Gemeentefonds als automatische stabilisator
|
|
- Karolien Vink
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gemeentefonds als automatische stabilisator Voor de komende kabinetsperiode vindt een evaluatie plaats van de voedingssystematiek van het gemeentefonds. De huidige normeringsystematiek van het fonds is tijdens de financiële crisis een aantal jaar buiten werking gesteld. De vraag rijst of de oude koppeling aan de netto gecorrigeerde rijksuitgaven weer in werking moet worden gesteld. De dertiende Studiegroep Begrotingsruimte van het rijk heeft een ander uitgangspunt voor de voeding op het oog. Maar koppeling van de omvang van het fonds aan een objectieve norm als de rijksuitgaven biedt bescherming aan gemeenten. Zonder een dergelijke koppeling ligt bij ombuigingen op de rijksbegroting willekeur op de loer. In dit artikel wordt een alternatief gepresenteerd door de omvang van het gemeentefonds aan het bruto binnenlands product (bbp) te koppelen. drs. Jan van der Lei Vereniging van Nederlandse Gemeenten Evenredigheid als uitgangspunt Voor het herstel van de overheidsfinanciën van de vorige diepe recessie in de jaren tachtig werd het gemeentefonds naast de kortingen uit de zogenaamde evenredigheidsnota geconfronteerd met aanvullende profijtkortingen. Dit tot ongenoegen van gemeenten en de Raad voor de Gemeentefinanciën. Gemeenten stemden in met een evenredige bijdrage aan de noodzakelijke ombuigingen. Maar ze werden in hun ogen door de aanvullende kortingen onevenredig hard getroffen. Hoe het ook zij, er was in elk geval sprake van een zekere willekeur. Het leidde tot een discussie over het normeren van de voeding van het gemeentefonds. Uit die discussie is uiteindelijk de voedingssystematiek voor het gemeentefonds van de afgelopen vijftien jaar geboren. Kern van deze normeringsystematiek is evenredigheid. De omvang van het gemeentefonds ademt evenredig mee met de rijksbegroting door een koppeling aan een groot deel van de begrotingsgefinancierde rijksuitgaven, de zogenaamde netto gecorrigeerde rijksuitgaven. Naar ieders tevredenheid luidde de afgelopen jaren het motto samen de trap op en samen de trap af. Onderdeel van deze systematiek is een bestuurlijke toets van de uitkomsten voor het geval de systematiek onwelgevallige resultaten voor een van de partijen oplevert. Met de kabinetsreactie op de huidige financieel-economische crisis is de normeringsystematiek in 2009 buiten werking gesteld. In een aanvullend bestuursakkoord met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten is afgesproken het accres tot en met 2011 te bevriezen op het niveau van het coalitieakkoord van Feitelijk is de groei van het fonds voor 2010 en 2011 nagenoeg op nul gezet. De bestuurlijke toets bewees zijn nut. Maar daarmee rijst wel de vraag: hoe nu verder? 24
2 Noodzaak van koppeling aan objectieve grootheid Vooruitlopend op de evaluatie van de normeringsystematiek van het gemeentefonds heeft de dertiende Studiegroep Begrotingsruimte van het rijk in haar rapport Risico s en zekerheden van 1 april 2010 geadviseerd in algemene zin te kiezen voor een vaste voeding van begrotingsfondsen, waarbij de voeding is gebaseerd op het gewenste niveau van de uitgaven. (pag. 69) om vervolgens voor het gemeentefonds in het bijzonder te adviseren in de evaluatie van de normeringssystematiek aandacht te besteden aan de mogelijkheden van een alternatieve normering die aansluit bij de kostenontwikkeling van gemeentelijk en provinciaal taakgebied (pag.76). De studiegroep lijkt hiermee een voorkeur uit te spreken voor een meerjarige vaste groeivoet voor het gemeentefonds. Aan een dergelijke vaste groeivoet zit een gevaar. Het rijk zal gemeenten vragen een steentje bij te dragen aan de ombuigingen op de overheidsuitgaven. Door het loslaten van een koppeling van de omvang van het gemeentefonds aan de rijksbegroting is er geen objectieve norm meer voor handen voor het bepalen van de hoogte van de bezuiniging op het gemeentefonds. Dit opent de weg terug naar een situatie van willekeur als in de jaren tachtig. Zo is voor de hoogte van een te bezuinigen bedrag op het gemeentefonds op dezelfde dag dat het rapport van de Studiegroep Begrotingsruimte het licht zag, al een voorzet gedaan. Het Rapport brede heroverwegingen 18. Openbaar bestuur van het rijk stelt dat een bezuiniging van 1,7 miljard op het gemeentefonds kan worden gerealiseerd. Een opmerkelijk advies, want men zou toch zeggen dat bij een totaalpakket bezuinigingen op rijksuitgaven, het gemeentefonds bij een koppeling aan de rijksuitgaven automatisch evenredig mee bezuinigt. Natuurlijk zullen gemeenten een bijdrage aan de noodzakelijke ombuigingen op overheidsuitgaven leveren. Maar met een korting van 1,7 miljard worden gemeenten ten opzichte van het rijk onevenredig zwaar getroffen. Als het rijk de komende kabinetsperiode uitgaat van ombuigingen van 18 miljard op de overheidsuitgaven zoals de Studiegroep Begrotingsruimte Het grootste deel van de 18 miljard aan ombuigingen bestaat uit het bevriezen van de groei onder de reële uitgavenkaders die bij het voorgestelde trendmatig begrotings beleid van het rijk optreedt. voorstelt, bedraagt een evenredige korting op het gemeentefonds fors minder. Het grootste deel van de 18 miljard aan ombuigingen bestaat uit het bevriezen van de groei onder de reële uitgavenkaders die bij het voorgestelde trendmatig begrotingsbeleid van het rijk optreedt. Per saldo betekenen de bezuinigingen slechts een reële krimp van 4 miljard voor de totale overheidsuitgaven. De krimp van de begrotingsgefinancierde rijksuitgaven hierin is afhankelijk van de keuzes van een nieuw kabinet. Maar een evenredig deel van die krimp voor de korting op het gemeentefonds is naar verwachting bij lange na niet 1,7 miljard. Het maakt duidelijk dat gemeenten belang hebben bij het koppelen van de omvang van het gemeentefonds aan een objectieve grootheid. Oude normeringsystematiek werkte niet optimaal Een terugkeer naar de oude normeringsystematiek door een koppeling van de omvang van het gemeentefonds aan de netto gecorrigeerde rijksuitgaven lijkt in eerste instantie een voor de hand liggende optie. Gaat het rijk de trap af dan gaan de gemeenten mee. Maar de werking van de systematiek heeft er juist aan bijgedragen dat de normeringsystematiek in 2009 buiten werking is gesteld. Bij de koppeling van de omvang van het gemeentefonds aan de rijksbegroting in 1995 streefde men naar een koppeling aan rijksuitgaven die in beginsel relatief ongevoelig zijn voor macro-economische ontwikkelingen. Het bevorderde de stabiliteit van de voeding van het gemeentefonds, luidde de redenering. Een bijkomende reden luidde dat het rijk op deze uitgaven geen invloed had. Er is bij de koppeling aan de rijksuitgaven gecorrigeerd voor posten op de rijksbegroting die reageren op macro-economische variabelen, te weten de rijksuitgaven voor ontwikkelingssamenwerking, afdrachten EU, en rente-uitgaven nationale schuld. Daarbij is gecorrigeerd voor de niet-belastingontvangsten als dividendontvangsten van het rijk uit aandelenbezit. Vandaar de naam netto gecorrigeerde rijksuitgaven. Tot slot zijn ook de uitgaven van het rijk aan het gemeentefonds (en provinciefonds) zelf buiten de koppeling gelaten, zodat een groei van het gemeentefonds geen extra groei van het fonds zelf veroorzaakte. Met deze architectuur is voorbij gegaan aan het invoeren van het trendmatig begrotingsbeleid voor het rijk begin jaren negentig. Bij het trendmatig begrotingsbeleid werkt het rijk zelf met een vast reëel uitgavenkader voor de begrotingsgefinancierde rijksuitgaven. Tegenvallers op bepaalde begrotingsgefinancierde uitgaven onder het trendmatig kader moeten door ombuigingen op andere begrotingsgefinancierde uitgaven worden opgevangen. Nieuwe uitgaven zijn alleen mogelijk als andere uitgaven worden verlaagd. De correctieposten ontwikkelingsamenwerking, afdrachten EU, rente-uitgaven nationale schuld, fondsen decentrale overheden en niet-belastingontvangsten van de oude normeringsystematiek werkten daardoor spiegelbeeldig aan wat was beoogd. De correctieposten die onder het trendmatig kader vallen, veroorzaken door de B&G MEI / JUNI
3 spiegelbeeldige werking juist schommelingen in de omvang van het gemeentefonds. Zo ontstaat bij een lagere afdracht door het rijk aan de Europese Unie ruimte onder het trendmatig kader en kan meer geld aan andere begrotingsposten worden uitgegeven. Omdat die posten wel relevant zijn voor de omvang van het gemeentefonds is het gevolg een extra groei van het gemeentefonds. Omgekeerd soupeert het gemeentefonds bij een groei ruimte op onder het trendmatig kader van het rijk. Daarvoor moet op andere posten van de rijksbegroting worden omgebogen. Dit kan alleen op door het rijk beïnvloedbare begrotingsposten. Maar deze zijn relevant voor de omvang van het gemeentefonds. Het gevolg is dat de groei van het gemeentefonds wordt gedempt. Lagere niet-belastingontvangsten zoals tegenvallende dividend-uitkeringen leiden tot een grotere omvang van de netto-gecorrigeerde rijksuitgaven en dus tot een extra groei van het gemeentefonds. Deze onbedoelde werking is al bij de evaluatie van de normeringsmethodiek in 2001 gesignaleerd. In die evaluatie zijn daarom ook alternatieven voor de normering onderzocht, zoals een koppeling zonder macrocorrecties. Die koppeling scoorde op alle beoordelingsgronden gelijk of beter (Werkgroep Evaluatie Normeringssytematiek, 2001, pag. 47 & 58). Maar voor de daarop volgende kabinetsperiode is gekozen voor het handhaven van de bestaande koppeling aan de netto gecorrigeerde uitgaven. Wel zijn nadien correctieposten toegevoegd en verwijderd. Het zal duidelijk zijn dat niet alleen de financiële impuls van het kabinet tijdens de financiële crisis de reden is geweest van het buiten werking stellen van de normeringsystematiek in De impuls zelf had immers net zo goed als correctiepost buiten de systematiek kunnen worden gehouden. Zo daalden als gevolg van de recessie de EU-afdrachten en de inkomsten uit dividenden sterk. Koppel gemeentefonds aan het bruto binnenlands product De huidige evaluatie biedt de kans om opnieuw de vraag te stellen aan welke objectieve grootheid het gemeentefonds het beste kan worden gekoppeld. Het rijk continueert naar verwachting zijn trendmatig begrotingsbeleid. Voor de hand ligt dan een koppeling aan de begrotingsgefinancierde rijksuitgaven. Bij deze koppeling aan de rijksuitgaven kunnen de correctieposten vervallen voor zover deze onder het reële vaste kader van het rijk vallen. Voor posten die niet onder het reële kader vallen, kan een afweging worden gemaakt om ze wel of niet bij de koppeling mee te nemen. Gemeenten delen met deze koppeling automatisch en evenredig mee met de noodzakelijke ombuigingen op de rijksbegroting. Er zijn echter redenen om te kijken naar een andere objectieve grootheid voor de koppeling van de voeding van het gemeentefonds. Het uitgavenpakket van het rijk komt niet overeen met dat van gemeenten. Zo hebben gemeenten geen defensieuitgaven en kopen ze geen straaljagers. Het rijk legt geen woonwijken aan en beheert geen rioleringstelsels. Het loongebouw voor rijksambtenaren wijkt af van het loongebouw voor gemeenteambtenaren. Gegeven de verschillen in kostenstructuur ligt het niet voor de hand om voor de voeding van het gemeentefonds uit te gaan van de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Ook hangt de omvang van het takenpakket van het rijk vanuit politiek en bestuurlijk oogpunt niet evenredig samen met dat van gemeenten. Als de nationale politiek los van noodzakelijke bezuinigingen de weg inslaat van een terugtredende rijksoverheid, waarom moet een dergelijke krimp van de rijksoverheid dan via een normeringsystematiek financieel doorwerken naar gemeenten? Gemeenten hebben een zelfstandige positie in het staatsbestel en voeren autonoom taken uit die zijn afgestemd op de lokale voorkeuren. Bij een terugtredende rijksoverheid krimpt de maatschappelijke taakopvatting van gemeenten toch niet mee? Eerder nog zou men bij een terugtredende rijksoverheid een roep op lokaal niveau verwachten om meer gemeentelijke inzet voor het opvangen van de rafelranden van dit rijksbeleid. Het Rapport brede heroverwegingen 18. Openbaar bestuur van het rijk stelt dat een bezuiniging van 1,7 miljard op het gemeentefonds kan worden gerealiseerd. Bij het huidige begrotingsbeleid van het rijk deelt het rijk mee in de economische groei. Na raming van het trendmatig groeipad van de economie, wordt daaruit een groeipad voor de rijksuitgaven afgeleid. Binnen die kaders moet het rijksbeleid worden vormgegeven. Nu de economie is gekrompen en op een lager groeipad uitkomt, gaat het rijk op deze trendmatige groei van de begroting aanvullend bezuinigen. De begroting moet weer sluitend worden gemaakt en daarbij mag de belastingdruk niet (te veel) oplopen. Bij een daling van de nationale welvaart levert de rijksoverheid met vertraging ook zijn deel in, is de bedoeling. Gegeven de autonome positie van gemeen- 26
4 Figuur Groei gemeentefonds bij koppeling aan voortschrijdend gemiddelde van groei bbp 6 reële groei % reeële groei bbp reële groei GF ten in het staatsbestel naast het rijk zoals vastgelegd in de Grondwet, lijkt het logisch dit uitgangspunt, het meedelen van de overheidsuitgaven in de ontwikkeling van de economie, ook toe te passen op gemeenten. Economische groei ontstaat door een toename van de inwoners en door een stijging van de arbeidsproductiviteit. Meer inwoners betekent een groter beroep op gemeentelijke voorzieningen. Zaken als investeringen in lokale infrastructuur en publieke voorzieningen dragen bij aan een stijging van de productiviteit. Het nalaten van de investeringen in lokale publieke voorzieningen en infrastructuur belemmeren de economische groei. Omgekeerd is het wenselijk dat bij een lager niveau van economische activiteit de belastingopbrengst mee daalt, zodat de belastingdruk niet stijgt en de nationale concurrentiekracht niet extra onder druk wordt gezet. Voor gezonde overheidsfinanciën moeten de lagere belastingopbrengsten worden beantwoord met evenredige lagere uitgaven aan publieke voorzieningen en investeringen in infrastructuur. Het meedelen van gemeenten in de ontwikkeling van de economie kan worden vormgegeven door de voeding van het gemeentefonds direct te koppelen aan de ontwikkeling van het bruto binnenlands product (bbp). De ontwikkeling van het bbp is de economische indicator voor economische groei. Is er sprake van economische groei dan neemt de omvang van het gemeentefonds evenredig toe. Is er sprake van economische krimp dan wordt er evenredig bezuinigd op het gemeentefonds. De omvang van het gemeentefonds volgt zo evenredig de economische ontwikkeling. Gemeentefonds als automatische stabilisator Gemeenten werken met een sluitende begroting en het vermogen van een gemeente om een plotselinge val van inkomsten op te vangen is relatief beperkt. Op dalende inkomsten moeten gemeenten redelijk snel met bezuinigingen reageren. Hoe snel hangt ook af van de schuldpositie van de gemeente. Het is daarom wenselijk dat de omvang van het gemeentefonds stabiliteit vertoont en wordt gevrijwaard van plotselinge omslagen van de economische conjunctuur. Het voorkomt hijgerig begrotingsbeleid en geeft gemeenten enige lucht bij noodzakelijke ombuigingen. Gemeenten werken met een sluitende begroting en het vermogen van een gemeente om een plotselinge val van inkomsten op te vangen is relatief beperkt. Stabiliteit van de voeding kan bij een koppeling aan het bbp worden verkregen door uit te gaan van de trendmatige groei van het bbp. Anders dan bij het rijk hoeft men hiervoor niet uit te gaan van het trendmatig groeipad zoals dat door het Centraal Planbureau wordt voorspeld. De omvang van het gemeentefonds kan evengoed worden gekoppeld aan de gemiddelde reële groei van het bbp over de achterliggende vier jaar. Definitieve cijfers zijn op zichzelf het meest betrouwbaar en vormen zo een objectieve norm voor de voeding van het gemeentefonds. Door uit te gaan van het voortschrijdend gemiddelde van de reële groei van het bbp in de achterliggende vier jaar worden grote schommelingen in de voeding voorkomen. In figuur 1. is dit voor de periode weergegeven door het reële accres voor het gemeentefonds bij deze normering in procenten af te zetten tegen de jaarlijkse volumegroei van het bbp. Voor de groeicijfers bbp zijn de cijfers van het CBS gebruikt. Voor de jaren 2010, 2011 en 2012 is uitgegaan van voorlopige ramingen. Een dergelijke constructie legt de macroeconomische stabilisatiefunctie daar neer waar hij hoort te liggen, bij het rijk. Immers het rijk voedt het gemeentefonds en vangt daarmee de fluctuaties in belastingopbrengsten op. Wel worden met een dergelijke koppeling aan het bbp de noodzakelijke ombuigingen voor het op orde krijgen van de overheidsfinanciën ingevuld. Een terugval van de economie vertaalt zich automatisch in een ombuiging op het gemeentefonds en dus in een B&G MEI / JUNI
5 ombuiging op de rijksbegroting. De koppeling aan het voortschrijdend gemiddelde van de reële groei van het bbp in de achterliggende vier jaar heeft zelfs een anticyclisch effect. Dit is goed aan figuur 1. te zien. Op het moment van hoogconjunctuur zoals in 1999 en in 2007 blijft de groei van het gemeentefonds achter, omdat wordt uitgegaan van de groei in de voorgaande periode. Na de conjuncturele omslag blijven de uitgaven van gemeenten eerst nog op peil. De tegenvallende economische groeicijfers beginnen pas het jaar er op een rol te spelen voor de voeding van het gemeentefonds. Het gemeentefonds vervult op deze wijze de functie van automatische stabilisator. Het fonds dempt daarmee de conjuncturele impact op de lokale en nationale economie. De koppeling aan het bbp heeft ook voordelen voor het begrotingsbeleid van zowel gemeenten als het rijk. De koppeling aan slechts één objectieve grootheid is zeer transparant. Het komt de eenvoud en inzichtelijkheid van de voeding van het gemeentefonds ten goede. Het vergroot het draagvlak onder gemeenten voor de normering. Het vertrouwen tussen gemeenten en rijk neemt er door toe. Doordat de toekomstige groei van het bbp door instituten als het Centraal Planbureau wordt geraamd, beschikken gemeenten voor het opstellen van de gemeentebegroting tijdig over een betrouwbare raming van de toekomstige inkomsten uit het gemeentefonds. Het voortschrijdend gemiddelde over meerdere jaren voor het bepalen van de groei zorgt voor een grote stabiliteit. Beide factoren brengen meer rust in het gemeentelijk begrotingsbeleid. Vanwege de grotere stabiliteit en betere voorspelbaarheid heeft het rijk bij zijn begrotingsbeleid eveneens meer zekerheid over de omvang van het fonds. Het rijk wordt gedurende het begrotingsjaar niet meer verrast door fluctuaties van het fonds ten opzichte van de raming. Tot slot Luidt de uiteindelijke wens die het rapport Risico s en zekerheden van de Studiegroep Begrotingsruimte uitspreekt, niet: Wij willen meer zekerheid en minder risico. Door het koppelen van het gemeentefonds aan de objectieve en transparante grootheid het bbp wordt deze wens vervuld. Het voorkomt politiek getouwtrek over een bijdrage van gemeenten aan noodzakelijke ombuigingen van de overheidsuitgaven. Het geeft het rijk de zekerheid dat het fonds bij een tegenvallende economische ontwikkeling automatisch mee ombuigt. Omdat het gemeentefonds met een koppeling aan het bbp (op afstand) de economische ontwikkeling volgt, loopt het rijk op dit begrotingsfonds budgettair weinig risico. Luidt de uiteindelijke wens die het rapport Risico s en zekerheden van de Studiegroep Begrotingsruimte uitspreekt, niet: Wij willen meer zekerheid en minder risico. Een koppeling aan het bbp roept naar mijn mening wel de vraag op of de nationale politiek uit de voeten kan met een dergelijk stabiel gemeentefonds. Mogelijk verwacht de nationale politiek bij een forse bezuiniging op de rijksbegroting na een recessie dat het gemeentefonds op de korte termijn fors mee ombuigt. Dat dit door een koppeling aan het voortschrijdende gemiddelde over de achterliggende vier jaar, wordt uitgesmeerd over ook goede jaren, daar heeft de nationale politiek op zo n moment mogelijk geen boodschap aan. Door voor de koppeling uit te gaan van het voortschrijdend gemiddelde van de groei van het bbp in de achterliggende drie jaar in plaats van vier jaar reageert het fonds zichtbaar meer op de conjunctuur. Hiermee kan men op deze potentiële politieke reactie anticiperen. Literatuur: Raad voor de gemeentefinanciën, 1986, Na een collier de misère: gelijkwaardigheid, Uitgeverij van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Den Haag Werkgroep Evaluatie Normeringssystematiek, 11 oktober 2001, Evaluatierapport normeringssystematiek gemeentefonds en provinciefonds , bijlage bij brief FIPULI M, Ministerie van Financiën Dertiende Studiegroep Begrotingsruimte, 1 april 2010, Risico s en zekerheden, Dertiende rapport Studiegroep Begrotingsruimte, Kamerstuk , bijlage bij 32123, nr.52, Tweede Kamer Werkgroep 18, 1 april 2010, Rapport brede heroverwegingen 18. Openbaar Bestuur, Kamerstuk , bijlage bij 32359, nr.1, Tweede Kamer 28
Begrotingsbeleid bij het Rijk en de relatie met gemeentefinanciën
Begrotingsbeleid bij het Rijk en de relatie met gemeentefinanciën VNG-congres Gemeentefinanciën Kyra Eikelboom-Doek Programma - Begrotingsbeleid bij het Rijk - Actuele ontwikkelingen: Miljoenennota 2014
Nadere informatieBijlage: Technische invulling Stabiliteit en Groeipact verdrukt onbedoeld publieke investeringen
Bijlage: Technische invulling Stabiliteit en Groeipact verdrukt onbedoeld publieke investeringen In deze bijlage wordt uiteengezet waarom en op welke wijze de huidige methodiek uit het Stabiliteit en Groei
Nadere informatieBegrotingsregels kabinet Balkenende IV
Begrotingsregels kabinet Balkenende IV De Nederlandse begrotingsregels zijn de budgettaire spelregels waaraan het kabinet en de coalitiepartijen zich aan het begin van een vierjarige regeringsperiode committeren
Nadere informatieOntwikkelingen gemeentefonds. Gijs Oskam/VNG Gemeentefinanciën Famo Utrecht, 25 september 2015
Ontwikkelingen gemeentefonds Gijs Oskam/VNG Gemeentefinanciën Famo Utrecht, 25 september 2015 Programma De septembercirculaire in het kort De accressen nader beschouwd Evaluatie normeringssystematiek Omgaan
Nadere informatieOntwikkelingen in de financiële verhouding
Ontwikkelingen in de financiële verhouding Aandelen overheidslagen in uitgaven (2012) Slechts een klein deel van de belasting- en premieopbrengst gaat naar gemeenten (Bron: rapport Adviescommissie Financiële
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 400 B Vaststelling van de begrotingsstaat van het gemeentefonds voor het jaar 2013 33 400 C Vaststelling van de begrotingsstaat van het provinciefonds
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 34 775 IX Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IXB) en de begrotingsstaat van Nationale Schuld (IXA) voor het
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 416 Wet inzake houdbare financiën van de collectieve sector (Wet houdbare overheidsfinanciën) Nr. 2 VOORSTEL VAN WET Wij Beatrix, bij de gratie
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2012 2013 33 416 Wet inzake houdbare financiën van de collectieve sector (Wet houdbare overheidsfinanciën) A GEWIJZIGD VOORSTEL VAN WET 23 april 2013 Wij
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal De voorzitter van de Commissie voor financiën Postbus AE Den Haag
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Tweede Kamer der Staten-Generaal De voorzitter van de Commissie voor financiën Postbus 20018 2500 AE Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 35 000 IX Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IXB) en de begrotingsstaat van Nationale Schuld (IXA) voor het
Nadere informatieBrief aan de leden T.a.v. het college en de raad. 14 november 2017 U Lbr. 17/068 (070)
Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad Datum 14 november 2017 Ons kenmerk PM/U201700869 Lbr. 17/068 Telefoon (070) 373 8393 Bijlage(n) 1 Onderwerp Financiële gevolgen regeerakkoord voor gemeenten
Nadere informatieAlgemene uitkering
Onderwerp Decembercirculaire 2010 van het Gemeentefonds. Beslispunten 1. De Decembercirculaire 2010 voor kennisgeving aan te nemen; 2. Op basis van de uitkomsten van de Decembercirculaire 2010 de begroting
Nadere informatieBijlage 4. Stresstest. Kadernota mei Kadernota 2018 Bijlage 4: Stresstest 1
Bijlage 4 Stresstest Kadernota 2018 10 mei 2017 Kadernota 2018 Bijlage 4: Stresstest 1 1. Aanleiding 3. Uitwerking stappen stresstest Op verzoek van Provinciale Staten wordt sinds 2013 jaarlijks een stresstest
Nadere informatieons kenmerk ECGF/U Lbr. 14/005
Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Wet Houdbare Overheidsfinancien uw kenmerk ons kenmerk ECGF/U201400005 Lbr. 14/005 bijlage(n) 1 datum 21 januari
Nadere informatieProvinciefonds. Maartcirculaire 2018
Provinciefonds Maartcirculaire 2018 - Gedeputeerde Staten van de provincies - Dagelijks bestuur van het Interprovinciaal Overleg DGBRW/ Bestuur en Financiën Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA
Nadere informatieGroei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2
Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Als je moet kiezen welk plaatje je op je cijferlijst zou willen hebben,
Nadere informatieVNG Ledenbrief Financiële gevolgen regeerakkoord voor gemeenten
Van: VNG Aan: OW-Info Onderwerp: Lbr. 17/068 Financiële gevolgen regeerakkoord voor gemeenten Datum: woensdag 15 november 2017 10:45:08 Bekijk deze nieuwsbrief in uw browser 0 VNG Ledenbrief Financiële
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 23 maart 2017 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Directie Buitenlandse Financiële Betrekkingen Korte Voorhout 7 2511 CW
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2017 2018 34 775 IX Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IXB) en de begrotingsstaat van Nationale Schuld (IXA) voor het
Nadere informatieOnderwerp Meicirculaire 2009 Gemeentefonds en aanpassingen begroting 2009
Gemeente Appingedam Raadsvoorstel Raadsagenda d.d.: 17 september 2009 Voorstel nummer : 9 Behandelend ambtenaar : A. Schuur Telefoonnummer : 0596 691241 E-mailadres : a.schuur@appingedam.nl Portefeuillehouder
Nadere informatie2 a. Toelichting van de VNG bij de financiële aspecten van het Bestuursakkoord.
2 a. Toelichting van de VNG bij de financiële aspecten van het Bestuursakkoord. Tijdens de ledenconsultaties die in juni over het Bestuursakkoord en het rapport De eerste overheid hebben plaatsgevonden
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 34 002 Wijziging van enkele belastingwetten en enige andere wetten (Belastingplan 2015) Nr. 77 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 18 november
Nadere informatieOntwikkelingen gemeentefonds 2014 en verder. Utrecht, 7 juni 2013 Gijs Oskam
Ontwikkelingen gemeentefonds 2014 en verder Utrecht, 7 juni 2013 Gijs Oskam Programma Enkele cijfers van CPB Ontwikkeling accressen Accressen nader beschouwd Normeringssystematiek inclusief /exclusief
Nadere informatieRijksbegroting 2010: gemeenten moeten bezuinigen, maar niet allemaal even veel
Tijdschrift voor Openbare Financiën 283 Rijksbegroting 2010: gemeenten moeten bezuinigen, maar niet allemaal even veel M.A. Allers* Samenvatting De rijksoverheid zal flink moeten bezuinigen zodra de economische
Nadere informatieVerhoging assurantiebelastingtarief
Reactie minister van Financiën en nawoord Algemene Rekenkamer Volgens de minister kan het verschil tussen de geraamde en gerealiseerde opbrengst in belang rijke mate worden toegerekend aan de tegenvallende
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 32 696 Opheffing van het Spaarfonds AOW Nr. 6 NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG Ontvangen 24 mei 2011 1. Inleiding De regering heeft met belangstelling
Nadere informatieMeer financiële ruimte voor gemeenten. Jan van Groos (wethouder te Waalwijk)
Meer financiële ruimte voor gemeenten Jan van Groos (wethouder te Waalwijk) Meer ruimte voor gemeenten Meer taken betekent meer zeggenschap over lokale middelen De commissie Rinnooij Kan volgt vier sporen,
Nadere informatieBIJDRAGE CONCERN AAN DEEL 3 BELEIDSBEGROTING 2002. d.d. 11-07-2001
BIJDRAGE CONCERN AAN DEEL 3 BELEIDSBEGROTING 2002 d.d. 11-07-2001 1. Productgroepnummer: 0001 3. Productgroepnaam: Financieringsmiddelen Het betreft een verzameling van mogelijke financieringsmiddelen,
Nadere informatieBijlagen 1 Voorjaarsnota
Raadsvoorstel Agendapunt: Onderwerp Voorjaarsnota 2012 Datum voorstel 10 april 2012 Datum raadsvergadering 15 mei 2012 Bijlagen 1 Voorjaarsnota Ter inzage Aan de gemeenteraad, 0. Samenvatting De voorjaarsnota
Nadere informatieUITWERKING MEICIRCULAIRE bijlage -
UITWERKING MEICIRCULAIRE 2015 - bijlage - Het gemeentefonds is een fonds op de Rijksbegroting waaruit de gemeenten jaarlijks gelden ontvangen om van gemeente verwachte taken uit te voeren. Het gaat hierbij
Nadere informatieBijlage 1 bij de raadsmededeling meicirculaire 2017 gemeentefonds
Bijlage 1 bij de raadsmededeling meicirculaire 2017 gemeentefonds 1. Toelichting op de ontwikkeling van de algemene uitkering 1. Accres Het accres is het bedrag waarmee de algemene uitkering uit het gemeentefonds
Nadere informatie35000-B Vaststelling van de begrotingsstaat van het gemeentefonds voor het jaar 2019
35000-B Vaststelling van de begrotingsstaat van het gemeentefonds voor het jaar 2019 nr. Verslag houdende een lijst van vragen en antwoorden Vastgesteld.. oktober 2018 De vaste commissie voor Binnenlandse
Nadere informatieTrouwen en scheiden in tijden van voor- en tegenspoed
dem s Jaargang 8 Mei ISSN 69-47 Een uitgave van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut Bulletin over Bevolking en Samenleving inhoud Trouwen en scheiden in tijden van voor- en tegenspoed
Nadere informatieEuropees Stabiliteit en GroeiPact verdrukt
Europees Stabiliteit en GroeiPact verdrukt Vereniging van Nederlandse Gemeenten investeringen gemeenten Jan van der Lei, 6 december 2016 Nieuwegein EMU-saldo is mutatie financieel Vereniging van Nederlandse
Nadere informatie1 juli 2008 EP/AEP /
Aan De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Datum Uw kenmerk Ons kenmerk Bijlage(n) 1 juli 2008 EP/AEP / 8073386 Onderwerp Wijziging van de Wet Fonds economische
Nadere informatieRondetafelgesprek wet Houdbare overheidsfinanciën Uitgevoerd op verzoek van de Commissie Financiën van de Tweede Kamer
CPB Notitie 19 november 2012 Rondetafelgesprek wet Houdbare overheidsfinanciën Uitgevoerd op verzoek van de Commissie Financiën van de Tweede Kamer CPB Notitie Aan: Commissie Financiën van de Tweede Kamer
Nadere informatieVariant voor verdeling toegestane tekort tussen Rijk en lokale overheid Op verzoek van het Ministerie van Financiën
CPB Notitie 10 oktober 2012 Variant voor verdeling toegestane tekort tussen Rijk en lokale Op verzoek van het Ministerie van Financiën Aan: Overleg Ministerie van Financien en lokale overheden Centraal
Nadere informatieVoorstel regioraad. Samenvatting
DATUM 3 juli 2013 CODE 2013/3 PAGINA 1/7 AUTEUR Bert Rödel REGISTRATIENUMMER 13003877 Mr. R.S. Cazemier ONDERWERP Aanvullende ombuigingstaakstelling 2014-2017 AGENDAPUNT ntb PORTEFEUILLEHOUDER Voorstel
Nadere informatieHoofdstuk 14 Conjunctuur
Hoofdstuk 14 Conjunctuur Open vragen 14.1 CPB: groei Nederlandse economie valt terug naar 1% in 2005 In 2005 zal de economische groei in Nederland licht terugvallen naar 1% ten opzichte van een groei van
Nadere informatieUITWERKING MEICIRCULAIRE bijlage -
UITWERKING MEICIRCULAIRE 2017 - bijlage - Het gemeentefonds is een fonds op de Rijksbegroting waaruit de gemeenten jaarlijks gelden ontvangen om van gemeente verwachte taken uit te voeren. Het gaat hierbij
Nadere informatieCollegebesluit. Onderwerp: Septembercirculaire 2013 Gemeentefonds Reg. Nummer: CS/CC 2013/ 1. Inleiding
Collegebesluit Onderwerp: Septembercirculaire 2013 Gemeentefonds Reg. Nummer: CS/CC 2013/ 1. Inleiding Bij het opstellen van de begroting 2014 was het gemeenten bekend dat er gekort zou worden op de algemene
Nadere informatieEconomische vooruitgang
#EURoad2Sibiu Economische vooruitgang Mei 219 NAAR EEN MEER VERENIGDE, STERKERE EN DEMOCRATISCHERE UNIE De ambitieuze EU-agenda voor banen, groei en investeringen en de versterking van de eengemaakte markt
Nadere informatieRaadsinformatiebrief llllllllllllllll llll! llllllllllllllllllll illllillllillllllii
eeme ^Echt-Susteren Raadsinformatiebrief llllllllllllllll llll! llllllllllllllllllll illllillllillllllii Kenmerk Z19/010306 / D - 18943 Datum B&W-vergadering Portefeuillehouder(s) G.H.C. Frische Onderwerp
Nadere informatie2016D48159 LIJST VAN VRAGEN
2016D48159 LIJST VAN VRAGEN De vaste commissie voor Financiën, heeft over de Najaarsnota 2016 en bijlagen (Kamerstuk 34 620, nr. 1) de navolgende vragen ter beantwoording aan de regering voorgelegd. De
Nadere informatieAlgemene Rekenkamer. belastingontvangsten. Aandachtspunten bij de interpretatie van de ramingscijfers in budgettaire nota s
Algemene Rekenkamer De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 DEN HAAG Lange Voorhout 8 Postbus 20015 2500 EA Den Haag T 070 3424344 F 070 3424130 E w voorlichting rekenkamer.ni
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieNEDERLANDERS & OVERHEIDSBUDGET ONTWIKKELINGS- SAMENWERKING ONDERZOEKSREEKS
NEDERLANDERS & OVERHEIDSBUDGET ONTWIKKELINGS- SAMENWERKING 3 ONDERZOEKSREEKS NCDO is het Nederlandse kennis- en adviescentrum voor burgerschap en internationale samenwerking. NCDO bevordert het publiek
Nadere informatieDe schuldratio van de gemeente Drimmelen is laag.
Startpunt van de houdbaarheidstest is de beginbalans van het lopende boekjaar. Hiervan worden alle bezittingen op de linkerzijde van de balans en de schulden op de rechterzijde van de balans in ogenschouw
Nadere informatieNederlanders & Overheidsbudget Ontwikkelingssamenwerking. onderzoeksreeks
Nederlanders & Overheidsbudget Ontwikkelingssamenwerking 3 onderzoeksreeks NCDO is het Nederlandse kennis- en adviescentrum voor burgerschap en internationale samenwerking. NCDO bevordert het publiek bewustzijn
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 3193 Vragen van het lid
Nadere informatieBruto toegevoegde waarde en werkgelegenheid,
Indicator 24 maart 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Uit voorlopige cijfers blijkt
Nadere informatiejul/09 mei/09 jun/09 sep/09 sep/08 jan/09 feb/09 mrt/09 jun/09 aug/09 sep/09 aug/09
HAAGSE MONITOR ECONOMISCHE RECESSIE 7 Deze monitor geeft zowel prognoses als gerealiseerde cijfers weer. Het vaststellen van gerealiseerde cijfers kost tijd, maar worden, zodra deze bekend zijn, in de
Nadere informatie5.1.2 Woonlasten (lokale lastendruk)
5.1.2 Woonlasten (lokale lastendruk) Tot de woonlasten worden gerekend de OZB, rioolrechten en afvalstoffenheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen
Nadere informatieDe financiële stromen van Rijk naar gemeenten
De financiële stromen van Rijk naar gemeenten Januari 2013 Om de steeds groter wordende gemeentelijke verantwoordelijkheden waar te kunnen maken is het noodzakelijk dat gemeenten voldoende financiële armslag
Nadere informatieOverheid en economie
Overheid en economie Overheid en economie Het aandeel van de overheid in de economie, de overheid als actor en de overheid op regionaal niveau, een verkenning Inleiding Het begrip economische groei komt
Nadere informatieVisie decentrale overheden op streefwaarde EMU-tekort
Visie decentrale overheden op streefwaarde EMU-tekort Deze notitie bevat argumenten van het IPO, de VNG en de UvW voor het beoordelen van de EMUtekortruimte voor de Nederlandse decentrale overheden voor
Nadere informatieCPB Achtergronddocument
CPB Achtergronddocument Tekortreductie in internationaal perspectief Erik Floor 3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Tekortreducerende maatregelen 5 3 Tekortreducering 7 3.1 Overheidsuitgaven 8 3.2 Overheidsinkomsten
Nadere informatieEindexamen economie 1 vwo 2001-II
Opgave 1 CAO-overleg: loon of werk? Bij de CAO-onderhandelingen voor een komend jaar in de industrie wordt uitgegaan van de volgende prognose: inflatie 2,3% stijging arbeidsproductiviteit in de industrie
Nadere informatiePersconferentie: De Nederlandse conjunctuur in 2008, d.d. 13 februari 2009.
Persconferentie: De Nederlandse conjunctuur in 2008, d.d. 13 februari 2009. Sheet 1: Opening Het CBS publiceert vandaag het eerste cijfer van de economische groei over het vierde kwartaal en de voorlopige
Nadere informatieTekortreducerende maatregelen
Tekortreducerende maatregelen 2011-2017 MEV2014-versie CPB Achtergronddocument Wim Suyker 17 september 2013 1 1 Inleiding Vanaf 2011 zijn netto tekortreducerende maatregelen genomen door de achtereenvolgende
Nadere informatieIndicatie of de huidige schuldpositie van de gemeente gezond of risicovol is Cirkeldiagram schuldratio en solvabiliteitsratio
Inleiding Gemeenten houden hun financiën bij in baten en lasten. Voor sturing op middellange en lange termijn is het raadzaam inzicht te krijgen of er in de toekomst jaarlijks genoeg geld overblijft om
Nadere informatieprovincie groningen -2 OKI ^ % Gedeputeerde Staten Aan Provinciale Staten
^ % Gedeputeerde Staten provincie groningen Aan Provinciale Staten Datum Documentnr. Dossiernummer Behandeld door Telefoonnummer Antwoord op Bijlage Onderwerp -2 OKI. 2 018 2018-066154/40/A.20 KI 0504
Nadere informatieCIRCULAIRE GEMEENTEFONDS van 16 maart 2004
Datum 16 maart 2004 Ons kenmerk FO2004/57623 Onderdeel Afd. Financiële Organisatie Binnenlands Bestuur Inlichtingen zie onder CIRCULAIRE GEMEENTEFONDS van 16 maart 2004 Aantal bijlagen geen Bezoekadres
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag. Datum 3 november 2017 Betreft Startnota
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Directie Begrotingszaken Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201
Nadere informatieRaadsinformatiebrief 81
Aan de leden van de gemeenteraad. Raadsinformatiebrief 81 Financiën Helmond, 21 oktober 2016 Zaaknummer: 1223942 Telefoon.: 0492-587117 Onderwerp: Septembercirculaire 2016 Uw kenmerk: Uw brief d.d.: Onlangs
Nadere informatieSchulden Nederlandse gemeenten in beeld
Schulden Nederlandse gemeenten in beeld In verschillende kranten zijn berichten verschenen over buitenlandse gemeenten die in de problemen komen door hoge schulden en teruglopende inkomsten. De gemeenten
Nadere informatieEconomische groei herstelt; klap van de crisis dreunt echter nog lang na in de overheidsfinanciën.
PERSBERICHT CENTRAAL PLANBUREAU 16 maart 2010 Economische groei herstelt; klap van de crisis dreunt echter nog lang na in de overheidsfinanciën. De Nederlandse economie groeit dit en komend jaar naar verwachting
Nadere informatieDe begrotingsruimte van gemeenten. Jan van der Lei
De begrotingsruimte van gemeenten Jan van der Lei Bij hogere uitgaven dan de inkomsten neemt de schuld toe. Trendmatig begrotingsbeleid Rijk Centrale overheid doet aan macroeconomische stabilisatie met
Nadere informatieBouwaanvragen. Opbrengst bouwleges
Kwartaalrapportage 1. Inleiding Vorig jaar werd Nederland geconfronteerd met de kredietcrisis. In eerste instantie werd nog gedacht dat dit probleem zich zou beperken tot de VS. Niets blijkt minder waar.
Nadere informatieECGF/U200900770 Lbr. 09/052
Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8020 betreft Ledenraadpleging over aanvullend bestuurlijk akkoord Rijk-VNG 17 april 2009 Samenvatting uw kenmerk ons kenmerk
Nadere informatie1. Kennis te nemen van de maart- en meicirculaire en de (financiële) gevolgen daarvan
COLLEGEVOORSTEL Onderwerp Maart- en meicirculaire 2018 gemeentefonds Te besluiten om 1. Kennis te nemen van de maart- en meicirculaire en de (financiële) gevolgen daarvan Inleiding De maartcirculaire is
Nadere informatieNationale rekeningen voldoen aan nieuwe internationale richtlijnen
Nationale rekeningen voldoen aan nieuwe internationale richtlijnen De Nederlandse nationale rekeningen voldoen vanaf vandaag als één van de eerste lidstaten van de Europese Unie aan de nieuwe internationale
Nadere informatieAgenda van de openbare Commissie Algemeen Bestuur, Financiën en Welzijn van 23 januari 2013
Agenda van de openbare Commissie Algemeen Bestuur, Financiën en Welzijn van 23 januari 2013 Hierbij wordt u uitgenodigd voor de openbare vergadering van de Commissie Algemeen Bestuur, Financiën en Welzijn
Nadere informatieBruto toegevoegde waarde en werkgelegenheid,
Indicator 26 februari 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Uit voorlopige cijfers over
Nadere informatieReserve Ontwikkelingsprojecten Spelregels. Gemeente Albrandswaard
Reserve Ontwikkelingsprojecten Spelregels Gemeente Albrandswaard Reserve Ontwikkelingsprojecten Spelregels Gemeente Albrandswaard Datum: 18 mei 2012 Afdeling: Bestuur, team ontwikkeling Afdelingshoofd:
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA 'S-GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 'S-GRAVENHAGE Financiële en Economische Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201
Nadere informatieDe gemeente en haar financiën. Introductie in de financiële verhouding tussen het Rijk en de gemeenten
De gemeente en haar financiën Introductie in de financiële verhouding tussen het Rijk en de gemeenten Vooraf Elke gemeente heeft een groot aantal verschillende wettelijke taken en daarnaast ook (wensen
Nadere informatiePraktische opdracht Economie De economische groei in Nederland in jaren-90
Praktische opdracht Economie De economische groei in Nederland in jaren-90 Praktische-opdracht door een scholier 3697 woorden 29 juni 2004 4,7 54 keer beoordeeld Vak Economie Inleiding Deze praktische
Nadere informatieDoorkiesnummer : (0495) 575 521 Agendapunt: 8 ONDERWERP
Wijnen, Peter FIN S3 RAD: RAD131106 2013-11-06T00:00:00+01:00 BW: BW131001 voorstel gemeenteraad Vergadering van de gemeenteraad van 6 november 2013 Portefeuillehouder : J.M. Cardinaal Behandelend ambtenaar
Nadere informatieDaling omvang VUT-fondsen in 20060a
7 Daling omvang VUT-fondsen in 6a Drs. J.L. Gebraad en mw. T.R. Pfaff Publicatiedatum CBS-website: 18 juli 8 Voorburg/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim
Nadere informatieDe vergrijzing komt, de VUT gaat
0n08 08 De vergrijzing komt, de VUT gaat John Gebraad en Feny Pfaff Publicatiedatum CBS-website 28 augustus 2009 Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 34 775 Nota over de toestand van s Rijks Financiën Nr. 4 SEPTEMBERRAPPORTAGE AFDELING ADVISERING RAAD VAN STATE EN KABINETSREACTIE Hieronder zijn
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 750 XV Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 2014 Nr. 13 BRIEF VAN
Nadere informatieEvaluatie normeringsystematiek gemeentefonds en provinciefonds
Evaluatie normeringsystematiek gemeentefonds en provinciefonds 2010-2015 Den Haag Eindrapport werkgroep vijfde evaluatie normeringsystematiek gemeentefonds en provinciefonds April 2016 Managementsamenvatting
Nadere informatieEconomisch hart van de Kempen
Gemeente Bladel MEDEDELING Economisch hart van de Kempen Nummer Onderwerp R2017.096 Meicirculaire 2017 Bladel Casteren Hapert Hoogeloon Netersel Aan de raad Samenvatting De meicirculaire bevat informatie
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 32 123 IXB Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Financiën (IXB) voor het jaar 2010 Nr. 4 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN
Nadere informatieAlgemene uitkering Beginstand algemene uitkering
R A A D S I N F O R M A T I E B R I E F De leden van de raad Postbus 200 2920 AE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL Datum: 1-12-2016 Zaaknummer: ZK16006137 Afdeling: Financiën en Control Contactpersoon: J.M.T. Koren
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA 's-gravenhage
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Kenmerk Uw kenmerk Datum 5 maart 2018
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA S'-GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA S'-GRAVENHAGE Directie Buitenlandse Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201
Nadere informatieAdvies aan B&W 6 november 2012
Advies aan B&W 6 november 2012 Dienst Gemeentebedrijven Ambtenaar, tel.nr. W van de Camp, 9929 Afdeling F&C Portefeuillehouder J van Loon Onderwerp: Effecten regeerakkoord op gemeentefonds en de specifieke
Nadere informatieBruto toegevoegde waarde en werkgelegenheid,
Indicator 2 november 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Uit voorlopige cijfers blijkt
Nadere informatieModule 8 havo 5. Hoofdstuk 1 conjunctuurbeweging
Module 8 havo 5 Hoofdstuk 1 conjunctuurbeweging Economische conjunctuur hoogconjunctuur Reëel binnenlands product groeit procentueel sterker dan gemiddeld. laagconjunctuur Reëel binnenlands product groeit
Nadere informatieDe netto verschillen tussen de meicirculaire 2016 en de decembercirculaire 2015 zijn als volgt:
R A A D S I N F O R M A T I E B R I E F De leden van de raad Postbus 200 2920 AE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL Datum: 16-6-2016 Zaaknummer: ZK16003379 Afdeling: Financiën en Control Contactpersoon: J.M.T. Koren
Nadere informatieDoorkiesnummer : (0495) Agendapunt: 8 ONDERWERP AANLEIDING EN DOELSTELLING PROBLEEMSTELLING OPLOSSINGSRICHTINGEN
Wijnen, Peter FIN S3 RAD: RAD121107 2012-11-07T00:00:00+01:00 BW: BW121002 voorstel gemeenteraad Vergadering van de gemeenteraad van 7 november 2012 Portefeuillehouder : J.M. Cardinaal Behandelend ambtenaar
Nadere informatieDe begroting , na 230 dagen regeren
De begroting 2011-15, na 230 dagen regeren Wim Suyker CPB, Hoofd afdeling overheidsfinanciën Masterclass Financieel Management Rijksacademie voor Financiën en Economie Inhoud Op weg naar het regeerakkoord
Nadere informatie