Advies Wmo-tarieven A2 gemeenten. Gemeenten Cranendonck, Heeze- Leende en Valkenswaard

Transcriptie

1 Advies Wmo-tarieven A2 gemeenten Gemeenten Cranendonck, Heeze- Leende en Valkenswaard

2 Advies Wmo-tarieven A2 gemeenten Gemeenten Cranendonck, Heeze- Leende en Valkenswaard Maureen Schonewille Postbus 8228, 3503 RE Utrecht Telefoon: (06) , Website: Utrecht, 22 juni 2015

3 Inhoud Advies Wmo-tarieven A2 gemeenten...2 Gemeenten Cranendonck, Heeze-Leende en Valkenswaard Aanleiding Adviesvraag Aanpak Bevindingen Advies...6 VILANS / advies A2 gemeenten juni

4 1. Aanleiding De A2 gemeenten hebben voor 2015 gezamenlijk dagbesteding en begeleiding ingekocht. Zij hebben dit gedaan volgens een resultaatgericht model. De tarieven die gehanteerd worden, zijn niet Q x P, maar pakketten per cliënt. Zorgorganisaties krijgen met deze pakketten een gemiddeld bedrag en zijn zelf verantwoordelijk voor het uitmiddelen van inzet bij cliënten. Op dit moment wordt gewerkt met vier tariefgroepen en vijf tarieven, namelijk onderstaande: Begeleiding A bedraagt 391,52 per maand (individuele begeleiding). Begeleiding B1 bedraagt 405,32 per maand (dagbesteding tot 4 dagdelen). Begeleiding B2 bedraagt 660,24 per maand (dagbesteding vanaf 4 dagdelen). Begeleiding C bedraagt 538,36 per maand (speciale expertise). Begeleiding D: In uitzonderlijke gevallen (die niet onder Begeleiding A, B of C vallen) worden individuele afspraken gemaakt omtrent de hoogte van het budget. Na invoering van deze groepen en bijbehorende tarieven, zijn in het eerste kwartaal 2015 enkele knelpunten ontstaan. Eén van de knelpunten betreft de hoogte van de tarieven. Een zorgaanbieder geeft nadrukkelijk aan dat de tarieven te laag zijn en zij hun diensten hier niet voor kunnen leveren. De A2 gemeenten pakken dit signaal op, en besluiten om externe expertise in te schakelen via het OTD (OndersteuningsTeam Decentralisaties) van de VNG. Door bemiddeling van de VNG is expert/adviseur van Vilans, in persoon van Maureen Schonewille, aan de gemeenten gekoppeld. 2. Adviesvraag De A2 gemeenten hebben Maureen Schonewille gevraagd om de grondoorzaak van het probleem rond de tarieven te definiëren en te adviseren over een mogelijke oplossing. 3. Aanpak Om het probleem te lokaliseren en een advies te kunnen geven, zijn enkele gesprekken met zorgaanbieders gepland. Tijdens deze gesprekken is gekeken naar de oorzaak van het probleem en zijn oplossingsrichtingen verkend. Het resultaat van de gespreksronde is dit advies aan de A2 gemeenten over de tariefstelling inclusief de daarbij behorende onderbouwing. Om een goed beeld te krijgen van de oorzaken, is met vier zorgorganisaties en Norbert Strijker een gesprek gevoerd. Organisaties zijn voor het gesprek gekozen omdat zij een grote cliëntpopulatie in de A2 gemeenten hebben. Verder is ervoor gezorgd dat organisaties van alle doelgroepen zijn gesproken (Ggz, ouderen, VG) zijn. Hieronder de gesprekspartners. Organisatie Gesproken met Datum GGZE Stephan Willemen en Jeroen van Heel 20 mei 2015 Lunetzorg Robert Slaghuis en Sharon Buquet 26 mei 2015 Norbert Strijker Norbert Strijker 29 mei 2015 Valkenhof Maarten Kous 19 mei 2015 Zuidzorg Marie van Gils, Annet van Straaten en Ilja de Brouwer 7 mei 2015 VILANS / Advies A2 gemeenten, Wmo tarieven 3

5 4. Bevindingen In dit hoofdstuk staan de bevindingen vanuit de gesprekken in grote lijn beschreven. Deze bevindingen vormen de basis voor het advies (volgend hoofdstuk) Totstandkoming tarieven Aanbieders zijn in het voortraject betrokken geweest bij de totstandkoming van de tariefgroepen en bijbehorende tarieven. Op één aanbieder na, zijn de aanbieders akkoord gegaan met de aanpak en opbouw. Aanbieders geven aan dat zij het idee om terug te gaan in aantal groepen een goed idee vinden. Wel is nadrukkelijk gevraagd om een tarief D voor cliënten met de meer complexe vragen. Aanbieders wisten dus op voorhand met welke groepen en tarieven de A2 gemeenten gingen werken en hebben zich hieraan geconformeerd (op één aanbieder na) Berekening De A2 gemeenten hebben het jaar 2013 als rekenjaar genomen. In de gesprekken met aanbieders is gevraagd of het nemen van 2013 als uitgangspunt een realistisch beeld oplevert. De meeste aanbieders bevestigen dit. Zij zien geen grote groei in cliënten en/of productie in Het nemen van 2013 als rekenjaar, lijkt hiermee een adequaat uitgangspunt Tarieven terugrekenen Aanbieders hebben de tarieven van de A2 gemeenten doorgerekend naar een maximaal aantal dagdelen/uren die zij per cliënt kunnen leveren. Aanbieders geven bijvoorbeeld aan dat zij voor het B2 tarief maximaal vijf of zes dagdelen per maand kunnen leveren. Het valt op dat de gesproken aanbieders allemaal op deze manier met de tarieven omgaan. Geen van de aanbieders geeft aan actief uit te middelen. Aanbieders hanteren in het terugrekenen van de tarieven naar dagdelen/uren ook vaak de oude AWBZ-tarieven (2014). Hiermee lijkt de oorspronkelijke bedoeling van de werkwijze (uitmiddelen) onvoldoende te landen: namelijk het op basis van maatwerk kijken wanneer een cliënt wellicht (enige tijd) met minder dagdelen/uren toekan en deze vrijgekomen dagdelen/uren inzetten bij een cliënt die dat op dat moment nodig heeft Mogelijkheid stapelen dagdelen positief Eén aanbieder benoemt expliciet dat het kunnen stapelen van dagdelen als positief wordt ervaren. Zo kan ingezet worden op tijden dat de cliënt de ondersteuning het best uitkomt of wanneer het meer nodig is Voorliggende voorzieningen ontoereikend De Wmo-gedachte is dat cliënten daar waar mogelijk eerst gebruik maken van voorliggende voorzieningen, of daar tijdens het begeleiding (dag/uren) actief naartoe geleid worden. Aanbieders geven aan dat op dit moment de voorliggende voorzieningen in de A2 gemeenten ontoereikend zijn, in elk geval in kwaliteit. Als het gaat om het vraagstuk: Welke voorliggende voorzieningen zijn er, waar zijn ze en welke mogelijkheden bieden ze? Dan is de informatievoorziening hieromtrent onvoldoende. Hierbij moet opgemerkt worden dat de gesproken personen vaak op enige afstand van het primaire proces werken, en het niet in alle gesprekken duidelijk was in hoeverre actief doorverwijzen of samenwerken met voorliggende voorzieningen in de praktijk lukt. Aanbieders geven verder aan dat cliënten met een zwaardere of complexere zorgvraag niet gemakkelijk terechtkunnen in voorliggende voorzieningen. Ook voor de toekomst zien zij bij deze cliënten weinig mogelijkheden om hen te plaatsen in voorliggende voorzieningen als bijvoorbeeld het vrijwilligerswerk of verenigingsleven. Voorliggende voorzieningen Opgemerkt kan worden dat de voorliggende voorzieningen erg divers zijn in kwaliteit/professionaliteit. Een aantal (semi)professionele organisaties valt bijvoorbeeld ook onder een voorliggende voorziening, denk aan het welzijn, ouderenadviseurs etc. Het is goed om in de discussie over voorliggende voorzieningen rekening te houden met dit verschil en het verschil te benutten in de aanpak rond versterking van deze voorzieningen. VILANS / Advies A2 gemeenten, Wmo tarieven 4

6 4.6. Complexiteit zorgvraag Aanbieders geven alleen aan dat zij verwachten dat de complexiteit van de zorgvraag stijgt in de toekomst. Aanbieders geven hierbij ook aan dat op dit moment de zorgvraag nog passend is bij de indicatie van de cliënt. Eén organisatie geeft aan dat de zorgvraag van haar cliënten groter is dan de indicatie die door de gemeenten wordt afgegeven. Aanbieders spreken allen hun zorgen uit over het toenemen van de complexiteit en zwaarte van de zorgvraag. Concrete voorbeelden zijn in deze gespreksronde niet naar voren gekomen Resultaten vs zorgzwaarte en complexiteit Aanbieders vragen zich bij sommige cliëntgroepen af of het haalbaar is te financieren op resultaten. Bij cliënten met een complexe zorgvraag, hoge zorgzwaarte of progressieve aandoening is vooruitgang of behoud niet alktijd haalbaar. Aanbieders hebben vragen over de manier waarop de gemeenten hiermee om gaan in relatie tot de afgesproken resultaten Overhead en administratie De decentralisatie heeft aan de kant van aanbieders een grote administratieve last opgeleverd. Tevens is het aantal uur dat ingezet moet worden om bijvoorbeeld te komen tot contracten met opdrachtgevers (aanbieders) toegenomen. Ook vraagt de huidige werkwijze rond het CAK om dubbele administratie (uren per cliënt moeten toch bijgehouden worden, ondanks de vaste bedragen per cliënt). Extra werkzaamheden en extra inzet staan in contrast met de bezuinigingen. Aanbieders voelen hierdoor aan meerdere kanten dat er krapte ontstaat. Verder geven grote aanbieders aan dat zij organisaties zijn met een verleden. De werknemers zijn vaak langere tijd in dienst en goed (intern) opgeleid. Dit zorgt ervoor dat werknemers van de grotere organisaties vaak duurder zijn dan die van beginnende organisaties. De historie van een organisatie is een gegeven. Dit is echter ook een derde punt waarop de grotere aanbieders de krapte voelen Toekomstige modellen Aanbieders zijn het er allen over eens dat een toekomstig financieringsmodel moet passen bij de transformatie van zorg. Inkopen en sturen op basis van resultaten/outcome is voor organisaties wenselijker dan sturen op PxQ. Eén organisatie geeft aan dat zij rust ervaart in een gemeente waar op dit moment nog wel op basis van PxQ wordt ingekocht. VILANS / Advies A2 gemeenten, Wmo tarieven 5

7 5. Advies Het advies valt uiteen in meerdere deeladviezen en is geformuleerd op basis van de bevindingen, mogelijkheden en gevonden knelpunten in de gespreksronde. In het advies zijn zowel de reacties van de aanbieders als die van de A2 gemeenten meegenomen. Het advies is uiteraard niet bindend Advies: Ophogen tarief B2 Het tarief voor B2 kan worden opgehoogd. De onderbouwing hiervoor is: Cliënten die in groep B2 terechtkomen hebben vaak een hoge en/of complexe zorgvraag. Voor deze groep zijn de kansen om, al dan niet met behulp van een professional, gebruik te maken van voorliggende of voorliggende voorzieningen kleiner dan bij cliënten die in groep B1 vallen. Aanbieders geven aan de problemen vooral zitten in de hoogte van het tarief van deze groep. Gemeenten geven aan dat er voor 2015 nog ruimte in het Wmo-budget is om een tarief naar boven toe aan te passen. De A2 gemeenten zitten wat betreft dit tarief laag ten opzichten van omringende gemeenten. Nieuw bedrag B2 nog onbekend Op basis van de gespreksronde kan niet worden geadviseerd over het bedrag waarmee B2 opgehoogd zou kunnen worden. Het advies is om in het bepalen van het nieuwe tarief in elk geval te kijken naar wat omringende gemeenten hanteren en het budgettair kader van de gemeenten mee te nemen (wat is financieel mogelijk?). Het is van belang te kiezen voor een duurzame oplossing. Dat wil zeggen dat een ophoging van het tarief ook voor 2016 en verder houdbaar moet zijn. Dit in het kader van goed opdrachtgeverschap. In het kader van incidenteel geld het tarief voor een jaar ophogen is niet wenselijk. Moment van omzetten Tevens verdient het moment van omzetting naar het hogere tarief extra aandacht. Ophogen met terugwerkende kracht kan tot gevolg hebben dat er veel extra administratieve last bijkomt. Wellicht dat er gewerkt kan worden met een eenmalige uitkering en per x datum het nieuwe tarief kan worden ingevoerd. Signaal A tarief In de gespreksronde heeft één aanbieder expliciet aangegeven niet uit te komen met het A tarief. De andere aanbieders hebben hierover geen expliciet signaal afgegeven. Tijdens het bespreken van de concept notitie aan de fysieke overlegtafel (d.d. 25 juni 2015), geeft nog één andere aanbieder aan dat op basis van voortschrijdend inzicht tarief A te krap is. De A2 gemeenten hebben dit signaal gehoord en nemen het mee in de besluitvorming over het ophogen van de tarieven Voorliggende voorzieningen versterken Aanbieders geven aan dat de voorliggende voorzieningen te onbekend of kwalitatief ontoereikend zijn. Aanbieders hebben wel ideeën over hoe zij met kennis er ervaring een voorliggende voorziening kunnen versterken. Door als gemeente en aanbieders dit thema op te pakken en hierin samen op te trekken, kan het voorliggende veld in de toekomst meer mensen met een begeleidingsvraag opvangen. Het advies is om hierin te investeren, zodat het in de toekomst gemakkelijker wordt om mensen met een relatief lichte vraag een logische plaats te geven in hun eigen wijk, kern of dorp Inzet particuliere markt vergroten De particuliere zorg in Nederland neemt toe. Het verdient de aanbeveling om te bezien welke cliënten de mogelijkheid hebben om zelf extra inzet in te kopen op de particuliere markt. Voor aanbieders kan dit een nieuwe markt zijn, maar ook voor ZZP-ers liggen er kansen. Een combinatie van geïndiceerde begeleiding en particulier ingekochte begeleiding kan voor een aantal cliënten een oplossing bieden. Het gaat dan vooral om vraagstukken die buiten de geïndiceerde begeleiding vallen en zich vaak op het snijvlak van begeleiding en gemaksdiensten bevinden. VILANS / Advies A2 gemeenten, Wmo tarieven 6

8 5.4. Beraden op het huidige model De resultaten die de A2 gemeenten willen behalen met het huidige resultaatgerichte financieringsmodel komen op dit moment onvoldoende uit de verf. Redenen hiervoor zijn: De vaste tarieven die nu per cliënt geleden, worden door de aanbieders omgerekend naar een maximaal aantal dagdelen of uren. Dit staat het oorspronkelijke idee van uitmiddelen in de weg. De inhoudelijke resultaten, die leidend moeten zijn voor de inzet, hebben onvoldoende aandacht. De energie gaat op dit moment naar de knelpunten rond de tarieven en administratie. Een andere reden (niet bij aanbieders geverifieerd) kan zijn: Het model kent geen (financiële) prikkels als het gaat om boeken van resultaten. Aanbieders worden op dit moment nog niet inhoudelijk aangestuurd en krijgen bijvoorbeeld geen extra (financiële) waardering als zij bijvoorbeeld cliënten begeleiden richting voorliggende voorzieningen of het netwerk versterken zodat minder zorg nodig is. De vraag is of na het tackelen van het knelpunt rond de tarieven en het oplossen van administratieve problemen het gekozen model voldoende houvast biedt voor een daadwerkelijke transformatie en sturing op resultaten. Als het huidige model gehanteerd wordt, moeten aanbieders zorgen voor het daadwerkelijk uitmiddelen (maatwerk in uren/dagdelen), moeten de gemeenten gaan sturen op resultaten én moeten de voorliggende voorzieningen versterkt worden zodat cliënten daadwerkelijk meer in de maatschappij opgevangen kunnen worden. Het advies is om te bezien of het huidige model voldoende ruimte biedt om deze omslag te maken. Tevens moet de vraag beantwoord worden of de perverse prikkel van het terugrekenen naar dagdelen/uren overwonnen kan worden. Op basis van de gespreksronde blijkt dat aanbieders en gemeenten allebei niet terug willen naar een PxQ model en nadrukkelijk de voorkeur geven aan een inhoudelijke sturing. Het advies is om in het bepalen of het model gehanteerd, aangepast of vernieuwd wordt in elk geval deze uitgangspunten mee te nemen. VILANS / Advies A2 gemeenten, Wmo tarieven 7