOOR WIE? Verzorgenden (IG) Helpenden niveau Welzijnsmedewerkers Ondersteunende functie niveau 1 Vrijwilligers Thuiszorgpersoneel 11

3 Organisatie ABC cursus voor de teams Waar staan de letters voor? ACTIE: gedrag Zes dagen: s Ochtends cursorisch,5 uur s Middags oefenen met casuïstiek eigen afdeling,5 uur Huiswerkopdrachten Duur van het hele traject: 9 weken Cursusmap met sheets en opdrachten BEWEGER: begint vanwege CONSEQUENTIE: gevolg DE S VAN: samen praten, samen doen; werken in een team ABC s in beeld opstaan wekker koffie of ontbijt copyright stichting ABC

4 ABC CURSUS Leren observeren aan de hand van de Groene kaart HOE CONCRETER, HOE BETER! Groene Kaart Tijdens de hele cursus wordt gewerkt met rollenspellen; opdrachten o.a. aan de hand van DVD s / YouTube, maar het liefst met casuïstiek van de afdeling Opnemen in ondersteuningsplan Filmpje : observatie bal overgooien Toepassen van ABC-Veranderstappen met behulp van de Groene Kaart Ballonnen en bakstenen: onderdeel van de oplossing of van het probleem? Succes valt of staat met implementatie en borging binnen de eigen instelling Moet gedragen worden door management ABC-methodiek is bekend bij alle medewerkers, die direct betrokken zijn bij cliënten Bij onbegrepen gedrag vragen verwijzers vóór het voorschrijven van psychofarmaca of er een ABC gemaakt is 4

5 Opzet onderzoek Tot op heden geen wetenschappelijk onderzoek naar effectiviteit van deze methode (bij NAH) Belangrijkste vraagstellingen Leidt de implementatie van de ABC-methode op de afdeling tot Een gemiddelde afname van gedragsproblemen bij de groep patiënten? Een afname van specifieke gedragsproblemen bij individuele patiënten? Een verminderde ervaren zorgzwaarte door verpleegkundigen/verzorgenden? Wat zijn de ervaringen van zorgverleners met het werken volgens de ABC-methode? 5 Opzet onderzoek Deelnemende instellingen GGZ Oost Brabant, Huize Padua SVRZ Zeeland, ter Poorteweg Adelante Hoensbroek Hamboskliniek Kerkrade Opzet training hele dagen binnen een periode van 1 a weken 1 halve terugkomdag (3 weken na dag ) 6 Opzet onderzoek Patiëntgegevens Methode Observationele interventiestudie: voormetingen (week 1- week 7), introductie ABC-methode, nameting (week 1), FU-meting (week 9). Single Case Experimental AB-Design: 10 cases 9 dagen voormeting, 36 dagen nameting (week ). Procesevaluatie: individuele vragenlijsten en groepsinterview zorgverleners 7 N 56 N Instelling Diagnose Psychiatrie Padua SVRZ Hambos Contusie CVA/SAB Encephalopathie Korsakov Epilepsie Anders/n.o. Mix Bv persoonlijkheid, psychose, depressie/bipolair Patiëntgegevens N 56 Geslacht m=44, v=1 Leeftijd (jr) 61.0 (34-84) Tijd sinds letsel (mnd) (1-619) NPI baseline (totaalfxe) 3.8 (0-90) MMSE 1.3 (3-30) FAB 10.6 (3-18) Sleutelzoektaak 1.6 (0-4) 9 Gedragsproblemen - groep V1 V N1 FU p Algemeen NPI totaal (n=50) Agressie NPI agressie (n=55) * 1.6*.005 SOAS-R (n=5) *.5.04 ABS (n=53) * 18.7*.003 SDAS (N=47) *

6 HersenletselCongres november Gedragsproblemen - individueel P=.03 P=.09 Ervaren zorgzwaarte V1 V N1 FU p NPI emotionele belasting (n=55) P=.09 P= Procesevaluatie Vragenlijsten N= Leerzaam Gebruikt Effectief Samenwerking (44 x score 4 of 5) 3.1 (8 x score 1, of 3) 3.5 ( x score 3, 14 x score 4 of 5) Groepsinterview Werkdruk, geen tijd, geen prioriteit Team niet op een lijn, geen overleg/afspraken Kartrekker nodig 3.0 (33 x score 1, of 3) Conclusie 1e onderzoek Voorzichtige/magere positieve resultaten Nog geen usual practice Te weinig oefening/gebruikt FU-onderzoek nodig! Casus Mia Voorbeeld van een ABCanalyse bij een cliënt met het syndroom van Korsakov 58 jaar; ongehuwd; geen kinderen, geen contact met familie; geen sociaal netwerk Sinds 3 jaar op afdeling Bijzondere Zorg van verpleeghuis; syndroom van Korsakov Geen grote somatische problemen ADL met begeleiding; goede mobiliteit Geheugen, planning, overzicht, besef: matig tot slecht Kan zeer coöperatief en sociaal en zeer afwijzend zijn 6

7 ABC van Observatie: de A Probleemgedrag/-actie: Mia wil niet uit bed Vloekt, scheldt, gebruikt schuttingtaal Als ze uit bed is, weigert ze ontbijt en gaat op de bank liggen Apathie en agressie nemen verder toe over de dag Niet meteen iets gaan doen met mevrouw. Eerst beter kijken! ABC van Observatie: de B Bewegers genoemd door team: Mia begrijpt niet goed wat ze moet doen bij het opstaan (planning, volgorde, structuur) We leggen Mia niet voldoende uit wat we van haar verwachten Overziet de dag niet Bang voor het onbekende Raakt daardoor gefrustreerd Voelt zich overbodig, nutteloos Heeft last van anderen en van geluiden in haar omgeving Slaapt sinds weken slecht, moe overdag ABC van Observatie: de C Consequenties, gesignaleerd door team: Mia wordt steeds bozer, scheldt, vloekt, blijft op de bank liggen Eet niet Wil niets Ze lijkt steeds vermoeider te worden Andere cliënten reageren boos en/of geschokt; trekken zich terug; doen een beroep op het team Verdeeldheid binnen het team; medewerkers reageren onderling verschillend... Zorgteam moet iets doen Vragen van het team aan zichzelf: Als we onze woning en onze collega s eens bekijken vanuit het oogpunt dat Mia houvast nodig heeft, wat missen wij dan nog? We moeten kleine doelen formuleren en kleine stappen in die richting zetten, waar mogelijk samen met Mia 7

8 Vragen van het team aan zichzelf: ABC samengevat: Bieden we haar voldoende prettige afleidende bezigheden? Geven wij haar keuzes? Welke eigenlijk? Lokken wij voldoende situaties uit waarin we haar complimenten kunnen geven voor iets wat zij doet? Wat doe je om oud gedrag (=probleemgedrag) te voorkomen? Wat doe je als je oud gedrag ziet? Wat doe je om nieuw gedrag (=meer gewenst gedrag) uit te lokken? Wat doe je als je nieuw gedrag ziet? Omgangsadvies Mia voorkomen van bakstenen: Oud gedrag voorkomen: langzaam wakker maken; begeleiden bij het opstaan; contact houden; koffie op bed; uitnodigen voor een boterham; uitnodigen om te helpen; hartelijk aanspreken bij binnenkomst; Mia zit aan een rustig hoekje van de tafel Bij oud gedrag: niet ingaan op schelden; laten kiezen of Mia op haar kamer nog een kopje koffie drinkt (haar na 5 min. opnieuw uitnodigen aan tafel) of blijft zitten; bedenken dat wij gedragsalternatieven kunnen bedenken en Mia niet Vervolg omgangsadvies; uitdelen van ballonnen Nieuw gedrag uitlokken: praatje beginnen; beroep doen op haar hulpvaardigheid; complimenteren met haar uiterlijk; haar betrekken bij dagelijkse activiteiten en gesprekken; werkelijke belangstelling tonen. Bij nieuw gedrag: behulpzaamheid benoemen; daarvoor compliment geven; grapje maken; samen iets leuks doen of in het nabije vooruitzicht stellen EVALUATIEDATUM BEPALEN/MDO Voorheen was de passiviteit en het gescheld van Mia nooit voorspelbaar en waren we altijd te laat terwijl ik nu meestal zie aankomen wat er mis dreigt te gaan en ik dat vaker kan voorkomen. 8

9 Dank voor uw aandacht! Vragen? 9