cka Jaarverslag 2012 Nieuwe baan? Zomaar keuren mag niet! Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen

Transcriptie

1 Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen cka Jaarverslag 2012 Nieuwe baan? Zomaar keuren mag niet!

2

3 CKA jaarverslag 2012 cka

4 2

5 Inhoud Voorwoord Een jaar van verandering De commissie Klachten Adviesvragen Eigen onderzoek en aanbevelingen Communicatie Activiteiten Vooruitblik Bijlagen: I Samenstelling II Toetsingscriteria CKA JAARVERSLAG

6 Voorwoord Voor u ligt het Jaarverslag 2012 van de Commissie Klachtbehandeling Aanstellingskeuringen (CKA). Op 1 oktober 2012 is de Wet op de medische keuringen gewijzigd. Als gevolg van deze wijziging kunnen inmiddels ook ondernemingsraden een klacht indienen bij de CKA. Verder kreeg op die datum de in de voorgaande jaren voorbereide verandering zijn beslag. De CKA is overgegaan naar de SER. Als gevolg van de omvorming tot een SER-commissie heeft de CKA thans ook leden uit de kring van werkgevers en werknemersorganisaties. Om aan de wijzigingen ook zichtbare uiting te geven is de website geheel vernieuwd en heeft de commissie een nieuwe huisstijl gekregen. Ook het Jaarverslag van de CKA is veranderd. Het heeft een andere, beknoptere opzet dan de voorgaande jaren. In het Jaarverslag komen de organisatorische veranderingen aan bod. Verder treft u informatie aan over de behandelde klachten, adviesvragen en overige activiteiten. De CKA beveelt haar Jaarverslag van harte aan. Willem Bouwens Voorzitter Karien van Roessel plv. voorzitter 4

7 CKA JAARVERSLAG

8 Een jaar van verandering In 2012 stond de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen (CKA) voor een ingrijpende organisatorische verandering. De commissie was oorspronkelijk in 2002 ingesteld door de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), op grond van het Besluit klachtenbehandeling aanstellingskeuringen. Tien jaar later werd de regelgeving 6

9 rond de aanstellingskeuringen gewijzigd. Een van de gevolgen was dat de CKA niet langer werd ingesteld door de minister van SZW, maar door de SER. Deze wijziging trad op 1 oktober 2012 in werking. Met de overgang van de CKA naar de SER is ook de samenstelling van de CKA gewijzigd. De CKA heeft verder een nieuwe huisstijl gekregen en de website ( is vernieuwd. Omdat de onderwerpen waarover kan worden geklaagd materieel niet zijn gewijzigd, heeft de oude CKA de klachten en adviesvragen, die op 1 oktober 2012 nog niet waren afgehandeld overgedragen aan de nieuwe commissie. Tegelijk met de instelling van de CKA als SER-commissie zijn ook andere wijzigingen in de regelgeving van kracht geworden. In het verleden konden alleen sollicitanten, bedrijfsartsen en werkgevers met een klacht naar de CKA stappen. Nieuw is dat de CKA nu ook klachten van een ondernemingsraad of een ander medezeggenschapsorgaan in behandeling kan nemen. De OR is daarmee een erkende partij voor de CKA. Ook mag de CKA voortaan de naam van een bedrijf openbaar maken wanneer zij een oordeel over een klacht bekend maakt (naming and shaming). CKA JAARVERSLAG

10 De commissie De commissie is ingesteld op grond van artikel 3, eerste lid, van het Besluit klachtenbehandeling aanstellingskeuringen van 23 november Met ingang van 1 oktober 2012 is de samenstelling van de CKA gewijzigd. Tot die datum bestond de commissie uit drie onafhankelijke leden: de voorzitter en twee leden. Voor elk lid en de voorzitter werd een plaatsvervanger benoemd. De leden werden benoemd door de minister van SZW. De leden waren deskundig op het (bedrijfs)geneeskundige of het juridische vlak. Voor de uitvoering van de werkzaamheden werd aan de CKA jaarlijks een budget toegekend dat werd gefinancierd door de minister van SZW en de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Vanaf 1 oktober 2012 bestaat de commissie uit vijf leden: drie onafhankelijke leden, waaronder de voorzitter; een lid, dat op voordracht van de representatieve organisaties van werkgevers wordt benoemd; een lid, dat op voordracht van de representatieve organisaties van werknemers wordt benoemd. Voor elk lid en de voorzitter wordt een plaatsvervanger benoemd. De leden worden benoemd door de SER. De onafhankelijke leden zijn deskundig op het (bedrijfs)geneeskundige of het juridische vlak. Zie bijlage I voor de samenstelling van de commissie. De uitvoering van de werkzaamheden wordt gefinancierd door de SER, die daarvoor een vaste jaarlijkse bijdrage ontvangt van de minister van SZW. 8

11 De voorzitter, leden, plaatsvervangende leden en secretarieel medewerkers van de CKA hebben een geheimhoudingsplicht over hetgeen hen uit hoofde van hun functie dan wel betrokkenheid bij de behandeling van klachten bekend is geworden. CKA JAARVERSLAG

12 Taken en bevoegdheden De CKA is ingesteld om een goede toepassing en naleving van de Wet op de medische keuringen (Wmk) te bevorderen. Daartoe heeft zij de volgende mogelijkheden: het behandelen van en het geven van een oordeel over klachten; het doen van aanbevelingen aan partijen; het geven van informatie aan belangstellenden; het doen van eigen onderzoek op grond van signalen, ontvangen uit klachten en overige verkregen informatie; het geven van een follow-up aan oordelen en aanbevelingen; het doen van aanbevelingen aan de minister van SZW; en het geven van advies. 10

13 Klachten In 2012 zijn vijf klachten ingediend. Dit aantal is vergelijkbaar met het aantal klachten in de twee voorgaande jaren. Het aantal klachtprocedures leidend tot een oordeel is echter afgenomen. Van de vijf ingediende klachten zijn er in het verslagjaar vier niet in behandeling genomen, omdat de CKA in twee kwesties niet bevoegd bleek te zijn, één klacht is ingetrokken en één klacht is aangehouden. De aangehouden klacht wordt mogelijk in 2013 afgerond. De klacht die in 2012 wel is behandeld, heeft in januari 2013 zijn afronding gekregen. Dit betreft het hieronder vermelde oordeel Oordeel In deze kwestie is de klager het niet eens met zijn afkeuring voor een functie bij het ministerie van Defensie, wegens een stoornis in het kleuronderscheidend vermogen. Klager heeft een formulier getekend waarin hij aangeeft zich terug te trekken uit de sollicitatie. Hij geeft aan dit onder druk te hebben getekend en daarnaast geeft de klager aan niet te zijn gewezen op de mogelijkheid van een herkeuring. Het oordeel van de CKA luidt dat de aspirant werkgever in strijd heeft gehandeld met artikel 8, tweede lid, van de Wmk en artikel 5 van het Besluit aanstellingskeuringen. Van belang achtte de CKA dat de klager onvoldoende was gewezen op de mogelijkheid van een herkeuring. Voorts oordeelde de CKA dat ook de keurend arts in strijd heeft gehandeld met de betreffende bepalingen uit de Wmk. De arts had zich moeten vergewissen dat de klager voorafgaand aan de CKA JAARVERSLAG

14 keuring voldoende geïnformeerd was over het doel en de inhoud van die keuring. Indien dit niet het geval is, dient de keurend arts deze informatie zelf te verstrekken. Dit wordt in de praktijk het principe van geïnformeerde toestemming genoemd (informed consent principle). 12

15 Adviesvragen De CKA heeft 39 vragen om advies gekregen, dat is iets minder dan in 2011 (49). Negentien vragen zijn schriftelijk en twintig zijn telefonisch afgehandeld. Zeven vragen bleken niet voor de CKA bestemd. De betreffende vragenstellers zijn doorverwezen naar de juiste instanties. De adviesvragen werden gesteld door sollicitanten of werknemers (16), ondernemingsraden (2), bedrijfsartsen (6), werkgevers (5), P&O-adviseurs (2), een veiligheidskundige (1), advocaten en rechtshulpverleners (4) en burgers, niet zijnde werknemer of sollicitant (3). De inhoud van de adviesvragen is van uiteenlopende aard. Zo werden onder meer vragen gesteld over: of voor een bepaalde functie een aanstellingskeuring mag plaatsvinden; of een bepaalde gezondheidsklacht reden mag zijn tot afkeuring; of een gezondheidsverklaring in een arbeidsovereenkomst is toegestaan; en of een medische keuring in het kader van het vervallen van een functie door een organisatieverandering ook een aanstellingskeuring is. Vier adviesvragen gingen over keuringen in opdracht van het ministerie van Defensie, zes over de vervoersector (waarvan vier over het openbaar vervoer) en één over de bouwsector. De CKA vermoedt dat het aantal binnengekomen adviesvragen slechts een bescheiden uiting is van de vragen die leven onder sollicitanten, bedrijfsartsen en andere belanghebbenden. Daarom heeft zij een rubriek Veelgestelde vragen opgenomen op de website. CKA JAARVERSLAG

16 Eigen onderzoek en aanbevelingen De CKA signaleert al sinds haar oprichting in 2002 problemen rondom de uitvoering van de Wet op de medische keuringen (Wmk). De CKA kan naar aanleiding van klachten of adviesvragen een eigen onderzoek instellen en aanbevelingen doen aan de verantwoordelijke partijen of bewindspersonen. Ook kan een bewindspersoon de CKA om advies vragen over onderdelen van de Wmk. De CKA heeft in de afgelopen jaren diverse malen een advies of aanbeveling uitgebracht. In 2012 heeft de CKA geen eigen onderzoeken gedaan. Wel heeft de CKA een reactie ontvangen op een aanbeveling uit 2011, naar aanleiding van een onderzoek van de CKA. Reactie op eigen onderzoek uit 2011 De CKA heeft in april van het verslagjaar, in vervolg op een aanbeveling uit juni 2011, een reactie ontvangen van de betrokken werkgever. Aan de aanbeveling had een eigen onderzoek ten grondslag gelegen. Het onderzoek had onder meer betrekking op de vraag in hoeverre de Wmk van toepassing is op het testen van sollicitanten op hun fysieke vaardigheid en hun fysieke prestatievermogen. In de reactie geeft de werkgever zijn interpretatie van de aanbeveling, voor zover deze betrekking heeft op aanbevolen wijzigingen in het keuringsbeleid. De CKA reageert daarop in mei 2012 met een nadere aanbeveling, waarin zij puntsgewijs in gaat op de interpretaties en conclusies van de werkgever en hoe deze moeten worden beschouwd in relatie tot de Wmk. 14

17 Communicatie Communicatie over de werkzaamheden is van groot belang voor de CKA. Een toegankelijke en duidelijke website is hierbij onmisbaar omdat de website het belangrijkste instrument is om voorlichting te geven over aanstellingskeuringen. Daarnaast kunnen klagers en adviesvragers via de website klachten of adviesvragen indienen, met behulp van een formulier. Ook zijn er de relevante uitgebrachte adviezen, aanbevelingen en oordelen te vinden, Op 1 oktober werd de nieuwe website van de CKA gelanceerd, met een rubriek Veelgestelde vragen. Ook nieuw is een animatiefilmpje over de CKA. Sinds de lancering van de website is deze door ruim personen bezocht. De Nederlandstalige webpagina s zijn circa maal bekeken. Een groot deel van de informatie is ook in het Engels beschikbaar. Ook geeft de commissie voorlichting over de betekenis van de Wmk via artikelen in medische en juridische tijdschriften en op congressen. In 2012 hebben leden van de CKA de volgende bijeenkomsten bijgewoond: Vervoer Geneeskundig Samenwerking Verband (VGSV), bijeenkomsten in maart, juni, september en november 2012; de Bedrijfsgeneeskundige dagen (BG-dagen) in mei 2012, georganiseerd door de NVAB. Het thema van deze bijeenkomst was Haal het beste uit jezelf ; SER-symposium Bedrijfsarts komt te weinig op de werkvloer, april Het symposium vond plaats in het kader van de internationale verkenning van de SER-commissie Arbeidsomstandigheden. Daarbij is de positie van de bedrijfsarts in vier Europese landen vergeleken, naar aanleiding van een rapport van het ministerie van SZW over de positie van de bedrijfsarts uit juni Tot slot is er een interview met de voorzitter van de CKA in het SER-magazine (juli/augustus 2012) geplaatst. CKA JAARVERSLAG

18 16

19 Vooruitblik In 2013 zal worden bezien in hoeverre de overgang van een zelfstandige commissie naar een commissie van de SER gevolgen heeft voor de werkwijze. Daartoe zal onder meer een nieuwe reglement voor de werkwijze van de commissie worden gemaakt. Verder zal in 2013 aandacht worden besteed aan het vergroten van de naamsbekendheid van de commissie. De CKA blijft ook in 2013 aandacht besteden aan de strijdigheid van de Wmk met categorale regelgeving. De CKA heeft hierover samen met de belangenorganisatie van bedrijfsartsen NVAB een brief geschreven aan de minister van SZW. Al in 2010 heeft de CKA hierover advies uitgebracht aan de minister van SZW. Verder wil de CKA in 2013 onderzoeken in hoeverre het gebruikelijk is dat tijdens psychologische keuringen, die onderdeel uitmaken van een sollicitatieprocedure, gezondheidsvragen aan de orde komen en hoe dit zich verhoudt tot de Wmk. Aanleiding voor dit onderzoek is dat de CKA hierover verschillende signalen heeft ontvangen. CKA JAARVERSLAG

20 Bijlage I: Samenstelling 1 januari 2012 tot en met 30 september 2012 Leden mevr. mr. C.M.F. van Roessel (voorzitter) prof. mr. W.H.A.C.M. Bouwens (plv. voorzitter) mevr. mr. M.A.C. Vijn Plaatsvervangende leden W.M. van de Fliert E.P. Harderwijk mevr. mr. C.W.G. Rayer 1 oktober 2012 tot en met 31 december 2012 Leden Plaatsvervangende leden Onafhankelijke leden prof. mr. W.H.A.C.M. Bouwens (voorzitter) mevr. mr. C.M.F. van Roessel (plv. voorzitter) mevr. mr. C.W.G. Rayer E.P. Harderwijk prof. dr. J.R. Anema drs. P.G.W. Grijpink Werknemerslid mevr. mr. M.A.C. Vijn mr. H. van Steenbergen Werkgeverslid mr. drs. D.W.M. Weesie mr. drs. S.R. Bontje Secretariaat mevr. mr. J. Jonkman secretaris mevr. mr. H.M. de Quant-Goosen plaatsvervangend secretaris mevr. L. Mijnals administratief medewerkster 18

21 Bijlage II: Toetsingscriteria Uitgangspunt van de Wmk is dat aanstellingskeuringen beperkt toelaatbaar zijn; dit teneinde ongerechtvaardigde uitsluiting van de arbeidsmarkt te voorkomen en de privacy van werknemers te beschermen. De aanstellingskeuring mag daarom niet worden gebruikt als instrument van risicoselectie van werknemers voor ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid in de toekomst. Als het verrichten van een aanstellingskeuring wettelijk is toegestaan, vormt deze keuring om die reden het sluitstuk van de selectieprocedure. Volgens artikel 1, onderdeel a, van de Wmk wordt onder een keuring verstaan: vragen over de gezondheidstoestand van de keurling en het verrichten van medisch onderzoek in verband met het aangaan of wijzigen van een burgerrechtelijke arbeidsverhouding ( ) of een aanstelling in openbare dienst. Artikel 4, eerste lid, van de Wmk, in samenhang met artikel 3, eerste lid, van het Besluit aanstellingskeuringen bepaalt dat een aanstellingskeuring alleen mag plaatsvinden indien aan de vervulling van de betreffende functie en de daarbij behorende taken bijzondere eisen op het punt van medische geschiktheid moeten worden gesteld. Onder bijzondere eisen op het punt van medische geschiktheid wordt verstaan: de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van de keurling en van derden bij de uitvoering van de desbetreffende arbeid; en de risico s voor de gezondheid en de veiligheid, die niet met gangbare maatregelen, overeenkomstig de stand der wetenschap en professionele dienstverlening, kunnen worden gereduceerd. CKA JAARVERSLAG

22 De risico s die met de functie samenhangen moeten dus in eerste instantie zo veel mogelijk door de werkgever worden voorkomen door preventieve maatregelen te treffen. Een aanstellingskeuring mag derhalve alleen worden verricht in die situaties waarbij functie-eisen een bijzonder beroep doen op de medische geschiktheid van de kandidaat. Voor het doen verrichten van de aanstellingskeuring en voor de uitvoering daarvan dienen de volgende punten in acht te worden genomen: ter preventie van gezondheids- en veiligheidsrisico s zijn bijzondere functie-eisen geformuleerd waarop de selectie zich kan richten; per bijzondere functie-eis zijn (medische) toetsingscriteria ontwikkeld; de gebruikte onderzoeksmethoden moeten valide zijn, dat wil onder andere zeggen voldoende specifiek om het gedefinieerde risico ook daadwerkelijk op te sporen algemene vragen naar de gezondheid zijn daarbij niet toegestaan; het is niet toegestaan vragen te stellen en medische onderzoeken te verrichten die een onevenredige inbreuk betekenen op de persoonlijke levenssfeer van de keurling. Bij het verrichten van een aanstellingskeuring moet ingevolge de Wmk, alsmede het Besluit aanstellingskeuringen en overige relevante wetgeving, aan de volgende procedurevoorschriften zijn voldaan: door de werkgever is schriftelijk advies gevraagd aan de bedrijfsarts over de rechtmatigheid van de keuring voor bepaalde functies (artikel 3, tweede lid, Besluit aanstellingskeuringen); na een positief advies van de bedrijfsarts heeft de werkgever vervolgens schriftelijk vastgelegd: de functie-eisen, het doel van de keuring, de vragen welke ten aan-zien van de gezondheid zullen worden gesteld en de medische onderzoeken welke mogen worden verricht (artikel 8, eerste lid, Wmk en artikel 3, tweede lid, Besluit aanstellingskeuringen); 20

23 de werkgever heeft de instemming van de ondernemingsraad (of de personeelsvertegenwoordiging) over het voorgenomen keuringsbeleid (artikel 27, eerste lid, Wet op de ondernemingsraden); in de voorlichtende tekst over de werving voor de functie is vermeld dat een aanstellingskeuring zal plaatsvinden (artikel 4 Besluit aanstellingskeuringen); de keurling wordt vooraf schriftelijk geïnformeerd over het doel en de inhoud van de keuring en over zijn/haar rechten (blokkeringsrecht, recht op herkeuring en de mogelijkheid een klacht in te dienen bij de CKA) (artikel 8, tweede lid, Wmk en artikel 5 Besluit aanstellingskeuringen); een aanstellingskeuring wordt pas verricht nadat alle overige beoordelingen van de geschiktheid van de sollicitant hebben plaatsgevonden en de werkgever op grond daarvan voornemens is de keurling aan te stellen; de aanstellingskeuring is het sluitstuk van de selectieprocedure (artikel 4, tweede lid, Wmk). CKA JAARVERSLAG

24 Colofon Uitgave Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen Bezuidenhoutseweg 60 Postbus LK Den Haag T E info@aanstellingskeuringen.nl Fotografie Shutterstock Vormgeving en druk 2D3D, Den Haag (basisontwerp) Riccardo van der Does, huisdrukkerij SER 2013, Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen Alle rechten voorbehouden Overname van teksten is toegestaan onder bronvermelding. 22

25 cka Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen Bezuidenhoutseweg AW Den Haag Postbus LK Den Haag T E info@aanstellingskeuringen.nl I