rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel

Transcriptie

1 VROM-Inspectie Regio Noord Overheden rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel definitief rapport Cascadeplein 10 Postbus Postcode 9700 RM Groningen L. Groote Schaarsberg Telefoon Fax

2 1 Inleiding Algemeen oordeel Kenschets gemeente en organisatie Beleid Beleid bouw Beleid ruimtelijke ordening Beleid milieu Beleid toezicht en handhaving bouw, ruimtelijke ordening en milieu Programma Programma bouw Programma ruimtelijke ordening Programma milieu Programma toezicht en handhaving bouw, ruimtelijke ordening en milieu Uitvoering Uitvoering bouw Bouw- en sloopvergunningen Gebruiksvergunningen Uitvoering ruimtelijke ordening Bestemmingsplannen Planologische vrijstellingen Uitvoering milieutaken Uitvoering toezicht en handhaving bouw, ruimtelijke ordening en milieu Administratieve organisatie Administratieve organisatie...25 Bijlage 1: Samenvattende tabel...27 Bijlage 2; Adequaat niveau...30 Meer Informatie...31 VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 2/31

3 1 Inleiding De VROM-taken moeten tot de kerntaken van de gemeente worden gerekend. Een adequate uitvoering van deze taken is van groot maatschappelijk belang evenals de handhaving van de hierop van toepassing zijnde VROM wet- en regelgeving. Het tweedelijns toezicht op de uitvoering van VROM wet- en regelgeving berust bij de VROM-Inspectie (verder Inspectie). Met ingang van 2003 betrekt de Inspectie in een vierjaarlijkse cyclus alle gemeenten in een onderzoek naar het uitvoeringsniveau van VROM wet- en regelgeving. Jaarlijks worden de verkregen resultaten uit deze onderzoeken geaggregeerd tot een landelijk niveau. Aldus kunnen de ontwikkelingen in relatie tot het vereiste adequate niveau bij gemeenten de komende jaren in beeld worden gebracht. Jaarlijks wordt er over de stand van zaken omtrent de uitvoering van de VROM-taken aan de Tweede Kamer gerapporteerd. Het onderzoek Hoofddoel van de VROM-brede gemeenteonderzoeken is het optimaliseren van het naleefgedrag van de VROM wet- en regelgeving waardoor de negatieve effecten voor de veiligheid, gezondheid en duurzaamheid zo beperkt mogelijk zijn. Afgeleid doel van dit onderzoek is om antwoord te geven op de vraag of de gemeente op een adequaat niveau uitvoering geeft aan haar VROM-taken. Om te komen tot een oordeel over de uitvoering van de VROM-taken door de gemeente is gebruik gemaakt van een onderzoeksmethode die uitgaat van samenhang tussen beleid, programma en uitvoering. Dit is in beeld gebracht in figuur 1. De filosofie achter deze methode is dat de uitvoering van de VROM-taken op een adequaat niveau wordt gewaarborgd indien dit past binnen de samenhang met het voorbereidende beleid en programma. Figuur 1: Schematische weergave onderzoeksfilosofie Window dressing Optimale organisatie Visie/beleid Beleid Planning Programma Toeval Uitvoering Ad -hoc / Hobby VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 3/31

4 De Inspectie heeft daarbij gekeken naar de feitelijke uitvoering (wettelijke taak) die naar voren komt in vergunningen en andere beschikkingen, alsmede het toezicht en de handhaving op de VROM-taken. Beleid en organisatie/programma zijn daarbij de randvoorwaarde en zijn over het algemeen geen wettelijke taken. Door afwezigheid van of onduidelijkheid over die randvoorwaarden, wordt evenwel de uitvoering van de VROM-taken onvoldoende gewaarborgd. Er kunnen knelpunten ontstaan zoals onduidelijke prioriteiten, onvoldoende kwaliteit, gebrek aan integraliteit, onvoldoende continuïteit en onvoldoende afstemming. Ook over deze niet-wettelijk verplichte taken heeft de Inspectie een mening. Zowel wettelijke als niet-wettelijk verplichte taken zijn door de Inspectie beoordeeld. Het rapport bevat, naast de bevindingen en de beoordeling, verbeterpunten, waar het de wettelijke VROM-taken (met name uitvoeringsgerichte taken) betreft en sterke aanbevelingen voor de niet-wettelijk verplichte taken (met name gericht op het vaststellen van beleid, programma s en administratieve organisatie). Dit laat onverlet, dat de gemeente autonoom is in de wijze waarop zij haar niet-wettelijke VROM-taken uitvoert. Bij de aankondiging van het onderzoek is de Beschrijving van het adequate niveau aan de gemeente ter beschikking gesteld. Het onderzoek bestaat uit drie fasen: de voorbereidingsfase, de verificatiefase en de rapportagefase. Op basis van de informatie die tijdens de voorbereidingsfase over en van de gemeente is verkregen en op basis van de impressies van het onderzoeksteam in het veld (de schouw), is het onderzoek uitgevoerd. Door middel van dossieronderzoek en interviews met medewerkers van de gemeente is onderzocht of de uitvoering van de taken op de juiste wijze heeft plaatsgevonden. De te onderzoeken standaardonderwerpen zijn vooraf bepaald en worden landelijk onderzocht. Dit totale pakket aan onderwerpen is tijdens de verificatiefase nader onderzocht. De verkregen informatie over de onderzochte taken is gespiegeld aan het vastgestelde adequate niveau. De prestaties op de uitvoeringstaken, die in 2005 geleverd zijn, vormen het uitgangspunt voor de oordeelsvorming. Om een goed beeld te geven kunnen daarnaast zaken uit de jaren voor 2005 en ontwikkelingen na 2005 in het onderzoek betrokken zijn. Daarbij is tevens nagegaan of de uitvoering door vastgesteld beleid en programma s geborgd is. In het kader van het tweedelijns toezicht heeft de Inspectie in de gemeente Menaldumadeel in juni 2006 het gemeenteonderzoek uitgevoerd. Namens de Inspectie hebben H. Nieken en L. Groote Schaarsberg het onderzoek verricht. Eerdere onderzoeken Door de Inspectie is eerder onderzoek uitgevoerd in de gemeente Menaldumadeel. De methodiek hiervan was echter wezenlijk anders dan die nu in het kader van het VROM-brede gemeenteonderzoek wordt gehanteerd. In 2002 is door de VROM-Inspectie een onderzoek uitgevoerd naar de naleving van bouwregelgeving en naar de uitvoering van RO-taken binnen de gemeente. Belangrijkste conclusies ten aanzien van de uitvoering van de bouwregelgeving waren dat de vergunningverlening op onderdelen verbeterd kon worden en dat er onvoldoende aandacht was voor het onderwerp asbest bij sloopvergunningen en toezicht en handhaving in het algemeen. Op het gebied van de ruimtelijke ordening waren de belangrijkste conclusies dat driekwart van de bestemmingsplannen verouderd was, de procedures met betrekking tot planologische vrijstellingen over het algemeen goed wordt uitgevoerd en dat er geen structurele controle is op de naleving van de bestemmingsplannen. Naar aanleiding van de bevindingen in het onderzoek is door de gemeente een plan van aanpak voor verbetering vastgesteld. Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt het algemene oordeel gegeven over de uitvoering van de VROM-taken in samenhang met beleid en programma. In hoofdstuk 3 wordt een kenschets van de gemeente en een korte beschrijving van de gemeentelijke organisatie gegeven. In de hoofdstukken 4, 5 en 6 worden achtereenvolgens de bevindingen, verbeterpunten en aanbevelingen weergegeven voor beleid, programma, uitvoering en administratieve organisatie op de terreinen bouwen, milieu en ruimtelijke ordening. Voor de beoordeling wordt uitgegaan van een vier-puntsschaal: de VROM-taken worden adequaat uitgevoerd: aan alle eisen van het vastgestelde adequate niveau wordt voldaan. de VROM-taken worden deels adequaat uitgevoerd: aan de meeste eisen van het adequate niveau wordt voldaan. de VROM-taken worden onvoldoende uitgevoerd: aan veel van de eisen van het adequate niveau wordt niet voldaan. VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 4/31

5 de VROM-taken worden slecht uitgevoerd: aan geen of slechts een enkele eis van het adequate niveau wordt voldaan. VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 5/31

6 2 Algemeen oordeel Inleiding Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat de gemeente sinds de voorgaande onderzoeken van de Inspectie een aantal zaken flink heeft verbeterd. De VI heeft waardering voor de wijze waarop met de actualisatie van bestemmingsplannen wordt omgegaan en hoe de inhaalslag van gebruiksvergunningen wordt opgepakt. Het onderzoek bracht echter ook aspecten naar voren waar de gemeente onvoldoende scoort en waar nog veel winst is te behalen. Met name toezicht en handhaving worden nog onvoldoende opgepakt. Dit onderzoek is gestoeld op de filosofie dat voor een adequate uitvoering van VROM-taken een samenhang moet bestaan tussen beleid, programma en uitvoering. Naar aanleiding van deze aspecten wordt het oordeel hier toegelicht. Voor een volledig overzicht van de oordelen en de verbeterpunten wordt verwezen naar de bijlage. Beleid In beleidsmatige zin heeft de gemeente een aantal zaken voldoende vastgelegd. Beleidsregels ten aanzien van milieu zijn in diverse beleidsstukken vastgelegd en op het gebied van de ruimtelijke ordening zijn beleidsregels ten aanzien van vrijstellingen vastgesteld. De gemeente heeft het professionaliseringstraject van de milieuhandhaving aangegrepen om toezichts- en handhavingsbeleid voor alle VROM-taken te beschrijven. Dit beleid is vastgelegd in het beleidsplan Handhavingsbeleid VROM-taken. Ten aanzien van brandveiligheid zijn diverse uitgangspunten in beleid verankerd: zo is er de bouwverordening, beleid voor de inhaalslag van gebruiksvergunningen en de Friese handreiking brandpreventiebeleid bestaande bouw. Beleid voor het toetsen van bouwplannen aan het Bouwbesluit is nog niet beschikbaar en de gemeente beschikt nog niet over een actueel gemeentelijk rioleringsplan (GRP). Programma Het programma voor de actualisatie van de bestemmingsplannen is vastgelegd in de notitie Menameradiel yn oarder dat er toe moet leiden dat in 2007 de gemeente beschikt over actuele bestemmingsplannen. Voor gebruiksvergunningen heeft de gemeente voor de inhaalslag een programmatische aanpak voor vergunningverlening en toezicht geformuleerd. De milieutaken vergunningverlening, toezicht en handhaving zijn over het algemeen goed geprogrammeerd. Uitzondering hierop zijn de preventieve controles in het kader van het bouwstoffenbesluit. Voor het verlenen van bouw- en sloopvergunningen, het behandelen van vrijstellingsverzoeken en voor het toezicht op bouw- en sloopvergunningen en bestemmingsplannen is geen programma aanwezig. Uitvoering De actualisatie van bestemmingsplannen is in volle gang en wordt voortvarend opgepakt. De toets van bouwplannen aan het bestemmingsplan en de vrijstellingprocedures verlopen over het algemeen goed. Tijdens dit onderzoek is opgevallen dat de gemeente bij verzoeken om af te wijken van het bestemmingsplan (buiten een bouwvergunning om) veelal pragmatisch te werk gaat. Als resultaat worden verzoeken veelal informeel afgedaan en wordt - in strijd met het bestemmingsplan - toestemming verleend voor een bepaalde activiteit en/of gebruik. Belanghebbenden hebben hierdoor geen inspraak gehad. Door niet expliciet af te wegen waarom mee wordt gewerkt en het niet doorlopen van de juiste procedure is geen eenduidigheid in optreden aanwezig. Bovendien hebben belanghebbenden geen inspraak gehad en kan handhavend optreden in de toekomst belemmerd worden (waarom zij wel en ik niet...). VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 6/31

7 De uitvoering van bouw- en woningtoezichtstaken is gestoeld op bekende werkwijzen en ervaring. Inhoudelijk is voldoende kwaliteit aanwezig voor de uitvoering van taken. Het ontbreekt echter nog aan zichtbare resultaten van de diverse toetsen. Doordat keuzes in de toetsing niet zijn vastgelegd in een programma en toetslijsten niet in de dossiers zijn opgenomen is deze wijze van werken weinig transparant en gestructureerd. De verlening van gebruiksvergunningen loopt volgens het programma. De vergunningprocedure is de praktijk echter erg lang en weinig transparant. De verleende vergunningen maken kwalitatief een goede indruk. Positief is de uitvoering van milieutaken. Gezien is dat de gemeente heeft erkend dat er in de afgelopen jaren achterstanden zijn ontstaan. Door inhuur van capaciteit wordt nu het inrichtingenbestand weer op orde gebracht. Hoewel in het verificatiejaar nog niet kon worden voldaan aan het adequaat niveau, maakt de gemeente een goede indruk met de wijze waarop ze deze taak op dit moment oppakt. Zorgpunt hierbij is dat het om een tijdelijke oplossing gaat. Een structurele aanpak voor toezicht, handhaving en vergunningverlening is noodzakelijk om het adequate niveau vast te houden. Zorgpunt in de uitvoering is de toezicht en de handhaving gebleken. Toezicht op verleende bouwvergunningen vindt nauwelijks plaats en er is geen sprake van structureel toezicht op sloopvergunningen en op gebruiksvergunningen. Daarnaast ontbreekt het structureel toezicht op bestemmingsplannen. Gebleken is dat de gemeente Menaldumadeel pragmatisch omgaat met overtredingen en dat doorpakken nauwelijks aan de orde is. Tijdens het onderzoek is gebleken dat de gemeente bij overtredingen van de milieuvergunning in de meeste gevallen duidelijk optreedt. In de gevallen waar echter handhavingsvraagstukken spelen en of meerdere belangen aan de orde zijn, is de gemeente niet daadkrachtig in haar optreden. Conclusie Teruggrijpend op de onderzoeksfilosofie waarbij voor een adequate uitvoering, beleid, programma en uitvoering op elkaar moeten zijn afgestemd kan voor Menaldumadeel worden geconcludeerd dat: Bouwen Het ontbreken van afdoende beleid en het ontbreken van een programmering van taken zorgt voor ad hoc beslissingen op ambtelijk niveau. Een consistente uitvoering van taken is hiermee niet geborgd. Ruimtelijke ordening Voor het opstellen van bestemmingsplannen is er een goede samenhang tussen beleid, programma en uitvoering. Voor het verlenen van vrijstellingen ontbreekt het beleid en de programmering waardoor de uitvoering ad hoc is en pragmatisch te werk wordt gegaan. Milieu Milieutaken kennen over het algemeen een goede samenhang tussen beleid, programma en uitvoering. Zorgpunt is dat de uitvoering niet structureel is ingevuld waardoor geen sprake is van een constante en stabiele uitvoering. Toezicht en handhaving Ten aanzien van toezicht en handhaving is beleid aanwezig en is een programma opgesteld. In de praktijk wordt hier echter geen structurele invulling aan gegeven. Door het ontbreken van samenhang tussen beleid, programma en uitvoering is er sprake van ad hoc optreden. VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 7/31

8 3 Kenschets gemeente en organisatie Algemeen De gemeente Menaldumadeel is een overwegend agrarische gemeente in het noordwesten van Friesland en is gelegen tussen de steden Franeker en Leeuwarden. De gemeente heeft circa inwoners. Landschappelijk gezien ligt Menaldumadeel in het overgangsgebied tussen de kleibouwstreek met akkerbouw en tuinbouw en de greidhoek met overwegend veeteelt. De gemeente kent 13 dorpen en één buurtschap, te weten: Beetgum, Beetgumermolen, Berlikum, Blessum, Boksum, Dronrijp, Deinum, Engelum, Marssum, Menaldum, Schingen, Slappeterp, Wier en Ritsumazijl. Naast de agrarische bedrijven en het glastuinbouwgebied in Berlikum, heeft de gemeente bedrijventerreinen in Dronrijp, Menaldum, Berlikum en Marssum. Bedrijvigheid is voornamelijk lokaal georiënteerd. De gemeente kent daarnaast enkele grotere bedrijven. Bestuurlijke organisatie Kort na de aankondiging van dit onderzoek zijn de gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Dit heeft geresulteerd in een wijziging van het College van Burgemeester en Wethouders (verder te noemen het College). Het aankondigingsgesprek is gehouden met voormalig wethouder, de heer L. Pen. Het College bestaat op dit moment uit mevrouw G. van Delft-Jaasma (Burgemeester), mevrouw M. van der Meer (o.a. ruimtelijke ordening en bouwzaken), mevrouw A.M. van der Meij (o.a. openbare ruimte en verkeer) en mevrouw I.M. Verdoner (o.a. milieuzaken). Ambtelijke organisatie De organisatie van de gemeente Menaldumadeel is opgebouwd uit vier productgroepen en een stafafdeling. De stafafdeling bestaat uit het bestuurssecretariaat, voorlichting, P&O, juridische zaken, openbare orde en veiligheid. De volgende productgroepen zijn geformeerd: middelen, welzijn, beheer en VROM. De aandachtsvelden ruimtelijke ordening, bouwen en milieu maken onderdeel van de productgroep VROM. Deze productgroep is weer onderverdeeld in vier afdelingen (RO, BWT, Milieu en Civiele Techniek), waarvan met name de eerste drie relevant zijn voor dit onderzoek: o RO (3,0 fte. Hieronder valt de planontwikkeling en het opstellen van bestemmingsplannen, maar ook de bedrijfscontacten en de dorpencoördinatie valt onder deze afdeling); o BWT (3,5 fte. Hieronder valt de verlening van bouw-, sloop-, aanleg- en gebruiksvergunningen en het toezicht en de handhaving daarop); o Milieu (3,5 fte, waarvan 1,5 fte structureel is ingevuld voor de bodemtaken, coördinatie, beleidstaken en administratie) Daarnaast is binnen de sector 1,0 fte aanwezig voor managementtaken. Tijdens het onderzoek waren bij de gemeente twee tijdelijke medewerkers in dienst die onder andere werkzaamheden uitvoeren op het VROM-terrein. Het betreft een juridisch medewerker voor ondersteuning van de gehele productgroep VROM en een handhaver die naast toezicht in het kader van de APV ook toezicht houdt in het kader van het Bouwstoffenbesluit. Voor enkele beleidsmatige taken en voor de uitvoering van de wet- en regelgeving op het gebied van milieu is de gemeente aangesloten bij de Milieu Advies Dienst (MAD) in Leeuwarden. De gemeenten Ferwerderadiel, Het Bildt, Leeuwarderadeel en Menaldumadeel (de zogenaamde Middelsee-gemeenten) hebben in 2005 hun samenwerking geïntensiveerd. Een vergaande samenwerking VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 8/31

9 op het terrein van handhaving moet per 1 januari 2007 vorm krijgen in een gezamenlijke handhavingsdienst. De voorbereiding hiervoor was tijdens het onderzoek in volle gang. VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 9/31

10 4 Beleid Voor een goede uitvoering van de VROM-taken binnen de gemeentelijke organisatie is het van belang dat er een goede samenhang aanwezig is tussen beleid/visie, programmering/planning en uitvoering. Door vaststelling van beleid wordt de uitvoering op de langere termijn gewaarborgd. Doordat bestuurlijk wordt aangegeven wat de prioritaire aandachtsgebieden binnen de gemeente zijn, kan sturing worden gegeven aan de uit te voeren taken en wordt voorkomen dat uitvoering van VROM-taken willekeurig en ad hoc plaatsvindt. In dit hoofdstuk wordt aangegeven in hoeverre de gemeente beschikt over beleid voor de taakvelden bouwen, milieu en ruimtelijke ordening. 4.1 Beleid bouw Bevindingen Bouw- en sloopvergunningen De gemeente hanteert de gemeentelijke bouwverordening. Daarbij wordt het model dat door de VNG wordt aangeboden gevolgd. Ten tijde van het onderzoek was de bouwverordening actueel (bijgewerkt tot en met de 10 e serie wijzigingen). De gemeenteraad heeft een welstandsnota vastgesteld. Voor het gebiedsgerichte beoordelingskader is het gemeentelijk grondgebied in negen gebieden onderverdeeld. Aan elk gebied is een algemene beleidsintentie (ambitieniveau) gekoppeld dat verder is uitgewerkt in welstandscriteria. Daarnaast zijn er aparte welstandscriteria voor boerderijen die bijzonder specifiek en beeldbepalend zijn. Voor lichtvergunningsplichtige bouwwerken zijn loketcriteria vastgesteld. De gemeente Menaldumadeel heeft geen welstandsvrije gebieden aangewezen. Met betrekking tot de wijze cq. diepgang van de toetsing van bouwaanvragen aan het Bouwbesluit heeft de gemeente Menaldumadeel geen beleid vastgesteld. Wel heeft de gemeente beleid vastgesteld in welke gevallen het College ontheffing van de nieuwbouweisen uit het Bouwbesluit tot het niveau van bestaande bouw wil verlenen. Gebruiksvergunningen Het beleid voor het brandveilig gebruik is vastgelegd in de bouwverordening. Daarnaast is er vastgesteld beleid over de inhaalslag gebruiksvergunningen en is begin 2005 een notitie brandveiligheid bestaande bouw vastgesteld door het College. In deze notitie wordt aangegeven dat de Friese handreiking brandpreventiebeleid bestaande bouw die in april 2003 door de regionale brandweer Fryslân is opgesteld als eigen beleidsniveau bestaande bouw wordt aangehouden. Oordeel: De aanwezige beleidsstukken in het kader van bouwen worden als adequaat beoordeeld Aanbeveling: Beleid op stellen voor de toetsing van bouwaanvragen aan het Bouwbesluit (zie ook 6.1.1). VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 10/31

11 4.2 Beleid ruimtelijke ordening Bevindingen: De gemeente Menaldumadeel beschikt nauwelijks over specifiek beleid op het gebied van ruimtelijke ordening. Het beleid van de gemeente is verwoord in de bestemmingsplannen. Alleen ten aanzien van planologische vrijstellingen ex artikel 19, lid 3 WRO heeft de gemeente in april 2004 specifiek beleid vastgesteld. Dit beleid is er op gericht om de totale oppervlakte van bijgebouwen bij woningen in de bebouwde kom te beperken. Op 23 mei 2006 heeft het College, op basis van een evaluatie, iets aangepaste beleidsregels vastgesteld. Omdat in de gemeente Menaldumadeel geen permanente bewoning van recreatiewoningen voorkomt (volgens de gemeente bevinden zich binnen de gemeente slechts twee recreatiewoningen) is daar ook geen beleid voor opgesteld. Oordeel: Het aanwezige beleid in het kader van de ruimtelijke ordening wordt als adequaat beoordeeld. 4.3 Beleid milieu Bevindingen Milieubeleidsplan De gemeente heeft geen integraal milieubeleidsplan. Wel zijn diverse milieuaspecten in beleid verankerd (o.a bouwstoffenbesluit/handhavingsbeleid) en is er in het kader van de professionalisering van de milieuhandhaving veel energie gestoken in het vastleggen van de prioriteiten, doelstellingen en procedures. Rioleringsplan In de eerste helft van 2006 is door de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) en de VROM-Inspectie (VI) een onderzoek gedaan naar de totstandkoming van gemeentelijke rioleringsplannen (GRP s). Aangezien hier een overlap met dit vrom-onderzoek aanwezig is, is er voor gekozen om in deze rapportage aan te sluiten bij de bevindingen uit het onderzoek van de IVW en de VI. De conclusie van het onderzoek was dat de rioleringszorg op organisatorisch en financieel vlak goed is ingebed in de gemeentelijke organisatie. Bij het opstellen van het GRP is voldoende rekening gehouden met de relevante uitgangspunten van het Rijk, de provincie, het wetterskip en de gemeente zelf. Het GRP is van goede kwaliteit en belanghebbenden zijn in voldoende mate bij het opstellen van het plan betrokken. Voor de realisering van de basisinspanning waren in het GRP 70 percelen benoemd om voor te worden aangesloten op de riolering. Dit is nog niet gerealiseerd. Inmiddels is de gehele gemeente binnen het Waterplan als niet kwetsbaar gebied aangewezen. De 70 percelen hebben daarom uitstel verkregen tot Het GRP had een looptijd tot en met Hierdoor voldoet de gemeente niet aan haar wettelijk taak om te voorzien in een actueel en tijdsgebonden GRP. Veiligheidsbeleid De gemeente kent geen specifiek veiligheidsbeleid. Wel doet de gemeente mee in het provinciale uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid Dit uitvoeringsprogramma is een vervolg op het uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid dat er op was gericht kennis en inzicht te vergaren in aanwezige risico s. Het programma bevat tevens de beleidsuitgangspunten ten aanzien van externe veiligheid. Voor de gemeente Menaldumadeel betekent de uitwerking van dit programma concreet dat zij inzicht heeft in de veiligheidscontouren bij de aanwezige risicobedrijven. De invoer in het register risicosituaties gevaarlijke stoffen (RRGS) is in 2006 gevuld. Onderdeel van het provinciale uitvoeringsprogramma is externe veiligheid en bestemmingsplannen. Aangezien de gemeente op dit moment alle bestemmingsplannen gaat herzien wordt hier nu invulling aan gegeven. Bodembeleid /BSB De gemeente heeft in 2000 haar beleid voor toepassing van het Bouwstoffenbesluit (BSB) vastgelegd in de beleidsnotitie Bouwstoffenbesluit gemeente Menaldumadeel. Dit beleid is in 2003 geëvalueerd. Het beleid bevat een functionele scheiding tussen taken van de gemeente als bevoegd gezag en als initiatiefnemer. De beleidsnotitie geeft invulling aan de uitgangspunten van BEVER. Er is geen koppeling met een bodembeheersplan en de bodemkwaliteitskaart aangezien deze in 2000 nog niet beschikbaar waren. Begin 2006 zijn een bodembeheersplan en een bodemkwaliteitskaart in concept beschikbaar VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 11/31

12 gekomen. Dit plan en de kaart zullen in de loop van 2006 definitief worden gemaakt en worden vastgesteld. Hiermee ontstaat de mogelijkheid voor hergebruik van grond binnen de gemeente met behulp van de vrijstellingsregeling. Geluid In samenwerking met de regionale milieuadviesdienst ontwikkeld de gemeente een geluidsrapportage. Onderdeel hiervan is het uitvoeren van referentiemetingen in de hele gemeente. In aansluiting hierop zal de concept geluidsnota worden aangepast en vastgesteld. Oordeel Deels adequaat. Gemeente geeft over het algemeen een goede beleidsmatige invulling aan de milieutaken. Een tijdgebonden actueel GRP ontbreekt echter en een milieubeleidsplan is niet aanwezig. Verbeterpunten: Voorzie in een actueel en tijdsgebonden GRP en borg daarmee beleidsmatig en programmatisch de uitvoering van het ingezette rioleringsbeleid. Aanbevelingen Bodemkwaliteitskaart en bodembeheersplan vaststellen. In een milieubeleidsplan de langetermijnvisie en doelstellingen vastleggen. 4.4 Beleid toezicht en handhaving bouw, ruimtelijke ordening en milieu Bevindingen Op 21 december 2004 heeft het College het Handhavingsbeleid VROM-taken vastgesteld. De gemeente heeft het professionaliseringstraject aangegrepen om naast milieu ook het toezicht en de handhaving van bouwregelgeving en bestemmingsplannen in het handhavingsbeleid vast te leggen, waarmee een integraal handhavingsplan is verkregen. In het beleidsplan is aangegeven dat er onvoldoende capaciteit beschikbaar is voor het volledig uitvoeren van alle VROM- handhavingstaken, maar dat de gemeente door het zo effectief mogelijk inzetten van de beschikbare capaciteit de kwaliteit van de leefomgeving wil behouden. De gemeente heeft hiervoor de wettelijke taken ingedeeld in drie prioriteitsklassen waarbij het opvalt dat geen enkele taak op het gebied van bouwen (met uitzondering van de gebruiksvergunning) en ruimtelijke ordening in de hoogste prioriteitsklasse valt. Aan het toezicht op en de handhaving van milieuregelgeving wordt veelal wel een hoge prioriteit gegeven. Doelstelling is een gelijkblijvend niveau van overtredingen en klachten, het voorkomen van illegale activiteiten en het beperken van risico s. De gemeente geeft invulling aan het toezichtsbeleid door het verbinden van toezichtfrequenties aan inrichtingen (zie 5.5 programma). Aan het Bouwstoffenbesluit wordt een gemiddelde prioriteit toegekend. Prioriteit wordt gelegd bij het in beeld hebben van de grondstromen en het voorkomen van het illegaal gebruik van bouwstoffen. Onderdeel van het beleidsplan is een stappenplan voor het bestuursrechtelijk en strafrechtelijke optreden bij overtredingen op het gebied van milieu, bouwen en ruimtelijke ordening. Bij gedogen wordt het landelijk beleidskader gedogen gevolgd. Oordeel: Het aanwezige beleid is als adequaat beoordeeld. Aanbeveling: Stel op basis van een risico-analye prioriteiten en stem daar de capaciteit op af in plaats van het stellen van prioriteiten op basis van de beschikbare capaciteit. VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 12/31

13 5 Programma Programma s of werkplannen geven richting aan de uitvoering om de vooraf beleidsmatig gestelde doelen te kunnen bereiken. Daarnaast geven programma s mogelijkheden om de resultaten te monitoren en te evalueren. Een programma bevat een omschrijving van de uit te voeren activiteiten, de planning van die activiteiten, het benodigde budget en in ieder geval de capaciteit om de geformuleerde doelstellingen/beoogde resultaten te realiseren. Een actueel jaarprogramma geeft sturing aan de uit te voeren taken in de richting van de vooraf gestelde doelen. Voorts is vooraf bepaald dat de uit te voeren taken ook daadwerkelijk met de beschikbare capaciteit en middelen uitgevoerd kunnen worden. 5.1 Programma bouw Bevindingen Bouw- en sloopvergunningen Ten aanzien van bouw- en sloopvergunningen bestond er in het toetsjaar geen uitvoeringsprogramma. In de productenraming zijn wel kengetallen opgenomen van het aantal verwachte aanvragen voor bouwgebruiks-, en sloopvergunningen en controles maar er worden geen (zichtbare) verbanden gelegd met de in te zetten menskracht en de daarvoor benodigde middelen. Gebruiksvergunningen Al in het midden van de jaren 90 heeft de gemeente geïnventariseerd welke bouwwerken in aanmerking zouden komen voor een gebruiksvergunning en zijn wat voorzichtige aanzetten gegeven. In 2001 is de gemeente daadwerkelijk begonnen met de actie inhaalslag gebruiksvergunningen brandveiligheid. In 2001 werd er nog vanuit gegaan dat in circa 1½ jaar (dus vóór 1 januari 2003) deze inhaalslag gerealiseerd zou zijn. In 2004 bleek dat dat geen realistische doelstelling was geweest en is extra krediet beschikbaar gesteld om de nieuwe doelstelling te halen. De nieuwe doelstelling was om voor 1 januari 2006 alle daarvoor in aanmerking komende gebouwen voorzien te hebben van een gebruiksvergunning. Oordeel: Deels adequaat. Een uitvoeringsprogramma voor bouwen en slopen ontbreekt. Aanbeveling: In het kader van de beleidscyclus verdient het aanbeveling een uitvoeringsprogramma voor bouw- en sloopvergunningen op te stellen. Op basis daarvan kan verband worden gelegd met de benodigde in te zetten menskracht en/of middelen. Daarnaast kan hiermee de uitvoering worden gemonitoord en geëvalueerd. 5.2 Programma ruimtelijke ordening Bevindingen In het kader van de actualisering van bestemmingsplannen heeft de gemeente medio 2003 de notitie Menameradiel yn oarder vastgesteld. Het programma ging er vanuit dat vóór 2007 alle bestemmingsplannen geactualiseerd en digitaal gemaakt zouden zijn. De daarvoor noodzakelijke financiën worden gedekt uit de reserve actualisering bestemmingsplannen waar vanaf de begroting van 2003 structureel extra middelen aan worden toegevoegd. In het programma kijkt de gemeente echter niet verder VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 13/31

14 dan 2007 wanneer alle bestemmingsplannen actueel moeten zijn. In het programma wordt niet ingegaan op het actueel houden van bestemmingsplannen na Ten aanzien van planologische vrijstellingen en aanlegvergunningen bestond er in het toetsjaar geen uitvoeringsprogramma. In de productenraming zijn geen kengetallen opgenomen van het aantal verwachte vrijstellingsprocedures en aanvragen voor aanlegvergunningen en ook worden geen (zichtbare) verbanden gelegd met de in te zetten menskracht en de daarvoor benodigde middelen. Oordeel Deels adequaat. Een programma voor het actualiseren van bestemmingsplannen is aanwezig. Voor de overige taken is nog geen programma opgesteld. Aanbeveling: In het kader van de beleidscyclus verdient het aanbeveling een uitvoeringsprogramma voor planologische vrijstellingen en aanlegvergunningen op te stellen. Op basis daarvan kan verband worden gelegd met de benodigde in te zetten menskracht en/of middelen. Daarnaast kan de uitvoering gemonitoord / geëvalueerd worden. 5.3 Programma milieu Bevindingen Milieujaarprogramma en milieujaarverslag De gemeente programmeert haar taken in een milieujaarprogramma. Daarnaast wordt jaarlijks een milieujaarverslag opgesteld. In 2005 is ook het uitvoeringsprogramma VROM-taken opgesteld, waarin de thema s van het handhavingsplan zijn uitgewerkt. Voor 2006 is vanwege capaciteitsproblemen geen milieuprogramma opgesteld. Wel zijn de producten en aantallen in de productbegroting opgenomen. Het programma voor 2005 bevat de uit te voeren taken op het gebied van vergunningverlening en toezicht en kent een nadere prioriteitsstelling. Het uitvoeringsprogramma is gericht op de uitwerking van de thema s uit het handhavingsplan. Teneur van het milieuprogramma is het capaciteitsprobleem waardoor niet alle taken met de bestaande formatie kunnen worden uitgevoerd. Het programma geeft aan dat capaciteitsproblemen ten dele worden opgelost door taken uit te besteden aan de MAD. Het programma wordt opgesteld met de gegevens afkomstig uit het inrichtingenbestand MPM4all. In onderstaande tabel is het overzicht van de inrichtingen weergegeven. Aantal Milieucategorie Totaal vergunningplichtig meldingsplichtig Totaal (*) Bron; milieujaarprogramma 2005 Vergunningverlening Om een indicatie te kunnen geven van welke inspanning moet worden geleverd om het vergunningenbestand actueel te houden is bepaald dat een vergunning gemiddeld éénmaal in de tien jaar moet worden geactualiseerd (het zogenaamde beheersniveau). Voor Menaldumadeel betekent dit dat jaarlijks circa 13 vergunningen moeten worden verleend. Door de gemeente is in het programma 2005 aangegeven dat uit wordt gegaan van de aantallen zoals deze in 2004 zijn gepland en dat daarnaast een aantal vergunningen worden geactualiseerd. Dit komt neer op circa 13 vergunningen en 8 actualisaties. Overigens gaat de productbegroting uit van andere getallen (in totaal 12 vergunningen). Hoewel de exacte achterstand in vergunningverlening niet is becijferd, laat het aantal geprogrammeerde actualisaties wel zien dat hier aandacht voor is. Oordeel; Adequaat. Milieutaken zijn in het verificatiejaar 2005 goed geprogrammeerd. Voor 2006 is vanwege capaciteitsproblemen geen milieuprogramma beschikbaar. VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 14/31

15 Verbeterpunt: Naast de programmering in de begroting ook jaarlijks een uitvoeringsprogramma en verslag opstellen voor de milieutaken. Aanbeveling: Actualisatie van milieuvergunningen inzichtelijk maken. 5.4 Programma toezicht en handhaving bouw, ruimtelijke ordening en milieu Bevindingen Tegelijk met het beleidsplan Handhaving VROM-taken heeft het College op 21 december 2004 het Uitvoeringsprogramma VROM-taken vastgesteld. Dit uitvoeringsprogramma is een doorvertaling van de in het beleidsplan gemaakte keuzes naar concrete toezicht- en handhavingsactiviteiten en de daarvoor benodigde capaciteit. Bouwen en Ruimtelijke Ordening Door het ontbreken van ervaringscijfers is de benodigde capaciteit voor veel activiteiten op het terrein van Bouwen en Ruimtelijke Ordening nog gebaseerd op aannames. Op basis van deze aannames komt de gemeente tot de conclusie dat er onvoldoende capaciteit beschikbaar is om het uitvoeringsprogramma geheel uit te voeren. In afwachting van de start van de gezamenlijke handhavingsdienst van de Middelseegemeenten wordt dit tekort door de gemeente geaccepteerd, zonder dat daarbij expliciet een keus wordt gemaakt ten koste van welke activiteit(en) dit gaat. Blijkbaar gaat dit in ieder geval ten koste van het toezicht en de handhaving op gebruiksvergunningen. In het handhavingsuitvoeringsprogramma 2005 werd nog uitgegaan van circa 370 uur, terwijl in het jaarplan 2006 wordt uitgegaan van een veel lager aantal uren (bijna gehalveerd) 1. Dit is extra opvallend omdat het toezicht en handhaving van gebruiksvergunningen volgens het beleidsplan Handhaving VROM-taken tot de taken met de hoogste prioriteit behoort. Milieu In het Uitvoeringsprogramma VROM-taken is de uitwerking van het toezicht voor milieutaken weergegeven. Hierbij wordt de volgende controlefrequentie gehanteerd: Cat 4: 1x per jaar Cat 3: 1 x per 2-3 jaar Cat 2: 1 x per 4-5 jaar Cat 1: 1x per 5 jaar. Het Uitvoeringsprogramma VROM-taken voor het milieutoezicht gaat uit van toezicht per branche. Hiervoor is een risicomatrix gemaakt waarbij aan bedrijfstakken een hoge, gemiddelde of een lage prioriteit is toegekend. Op basis van deze prioriteiten en de oude VOGM-categorieën wordt de nieuwe categorie bepaald. Daarnaast gaat het programma uit van het systeem van koploper, middenmoter en achterblijver. Afhankelijk van de naleving van de voorschriften wordt de nieuwe controledatum bepaald. Koplopers worden minder frequent gecontroleerd en achterblijvers frequenter. Het uitvoeringsprogramma gaat uit van circa 130 controles per jaar en ongeveer 25 hercontroles. Deze controles zijn onderverdeeld in branchegerichte controles, regionale prioriteiten en klachten en meldingen. De productbegroting gaat uit van 100 controles en 25 hercontroles. Inrichtinggebonden klachten (circa 28 per jaar) zijn in de begroting niet meegenomen. Uit het milieuprogramma waarin naast toezicht ook de overige milieutaken zijn geprogrammeerd - wordt opgemaakt dat er een capaciteitsprobleem is om de geraamde aantallen te realiseren. Daarnaast geeft dit programma aan dat er een bestaande achterstand is van 88 controles. Met het programma is in kaart gebracht hoeveel uren de gemeente tekort komt om het programma voor 2005 te realiseren. Het programma geeft een aantal voorstellen over hoe hier mee om te gaan. Uiteindelijk is besloten uitvoeringstaken uit te besteden In het uitvoeringsprogramma VROM-taken is voor het bouwstoffenbesluit opgenomen dat alle meldingen worden getoetst en dat toezicht plaatsvindt op basis van klachten en meldingen. Structureel buitentoezicht (preventief toezicht) is niet geraamd. Het uitvoeringsprogramma gaat uit van circa 20 meldingen per jaar, 5 1 Het Jaarplan 2006 gaat uit van in totaal 450 uur voor gebruiksvergunningen, waarvan 200 uur geraamd zijn voor toezicht en handhaving. VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 15/31

16 overtredingen per jaar en 40 uur tijdsbesteding voor de milieuhandhaver. Het milieuprogramma 2005 gaat overigens uit van andere aantallen, te weten 7 meldingen en 20 uur tijdsbesteding voor de milieuhandhaver per jaar. Dit verschil is door de gemeente onderkend. Het milieuprogramma 2005 is later vastgesteld waardoor ervaringscijfers konden worden meegenomen. De eerder geprogrameerde 20 meldingen bleek niet reëel. Oordeel: Deels adequaat. Voor Bouwen en RO wordt niet expliciet een keus gemaakt in welke activiteiten wel en niet worden uitgevoerd vanwege het niet beschikbaar zijn van voldoende capaciteit. Preventieve controles in het kader van het Bouwstoffenbesluit zijn niet geprogrammeerd. Aanbevelingen: Prioriteiten aangeven voor bouwen en RO. Voor bouwen en RO aangeven welke taken worden uitgevoerd nu duidelijk is dat er onvoldoende capaciteit is om het hele programma uit te voeren. Preventief toezicht in het kader van het Bouwstoffenbesluit programmeren VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 16/31

17 6 Uitvoering De uitvoering is het derde en laatste onderdeel. Op basis van het vastgestelde beleid en de vastgestelde programma s wordt de uitvoering vormgegeven. De uitvoering betreft de daadwerkelijke uitvoering van de wettelijke VROM-taken door de gemeente. De administratieve organisatie ondersteunt de afstemming tussen beleid, programma en uitvoering. Hierbij is een goede dossiervorming van groot belang. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de wijze waarop de gemeente de aan haar toebedeelde VROM-taken uitvoert. 6.1 Uitvoering bouw Bouw- en sloopvergunningen Bevindingen Bouwvergunningen In 2005 zijn circa 190 bouwvergunningen verleend (circa 47% reguliere, 41% lichte, 7% reguliere 1 e fase en 5% reguliere 2 e fase). Bij iedere aanvraag wordt een ontvangstbevestiging verstuurd en wordt de aanvraag gepubliceerd. De toetsing van de volledigheid vindt niet plaats via een checklist, maar gebeurt op basis van ervaring. Bij het ontbreken van gegevens wordt de aanvrager verzocht de ontbrekende gegevens alsnog aan te leveren. De gemeente maakt daarbij in een aantal gevallen gebruik van de ruime mogelijkheden die het Besluit Indieningsvereisten Aanvraag Bouwvergunning (Biab) biedt voor het later aanleveren van gegevens. In principe worden alle aanvragen voor advies voorgelegd aan de welstandscommissie Hûs & Hiem. In één geval is een aanvraag, in afwijking van het gemeentelijk welstandsbeleid, echter niet voorgelegd aan Hûs & Hiem. Het door Hûs & Hiem gegeven advies wordt in het dossier bewaard, evenals de door Hûs & Hiem gewaarmerkte tekeningen. Uit de dossiers blijkt dat getoetst is aan het Bouwbesluit door middel van een aantekening op het formulier t.b.v. bouwdossier. Gedetailleerde aantekeningen (bijvoorbeeld op bouwtekeningen en berekeningen) worden echter nauwelijks aangetroffen. Om de toetsing aan het Bouwbesluit inzichtelijker te maken beschikt de gemeente sinds eind 2005 over checklisten voor de toetsing aan het Bouwbesluit. Deze checklist is echter nog niet in alle recentere bouwdossiers terug te vinden 2. In de praktijk wordt binnen de afdeling BWT de bouwaanvragen in ieder geval getoetst op de aspecten constructieve veiligheid en gezondheid. Voor een uitgebreidere toetsing is volgens de medewerkers onvoldoende capaciteit aanwezig. Bij complexere aanvragen wordt incidenteel de toetsing van constructieberekeningen uitbesteed aan een extern bureau. De brandveiligheidstoets wordt bij alle bouwplannen door de medewerkers BWT zelf uitgevoerd. Alleen bij grote/complexe bouwwerken wordt dit uitbesteed. Bouwvergunning in twee fasen In 2005 zijn in verhouding niet veel bouwvergunningen 1 e fase aangevraagd en verleend (circa 7% van alle verleende bouwvergunningen). Uit de onderzochte dossiers blijkt ook niet dat de gemeente in plaats 2 Door de medewerkers BWT wordt aangegeven dat het werken met deze checklist nog routine moet worden. VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 17/31

18 daarvan veel gebruik maakt van een informele 1 e fase (vooroverleg waarbij alvast een welstandsadvies wordt gevraagd en toetsing aan het bestemmingsplan plaatsvindt). Lichte bouwvergunningen De onderzochte lichte bouwvergunningen voldeden aan de limitatieve opsomming uit het Besluit bouwvergunningsvrije en licht-bouwvergunningsplichtige bouwwerken. Sloopvergunningen In 2005 zijn 6 sloopvergunningen afgegeven. Daarnaast is één sloopmelding geaccepteerd. Aan de aanvragers van een sloopvergunning wordt een bewijs van ontvangst gestuurd waarin de ontvangstdatum is vermeld. De aanvragen worden bij binnenkomst niet aan de hand van een checklist op ontvankelijkheid getoetst. Het resultaat van deze toets (bijvoorbeeld door middel van een checklist) wordt niet vastgelegd. Uit de dossiers blijkt ook niet aan welke aspecten de gemeente de aanvraag heeft getoetst en wat de resultaten daarvan zijn geweest. Tevens is maar uit een deel van de sloopdossiers af te leiden of de sloopbedrijven die zijn ingeschakeld voor asbestverwijdering gecertificeerd zijn. De vergunninghouder wordt in de sloopvergunning gewezen op de plichten met betrekking tot asbestverwijdering en veiligheid en ontvangt een gereedmeldingsformulier. Opvallend is dat in ontvangstbevestigingen van sloopaanvragen uit begin 2005 aangegeven wordt dat de sloopvergunning binnen 13 weken moet worden afgegeven, terwijl de bouwverordening 12 weken aangeeft. De gemeente heeft deze fout onderkend, aangezien in ontvangstbevestigingen bij latere aanvragen wel de juiste termijn wordt genoemd. Oordeel Deels adequaat. Bij het verlenen van vergunningen ontbreekt het nog aan een verifieerbare vastgelegde werkwijze. Hierdoor is niet altijd duidelijk waaraan aanvragen worden getoetst en met welke diepgang de toetsing heeft plaatsgevonden. Verbeterpunten: Leg reguliere bouwaanvragen, conform het gemeentelijk welstandsbeleid, altijd voor aan Hûs & Hiem. Toets aanvragen volledig aan het Bouwbesluit of stel als College beleid vast waarin is aangegeven welke onderwerpen getoetst moeten worden en tot op welk niveau. Aanbevelingen: Maak de toetsing van bouwaanvragen (op ontvankelijkheid en aan het Bouwbesluit) inzichtelijk door gebruik te maken van checklisten en deze aan het dossier toe te voegen. Maak de toetsing van sloopaanvragen (op ontvankelijkheid en aan de bouwverordening) inzichtelijk door gebruik te maken van checklisten en deze aan het dossier toe te voegen Gebruiksvergunningen Bevindingen: In 2001 is de gemeente Menaldumadeel gestart met de actie inhaalslag gebruiksvergunningen brandveiligheid. Op basis van de toenmalige inventarisatie komen ruim 90 bouwwerken in aanmerking voor een gebruiksvergunning. De gemeente heeft echter besloten twee categorieën bouwwerken voorlopig buiten beschouwing te laten, te weten kerken (in afwachting van nadere landelijke regelgeving vanwege de monumentenstatus) en bedrijfsgebouwen (deze zijn door middel van de milieuvergunning of een AMvB al gebonden aan (brandveiligheids)voorschriften). Gebruiksvergunningen aantal vergunningsplichtige bouwwerken totaal verleend tot april 2006 nog te verlenen 3 prioriteitsklasse prioriteitsklasse prioriteitsklasse prioriteitsklasse Totaal Hiervan waren tijdens het onderzoek 8 gebruiksvergunningen in concept gereed. VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 18/31

19 De gemeente had gepland dat voor 1 januari 2006 alle bouwwerken over een gebruiksvergunning zouden beschikken. Medio 2004 bleek dat dat niet gehaald zou worden en is door de gemeente besloten een extern bureau in te schakelen. Dit heeft tot gevolg gehad dat in 2005 een groot aantal gebruiksvergunningen is verleend (bijna de helft van het totaal aantal vergunningplichtige bouwwerken). Begin 2006 waren weliswaar nog niet alle gebruiksvergunningen verleend, maar de achterstand is nu voor een groot deel ingehaald en de verwachting is dat op korte termijn alle bouwwerken over een gebruiksvergunning zullen beschikken. Op basis van de gemeentelijke bouwverordening bedraagt de termijn waarbinnen een gebruiksvergunning moet worden verleend 12 weken. In de praktijk wordt deze termijn echter ruimschoots overschreden. Voor een deel is dat het gevolg van de door de gemeente gehanteerde werkwijze; eerst wordt de eigenaar verzocht een aanvraag in te dienen, daarna wordt het bouwwerk gecontroleerd en pas wanneer eventueel benodigde aanpassingen aan het bouwwerk zijn gerealiseerd wordt de gebruiksvergunning verleend. Uit de onderzochte dossiers blijkt niet dat de gemeente dan het besluit verdaagd of (op het moment dat bouwkundige aanpassingen noodzakelijk zijn) de aanvraag aanhoud totdat de voor de aanpassing benodigde bouwvergunning is verleend. De onderzochte dossiers geven geen volledig beeld van de ondernomen stappen die uiteindelijk hebben geleid tot de verlening van de gebruiksvergunning. Zo blijkt uit de dossiers niet of (en zo ja hoe) de aanvraag op volledigheid is beoordeeld en wordt geen ontvangstbevestiging verstuurd. Daarnaast worden de vergunningaanvraag en -verlening niet in alle gevallen gepubliceerd. Op welke wijze precies de aanvraag wordt getoetst aan de bouwverordening en het Bouwbesluit is in de dossiers niet terug te vinden, maar in één dossier zijn brieven aangetroffen waarin aan de eigenaar is aangegeven welke gebreken zijn geconstateerd tijdens de controle en binnen welke termijn deze opgelost moeten zijn. De gebruiksvergunningen bevatten geen oneigenlijke gebruikseisen. Er wordt door de gemeente géén standaardpakket gebruikseisen bij een gebruiksvergunning als voorwaarde gesteld, maar per bouwwerk wordt bekeken welke gebruikseisen relevant zijn. Het pakket gebruikseisen kenmerkt zich door een uitgebreide toelichting per gebruikseis. De beide onderzochte dossiers bevatten echter geen gewaarmerkte tekeningen die horen bij de verleende gebruiksvergunning. In de dossiers zijn uitsluitend tekeningen terug te vinden die horen bij een (eerder) verleende bouwvergunning. Oordeel; Deels adequaat. De gemeente heeft een belangrijke inhaalslag gemaakt in de verlening van gebruiksvergunningen. De werkwijze is echter niet transparant, zo is bijvoorbeeld niet altijd duidelijk met welke diepgang wordt getoetst en ontbreken gewaarmerkte tekeningen in de dossiers. Verbeterpunten: Stuur aanvragers van een gebruiksvergunning een ontvangstbevestiging. Zorg dat in het dossier van de gebruiksvergunning ook een bij die vergunning behorende en gewaarmerkte tekening aanwezig is. Aanbevelingen: In verband met de transparantie van besluiten van een openbaar bestuur (de gemeente) verdient het aanbeveling de vergunningaanvraag en -verlening te publiceren. Het verdient aanbeveling om de kerken wel te controleren op brandveilig gebruik en tijdelijke maatregelen (bijvoorbeeld gebruiksbeperking) te treffen indien het gebouw niet kan voldoen aan de gebruikseisen als gevolg van de monumentenstatus. Maak inzichtelijker in de dossiers op welke wijze de aanvraag getoetst is. 6.2 Uitvoering ruimtelijke ordening Bestemmingsplannen Bevindingen Tijdens het onderzoek in 2002 is geconstateerd dat circa driekwart van de bestemmingsplannen (zeer) verouderd was. Van de 45 vigerende bestemmingsplannen was ten tijde van dit onderzoek nog bijna 70% verouderd (51% is zelfs zeer verouderd, oftewel ouder dan 20 jaar). Op zich lijkt er in ruim drie jaar tijd dus VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 19/31

20 nog niet veel vooruitgang geboekt te zijn. Op dit moment zijn echter wel een groot aantal nieuwe bestemmingsplannen in procedure 4. Naar verwachting zullen dan ook in 2007 voor het gehele gemeentelijke grondgebied actuele bestemmingsplanvoorschriften gelden. Daarmee zal de doelstelling van het project Fryslân yn oarder om alle bestemmingsplannen in 2007 geactualiseerd te hebben door de gemeente Menaldumadeel gehaald worden. Bestemmingsplannen 1/1/2003 1/5/2006 abs. % abs. % actueel (< 10 jaar) verouderd (10-20 jaar) zeer verouderd (> 20 jaar) Totaal Oordeel: Tijdens dit onderzoek was circa 2/3 van de bestemmingsplannen nog verouderd. Gemeente is de afgesproken weg ingeslagen en kan in 2007 aan het adequate niveau voldoen. Hierdoor is het oordeel gedeeltelijk adequaat gegeven Planologische vrijstellingen Bevindingen De toetsing aan het bestemmingsplan vindt plaats door de medewerker BWT die de bouwaanvraag ter behandeling heeft gekregen. Wanneer een planologische vrijstelling noodzakelijk is worden procedures ex artikel 15, 17, 19 lid 2 en 3 WRO gevoerd de medewerkers BWT. Procedures ex artikel 19, lid 1 WRO worden door de medewerkers RO gevoerd. Circa 11% van alle bouwaanvragen wordt verleend met een planologische vrijstelling. Het gebruik van vrijstellingen ex artikel 15 WRO komt nauwelijks voor aangezien de bestemmingsplannen maar zeer geringe binnenplanse vrijstellingsmogelijkheden bieden. Om hoeveel gevallen het daadwerkelijk gaat is niet te achterhalen aangezien de gemeente het aantal vrijstellingen ex artikel 15 WRO niet apart bijhoudt. Planologische vrijstellingen artikel 15 0 artikel 17 0 artikel artikel artikel Totaal 21 Verleende bouwvergunningen 187 % bouwvergunningen met planologische vrijstelling 11% Uit de onderzochte bouwdossiers blijkt dat in alle gevallen de planologische toets zorgvuldig wordt uitgevoerd. In elk bouwdossier is een apart formulier formulier t.b.v. bouwdossier aangetroffen waarop onder andere wordt aangegeven binnen welk bestemmingsplan en welke bestemming de aanvraag valt. Tevens wordt aangegeven of de aanvraag daarbinnen past. In alle gevallen waar de gemeente tot de conclusie komt dat de aanvraag niet past binnen het bestemmingsplan is dat terecht. De Inspectie heeft echter wel geconstateerd dat in een enkel geval daarna niet de juiste planologische procedure is gekozen. Hierdoor is uiteindelijk op grond van een verkeerd artikel vrijstelling verleend. De meeste onderzochte vrijstellingsprocedures zijn binnen de termijn (van orde) afgehandeld. Daarnaast zijn een aantal dossiers bekeken waarbij de gemeente Menaldumadeel tot de conclusie is gekomen dat de bouwaanvraag wel past binnen de voorschriften van het desbetreffende bestemmingsplan. De Inspectie is in alle onderzochte gevallen dezelfde mening toegedaan. Tijdens het onderzoek is echter gebleken dat de gemeente ook diverse keren op niet formele wijze toestemming heeft gegeven om af te wijken van het bestemmingsplan. In plaats van het voeren van een formele planologische procedure, waarbij belanghebbenden de mogelijkheid krijgen om bezwaar te 4 Het betreft de bestemmingsplannen Buitengebied (ontwerp), Beetgum, Beetgumermolen, Deinum, Dronrijp en Wier (allen voorontwerp). 5 Het betreft hier alleen de planologische vrijstellingen waaraan een bouwvergunning is gekoppeld die in 2005 is verleend. VROM-Inspectie rapportage inspectieonderzoek gemeente Menaldumadeel Pagina 20/31