BIO ETHISCHE VRAGEN. Ethisch / Juridisch debat. Welke zijn voorbeelden van knelpunten?

Transcriptie

1 BIO ETHISCHE VRAGEN Ethisch / Juridisch debat Welke zijn voorbeelden van knelpunten? Mag men aan vrouwen eiceldonatie vragen? Welk statuut en waarde kent men toe aan de eicel? Welk statuut en waarde kent men toe aan het embryo? Kan men het bestaan van commerciële navelstrengbloedbanken goedkeuren? Is commercialisatie en nemen van patenten op humane cellen aanvaardbaar? Wat betekent informed consent?

2 Rond het gebruik van bestaande embryo s voor stamcelonderzoek vragen: mag men overtallige embryo s gebruiken? geldt hier de rechtsbescherming van het individu? Rond de aanmaak van embryo s voor onderzoek: vragen: is het geoorloofd embryo s te maken zonder kinderwens? is de eicel hierdoor herleid tot grondstof voor ESC en cellijnen? Vragen rond gebruik van embryo s

3 vragen: Juridisch statuut en intellectuele eigendom kan men een patent nemen op eicellen, embryo s, cellijnen, ESC? wat is het juridisch statuut van het lichaam? Traditioneel recht: het lichaam is Res Nullius / is een eicel een commerciëel verhandelbaar product? wat is de correcte prijs? Belgische Wetten: 19/12/2008 gebruik menselijk weefsel (Belg. Stbl. 30/12/2008) 6/7/2007 medisch begeleide voortplanting (Belg. Stbl. 17/7/2007) 11/5/2003 embryo onderzoek (Belg. Stbl. 28/5/2003)

4 Intellectuele Eigendomsrechten Patenten zijn basis voor commerciële bescherming van stamcelonderzoek EUROPA zeer schaars in toekennen van patenten met betrekking tot humane ES VERENIGDE STATEN permissiever bij toekennen van patenten op gebruik van stamcellen betaling voor eiceldonatie zeer courante praktijk (5000$ tot soms $)

5 Embryowet (11/5/2003): Enkele voorwaarden: Wet betreffende embryo onderzoek therapeutisch doel of betere kennis van vruchtbaarheid,transplantatie,ziekten in erkend labo verbonden met universiteit onder toezicht van arts-specialist embryo s van max 14 dagen oud geen andere methode is even doeltreffend gunstig advies van plaatselijk ethisch comité en federale embryocommissie betrokkenen geven schriftelijke geïnformeerde toestemming Verboden: inplanting bij dieren of andersom creëren van chimaera s na onderzoek inplanting bij mens eugenetische praktijken geslachtskeuze reproductief menselijk klonen

6 Donatie van eicellen Overtallige eicellen gedoneerd door vrouw die met IVF bezig is Donatie door (jonge) vrouwen buiten hun eigen kinderwens uit altruïsme uit commerciële overwegingen Waar belanden deze eicellen? bij koppels met kinderwens bij onderzoekslabo in farmaceutische industrie Risico s van de eicelafname afwegen op lange termijn

7 Bedenkingen bij eicelafname Verwikkelingen bij afname - hyperstimulatie syndroom - infectie en bloeding - psychische stress - tijdrovend Gezondheid op lange termijn Lange termijnvisie op vruchtbaarheid Vermarkting van vrouwelijk lichaam: is het in onze maatschappij normaal om aan jeugdige vrouwen eicellen te vragen?

8 Bedenkingen bij het afstaan van eicellen/embryo s Informed consent: geïnformeerde toestemming -Wet op Embryo onderzoek: de vrouw moet meerderjarig zijn, en schriftelijk haar toestemming geven en de hormoonstimulatie moet wetenschappelijk verantwoord zijn. -Wat met de oproep voor eiceldonatie bij studentes door fertiliteitsklinieken van universiteit? Bijv.: Leuven, Gent. -Wet op Patiëntenrechten (art.8): inlichtingen over de relevante risico s en nevenwerkingen moeten gegeven worden. Zelfbeschikkingsrecht van de vrouw Hoe goed zijn jonge vrouwen ingelicht in ons land? In onder ontwikkelde landen?

9 Economische vragen bij eicelafname in context van MBV medisch begeleide voortplanting ART : Assisted Reproductive Technologies Is medisch begeleid zwanger worden kunst? Moet een vrouw eerst carrière maken en pas op latere leeftijd, als zij minder vruchtbaar is, haar kinderwens vervullen? Op kosten van de sociale zekerheid? Eiceldonatie om geld te verdienen: verboden in België Maar: wat met de vergoeding voor vrijwilligers? bijv: studentes worden 400 à 700 aangeboden voor eiceldonatie als vergoeding : is dit voldoende? Voorzichtigheid geboden: zwakkere partijen

10 Draagmoederschap draagmoeder surrogate mother Verband moeder kind rust op drie pijlers: de eicel (DNA): geeft de genen door (DNA) het dragen in de baarmoeder: epigenetica : er is invloed van het milieu waar de foetus zich bevindt (RNA) de wettelijke ouders: staan in voor verzorging en opvoeding Vergelijking met adoptie Draagmoederschap kan héél complex gegeven zijn Bijv: wat met: goedkope draagmoeders in India, Oekraïne??

11 AANMAAK VAN EEN VOLLEDIG IDENTIEK INDIVIDU: Klonen A. Huxley: Brave new world : reproductief klonen algemeen veroordeeld toch is reeds aanvaard op dit ogenblik: het reproductief klonen van uitzonderlijk goede dieren of van soorten die met uitsterven bedreigd zijn Therapeutisch klonen: aanmaak van organen en weefsels met eigen DNA : embryogroei wordt gestopt na 5 dagen en weefsel wordt gekweekt: enorm veel eicellen nodig Gebruik van dierlijke eicellen voor aanmaak van weefsels: menselijk DNA wordt erin gebracht = chimaera s of hybriden Invloed van epigenetica: wat is de invloed van de dierlijke eicel?

12 Publieke: maatschappelijk belang: solidariteitsprincipe: grotere keuze aan SC voor behandeling gereglementeerde afname van navelstrengbloed Aangesloten bij Netcord wereldwijd Privé commerciële: Navelstrengbloedbanken: commerciëel of publiek? Beperkt nut als therapie voor eigen gezondheidsproblemen inspelen op hoop op therapie bij andere ziekten (Alzheimer, Parkinson,hartinfarct ) niet altijd realistisch want blijft maximum 20 jaar goed voor wie het kan betalen