Rekenkamer. Súdwest-Fryslân. Jaarverslag 2018

Transcriptie

1 Rekenkamer Súdwest-Fryslân Jaarverslag 2018 December 2018

2 Rekenkamer Súdwest-Fryslân Jaarverslag 2018 December 2018 Rekenkamer Súdwest-Fryslân drs. J.H. (Jet) Lepage MPA (voorzitter) dr. M. S. (Marsha) de Vries (secretaris) dr. R.J. (Rick) Anderson (lid) Contactgegevens Postadres: Postbus , 8600 HA Sneek Website: 1

3 1.INLEIDING Na de eerste 6-jaarsperiode heeft de rekenkamer even tijd nodig gehad om opnieuw op te starten. Alle onderzoeken waren immers afgerond en met nieuwe onderzoeken moest nog worden begonnen. Mede naar aanleiding van het gesprek met de fractievoorzitters zijn nieuwe onderzoeksonderwerpen gekozen. Zoals wij dat gewend zijn, was de medewerking vanuit de ambtelijke organisatie open en constructief. In de zijlijn van het werk voor de gemeente, heeft de rekenkamer zijn netwerk in Friesland onderhouden en speelt de voorzitter een actieve rol in de Kring Noord van de Nederlandse Vereniging voor Rekenkamers en Rekenkamercommissies. Wij zijn ervan overtuigd dat dit bijdraagt aan de professionaliteit van ons rekenkamerwerk voor Súdwest- Fryslân. Daarnaast voeren de leden op eigen titel onderzoek uit voor andere rekenkamers en zijn zij verbonden aan enkele hogescholen en universiteiten (w.o. de Erasmus Universiteit, hogeschool INHolland, Nyenrode Universiteit). Ook dit draagt bij aan (het op peil houden van) onze professionaliteit. Tijdens onze jaarlijkse themadag hebben wij aandacht besteed aan voorbereiding van een workshop voor (nieuwe) raadsleden. 2

4 2.TERUGBLIK OP DE ONDERZOEKEN Het begin van het jaar is gebruikt voor de deels parallel verlopende - voorbereiding en uitvoering van de onderzoeken, waardoor in de tweede helft van het jaar de nadruk lag op de oplevering en presentatie van de rapporten. 2.1 Financieel belang De onderzoeksvraag was: Hoe vervult de gemeenteraad zijn kaderstellende en controlerende rol ten aanzien van structurele financiële relaties en welke aanbevelingen kunnen worden geformuleerd om deze rol te versterken? Aan de hand van de conclusies werden de volgende aanbevelingen gedaan. Het treasurystatuut kan op enkele onderdelen worden aangescherpt. Zo zal de tabel waarin staat vermeld dat de gemeenteraad het verstrekken van leningen en garanties autoriseert, vervangen kunnen worden door een autorisatiebevoegdheid van het college. Ook kan in deze tabel worden opgenomen dat bij het aantrekken van langlopende leningen eerst overleg met de portefeuillehouder en mededeling in het college plaatsvindt, alvorens de lening wordt aangetrokken, een en ander in lijn met de huidige praktijk. Daarnaast zou het treasurystatuut in kunnen gaan op het aangaan van privaatrechtelijke participaties, waarbij tevens de bevoegdheden van het college en de raad beschreven worden. Hier is op dit moment niet in voorzien. In de toelichting kan duidelijker worden toegelicht wat onder het begrip publieke taak wordt verstaan (en wat vooral ook niet). Ook kan het statuut ingaan op de eventuele tegenprestaties die van derden gevraagd kunnen worden. Tot slot kan het treasurystatuut ingaan op de vraag hoe de raad het treasurybeleid nu precies dient te evalueren. Denkbaar is, dat de auditcommissie hier een voorbereidende rol vervult. De algemene subsidieverordening kan op zijn minst een passage wijden aan de informatievoorziening richting de gemeenteraad met betrekking tot subsidieverstrekking. Het verdient aanbeveling hierbij aan te sluiten op de praktijk, waarin een onderscheid wordt gemaakt tussen gevoelige en minder gevoelige dossiers. Bij gevoelige dossiers kan de informatievoorziening uitgebreider en frequenter worden vormgegeven. De voorbereiding van de vertegenwoordiging van collegeleden in algemene vergaderingen van aandeelhouders kan geformaliseerd en explicieter worden vormgegeven. Het zal traceerbaar moeten zijn welk advies een vertegenwoordiger wordt meegegeven en hoe het best gehandeld kan worden tijdens een algemene vergadering van aandeelhouders. Dit geldt zeker voor besluitvorming met betrekking tot het uit te keren dividend. 3

5 Bij minder gevoelige dossiers kan in de jaarverantwoording worden aangegeven hoe succesvol een bepaalde regeling nu precies is geweest (zoals bij de startersleningen). De staat van verstrekte bankgaranties is volgens de respondenten niet geheel juist (zie de conclusies bij Woudsend). Het verdient aanbeveling om deze staat frequent te actualiseren. Dit geldt ook voor het overzicht van subsidies, waarin het ondernemersfonds niet staat vermeld. Het verstekken van agio kan worden aangemerkt als het verhogen van een participatie. Voor zover het treasurystatuut hier geen regeling voor heeft getroffen dient een dergelijke verhoging eerst te worden voorgelegd aan de gemeenteraad om deze laatste in de gelegenheid te stellen zijn zienswijze kenbaar te maken. Zowel het treasurystatuut als de subsidieverordening kunnen ingaan op de vraag wat er gebeurt als derden zich niet aan de overeengekomen afspraken houden. Aangezien de griffie vrij frequent wordt geraadpleegd door raads- en commissieleden die op zoek zijn naar aanvullende informatie, is het van belang dat signalen die bij de griffie binnenkomen zo snel en volledig mogelijk worden gecommuniceerd richting de ambtelijke organisatie. Zo kan snel worden voorzien in een informatiebehoefte die mogelijkerwijs bij raads- en commissieleden speelt. Het verdient aanbeveling om in de jaarrekening een integrale lijst van alle verstrekte subsidies op te nemen, onderverdeeld naar programma. Het rapport is op 14 mrt 2018 gepresenteerd en op 22 maart behandeld in de commissie Bestjoer en Finânsjes. De commissieleden spraken hun waardering uit voor een gedegen en informatief rapport. Men was blij met de constatering dat de gemeente in de basis de zaken aardig goed op orde heeft. De verbeterpunten worden door de commissie serieus genomen. Raadsleden vinden dat het college te gemakkelijk over enkele aanbevelingen heenstapt. Het college neemt de aanbevelingen over het treasurystatuut, de subsidieverordening, de voorbereiding van de vertegenwoordiging van collegeleden in aandeelhoudersvergaderingen, het jaarlijks opstellen van een lijst met verstrekte subsidies niet over. Wel wordt overgenomen de aanbeveling het treasurystatuut aan te passen voor de rol van de gemeente in privaatrechtelijke participaties. Ook zal het college aandacht geven aan de effecten van subsidies of leningen in de jaarrekening. En neemt het college zich voor om in de auditcommissie te spreken over (bijvoorbeeld) het treasurystatuut. In de raadsvergadering van 5 april is het volgende besloten: 1. kennis te nemen van de conclusies en aanbevelingen zoals verwoord in het rapport 'Onderzoek Financieel Belang' van de rekenkamer; 2. het college opdracht te geven om de onder punt 1. genoemde aanbevelingen uit te voeren; 3. het college opdracht te geven om vóór 5 april 2019 te rapporteren over de uitvoering van het onder besluitpunt 2 gestelde. 4

6 2.2 Informatiebeveiliging In april is gestart met een onderzoek naar de informatiebeveiliging in de gemeente. Een actueel thema, nu de AVG van kracht is geworden op 25 april. De centrale onderzoeksvraag luidde: In hoeverre heeft de gemeente Súdwest-Fryslân de informatiebeveiliging doeltreffend ingericht, dat wil zeggen, op zodanige wijze dat geen oneigenlijke toegang tot informatie kan worden verkregen, en wat zijn de gevolgen van de huidige informatiebeveiliging voor de beoogde relatie tussen de gemeente en haar inwoners? De onderzoeksvragen die uit deze centrale vraag voortvloeien luiden als volgt: 1. Hoe zijn het informatiebeveiligingsbeleid en de informatiebeveiligingsfunctie in de gemeente Súdwest-Fryslân vormgegeven? En in hoeverre voldoet de gemeente daarmee aan landelijke en (toekomstige) Europese normen? 2. In hoeverre heeft de gemeente Súdwest-Fryslân zicht op de belangrijkste risico s op het gebied van informatiebeveiliging, in het bijzonder waar het gaat om gevoelige informatie zoals persoonsgegevens? 3. In hoeverre is het mogelijk om oneigenlijk toegang te krijgen tot gevoelige informatie die de gemeente in beheer heeft? Welke technische en fysieke kwetsbaarheden en risico s zijn er te constateren in de informatiebeveiliging bij de gemeente Súdwest-Fryslân? 4. Op welke wijze wordt aandacht gegeven aan het bewustzijn onder medewerkers, raads- en collegeleden op het gebied van informatieveiligheid? En hoe is het gesteld met dat bewustzijn? 5. Wat zijn de (mogelijke) gevolgen van informatiebeveiliging voor de dienstverlening aan burgers? 6. Welke aanknopingspunten voor verdere verbetering van de informatiebeveiliging komen naar voren? 7. Op welke wijze wordt de gemeenteraad geïnformeerd over informatiebeveiliging en in hoeverre biedt dit handvatten om invulling te geven aan zijn kaderstellende en controlerende rol? Voor de uitvoering van een deel van het onderzoek is een extern bureau ingeschakeld. In december 2018 is het onderzoek bijna afgerond. Presentatie vindt plaats in

7 2.3 Kadernota De doelstelling van dit onderzoek is om de kaderstellende rol van de gemeenteraad te versterken. Het onderzoek richt zich daarbij op één document, de kadernota. De geformuleerde onderzoeksvraag luidt: Welke inzichten levert de inhoud, de totstandkoming en de besluitvorming met betrekking tot de kadernota 2019 op om de kaderstellende rol van de gemeenteraad te versterken? Deze vraag is vertaald naar de volgende deelvragen: 1. Welke normen kunnen gesteld worden aan de inhoud, de totstandkoming en de besluitvorming met betrekking tot een kadernota? 2. Uit welke inhoudelijke elementen is de kadernota opgebouwd? 3. Hoe verloopt de totstandkoming van de kadernota in de praktijk? 4. Hoe verloopt de besluitvorming binnen de gemeenteraad met betrekking tot de kadernota? 5. Wat is de perceptie van de gemeenteraad met betrekking tot de kadernota? 6. Hoe kan de inhoud, de totstandkoming en de besluitvorming met betrekking tot de kadernota worden beoordeeld aan de hand van het normenkader? 7. Welke aanbevelingen kunnen worden gedaan om de kaderstellende rol van de gemeenteraad te versterken? De conclusies en aanbevelingen uit het onderzoek worden hieronder weergegeven. Conclusies De functie van de kadernota staat eenduidig in de diverse documenten beschreven: De kadernota is bedoeld om in een vroegtijdig stadium in de raad te bespreken in welke beleidsmatige richting de gemeente zich dient te bewegen. Ook de respondenten uit de enquête geven de kadernota in soortgelijke bewoordingen deze functie mee. De kadernota wordt als inzichtelijk en begrijpelijk ervaren. Ook is de kadernota tijdig tot stand gekomen en aangeboden aan college, commissie en raad. Dit geldt evenzeer voor de relevante tussenproducties. De totstandkoming van de kadernota 2019 is doelmatig en doeltreffend verlopen. Alle betrokken hebben tijdens het proces input kunnen leveren. Vooraf was de planning en de rolverdeling duidelijk en de diverse deadlines zijn zonder uitzondering gehaald. Wel wordt de wens geuit, om de kadernota in het vervolg in alle commissies te behandelen. Met betrekking tot de trends en ontwikkelingen kan geconcludeerd worden dat niet altijd duidelijk is waar een bepaalde trend of ontwikkeling op is gebaseerd. Daarnaast lopen in het tweede hoofdstuk feitelijke constateringen en ambities soms wat door elkaar. 6

8 De kadernota bevat twee aggregatieniveaus. Vanuit abstract geformuleerde ambities worden concretere speerpunten uitgewerkt. Deze twee niveaus sluiten aan op de niveaus die onderscheiden kunnen worden in het hoofdlijnenakkoord. Het hoofdlijnenakkoord hanteert een andere indeling dan de kadernota, hetgeen bij sommige raadsleden tot verwarring leidt. De kadernota is ten opzichte van het hoofdlijnenakkoord minder duidelijk gepositioneerd, hetgeen het gevaar voor doublure kan opleveren. Beide documenten bevatten abstractere richtingen of ambities, welke vertaald worden naar concretere actie- of speerpunten. Doordat de trends en de ambities relatief abstract zijn weergegeven, wordt de mogelijkheid geboden om iedere ambitie onder een trend te schuiven en om iedere ambitie vervolgens om te zetten in een speerpunt. De speerpunten krijgen daarmee een wat willekeurig karakter. De kadernota bevat relatief veel speerpunten die concreter zijn geformuleerd dan de ambities. De speerpunten zijn echter op zo n manier geformuleerd, dat men het er moeilijk mee oneens kan zijn. De kadernota legt geen duidelijke keuzen voor. In de commissie, de raad en de enquête wordt aangegeven, dat de kadernota focus en richting mist. Ook vraagt men zich af in hoeverre het voornemen om alle speerpunten volgend jaar te realiseren realistisch is. Het vaststellen van concrete speerpunten tijdens de behandeling van de kadernota levert in de perceptie van raadsleden het gevaar op, dat een hypotheek op de behandeling van de begroting wordt gelegd. Een kadernota die tevens concrete speerpunten bevat, zal dan in de vaststelling van deze speerpunten op weerstand stuiten. Dit kan schematisch als volgt worden weergegeven: Tabel II Ruimte voor begrotingsdiscussie Voor kennisgeving aannemen Abstracte richtingen Veel ruimte voor begrotingsdiscussie Concrete speerpunten Minder ruimte voor begrotingsdiscussie Vaststellen Minder ruimte voor begrotingsdiscussie Zware hypotheek Het genomen besluit is eenduidig: de kadernota is voor kennisgeving aangenomen. De verdere uitwerking blijft evenwel onduidelijk. Zo is niet duidelijk welke speerpunten nu precies wanneer worden opgepakt en hoe de behandeling van de kadernota wordt vertaald naar de programmabegroting. De kadernota bevat geen voorstellen die voorzien zijn van een concrete uitwerking en waar het college zich aan bindt. Bovendien is de kadernota niet vastgesteld, hetgeen het college nog meer ruimte geeft. Kort gesteld kan het college met de behandeling en het besluit alle kanten op. Dit kan schematisch als volgt worden weergegeven: 7

9 Tabel III Ruimte voor het college Voor kennisgeving aannemen Abstracte richtingen Veel ruimte voor het college om de begroting zelf in te vullen Concrete speerpunten Minder ruimte voor het college om de begroting zelf in te vullen Vaststellen Minder ruimte voor het college om de begroting zelf in te vullen Weinig ruimte voor het college om de begroting zelf in te vullen Het enkel ter kennisgeving aannemen van de kadernota biedt dus enerzijds de gemeenteraad ruimte om een vrije begrotingsdiscussie te voeren, maar biedt anderzijds het college de ruimte om deze begroting naar eigen inzicht in te vullen. Niet iedereen is even positief over de behandeling van de kadernota in de gemeenteraad. De oorzaken die hiervoor worden aangedragen zijn echter zeer divers. Volgens sommigen was de kadernota te abstract en de discussie in de gemeenteraad navenant te abstract, volgens anderen kwam de gemeenteraad juist niet goed los van het stoeptegel niveau. In de kadernota worden geen middelen gealloceerd. Toch bevat de kadernota twee impliciete voorstellen met betrekking tot de allocatie van middelen. Zo wordt impliciet voorgesteld om de reserve die is opgebouwd vanuit de precariobelasting toe te voegen aan de ontwikkelagenda, mocht blijken dat deze reserve niet meer nodig is. Ook wordt voorgesteld om de incidentele ruimte te reserveren voor de opgevoerde speerpunten. Het merendeel van de respondenten onderschrijft de stelling dat de kadernota inzicht zou moeten geven in de benodigde financiën. Dit geldt ook voor de stellingen dat de kadernota inzicht zou moeten geven in de beoogde prestaties en de beoogde effecten. Geconcludeerd kan worden dat zich hier een spanning kan voordoen met de beoogde functie die men de kadernota heeft meegegeven: namelijk een beleidsmatig en richtinggevend document, waarmee juist geen middelen worden gealloceerd. Aanbevelingen Aanbevolen kan worden om de kadernota in alle commissies te agenderen en de bespreken. Het verder ontwikkelen van de kadernota zal idealiter plaats moeten vinden binnen de context van de gehele planning & control functie. De kadernota kan gepositioneerd worden tussen het hoofdlijnenakkoord en de programmabegroting en zal niet met deze documenten moeten doubleren. Overwogen kan worden om de kadernota beter te laten aansluiten op het hoofdlijnenakkoord, maar de kadernota ook duidelijker te positioneren ten opzichte van dit hoofdlijnenakkoord. Dit houdt in, dat in het jaar van het hoofdlijnenakkoord in het geheel geen kadernota vormgegeven wordt. Pas in 8

10 het tweede collegejaar wordt een kadernota opgeleverd. Deze sluit idealiter in aggregatieniveau en indeling aan op het hoofdlijnenakkoord. Aangezien het hoofdlijnenakkoord zowel abstractere richtingen als concretere actiepunten bevat, zal de kadernota ook deze niveaus moeten aanhouden (dit is overigens nu ook al het geval). Aanbevolen wordt, de kadernota ook dezelfde indeling mee te geven als het hoofdlijnenakkoord. In de kadernota wordt dan eerst bezien in hoeverre de ambities uit het hoofdlijnenakkoord nog geldig zijn of dat deze aanpassing behoeven. Zo ontstaat een geactualiseerde richting, die in meer of minder mate kan afwijken van het oorspronkelijke hoofdlijnenakkoord. In de kadernota wordt vervolgens aangegeven welke actiepunten uit het hoofdlijnenakkoord men het volgend jaar wil realiseren. Ook wordt aangegeven welke actiepunten geschrapt of juist toegevoegd moeten worden als gevolg van trends, ontwikkelingen en nieuwe inzichten. Afwijkingen ten opzichte van het hoofdlijnenakkoord worden toegelicht in de kadernota. Op zo n manier wordt de mogelijkheid geboden om jaarlijks een discussie te voeren over de (geactualiseerde) richting en de actiepunten die daaruit voortkomen. Het debat zou vooral over de richting moeten gaan. Om te voorkomen dat men zich bij het vaststellen van de kadernota tevens vastlegt op alle actiepunten (en dus geen begrotingsdiscussie meer kan voeren), kan overwogen worden om de geactualiseerde richting (die dan duidelijk in de oplegger als beslispunt of keuzemogelijkheid geformuleerd moet zijn) door de gemeenteraad te laten vaststellen, terwijl het vaststellen van de actiepunten plaatsvindt tijdens de begrotingsbehandeling. De programmabegroting is dan het instrument waarin concrete actiepunten voorzien worden van benodigde middelen. Het vaststellen van actiepunten en het alloceren van middelen zal dan niet tijdens de behandeling van de kadernota, maar tijdens de behandeling van de programmabegroting plaats moeten vinden. Het bovenstaande kan schematisch als volgt worden weergegeven: Figuur I Positionering kadernota 9

11 Het verdient aanbeveling om de geactualiseerde richting in de kadernota te formuleren in termen van keuzen die de gemeenteraad worden voorgelegd. Deze aanbeveling betreft eveneens de actiepunten die uit deze richtingen gedestilleerd kunnen worden. Wellicht zou het voorleggen van keuzen een discussie kunnen bevorderen, die nu nog door sommigen wordt gemist. Aanbevolen wordt, om in de kadernota geen voorstellen te doen voor middelen-allocatie. Het alloceren van middelen dient plaats te vinden tijdens de begrotingsbehandeling. Zeker wordt aanbevolen geen impliciete voorstellen te doen in de kadernota. Dit kan in de praktijk tot verwarring leiden. Het blijft dan namelijk onduidelijk, in hoeverre de gemeenteraad dergelijke voorstellen heeft overgenomen of dat er tijdens de begrotingsbehandeling nog op kan worden teruggekomen. De rekenkamer zal de programmabegroting 2019 analyseren in aansluiting op deze kadernota. Hiermee wordt dan duidelijk welke effecten de (behandeling van) de kadernota heeft op de discussie en de besluitvorming van de programmabegroting Schuldhulpverlening In 2017 is een onderzoek afgerond naar het functioneren van de schuldhulpverlening. Naar aanleiding daarvan heeft het College een aantal toezeggingen gedaan. Eind 2018 is de rekenkamer gestart met een Quick scan naar de opvolging van de aanbevelingen en de toezeggingen van het College. Begin 2019 zal deze Quick scan daadwerkelijk worden uitgevoerd. 10

12 3.OVERIGE ACTIVITEITEN De voorzitter van onze rekenkamer is gevraagd voorzitter te worden van de kerngroep van Kring Noord van de NVRR. De kerngroep heeft vergaderd op 12 januari, 18 maart,18 mei, 21 september en 26 oktober. Er zijn weer twee congressen georganiseerd, waarbij onze voorzitter als dagvoorzitter van het congres heeft opgetreden. Het voorjaarscongres vond plaats op 8 juni in Leeuwarden en had als thema Publiek Verantwoorden. Er waren diverse interessante sprekers die vanuit verschillende perspectieven het thema belichtten. Na de pauze vond aan de hand van stellingen een levendige discussie plaats tussen de zaal en het panel. In verband met Leeuwarden Culturele Hoofdstad was er na afloop een korte stadswandeling en een bezoek aan de Blokhuispoort, de voormalige gevangenis. Het najaarscongres vond plaats op 16 november in Meppel. Het thema op die middag was Samenwerking tussen rekenkamers. Het congres stond in het teken van leren van elkaar: in meerdere interactieve workshops zijn ervaringen met samenwerking besproken, waaronder de Friese WMO-samenwerking in Er waren sprekers uit het hele land. Het congres was zeer goed bezocht. Op 22 maart hebben wij het jaarlijkse gesprek met de fractievoorzitters gevoerd. We hebben stilgestaan bij het feit dat er, na de verkiezingen eind 2017, veel nieuwe raadsleden zijn, die het rekenkamerwerk nog niet kennen. De vraag werd gesteld hoe de raad naar een hoger niveau zou kunnen komen. Raadsleden zijn soms zoekende hoe zij de controlerol op hoofdlijnen kunnen uitoefenen. Men sprak uit kaders te willen stellen en meer grip op de programmabegroting te willen hebben. De suggestie werd gedaan eventueel een workshop te organiseren. Naar aanleiding hiervan is het onderzoek naar de Kadernota uitgevoerd. Het voorstel voor een workshop dat de rekenkamer later in het jaar heeft gedaan, is door de raad niet aangenomen, omdat er inmiddels via de griffie al soortgelijke activiteiten waren georganiseerd. Verder is een aantal suggesties gedaan voor onderzoek, zoals ondermijning wet Bibob, Sportcarrousel, Veiligheidsbeleid en openbare orde. Het uitvoeren van Quick scans wordt als waardevol gezien. De suggesties zijn op de groslijst geplaatst. Op 9 mei vond het gesprek met (een deel van) de auditcommissie plaats. Ook in dit gesprek is teruggekeken op de onderzoeken en de rapporten van de rekenkamer. De auditcommissie merkt op dat de rapporten lijvig zijn. Men zou behoefte hebben aan meer actualiteit. Er is geconstateerd dat doorlooptijden lang zijn. In de auditcommissie is gesproken over de mogelijkheid het bestuurlijk wederhoor over te slaan om de doorlooptijd te verkorten en de discussie in de commissie te verlevendigen. Hier is op dat moment geen conclusie aan verbonden. De rekenkamer heeft later in het jaar middels een notitie aan de raad voorgesteld om inderdaad bestuurlijk wederhoor af te schaffen. Afgesproken is om in het voorjaar 2019 het gesprek hierover met elkaar voort te zetten. Het jaarlijkse gesprek met het College vond ook op 9 mei plaats. Dit was deels een kennismakingsgesprek, nu er na de verkiezingen deels nieuwe wethouders zijn aangetreden. De rekenkamer heeft het als een plezierig gesprek ervaren, waarin het werk en de onderzoeksthema s van de rekenkamer zijn verkend. De rekenkamer is in vergadering bijeen geweest op 27 januari, 22 maart, 14 mei, 3 juli, 23 augustus (themadag), 17 september, 29 oktober en 11 december. 11

13 4.FINANCIËLE VERANTWOORDING Voor het eerst is er sprake van een onderuitputting. Na de afronding van de eerste zesjaarstermijn kostte het wat extra tijd om weer onderzoeken op te starten. Daarnaast zijn enkele geplande activiteiten niet doorgegaan. Zo was een onderzoek gepland naar de zogenoemde sportcarrousel. Na een kort vooronderzoek zag de rekenkamer nu geen aanleiding om hiernaar onderzoek te doen. Wel blijft het onderwerp op de groslijst staan. In plaats daarvan is gestart met een quick scan naar de schuldhulpverlening ( in opvolging op het rekenkameronderzoek naar dit thema in 2018).Dit zal doorlopen in 2019.De geplande workshop voor raadsleden is in de basis wel ontwikkeld, maar niet uitgevoerd; deze was wel in de begroting opgenomen. Het onderzoek naar informatieveiligheid is iets vertraagd door de inhuur van een externe deskundige. Dat betekent dat dit doorloopt in 2019 en dan ook nog op het budget zal drukken. FINANCIËLE VERANTWOORDING 2018 REALISATIE BEGROTING Vergaderkosten Cursussen Onderzoekskosten Financieel belang Burgerinitiatieven 340 Informatieveiligheid (incl. externe onderzoekers) Kadernota Sportcarrousel 170 Schuldhulpverlening Raadsworkshop 468 Communicatiekosten Drukwerk Inhuur externen Overige kosten Totaal