5,9. Dierlijke klonen: Werkstuk door een scholier 2218 woorden 24 juni keer beoordeeld. Voorwoord:

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 2218 woorden 24 juni ,9 31 keer beoordeeld Vak ANW Voorwoord: We hebben gekozen voor het onderwerp klonen omdat het als idee in de klas werd gegeven en het ons erg interesseerde, omdat we er nog niet veel van af weten. We hebben al boeken gehaald over klonen in de Witte Dame en we hopen door middel van deze boeken voldoende informatie te hebben. We zijn eigenlijk allebei tegen klonen hoewel dit misschien wel een vooroordeel is omdat we niet zo specifiek weten wat de inhoud en wat de mogelijkheden van klonen zijn. Wat is klonen? Klonen is als een organisme precies het zelfde word na gemaakt als een ander organisme. De simpelste manier van een soort klonen is splitsen, dat word al eeuwen uitgevoerd bij planten, alleen heet het dan stekken. Bij een stekje heb je namelijk een deel van de plant genomen, en die in de grond gezet. Het stekje heeft dus exact dezelfde erfelijke eigenschappen als de moederplant. Alleen bij klonen zelf ligt dat iets ingewikkelder in elkaar. Want ongeslachtelijke voortplanting komt namelijk niet voor bij gewervelde organismen, zoals mensen en dieren. Klonen zijn toch ontstaan door ongeslachtelijke voortplanting ze zijn allemaal identiek qua erfelijke eigenschappen het is als het ware een individuele kopie. Dierlijke klonen: Het klonen van bepaalde diersoorten is mogelijk gebleken. Kikkers waren de eerste dieren waarmee geëxperimenteerd werd als het gaat om kerntransplantaties. De experimenten die hiermee werden uitgevoerd riepen soms afschuw op. Er werden kikkers geboren zonder ogen of pootjes, puur uit wetenschappelijke nieuwsgierigheid. Dat ging vele mensen te ver. Maar realistischer is het te kijken naar toepassingen waarbij het dierenleed te overzien valt. De doorbraak van Dolly zal misschien wel nieuwe toepassingen bieden binnen de veeteelt, maar deze hoeven in de zwaar door mensenhanden geregisseerde veeteelt niet als al te schokkend worden opgevat. Een genoemd mogelijk voordeel is het vermenigvuldigen van productieve, kwalitatief goede dieren. Maar op dat principe is de veeteelt al eeuwen gestoeld. Het is gebruikelijk zeer selectief te kruisen op weg naar supervee. Zoals dat bijvoorbeeld nu gebeurt met het uitspoelen van eicellen na superovulatie. Een ander voordeel zou de grotere uniformiteit kunnen zijn, wat voordelen levert bij bijvoorbeeld het slachten. Dierenbeschermers zullen het zien als een verdere exploitatie van het dier, anderen zullen het vooral een uitbreiding vinden binnen het repertoire aan mogelijkheden naar optimalisatie. Het dier is en blijft een industrieel instrument. Deze argumentatie berust natuurlijk wel op de veronderstelling dat er geen extra onnodig leed door kloneren wordt aangericht. Pagina 1 van 5

2 Menselijke klonen: Heel anders wordt het als het ook mogelijk mocht blijken mensen te klonen. Voor alle duidelijkheid dient gesteld te worden dat dit nog steeds niet mogelijk is. Of althans nog niet is uitgevoerd. Maar wat nu nog niet mogelijk lijkt kan misschien al wel in nabije toekomst toch mogelijk blijken. De techniek waarmee Dolly is voortgebracht zal nog sterk verbeterd worden. Ook andere wetenschappers zullen de techniek gaan beheersen en dus ook gaan toepassen. En daar zullen altijd personen als Richard Seed tussenlopen, die er wel een (financiële) uitdaging in zien om menselijke klonen te gaan produceren.vraag is dan of er wel behoefte is aan menselijke klonen. Over de voor en nadelen van menselijke klonen wordt veel gespeculeerd. Een aantal aspecten spelen een relevante rol in deze discussie. Daarom worden een aantal punten met betrekking tot eventuele menselijke klonen besproken. Hoe gaat klonen in zijn werk? Elke cel in het lichaam bevat genen. Elk gen is een verzameling van instructies die bepaalt hoe een eiwit wordt gemaakt. Eiwitten voeren verschillende taken in het lichaam uit, zoals spijsvertering om energie te krijgen en het laten communiceren van hersencellen. Gentechnologie is het verwijderen van genen uit een cel en het plaatsen van deze genen in een andere cel. Zo kan er bijvoorbeeld een superras ontwikkeld worden voor koeien, door alle nadelige eigenschappen weg te halen en in de plaats daarvan goede eigenschappen van een ander ras te plaatsen. Door gentechnologie is het dus nu ook mogelijk om dieren te kloneren. Er zijn verschillende manieren om organismen te klonen: Kerntransplantatie De naam spreekt eigenlijk al voor zich. De kern die zich in ieder lichaamscel bevindt van een mens en dier bevat zijn of haar volledige informatie van erfelijke eigenschappen, opgeslagen in het DNA. Uit een willekeurige lichaamscel wordt de kern verwijderd en overgebracht (getransplanteerd) naar een onbevruchte eicel waaruit de kern is weggenomen. Door een elektroshock versmelt de kern met de eicel en ontstaat zodoende een kunstmatig bevruchte eicel, die tot deling kan worden aangezet. Vervolgens wordt dit embryo in de baarmoeder van een zogenaamde draagmoeder ingebracht om verder te kunnen uitgroeien. De ter wereld gekomen kloon is dus identiek met de donor waarvan de kern afkomstig is. Twinning techniek. Dit is een techniek die ook in de natuur voorkomt namelijk bij eeneiige tweelingen. Hierbij wordt een embryo in een vroeg stadium, meestal al na de eerste deling, in tweeën gesplitst. De cellen worden gesplitst door middel van een chemisch mengsel dat wordt toegevoegd aan de zygote. Hierdoor lost het beschermlaagje dat om de zygote zit op. Daarna wordt een stof toegevoegd die een nieuw kunstmatig beschermlaagje maakt om de twee cellen apart, waardoor een eeneiige tweeling kan ontstaan. Deze techniek wordt al langere tijd toegepast bij het klonen van vee, met name bij het klonen van runderen. Roslin-techniek. De Roslin-techniek maakt het mogelijk een volwassen zoogdier te klonen. Daarbij wordt een donorcel ingebracht in een eicel. De Roslin-techniek is vernoemd naar het instituut dat er in juli 1996 voor het eerst in slaagde een volwassen zoogdier te klonen. Het gekloonde dier was een schaap en werd Dolly genoemd. Pagina 2 van 5

3 Bij de Roslin-techniek wordt eerst de kern van de eicel, die het DNA en dus alle erfelijke eigenschappen van de eicel bevat, verwijdert. Vervolgens wordt er aan de donorcel (de cel van het zoogdier dat gekloond gaat worden) een stof toegediend die de groei van de cel bevordert. Hierna wordt de donorcel op een kunstmatige wijze in een soort slaaptoestand gebracht dit wordt de Go-fase genoemd hierdoor kan de cel zich niet gaan delen. De eicel en de donorcel smelten samen doordat er aan allebei de cellen verschillende stoffen worden toegevoegd die zich aan de celmembranen hechten. De twee cellen worden daarna samengebracht, waardoor die twee stoffen zich aan elkaar binden. Daarna worden de cellen in een elektrisch veld gebracht en wordt er een korte stroomstoot toegediend, waardoor de celmembranen op de plaats waar ze elkaar raken beschadigd raken. Het celmembraan herstelt dan op die plaats waardoor één cel ontstaat. Door die korte stroomstoot wordt de cel ook gelijk geactiveerd om zich te gaan delen. Zes dagen nadat dit proces is gestart, wordt het klompje cellen door middel van een reageerbuis in de draagmoeder ingebracht. Dit klompje cellen gaat daarna automatisch naar de baarmoeder van de draagmoeder. De draagmoeder kan daarna gewoon normaal bevallen. Honolulu-techniek: Met de Honolulu-techniek is het voor het eerst gelukt om muizen te klonen, die in vergelijking met bijvoorbeeld schapen, moeilijk te klonen zijn omdat na de bevruchting de samengesmolten zaadcel en eicel van een muis zich direct beginnen te delen en die van een schaap pas na ongeveer 6 uur. Deze techniek lijkt veel op de Roslin-techniek, ook hier wordt eerst een eicel ontkernd. Dan wordt de kern van de donorcel, ook in de rustfase, in de eicel ingebracht. De eicel wordt door suctie me een pipet (smalle glazen buis) vastgehouden. De kern van de donorcel wordt dan met een heel fijne naald ingebracht. Na ongeveer een uur heeft de eicel haar nieuwe kern geaccepteerd. Na nog eens vier uur worden de samengesmolten cellen in een chemisch mengsel gedaan waardoor de cel zich gaat delen. In dat chemische mengsel zit een bepaalde stof die de groei van poollichaampjes stopt. Is klonen wel of niet verboden en wat zijn de bezwaren? Gekloonde dieren blijken vaak raadselachtige afwijkingen te hebben. Soms worden ze groter dan normaal of hebben grotere bloedvaten dan normaal. Schaap Dolly kreeg op vijfjarige leeftijd last van artritis, een gewrichtsaandoening die alleen bij oudere schapen voorkomt. Onderzoek naar de oorzaken van deze afwijkingen verloopt uiterst traag, omdat er maar weinig aanknopingspunten zijn. Wat gebeurt er als iemand mensen gaat klonen? Tegenstanders zeggen dat de risico's onvoorspelbaar zijn. De discussie richt zich in Nederland vooral op het therapeutische klonen en daarbij speelt de angst voor dubbelgangers geen rol. Het belangrijkste argument voor onderzoek in deze richting is dat therapeutisch klonen mogelijk mensen kan genezen. Gekloonde organen zouden bijvoorbeeld het tekort aan orgaandonoren kunnen oplossen. Een kloon van iemand met kanker zou beenmerg voor de patiënt kunnen leveren. Maar er zijn ook zeker bezwaren van mensen tegen het klonen. Het feit dat bij reproductieve klonen stamcellen van embryo's gebruikt worden, is voor veel mensen onoverkomelijk. De embryo's groeien niet uit tot mensen en dat stuit op dezelfde bezwaren als abortus. Bovendien gaan er veel embryo's verloren bij het klonen; de methode is niet bepaald efficiënt. Zo hebben de Amerikanen die het eerste menselijke embryo kloonden 71, gekochte, eicellen gebruikt. Aan het ontstaan van Dolly gingen 227 mislukte pogingen vooraf. Veel christenen vinden dat de mens een gebied betreedt dat aan God is voorbehouden: Pagina 3 van 5

4 het klonen van cellen is knoeien met de schepping. Ook veel niet-christenen vrezen dat er een grens wordt overschreden. Bovendien zijn de gevolgen op de lange termijn domweg niet bekend. Er is geen garantie dat gekloonde wezens net zo gezond zijn als niet-gekloonde. Veel mensen zitten dan ook met vragen met betrekking tot het klonen zoals: Hoe zit het psychisch en mentaal? Krijgen mensen met gekloonde cellen een andere identiteit? Verandert de mensheid? Wetenschappers zijn hun onderzoeken naar kloontechnieken meestal begonnen in de tijd dat daar nog geen enkele wettelijke regeling voor was. Zowel Bush als minister Borst hebben er in 2001 voor gekozen de bestaande situatie te legaliseren. En dat is al een compromis. In Amerika is het stamcelonderzoek, dat allang gaande is, nu ook officieel toegestaan. Maar daarvoor mogen onderzoekers geen nieuwe cellen uit embryo's halen.volgens Bush zou dat namelijk de vernietiging van menselijk leven betekenen. Alleen al bestaande stamcellijnen, ontstaan door de voortdurende deling van één stamcel, mogen worden gebruikt voor onderzoek. In oktober 2001 neemt de Tweede Kamer de Embryowet aan. Het klonen van embryo's om een genetisch identieke mens te creëren is verboden. Ook het combineren van menselijke en dierlijke embryo's is niet toegestaan. Embryo's die overblijven na IVF-behandelingen mogen gebruikt worden voor wetenschappelijke doeleinden, mits de 'moeder' daarvoor toestemming geeft. De experimenten moeten dan wel aantoonbaar belangrijke kennis opleveren. Bovendien mag er geen alternatief voor het onderzoek zijn. Een probleem is dat in Nederland niet genoeg embryo's voorradig zijn voor het geplande onderzoek. De Gezondheidsraad adviseert minister Borst van Volksgezondheid om daarom het klonen van embryo's toe te staan. Zover gaat zij echter niet. Op termijn wil ze het verbod wel opheffen, als blijkt dat daardoor patiënten genezen kunnen worden. Groot-Brittannië is het meest liberale land op het gebied van het klonen van mensen. Het Britse parlement gaf in februari 2002 toestemming voor het klonen van menselijke embryo's voor medische doeleinden. In Nederland is er geen wet tegen het klonen van mensen, maar de overheid heeft wel een Europees verdrag ondertekend waarin het klonen van mensen wordt afgewezen. De regels rond het klonen van dieren zijn aangescherpt na de geboorte van Dolly en alle ophef die dat veroorzaakte. Dieren mogen alleen gekloond worden met een vergunning van het ministerie van Landbouw. Zo'n vergunning krijgen wetenschappers alleen als hun onderzoek het maatschappelijk belang dient, als de gezondheid van het dier niet wordt geschaad en als er geen alternatieven voor dergelijk onderzoek zijn. Dolly Als men spreekt over klonen denkt bijna iedereen aan het bekende schaap Dolly. Dit was een kloon (1997) van een zes jaar oud schaap. Dit schaap heeft geen seks gehad, is zelfs niet drachtig geweest maar heeft geholpen door de onderzoekers van het Roslin Institute een "zusje" op de wereld gezet dat lijkt op haar "moeder" zoals eeneiige tweelingen op elkaar lijken, maar dan wel zes jaar jonger! Het verschil met geslachtelijke voortplanting is dat bij een normale manier van voortplanting eicellen en zaadcellen nodig zijn, de zogenaamde geslachtscellen. Dolly is het best te vergelijken met een eeneiige tweeling. Ze is echter niet gelijk aan een zusje of aan een broertje, maar aan haar "moeder". Want in plaats van een zaad- en eicel is er gebruik gemaakt van een uiercel en van een eicel. Via deze methode ontstaat een nakomeling die genetisch precies gelijk is aan één ouder. Terwijl normaal gesproken een eeneiige tweeling ontstaat uit één zaadcel en één eicel. Dolly is echter niet via geslachtelijke voortplanting ontstaan, maar Pagina 4 van 5

5 door het omzeilen van de biologische wetten. Brondvermelding: Boeken: Allemaal klonen door Henriëtte Bout Klonen: mensen en dieren op bestelling door Pieter Van Dooren Klonen: ontwikkelingen in de gentechnologie door David Jefferis Sites: Evaluatie: We hebben met veel interessen aan dit verslag gewerkt. We wisten zoals je al in het voorwoord hebt kunnen lezen nog niet zo heel erg veel over klonen. Ons denkbeeld over klonen is wel veranderd. We waren beide eigenlijk wel tegen klonen maar na er veel over gelezen te hebben zijn we hier toch wel een beetje anders tegen aan gaan kijken. Dit kwam vooral door de vraag; Wie zou zijn bezwaren tegen klonen niet opzij zetten als hij het leven van zijn kind zou kunnen redden? Dit heeft onze mening erg beïnvloed. De samenwerking ging erg goed en hebben bijna alles gezamenlijk gemaakt en opgezocht en zijn erg tevreden over het eindresultaat. Pagina 5 van 5