Raadsmededeling - Openbaar

Transcriptie

1 Raadsmededeling - Openbaar Nummer : 29/2016 Datum : 17 februari 2016 B&W datum : 16 februari 2016 Beh. ambtenaar : J.H.D. Hulshof Portefeuillehouder : G. Berghoef Onderwerp : Aanpak samenwerkende Achterhoekse gemeenten voor opvang asielzoekers en huisvesting vergunninghouders Aanleiding Sinds de lente van 2015 is er sprake van een grote toestroom van asielzoekers die naar Nederland komen. Het gaat daarbij om grote groepen Syriërs die de oorlog in hun land ontvlucht zijn. Maar ook veel Eritreeërs, Afghanen, Irakezen en Ethiopiërs hebben de afgelopen tijd de weg naar Nederland gevonden. Deze onverwacht grote instroom resulteert in twee omvangrijke uitdagingen: 1. Het voorzien in voldoende en adequate noodopvang voor de eerste basisbehoeften als onderdak, veiligheid en voeding. Vanuit noodopvang vindt men doorgaans onderdak in een azc (of keert men terug naar bijv. het land van herkomst). 2. Wanneer een asielzoeker vervolgens een verblijfsvergunning toegekend krijgt, dient na koppeling door het COA, een gemeente hem/haar als vergunninghouder te huisvesten in een passende woning (en bevordert daarmee de doorstroming in het azc). Eind november 2015 hebben Rijk en VNG hieromtrent het zogeheten (concept) Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom gesloten. De Achterhoekse gemeenten hebben hier (al dan niet voorzien van kanttekeningen) mee ingestemd. Inhoud mededeling De Achterhoekse Aanpak Een zevental Achterhoekse gemeenten¹ heeft in de afgelopen periode overleg gevoerd om tot een integrale en concrete aanpak te komen van deze uitdagingen. Voor de samenwerkende gemeenten is het evident dat zij, in deze tijd van mondiale brandhaarden, humanitaire crises en een ongekende instroom van asielzoekers, gezamenlijk een maatschappelijke verantwoordelijkheid dragen voor het bieden van een veilig heenkomen. Daarbij is het van groot belang een goede balans te vinden tussen de humanitaire noodzaak, een evenwichtige inpassing naar draagkracht en het behoud van maatschappelijk draagvlak. Gezien de schaalgrootte van de problematiek is regionale samenwerking daarbij onontbeerlijk. De afgelopen periode hebben deze samenwerkende gemeenten daarom overleg gevoerd en een gezamenlijke aanpak opgesteld. Concreet behelst deze Achterhoekse Aanpak een set afspraken, taken, gedeelde verantwoordelijkheden en kanttekeningen die zeven Achterhoekse gemeenten samen hebben geformuleerd om de uitdaging van verhoogde asielinstroom adequaat en tijdig aan te kunnen gaan. ¹ Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk.

2 De volgende afspraken zijn er in het kader van de Achterhoekse Aanpak gemaakt: 1. de gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk werken samen in het kader van de bestaande taken op het gebied van noodopvang van asielzoekers en op het gebied van huisvesting van vergunninghouders; 2. daarmee dragen zij een gedeelde verantwoordelijkheid voor voldoende adequate noodopvang, in overeenstemming met wat in redelijkheid van deze samenwerkende gemeenten verwacht kan worden; 3. eveneens werken zij samen op het gebied van voldoende passende huisvesting voor vergunninghouders en proberen zij zo veel mogelijk te bevorderen dat adequate matches gemaakt kunnen worden tussen vergunninghouders en beschikbare passende woonruimte. In de bijgevoegde brief aan het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Gelderland, worden deze uitgangspunten nader uitgelegd en geconcretiseerd. Daarnaast hebben de gemeenten onderling afgesproken: 4. dat voor een evenwichtige maatschappelijke inpassing een integrale benadering van het vraagstuk noodzakelijk is en hiertoe gezamenlijk een (ambtelijke) opdracht geformuleerd wordt om tot deze integrale aanpak te komen; 5. dat deze samenwerking niets afdoet aan de bestaande verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de individuele gemeenten en zij de vrijheid behouden om in te kunnen zetten op verschillende onderdelen van het asielvraagstuk. 6. Maar dat wel rekening gehouden wordt met het gegeven dat een dergelijke keuze voor inzet op een bepaald onderdeel ook doorwerking kan hebben in de taken van één van de andere samenwerkende gemeenten en derde partijen. Daarmee borgen we in goed onderling vertrouwen een effectieve samenwerking. Er wordt momenteel gewerkt aan een integrale aanpak van het vraagstuk waarbij in de volle breedte van het spectrum gelet wordt op de effecten die de hogere asielinstroom met zich meebrengt, onder andere op de gebieden: onderwijs en kinderopvang voor deze groep; alleenstaande minderjarige vreemdelingen; integratie, inburgering(scursussen), maatschappelijke begeleiding; werk(gelegenheid), inkomen, bijstand, opleiding/omscholing; Wmo, jeugdhulp, volksgezondheid en welzijn; veiligheid; voldoende passend woningaanbod (o.a. de samenwerking met woningbouwcorporaties en mogelijk creatieve oplossingen). Let wel: dit zijn vraagstukken waarin de samenwerkende gemeenten nog steeds eigen keuzes kunnen maken. Daarom is ook afgesproken steeds rekening te houden met de effecten van beleidskeuzes van de ene gemeente op de andere gemeente, bijvoorbeeld: als gemeente A kiest om versneld in te zetten op het huisvesten van jonge vergunninghouders kan dat effect hebben op de vraag naar onderwijs. Als dit onderwijs in een andere gemeente gegeven wordt heeft dus een keuze van gemeente A effect op een beleidsveld van gemeente B. Goed onderling overleg is ook om deze reden noodzakelijk. Samenwerking met ketenpartners De samenwerkende gemeenten hebben, om deze twee omvangrijke taken effectief op te kunnen pakken, ook flexibiliteit en creativiteit nodig van een aantal ketenpartners. Soms moet immers de systeemwereld onderschikt kunnen zijn aan het hogere doel. Het is nodig om ook nadere afspraken te maken met andere partijen (o.a. COA, IND, Rijk en Provincie). Daarom is de Achterhoekse Aanpak ook aan de provincie Gelderland (coördinerend orgaan) kenbaar gemaakt. Wij zijn ervan overtuigd dat de Achterhoekse Aanpak door middel van samenwerking, waarborging van flexibiliteit en het zoeken van creatieve oplossingen een solide basis is om samen met de ketenpartners op een humane en maatschappelijk verantwoorde wijze invulling te kunnen geven aan de huidige uitdagingen. De volgende stukken zijn voor u bijgevoegd: 1. collegebesluit Aanpak samenwerkende Achterhoekse gemeenten voor opvang asielzoekers en huisvesting vergunninghouders; 2. brief aan GS provincie Gelderland: Achterhoekse Aanpak voor Verhoogde Asielinstroom. De volgende stukken zijn voor u ter inzage gelegd: --

3 Scan nummer 1 van 2 - Scanpagina 1 van 7

4 Scan nummer 1 van 2 - Scanpagina 2 van 7

5 Scan nummer 1 van 2 - Scanpagina 3 van 7

6 Scan nummer 1 van 2 - Scanpagina 4 van 7

7 Scan nummer 1 van 2 - Scanpagina 5 van 7

8 Scan nummer 1 van 2 - Scanpagina 6 van 7

9 Scan nummer 1 van 2 - Scanpagina 7 van 7

10 AANGETEKEND Gedeputeerde Staten van Gelderland Postbus GX ARNHEM datum: 17 februari 2016 onderwerp: Achterhoekse Aanpak voor Verhoogde Asielinstroom ons kenmerk: 16u / 15zk uw kenmerk: -- inlichtingen bij: de heer R. Meinen uw brief van: telefoonnummer: (0314) bijlagen: -- Zeer geacht college van gedeputeerde staten, Uw college heeft de afgelopen maanden grote inspanningen gepleegd om de influx van asielzoekers naar ons land en de navenante taken voor onze provincie, op een maatschappelijk gedragen wijze invulling te geven. De commissaris van de Koning heeft in zijn hoedanigheid als rijksheer toegezien op de opdracht van de Minister om te komen tot voldoende 1 noodopvangplekken. Ook uw gedeputeerde belast met de portefeuille GGO, ruimte en wonen heeft gemeenten een aantal malen geattendeerd 2 op de verantwoordelijkheden, ontwikkelingen en bestaande of toekomstige mogelijkheden voor de huisvesting van vergunninghouders (bijv. uitbreiding van het programma Steengoed Benutten). Als gemeenten zijn wij u allereerst bijzonder erkentelijk voor de coördinerende en faciliterende rol die u in dezen op zich heeft genomen. Met u, zien wij het als onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om -zeker in een tijd van mondiale brandhaarden, humanitaire crises en een grote instroom van vluchtelingen- te zorgen voor adequate, humane en veilige opvang en huisvesting. Wij zijn van mening dat wij als zeven samenwerkende gemeenten 3 (allen gelegen in de Achterhoek) een substantiële bijdrage kunnen, moeten en zullen leveren aan deze voorliggende uitdagingen. In elk van de samenwerkende gemeenten wordt daarom nu ook al concreet gewerkt aan, en/of zijn reeds voorzieningen voor, noodopvang, reguliere opvang 4 en/of huisvesting van vergunninghouders. Het is onze overtuiging dat door op deze twee gebieden samen te werken, we een resultaat kunnen bereiken dat de som der delen kan overstijgen. Daarbij constateren wij echter ook dat om deze Achterhoekse Aanpak voor Verhoogde Asielinstroom goed te kunnen effectueren, we een aantal belemmeringen ervaren. Of beter gezegd: een aantal kansen zien waardoor wij beter, sneller en mogelijk ook meer volumineus uitvoering kunnen geven aan deze twee taakvelden. 1 O.a. bij brief van , zaaknummer O.a. bij brief van , zaaknummer De samenwerkende gemeenten zijn Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Oost Gelre, Oude IJsselstreek & Winterswijk. 4 Daaronder begrepen de reguliere azc s, avo s, pol s, opvang voor amv ers etc.

11 17 februari zk Achterhoekse Aanpak voor Verhoogde Asielinstroom In hoofdzaak gaat het daarbij om de volgende aandachtspunten: (Kleinschalige) noodopvang met maatschappelijk draagvlak Door de zeven samenwerkende gemeenten te beschouwen als één geheel kan een opdracht opgepakt worden die groter is dan van wat van één individuele gemeente verwacht kan worden. Met name op het gebied van noodopvang blijft een redelijke balans tussen vraag, draagkracht en maatschappelijk draagvlak van evident belang. Er is daarom ook geen exacte numerieke definitie te geven van deze redelijke balans, maar in ieder geval is duidelijk dat kleinschaligheid lokaal meer kansen lijkt te bieden dan grootschalige opvang. Het verdient daarom aanbeveling dat (door COA/het Ministerie, en mogelijk ook de provincie Gelderland en VNOG als coördinerend orgaan) flexibel omgegaan wordt met de ondergrens van 300 personen als minimum voor een zelfstandige noodopvanglocatie. In het bestuursakkoord zoals gesloten tussen Rijk en VNG wordt gesproken over mogelijke onzelfstandige vestigingen van in ieder geval +200 personen. Ook bij deze dependances lijkt het ons opportuun om te kijken naar kleinschaligere mogelijkheden, onder aansturing van bijv. een centrale COA-locatie. Lokale draagkracht en maatschappelijk draagvlak moeten wat ons betreft in balans zijn met de voorliggende opdracht. Operationele/financiële overwegingen zijn voor ons niet in eerste instantie leidend. Eventuele meerkosten van kleinere locaties beschouwen wij in beginsel dan ook als een vraagstuk voor COA. Eveneens zien wij kansen om, mogelijk met gebruikmaking van het programma Steengoed Benutten, creatieve oplossingen te vinden waarbij wonen, werken en integreren samenkomen. Wij vragen u dan ook om hiermee flexibel om te (blijven) gaan, en ons, waar nodig, bestuurlijk te ondersteunen in de gespreken met de ketenpartners. Betere matches vergunninghouders met beschikbare woonruimte Een vergunninghouder wordt door COA toegewezen aan een bepaalde gemeente. Deze gemeente moet, samen met de woningbouwcorporatie, woonruimte vinden die past bij de situatie van de vergunninghouder. Het komt nu nog voor dat een bepaalde groep vergunninghouders (bijv. alleenstaande mannen zonder gezin) wordt toegewezen aan een gemeente met juist relatief veel beschikbare grotere gezinswoningen. Ook andersom komt voor, waardoor een gemeente met relatief veel kleine appartementen juist gezinnen toegewezen krijgt. Wij zijn ervan overtuigd dat die match beter kan. Bijvoorbeeld door als individuele gemeente door COA vergunninghouders toegewezen te krijgen die passen bij de aldaar beschikbare woningen. En wellicht is het mogelijk vergunninghouders uit te wisselen tussen de samenwerkende gemeenten: in onderling overleg wordt dan gezorgd voor huisvesting in de gemeente waar deze specifieke vergunninghouder het beste past. In uw hoedanigheid als toezichthouder op de realisatie van de taakstelling vergunninghouders vragen wij u om deze kansen met ons te onderzoeken, dan wel

12 17 februari zk Achterhoekse Aanpak voor Verhoogde Asielinstroom bestuurlijk te ondersteunen. Het is immers vanzelfsprekend dat medewerking van het Ministerie en onder auspiciën daarvan, COA, benodigd is. Flexibiliteit en vertrouwen In zijn algemeenheid kan gezegd worden dat om de voorliggende uitdagingen effectief aan te kunnen gaan, van alle betrokken partijen een houding vereist is die gekenmerkt wordt door flexibiliteit en creativiteit en waarbij de systeemwereld (tijdelijk) ondergeschikt kan zijn aan het hogere doel. Concrete voorbeelden hierbij zijn het toestaan van het bovengenoemd uitwisselen van vergunninghouders, het loslaten van een harde ondergrens van 200 personen voor onzelfstandige noodopvanglocaties maar ook dat flexibel/coulant wordt omgegaan met het vaststellen of een gemeente heeft voldaan aan de individuele taakstelling voor het huisvesten van vergunninghouders. Door het totaal van de taakstellingen van de zeven samenwerkende gemeenten te zien als één opdracht, wordt lokaal maximale flexibiliteit geboden: een gemeente die ervoor kiest om relatief meer te doen op het gebied van vergunninghouders kan net wat meer vergunninghouders opnemen dan strikt gesproken zou moeten. Snellere huisvesting van meer vergunninghouders (dan de taakstelling vereist) zorgt voor doorstroom in de azc s en voorliggend daaraan, voor uitstroom uit de noodopvang en pol s. Een andere gemeente heeft daardoor aan de huisvestingskant dan weer wat lucht om een relatief grotere taak op het gebied van noodopvang op zich te nemen. Onderlinge verevening en flexibiliteit in de beleidskeuzes kunnen daarmee leiden tot een snellere/grotere realisatie van noodopvangcapaciteit en beschikbaar huisvestingsarsenaal dan een individualistische taakopvatting. Vanzelfsprekend is het niet de intentie dat individuele gemeenten substantiële onderschrijdingen van de taakstelling hebben. Net zo goed als dat er een gedeelde verantwoordelijkheid blijft bestaan voor het vinden en realiseren van geschikte (in balans met draagkracht en draagvlak) noodopvanglocaties. Dat vereist vertrouwen en samenwerking: zowel onderling tussen de samenwerkende gemeenten, als van u als hogere overheid en instanties in de keten (o.a. Ministerie, COA, IND, VNOG e.a.). Het is op de voornoemde aandachtsgebieden dat wij graag nader met u in overleg treden om te concretiseren, mogelijkheden te verkennen en waar mogelijk gezamenlijk op te trekken. Wij zijn ervan overtuigd dat door samen te werken, flexibiliteit te waarborgen en te kijken naar creatieve oplossingen wij samen met u de huidige uitdagingen op een humane en maatschappelijk verantwoorde wijze invulling kunnen geven.

13 17 februari zk Achterhoekse Aanpak voor Verhoogde Asielinstroom Hoogachtend, Namens de colleges van de zeven samenwerkende Achterhoekse gemeenten, Burgemeester Berghoef (gemeente Aalten), Burgemeester Van Oostrum (gemeente Berkelland), Burgemeester Besselink (gemeente Bronckhorst), Burgemeester Joosten (gemeente Doetinchem), Burgemeester Bronsvoort (gemeente Oost Gelre), Burgemeester De Vreeze (gemeente Oude IJsselstreek), Burgemeester Van Beem (gemeente Winterswijk).