J a a r v e r s l a g

Transcriptie

1 Jaarverslag

2

3 Jaarverslag

4 Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen Postbus DA Utrecht telefoon fax website Colofon tekst Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen grafisch ontwerp Henk de Roij bno, Delft druk Drukkerij Karstens, Leiden

5 I n h o u d Voorwoord 5 1 Doel van het jaarverslag 7 2 Signalen 8 3 De Commissie 12 4 Cijfers 16 5 Voorgelegde vragen 18 6 Resultaten van de follow-up 24 7 Toetsingscriteria 32 8 Activiteiten 34 Bijlagen Oordelen Adviezen

6 4

7 Vo o r w o o rd Met betrekking tot het aantal en de aard van de klachten en vragen die de CKA bereiken, waren het afgelopen jaar geen grote veranderingen te zien. Het komende jaar zal de WMK worden geëvalueerd. In dit jaarverslag is de bijdrage opgenomen, die de CKA hieraan wil leveren, met name vanuit haar eigen optiek. Twee kernvragen komen daar aan de orde. Beschikt de CKA over adequate instrumenten om de naleving van de WMK te bevorderen en is er voldoende afstemming tussen de WMK en andere wetgeving, ook internationaal. De veranderingen op het terrein van de Arbo-wetgeving, mede als gevolg van jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie, zullen belangrijke gevolgen hebben op de uitvoeringspraktijk van de WMK. Met name de positie van de Arbo-dienst wordt er niet duidelijker op. Volgens de WMK is de werkgever opdrachtgever van de aanstellingskeuring en de keurend arts een soort opdrachtnemer met een eigen professionele verantwoordelijkheid. De in- of externe Arbo-dienst dient vooraf advies te geven aan de werkgever/opdrachtgever over eisen op het punt van medische geschiktheid, die naar de mening van de werkgever nopen tot het uitvoeren van aanstellingskeuringen. Voor het overige laat de WMK zich niet uit over de positie en rol van de Arbo-dienst bij het keuringsgebeuren. De CKA kent bij een klacht van een (kandidaat-)werknemer in de praktijk derhalve slechts twee verweerders: de werkgever en de keurend arts. Dat is best lastig in situaties, waarin de bestreden handelwijze (mede) is ontstaan door het doen of nalaten van de Arbo dienst. Anders gezegd, de betrokkenheid en verantwoordelijkheid van de Arbo-dienst voor de goede uitvoering van aanstellingskeuringen, bijvoorbeeld met betrekking tot de vertaling in specifieke medische geschiktheideisen en het ontwerpen van valide keuringinstrumenten, blijven ten onrechte buiten het (toetsings)bereik van de WMK. De nieuwe wetgeving maakt het mogelijk dat werkgevers met vrijgevestigde bedrijfsartsen in zee gaan of zelf artsen in dienst nemen. Een goede scheiding van verantwoordelijkheden wordt er daardoor niet beter op. Utrecht, maart 2006 Th.M.G. van Berkestijn, arts voorzitter 5

8 6

9 1 D o e l v a n h e t j a a r verslag De CKA legt met het jaarverslag, conform het bepaalde in artikel 5, eerste lid, van het Besluit klachtenbehandeling aanstellingskeuringen, verantwoording af over haar werkzaamheden en geeft aan wat hiervan de resultaten zijn. De Commissie signaleert in het jaarverslag de door haar geconstateerde problematiek ten aanzien van keuringen en de Wet op de medische keuringen (WMK). 7

10 2 Signalen De Commissie is met haar werkzaamheden begonnen per 1 februari Sindsdien zijn door de Commissie diverse problemen gesignaleerd met betrekking tot de toepasbaarheid van de WMK. De Commissie verwijst hier onder meer naar het in opdracht en onder begeleiding van de Commissie in 2003 uitgebrachte rapport Onderzoeksrapport Aanstellingskeuringen 1. De Commissie heeft in 2004 op verzoek van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid haar visie gegeven op de doelmatigheid en de doeltreffendheid van het Besluit aanstellingskeuringen 2. In 2005 heeft de Commissie suggesties gedaan in het licht van de Evaluatie van de WMK. De Commissie heeft geïnventariseerd welke vragen de toepassing en naleving van de WMK in de praktijk oproepen, in de verwachting dat deze vragen kunnen worden betrokken bij de naderende wetevaluatie. Doelstellingen Blijkens de considerans bevat de WMK regels ter versterking van de rechtspositie van hen die een medische keuring ondergaan. De WMK is daarmee een middel ter bewerkstelliging van iets anders. De uiteindelijke doelstelling(en) van de wet is (zijn) tijdens de parlementaire geschiedenis van de WMK op verschillende wijze(n) geformuleerd, maar het komt er in de kern op neer dat de WMK beoogt: het tegengaan van ongerechtvaardigde uitsluiting van arbeid, aan arbeid gerelateerde pensioenen en verzekeringen alsmede gangbare particuliere verzekeringen; het beschermen van de privacy van keurlingen, althans zij die kunnen worden verzocht een keuring te ondergaan. 1 De samenvatting staat vermeld op de website: Het rapport kan worden opgevraagd bij het secretariaat van de Commissie. 2 Zie jaarverslag 2004, vermeld op de website. 8

11 De Commissie meent dat deze tweeledige doelstelling door 1. de beperkte reikwijdte van de WMK en 2. conflicterende wet- en regelgeving niet overal wordt gehaald. Sterker, de Commissie constateert dat op de privacy van sollicitanten inbreukmakende vormen van risicoselectie nog immer met grote regelmaat voorkomen en dat veel van deze keuringen niet onder het bereik van de WMK vallen. Naar aanleiding van bovenstaande dringen zich de volgende vragen op. Zijn anno 2006 de doelstellingen van de WMK nog dezelfde als bij de totstandkoming van de wet? Hoe verhouden deze doelstellingen zich tot (de doelen van) andere wet- en regelgeving? Daarnaast heeft de Commissie de volgende vragen en opmerkingen. Definities De Commissie merkt op dat de overgrote meerderheid van de klachten betrekking heeft op het niet verkrijgen van toegang tot de arbeidsmarkt en slechts een gering deel op de bescherming van de privacy. De Commissie constateert dat in de wet het begrip keuring, waaronder het stellen van gezondheidsvragen, voor klagers en werkgevers niet helder is. De terminologie is niet alleen gekunsteld, maar bemoeilijkt ook de naleving van de wet. Ditzelfde geldt voor de term keurling, waarmee voor wat betreft het onderdeel aanstellingskeuringen wordt gedoeld op een sollicitant dan wel werknemer/ ambtenaar die al dan niet op verzoek wordt herplaatst. Reikwijdte: juridische knelpunten De WMK reguleert een driehoeksverhouding, te weten met betrekking tot het onderdeel aanstellingskeuring de verhoudingen tussen een (potentiële) keurling, [kandidaat] werknemer of ambtenaar, opdrachtgever (werkgever of bevoegd gezag) en keurend arts. Hoewel partijen ingevolge de WMK over en weer kunnen klagen, heeft de Commissie tot op heden alleen klachten ontvangen van keurlingen. Werkgevers en bedrijfsartsen hebben de Commissie tot op heden en in toenemende mate om advies gevraagd over de juiste wetsinterpretatie. Opmerkelijk bij dit alles is dat een bedrijfsarts werkzaam voor/ bij een Arbo-dienst niet kan klagen bij de Commissie over de handelwijze van zijn Arbo-dienst, veelal de facto zijn opdrachtgever. Ook anderszins miskent de WMK de rol van de Arbo-dienst als belangrijke schakel bij aanstellingskeuringen, hetgeen als een omissie moet worden gekwalificeerd. 9

12 Reikwijdte: arbeidsverhoudingen De WMK beperkt zich tot de precontractuele fase van een beoogde arbeidsverhouding. Er moet ingevolge artikel 1 van de WMK sprake zijn van het aangaan van een arbeidsverhouding in verband met het aangaan of wijzigen van een burgerrechtelijke arbeidsverhouding die bij of krachtens de Ziektewet of de Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering als dienstbetrekking wordt aangemerkt en de aanstelling in openbare dienst. De huidige formulering laat geen ruimte voor optimale rechtsbescherming voor personen die in enig stadium voorafgaande aan een arbeidsverhouding een medische keuring moeten ondergaan. Dit leidt bij de Commissie geregeld tot niet-ontvankelijk verklaring van de klager, omdat de keuring plaatsvond buiten het door de WMK geformuleerde kader. Nu de privacy van personen en uitsluiting van arbeid ook op andere momenten en in andere verhoudingen in het geding kunnen zijn, ondergraaft de WMK haar eigen doelstellingen. De Commissie noemt: a. Proeftijd. b. Opvolgend werkgeverschap. c. Vrijwilligerswerk en stagiaires. d. Vakopleidingen. Voorbeeld: vakopleiding met een leer-/werkcontract vallen onder de WMK, omdat er dan sprake is van een arbeidsverhouding in de zin van de wet, maar (verplichte) vakopleidingen die leiden tot het aangaan van een arbeidsverhouding vallen daar niet onder. e. Indicatiestellingen. Voorbeeld: WSW f. De verplichte keuring tijdens dienstverband om in functie te kunnen blijven. Afstemmingsproblemen Afstemmingsproblemen in relatie tot andere wet- en regelgeving, waaronder internationale- en europese wet- en regelgeving, doen zich in vele opzichten voor. Handhaving In het Besluit klachtenbehandeling zijn aan het oordeel en de aanbevelingen van de Commissie geen sancties verbonden. De functie van de Commissie is, zoals onder meer verwoord in de toelichting bij genoemd Besluit: het bevorderen van de naleving van de WMK. Aangezien de Commissie geen toezicht en/of handhavingbevoegdheden heeft is het voor de Commissie niet mogelijk op een adequate wijze gestalte te geven aan de uitvoering van haar oordelen en aanbevelingen dan wel inzicht te verkrijgen of en hoe die worden opgevolgd. 10

13 Suggesties Gezien bovenstaande analyse heeft de Commissie in dit stadium de volgende suggesties. Het begrip arbeidsverhouding op dezelfde wijze definiëren als in de WGB H/CZ Uitbreiden klachtmogelijkheid. Volgens het Besluit Klachtenbehandeling kunnen de keurling, de keurend arts of de keuringvrager een klacht indienen. De Commissie acht het wenselijk dat ook een bedrijfsarts, niet zijnde de keurend arts, een klacht kan indienen, indien hij/ zij meent dat een Arbo-dienst niet handelt volgens de voorschriften van de WMK, alsmede het toekennen van de klachtbevoegdheid aan een ondernemingsraad, vergelijk artikel 12, tweede lid, onderdeel d, van de Algemene wet gelijke behandeling (AWGB). Het Besluit bepaalt in artikel 14 dat de zittingen besloten zijn. De Commissie adviseert om dit artikel, mede in het licht van artikel 6 EVRM, te wijzigen opdat zittingen openbaar zijn, tenzij de CKA concludeert uit eigen beweging dan wel op verzoek van een der partijen dat er gewichtige redenen zijn om te besluiten tot een besloten zitting. Een en ander conform de bevoegdheden van tuchtcolleges in de gezondheidszorg en de Commissie Gelijke Behandeling(CGB). Regelen van de bevoegdheid van de Commissie om partijen te verplichten te verschijnen (op te roepen) bij de mondelinge behandeling. Artikel 6 van het Besluit bepaalt thans dat personen kunnen worden uitgenodigd. In de visie van de Commissie houdt slechts een uitnodiging geen verplichting in. In artikel 15, vierde lid, van het Besluit wordt bepaald dat de Commissie het oordeel in geanonimiseerde vorm ter publicatie kan aanbieden. De Commissie constateert dat, nu er niet met naam gepubliceerd kan worden zij niet de mogelijkheden voor bewaking en bevordering van de kwaliteit van de keuring kan uitdragen. Het verdient volgens de Commissie aanbeveling om in de te publiceren oordelen wèl de naam van het bedrijf of orgaan te noemen, dus rechtspersonen, maar niet van natuurlijke personen. Het regelen van de bevoegdheid van de Commissie tot het houden van toezicht en het zonodig handhaven van haar oordeel. 11

14 3 D e C o m m i s s i e De Commissie is ingesteld op grond van artikel 3, eerste lid, van het Besluit klachtenbehandeling aanstellingskeuringen van 23 november De Commissie bestaat uit drie onafhankelijke leden: de voorzitter en twee leden. Voor elk lid en de voorzitter is een plaatsvervanger benoemd. De leden zijn benoemd door de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De leden zijn deskundig op het (bedrijfs)geneeskundige en/of het juridische vlak. Voor de uitvoering van haar werkzaamheden wordt aan de Commissie jaarlijks een budget verstrekt, dat wordt bekostigd door de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. S a m e n s t e l l i n g In dit verslagjaar waren lid van de Commissie: de heer Th.M.G. van Berkestijn, arts (voorzitter) de heer dr. C.T.J. Hulshof, bedrijfsarts (plaatsvervangend voorzitter) de heer prof. mr. A.C. Hendriks (lid) mevrouw mr. M.J. Kelder, bedrijfsarts (lid) mevrouw mr. E. Cremers (plaatsvervangend lid) de heer prof. dr. J.H.B.M. Willems, bedrijfsarts (plaatsvervangend lid). De medewerkers van het secretariaat van de Commissie waren in dit verslag jaar: mevrouw mr. A.D. van Zeben, secretaris mevrouw mr. S. Vermeulen, administratief-juridisch medewerker. 12

15 B evoegdheden De voorzitter, leden, plaatsvervangend leden en secretarieel medewerkers van de Commissie hebben een geheimhoudingsplicht. De Commissie is ingesteld om een goede toepassing op en naleving van de WMK te bevorderen. Daartoe heeft zij de volgende mogelijkheden: het behandelen van en het geven van een oordeel over klachten het doen van aanbevelingen aan partijen het doen van onderzoek op grond van signalen, ontvangen uit klachten en overige verkregen informatie het doen van aanbevelingen aan de Minister van SZW het geven van advies We r k w i j z e Informatie Bij het secretariaat kan informatie worden ingewonnen over een probleem met betrekking tot aanstellingskeuringen, waaronder vragen over ziekteverzuim in het verleden door de toekomstig werkgever. Ook kan worden gevraagd of het zin heeft een klacht in te dienen bij de Commissie. Indienen van een klacht Een klacht moet schriftelijk worden ingediend tot uiterlijk zes maanden, nadat het probleem zich heeft voorgedaan. Indienen van een verzoek om advies Een verzoek om advies moet schriftelijk worden ingediend bij de Commissie. Bereikbaarheid De Commissie is als volgt bereikbaar: Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen, Postbus 16001, da Utrecht info@aanstellingskeuringen.nl Via het klachtformulier op de website: Fax: Telefoon:

16 O n d e r z o e k Informatie Het kan nodig zijn dat de Commissie nadere informatie moet inwinnen bij klager of bij verzoeker om advies. Bij een klacht wordt nagegaan in hoeverre er mogelijkheden zijn voor een behandeling van de klacht door verweerder. Advies Een advies wordt, na onderzoek, schriftelijk verstrekt. Klachtbehandeling Zodra de Commissie de nodige informatie heeft ontvangen wordt de verweerder (over wie geklaagd is) op de hoogte gesteld van de klacht. Verweerder krijgt, na op de hoogte te zijn gesteld van de klacht, in beginsel twee weken de gelegenheid om schriftelijk te reageren. Vervolgens vindt een mondelinge behandeling van de klacht plaats tijdens een openbare hoorzitting. Klager en verweerder kunnen de Commissie verzoeken andere personen die direct bij de klacht zijn betrokken, alsmede getuigen of deskundigen te horen. De namen van deze personen moeten twee weken vóór aanvang van de mondelinge behandeling aan de Commissie worden medegedeeld. Tijdens de mondelinge behandeling kunnen klager en verweerder mondeling hun visie geven op de klacht en stellen de leden van de Commissie vragen aan klager en verweerder. Oordeel Binnen zes weken na de mondelinge behandeling van de klacht geeft de Commissie schriftelijk en met redenen omkleed haar oordeel over de vraag of is gehandeld in strijd met de WMK, waarbij wordt betrokken het Besluit aanstellingskeuringen en het Protocol Aanstellingskeuringen. Indien tijdens de hoorzitting of in raadkamer blijkt dat de Commissie nadere informatie nodig heeft, kan de termijn worden verlengd. 14

17 Aanbevelingen Bij haar oordeel kan de Commissie aanbevelingen doen. Onderzoek op grond van signalen De procedure van dit onderzoek is overeenkomstig de klachtbehandeling, met dien verstande dat de Commissie hier niet aan termijnen is gebonden. Publicatie De oordelen worden anoniem gepubliceerd op de website van de Commissie en, zo de Commissie daartoe aanleiding ziet, worden betreffende oordelen om redenen ontleend aan het algemeen belang aangeboden ter publicatie in daartoe geëigende medische en/of juridische tijdschriften. Follow-up De Commissie heeft niet de bevoegdheid sancties op te leggen. Wel gaat de Commissie na wat er gebeurt met haar oordelen en aanbevelingen. Deze follow-up heeft als doel inzicht te geven of, en zo ja, hoe er is gereageerd op de oordelen, de individuele- en algemene aanbevelingen, en of er maatregelen worden genomen voor de toekomst. Aanbevelingen aan de minister Aan de hand van de resultaten van de follow-up en op grond van overige signalen overweegt de Commissie of het noodzakelijk is een aanbeveling te doen aan de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. 15

18 4 C i j f e r s Hieronder volgt een cijfermatig overzicht van de klachten en vragen die de Commissie de afgelopen vier jaar hebben bereikt en wat daarmee is gedaan. Telling Wanneer er meerdere klagers zijn met dezelfde klacht wordt dit geteld als één klacht. Wanneer een klacht gaat over het handelen van zowel de werkgever als de keurend arts wordt dit geteld als twee klachten. De Commissie geeft dan twee aparte oordelen. Klachten en vragen Klachten van vorig jaar Vragen Totaal

19 Afhandeling Vragen Doorverwezen Mondeling advies Schriftelijk advies Klachten Klachtbehandeling Eigen onderzoek Naar opvolgend jaar Follow-up Reacties Maatregelen De CKA houdt hiervan een register bij. 17

20 5 Vo o r g e l e g d e v ra g e n Hieronder volgt een selectie van aan de Commissie voorgelegde vragen met de door de Commissie gegeven antwoorden. 1 Op welke wijze moeten sollicitanten omgaan met een onduidelijke aanstellingskeuring, welke eigenlijk niet mag plaatsvinden. De sollicitant heeft het recht medewerking te weigeren aan een keuring of een onderdeel daarvan, indien niet voldaan is aan de (procedure) voorschriften van de WMK. Ook mogen bij een keuring geen vragen worden gesteld en geen medische onderzoeken worden verricht die een onevenredige inbreuk betekenen op de persoonlijke levenssfeer. Ook dan heeft de sollicitant het recht medewerking aan de keuring te weigeren. 2 Wanneer, jegens wie en in hoeverre dient een sollicitant in de fase voorafgaand aan het sluiten van een arbeidsovereenkomst informatie te verschaffen over functiebeperkingen (en de daaraan ten grondslag liggende gezondheidstoestand). Deze vraag betreft de mededelingsplicht van de sollicitant. Volgens vaste jurisprudentie rust op sollicitanten een beperkte mededelingsplicht. Dit vanwege de meer restrictieve opstelling van de wetgever met betrekking tot de aan een functie te stellen eisen van medische geschiktheid. Indien niet voorzienbaar is dat de klachten van een sollicitant van invloed zijn op zijn of haar functioneren, kan niet worden gesteld dat het niet melden van deze klachten tijdens de sollicitatie gelijk staat aan het verstrekken van onjuiste informatie dan wel het achterhouden van voor de betreffende functie relevante informatie. Ook anderszins is een sollicitant niet gehouden om niet relevante informatie te verstrekken tijdens een sollicitatiegesprek. Het niet melden van relevante beperkingen komt evenwel neer op verzwijging. Oordelen en : het is aan de 18

21 sollicitant om het initiatief te nemen of zij voor hun eigen belang bedoelde informatie willen verstrekken tijdens de sollicitatieprocedure. Advies : het is in het algemeen zo, dat een ziekte of arbeidshandicap tijdens de sollicitatieprocedure niet behoeft te worden gemeld, tenzij deze ziekte of handicap relevant is voor de uitoefening van de betreffende functie. Ingeval van een HIV-infectie is dit niet anders. Het testen op HIV hoort in beginsel niet thuis in een keuringssituatie. Dat geldt voor de aanstellingskeuring, voor het afsluiten van een pensioenverzekering en een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Zo ook Rechtbank Utrecht, sector kanton, 28 januari Op welke wijze kan een keuring bij de CKA aan de orde worden gesteld zonder de betreffende sollicitant hierbij te betrekken. Ingevolge het Besluit klachtenbehandeling aanstellingskeuringen kan een klacht alleen in behandeling worden genomen, indien deze is voorzien van naam en adres van klager. De klager kan zich laten bijstaan of doen vertegenwoordigen. Dit betekent dat een belangenorganisatie niet op eigen naam een klacht kan indienen. Wel kan de Commissie naar aanleiding van signalen op grond van een klacht of overige informatie ingevolge artikel 6, derde lid, van het Besluit klachtenbehandeling aanstellingskeuringen besluiten een onderzoek in te stellen om te bezien of door een werkgever en/of keurend arts wordt gehandeld in strijd met de voorschriften van de WMK. Een voorbeeld daarvan zijn de oordelen en , waarbij de klacht was ingediend door de Ondernemingsraad, maar de klagers anoniem wensten te blijven. 4 Mogen aanstaande medewerkers, die in de toekomst naar het buitenland zullen worden overgeplaatst, verplicht worden een aanstellingskeuring te ondergaan. Er zijn geen specifieke risico s. Wel worden door de werkgever lange vliegreizen en blootstelling aan ziekteverwekkers in tropische landen genoemd. Dit zijn echter geen bijzondere eisen van medische geschiktheid die voor een bepaalde functie worden vereist. Daarom is ingevolge artikel 4, eerste lid, van de WMK juncto artikel 3, eerste lid, van het Besluit aanstellingskeuringen, een aanstellingskeuring niet geoorloofd. 19

22 5 Indien er op grond van de WMK geen mogelijkheden zijn voor een periodieke medische keuring, hoe verhoudt zich dat dan met het Besluit brandweerpersoneel waarin is bepaald dat het personeel periodiek wordt onderworpen aan een geneeskundige keuring? De aanstellingskeuring vindt plaats in de sollicitatiefase, dus de fase voorafgaand aan het dienstverband. De aanstellingskeuring maakt, indien deze voldoet aan de voorwaarden gesteld bij de WMK en het Besluit aanstellingskeuringen, verplicht deel uit van de sollicitatieprocedure. Zie ook oordelen cka en : een verplichte of vrijwillige periodieke medische keuring mag niet worden gebruikt als een (verkapte) aanstellingskeuring, bijvoorbeeld in geval van reorganisatie. Het in de gelegenheid stellen tot het ondergaan van een periodiek onderzoek kan voor de werkgever een verplichting zijn op grond van specifieke Arbo-regelgeving. Deelname daaraan door de werknemer is vrijblijvend. De uitslag van het onderzoek mag alleen na toestemming van de werknemer aan de werkgever worden meegedeeld. 6 Was vóór de inwerkingtreding van de WMK en onder de vorige arbeidsomstandighedenwet een verplicht PAGO wel mogelijk en is die mogelijkheid met inwerkingtreding van de WMK en de Arbowet vervallen? De Arbeidsomstandighedenwet 1998 is gericht op het arbeidsomstandighedenbeleid van de werkgever tijdens het dienstverband. Op grond van artikel 18 van deze wet stelt de werkgever de werknemers periodiek in de gelegenheid een gezondheidsonderzoek te ondergaan, dat erop is gericht de risico s die de arbeid voor de gezondheid van de werknemers met zich brengt zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Hoewel de WMK en de Arbo-wetgeving verschillende fasen van de diensttijd regeren, houden deze wetten nauw verband met elkaar. Zo is het uitvoeren van een aanstellingskeuring niet toegestaan indien de gezondheidsrisico s door middel van bijvoorbeeld op grond van de Arbo-wet voorgeschreven preventieve maatregelen kunnen worden weggenomen. 7 Mag een aanstellingskeuring worden verricht voor het handmatig laden en lossen van bagage in en uit vliegtuigen? De bagagestukken wegen gemiddeld 15 kilo en regelmatig 30 kilo of meer. Het verzuim van de medewerkers in deze functie wordt voor een groot deel veroorzaakt door klachten aan onder meer het bewegingsapparaat. Inmiddels heeft men de investering gedaan om het proces 20

23 van laden en lossen van bagagestukken voor een deel te mechaniseren door robots in te zetten en via transportbanden naar de vliegtuigen te vervoeren. De uitvoering van deze mechanisering duurt echter nog tot Er is in de wetenschappelijke literatuur sterk bewijs dat het meer dan 15 keer per dag dagelijks tillen van lasten van meer dan 20 kg leidt tot een grotere kans op het krijgen van lage rugklachten en osteo-artrose van de knie. Volgens het besluit Fysieke Belasting moet, in gevallen waarin het echt onmogelijk is de gevaren redelijkerwijs te voorkomen, de werkgever de lichamelijke belasting zoveel mogelijk beperken, bijvoorbeeld door het inzetten van hulp- en beschermingsmiddelen. In het onderhavige geval duurt de uitvoering van de maatregelen (mechanisering met behulp van robots) te lang, namelijk nog 10 jaar. Indien het werk onder de huidige omstandigheden echt niet anders kan worden uitgevoerd, kan het tillen hier nog wel als bijzondere eis op het punt van medische geschiktheid worden gezien. In de Leidraad Aanstellingskeuringen staat hierover nadere informatie. 8 Mag een werkgever om uitvalrisico te beperken medewerkers eerst in dienst nemen op basis van een uitzendovereenkomst en vervolgens op basis van een tijdelijke aanstelling, wanneer bij de overgang van de uitzendovereenkomst naar de arbeidsovereenkomst blijkt dat de werkgever een aanstellingskeuring wil laten verrichten? Als vaststaat dat voor een bepaalde functie een aanstellingskeuring mag worden verricht, heeft artikel 4 WMK als uitgangspunt dat deze keuring wordt verricht vóór het aangaan van de arbeidsovereenkomst en niet op een later moment. Het is immers voor de betrokken functie nodig, dat wordt vastgesteld dat de werknemer voldoet aan de bijzondere eisen van medische geschiktheid, omdat anders de gezondheid en veiligheid van de werknemer en van derden kan worden geschaad. Als een werknemer de betrokken functie gaat vervullen via de tussenkomst van een uitzendbureau, vindt de aanstellingskeuring plaats bij het aangaan van de uitzendovereenkomst die uitzendbureau en werknemer sluiten. Deze uitzendovereenkomst is een arbeidsovereenkomst. Als de werknemer na enige tijd rechtstreeks in dienst treedt bij de werkgever om de betrokken functie te blijven vervullen, vindt niet opnieuw een aanstellingskeuring plaats. De werkgever die aanvankelijk de inlener was, geldt als opvolgend werkgever van het uitzendbureau als de werknemer soortgelijk werk voor de werkgever blijft verrichten. De gebruikte constructie van eerst uitzendovereenkomst zonder aanstellingskeuring en vervolgens 21

24 aanstellingskeuring bij arbeidsovereenkomst is juridisch en medisch gezien niet juist. Immers, indien het zo is dat voor de betreffende functie een aanstellingskeuring is vereist, dan betekent dit dat een uitzendkracht, die niet gekeurd is, bij de uitvoering van de betreffende functie risico loopt voor zijn eigen gezondheid en veiligheid, terwijl ook derden daarbij risico kunnen lopen. Dit is in strijd met de geest van de WMK, die is opgesteld met het doel de keurling te beschermen en risicoselectie tegen te gaan. 9 Mag er een aanstellingskeuring worden verricht voor functionarissen die van politiekorps veranderen? Ingevolge artikel 1 van de Wet op de medische keuringen (WMK) mag een aanstellingskeuring worden verricht wanneer er sprake is van het wijzigen van een arbeidsverhouding/aanstelling in openbare dienst. Deze aanstellingskeuring moet echter wel voldoen aan de voorwaarden die de WMK en het Besluit aanstellingskeuringen daaraan stellen. De bijzondere eisen van medische geschiktheid moeten bij het nieuwe politiekorps verschillen van de eisen die worden gesteld bij het verlatende politiekorps. Denkbaar is dat de eisen verschillen per korps, omdat de plaatselijke situatie anders is en derhalve de inzetbaarheid van het personeel. De nieuwe werkgever (politiekorps) zal deze verschillen moeten kunnen aantonen. 10 Mag een arts in Nederland een aanstellingskeuring verrichten bij personen die een dienstbetrekking aangaan die valt onder het regiem van de regering van Aruba? De arbeidsrelatie tussen de werkgever en de werknemer brengt met zich dat in een dergelijke situatie in het algemeen het daarop toepasbare rechtsstelsel van het land, waarin de hoofdzetel is gevestigd, in onderling overleg kan worden overeengekomen. Dit laat echter onverlet dat, wat betreft de keuring in Nederland, de uitvoerend artsen in Nederland zijn gebonden aan de voorschriften van de Wet op de medische keuringen (WMK) en de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (BIG). Indien de Arbo-dienst heeft besloten dat een aanstellingskeuring niet mag plaatsvinden onder andere omdat de aan deze dienst verbonden artsen dan in strijd zouden handelen met de voorschriften van de WMK en de BIG, mag er in Nederland niet worden gekeurd. 22

25 11 Is het doen invullen van een gezondheidsverklaring een aanstellingskeuring in de zin van de WMK? Indien de gezondheidsverklaring moet worden ingevuld vóór indiensttreding is er sprake van een aanstellingskeuring in de zin van de WMK en moet deze derhalve voldoen aan de voorwaarden die de WMK daaraan stelt. Dit betekent dat moet worden bekeken of een aanstellingskeuring voor de betreffende functie noodzakelijk is. Zo de gezondheidsverklaring moet worden ingevuld ná indiensttreding, is er geen sprake van een aanstellingskeuring. De CKA merkt hier op dat een gezondheidsverklaring direct moet worden gezonden naar de Arbo-dienst/bedrijfsarts en niet naar de werkgever, hetgeen ook geldt voor het melden tijdens dienstverband van het lijden aan of het vermoedelijk lijden aan een besmettelijke ziekte. 23

26 6 Resultaten van de follow-up Hieronder volgt een overzicht van de reacties in 2005 op de oordelen van de Commissie. O o rd e e l Omschrijving Onderzoek betreffende de aanstellingskeuring voor de functie van (vrijwillig) brandweerman/vrouw. De gemeentelijke Brandweer heeft geen schriftelijk advies gevraagd voor de bijzondere eisen van medische geschiktheid, doel en rechtmatigheid van de keuring. Pas tijdens het sollicitatiegesprek wordt sollicitanten verteld, dat zij medisch gekeurd worden. Overweging De werkgever is verantwoordelijk voor het formulering van de bijzondere eisen van medische geschiktheid, de schriftelijke vastlegging daarvan keuringsrichtlijnen door een gecertificeerde Arbodienst en informatieverstrekking over de medische eisen aan de sollicitant tijdens de werving en voorafgaand aan de keuring. Advies De Commissie adviseert het bevoegd gezag dringend om de inhoud en de procedure van de aanstellingskeuring voor repressieve brandweerfuncties in overeenstemming te brengen met de voorschriften van de WMK en het Besluit aanstellingskeuringen. Reactie Het doel van een correcte keuringsprocedure kan het snelst bereikt worden door op landelijk niveau een handreiking aan gemeenten te doen, welke medische eisen aan repressief brandweerpersoneel moeten worden gesteld. Het Ministerie van BZK en de VNG werken gezamenlijk aan een herziening van het Besluit Brandweerpersoneel, waarin landelijke selectie-eisen zullen worden vastgelegd. Om toch op korte termijn aan het advies van de CKA tegemoet te komen zal de Brandweer in overleg met de Arbo-dienst aan de slag gaan en een set van medische normen vaststellen totdat er landelijke regelgeving op dit gebied tot stand is gekomen. 24

27 O o rd e e l Casuïstiek idem Overweging Het is de verantwoordelijkheid van de keurend arts is om te beoordelen of hij ondanks gebrek aan schriftelijke vastlegging van de keuringseisen conform de voorschriften van de WMK en het Besluit aanstellingskeuringen zijn medewerking zal verlenen aan het verrichten van een aanstellingskeuring. Indien de arts daaraan meewerkt handelt hij in strijd met de voor zijn beroepsgroep geldende professionele standaard en daarmee met de zorgvuldigheidsplicht ex artikel 7:453 van het Burgerlijk Wetboek. Overtreding van deze zorgvuldigheidsnorm kan leiden tot tuchtrechtelijke aansprakelijkheid. Door mee te werken aan een aanstellingskeuring, waarvoor de schriftelijke vastlegging van de bijzondere eisen op het punt van medische geschiktheid voor de betreffende functie en van functiegerichte keuringsrichtlijnen ontbreken, heeft de keurend arts gehandeld in strijd met de WMK en het Besluit aanstellingskeuringen. Reactie Niet de arts, maar de Arbo-dienst reageert. De Arbo-dienst beroept zich op haar protocollen en is van mening dat de keurend arts niet heeft gehandeld in strijd met wet- en regelgeving. O o rd e e l Omschrijving Onderzoek betreffende de gang van zaken rond een aanstellingskeuring bij een havenbedrijf. Bij het bedrijf zijn vacatures voor de functies van havenarbeider, vorkheftruckchauffeur en controleur. In de betreffende advertenties wordt geen melding gemaakt van een aanstellingskeuring. Op het sollicitatieformulier staat onder meer de vraag hoe is uw gezondheidstoestand. Tijdens de sollicitatieprocedure vindt een aanstellingskeuringkeuring plaats. Er zijn geen bijzondere eisen op het punt van medische geschiktheid voor de functie vastgelegd, er is geen schriftelijk advies gevraagd aan een gecertificeerde Arbo-dienst en er is evenmin overleg geweest met de OR. Na de keuring deelt de keurend arts de sollicitanten mee, dat zij zijn goedgekeurd, maar dat er in de toekomst risico s betreffende het gehoor zijn te voorzien. De keurend arts deelt de uitslag van de keuring, met toestemming van de sollicitanten, in diezelfde bewoordingen mee aan de werkgever. Op grond van de opmerkingen van de keurend arts wordt de sollicitatieprocedure door de werkgever afgebroken. 25

28 Overweging Vragen naar de gezondheidstoestand op het sollicitatieformulier valt onder het begrip keuring in de zin van artikel 1, onderdeel a, van de WMK. Vragen over de gezondheidstoestand mogen ingevolge artikel 1, onderdeel d, van de WMK, alleen worden gesteld door de keurend arts. Bij andere beoordelingen dan de medische keuring mogen ingevolge artikel 4, tweede lid, van de WMK, geen vragen worden gesteld over de gezondheidstoestand. Reactie De procedure zal worden afgestemd op de Leidraad Aanstellingskeuringen. Daarna zal overleg plaatsvinden met de OR. Indien de OR zal instemmen met de voorgestelde aanstellingskeuringen, zal implementatie daarvan plaats vinden. O o rd e e l Casuïstiek idem Overweging De keurend arts heeft door mee te werken aan een aanstellingskeuring, waarvoor de schriftelijke vastlegging van de bijzondere eisen op het punt van medische geschiktheid voor de betreffende functie, van functiegerichte keuringsrichtlijnen en een adequate procedure ontbreken, gehandeld in strijd met de WMK en het Besluit aanstellingskeuringen. Dit klemt temeer, nu de keurend arts een dubbelzinnige uitslag van de keuring heeft gegeven aan de werkgever op grond waarvan betrokken sollicitanten, hoewel goedgekeurd, alsnog zijn afgewezen. De gevolgtrekking van een aanstellingskeuring richting werkgever kan blijkens artikel 12, eerste lid, van de WMK en artikel van het Protocol aanstellingskeuringen, slechts inhouden een positieve uitslag, een positieve uitslag onder bepaalde beperkingen (hieronder wordt verstaan dat er geen medische bezwaren zijn tegen aanstelling mits bepaalde maatregelen worden getroffen) een negatieve uitslag. Het doel van de aanstellingskeuring is immers dat een oordeel wordt gegeven over de belastbaarheid op het moment van de keuring. Reactie De keurend arts blijft van mening dat zij toekomstige risico s mee kon wegen, nu tijdens de keuring al bleek van afwijkende gehoortesten. 26

29 O o rd e e l Omschrijving Klager werkt via een beveiligingsbedrijf als bewaarder bij Justitie. Hij solliciteert naar bewaarder DUC-pool. Er vindt een aanstellingskeuring plaats. Hij wordt ongeschikt voor de functie geacht op grond van het hebben van diabetes mellitus. Overweging De functie-eisen van Bewaarder, zo die al van toepassing zijn op de nieuwe functie van Bewaarder DUC-Pool, sluiten op geen enkele wijze aan bij de medische eisen. In de keuringsrichtlijnen van de Arbo-dienst wordt geen verband gelegd tussen de bijzondere eisen van medische geschiktheid en de medische criteria genoemd in de keuringsrichtlijnen. De uitwerking van de relatieve en absolute contra-indicatie voor diabetes mellitus geeft te veel de indruk van een absoluut gestelde negatieve uitsluitinglijst, waaruit niet blijkt dat die op evidence based wijze is samengesteld en derhalve geen recht doet aan de belangrijke rol van het adaptievermogen van mensen met een aandoening of handicap. Zo is de uitsluiting van iedereen met een insuline afhankelijke diabetes bij veiligheidsfuncties en onregelmatige werktijden niet in overeenstemming met de huidige inzichten omtrent de mogelijkheden tot een goede instelling en controle daarvan. Evenals bij de beoordeling van de fysieke belastbaarheid moet volgens huidige inzichten ook bij wisselende werktijden op individueel niveau worden gekeken naar de mate waarin men in staat is zich aan te passen. Er is geen rekening gehouden met het feit dat klager heeft aangegeven een goed ziekte-inzicht en copinggedrag te hebben. De (her)keurend arts heeft een eigenstandige verantwoordelijkheid en het is derhalve aan de (her)keurend arts om, op basis van de professionele standaard, een eigen afweging te maken over de geschiktheid van de keurling en daarbij te bezien of de keuringsrichtlijnen in overeenstemming zijn met de meest recente wetenschappelijke inzichten. Reactie Bij deze keuring is niet gehandeld in strijd met de geest van de WMK. De casus heeft wel aanleiding gegeven om procedurele en inhoudelijke aspecten binnen de dienstverlening van de Arbo-dienst te verbeteren. De keuringsrichtlijnen zullen opnieuw worden opgesteld. Wat betreft de diabetes dient het gevaar van een plotseling optredende hypoglycaemie niet onderschat te worden, juist bij goed ingestelde diabeten. Er bestaan veel argumenten omtrent de uitsluiting van insulineafhankelijke diabeten voor de onderhavige functie. 27

30 O o rd e e l Omschrijving Klager verneemt van een bemiddelingsbureau dat bij een bedrijf de functie van chefmonteur vacant is. Het bemiddelingsbureau maakt voor klager een afspraak voor een sollicitatiegesprek. Klager ontvangt van het bemiddelingsbureau een functiebeschrijving van de functie van chefmonteur elektrotechniek. Er worden geen fysieke functie-eisen genoemd. Tijdens het sollicitatiegesprek wordt mondeling meegedeeld, dat aan de functie een aantal fysieke eisen worden gesteld. Klager stemt in met het doen van medisch onderzoek. Tijdens de keuring moet klager een ingevulde algemene vragenlijst inleveren en wordt laboratorium en biometrisch onderzoek verricht door de doktersassistente. Bij het onderzoek door de arts zelf constateert laatstgenoemde, dat de mate van de fysieke belasting niet is vast te stellen aan de hand van de functiebeschrijving. De arts vraagt nadere informatie over de belasting van de functie aan klager zelf, welke informatie klager niet kan verstrekken. Tevens probeert de arts tijdens de keuring tevergeefs deze informatie te verkrijgen bij de bedrijfsarts van de werkgever. De arts keurt vervolgens toch. De arts constateert rugbeperkingen en spreekt daarover met de werkgever en het bemiddelingsbureau. Klager wordt vanwege genoemde beperkingen niet aangenomen. Overweging De arts heeft gehandeld in strijd met de WMK door gevolg te geven aan de opdracht van de werkgever tot het verrichten van een aanstellingskeuring voor de functie van chefmonteur en door vervolgens, omdat bleek dat er geen bijzondere eisen van medische geschiktheid waren vastgesteld, zodanige medisch inhoudelijke vragen te stellen en/of mededelingen te doen aan de werkgever, dat laatstgenoemde heeft besloten de toegezegde aanstelling niet door te laten gaan. Voorts heeft de arts gehandeld in strijd met de WMK door medisch inhoudelijke mededelingen te doen aan het bemiddelingsbureau. Ten aanzien van de gebruikte standaard vragenlijsten geldt dat bij een goed formuleren van de bijzondere eisen op het punt van medische geschiktheid in het algemeen een (groot) aantal vragen overbodig is evenals het verrichten van bloed-, urine- en longonderzoek, en derhalve ingevolge artikel 2, eerste lid, van de WMK een dergelijk onderzoek niet verricht mag worden, ook al worden in geval van standaardvragenlijsten de antwoorden/uitslagen niet meegewogen bij de beoordeling van de uitslag van de keuring. Reactie De arts respecteert het oordeel van de Commissie en betreurt het ten zeerste dat hij de keuring niet onmiddellijk heeft stopgezet. 28

31 De Arbo-dienst schrijft dat naar aanleiding van het oordeel de werkwijze binnen de betreffende regio tegen het licht is gehouden. De onderhavige kwestie wordt geanonimiseerd onder de aandacht gebracht van de bedrijfsartsen. De interne procedure ten aanzien van keuringsaanvragen zal worden aangescherpt. De landelijke procedure aanstellingskeuringen wordt vergeleken met de recent vastgestelde Leidraad Aanstellingskeuringen en zonodig aangepast. O o rd e e l Omschrijving Klaagster solliciteert naar de functie van Cabin Attendant bij een vliegmaatschappij en wordt aangenomen voor de opleiding. De informatie over de aanstellingskeuring houdt in dat ingevolge de JAR-OPS-regelgeving iedere Cabinemedewerker een medische keuring dient te ondergaan, dat de keuring in beginsel bestaat uit een vragenlijst en dat de Arbo-dienst bij bijzonderheden contact opneemt met de keurling. De in te vullen formulieren betreffen onder meer de aanname vragenlijst van de Arbo-dienst. Klaagster vult een aantal formulieren in, waaronder de vragenlijst van de Arbo-dienst en vermeldt daarop dat zij diabetes type 1 heeft. Tijdens de opleiding legt klaagster desgevraagd aan haar medecursisten en trainers uit waarvoor het pompje dient dat aan haar broekriem zit. Uit de daarop door de vliegmaatschappij gevraagde informatie bij de Arbo-dienst blijkt dat de door klaagster ingevulde vragenlijst niet bekend is bij de Arbo-dienst. Vervolgens wordt bij klaagster een medisch onderzoek verricht. De uitslag is negatief. Bij de herkeuring legt klaagster een brief over van haar behandelend specialist. De inhoud van die brief komt erop neer dat er geen argumenten zijn waarom zij niet de functie van stewardess zou kunnen uitoefenen. Ook de uitslag van de herkeuring is negatief. De opleiding tot Cabin Attendant wordt beëindigd. Gevolg is dat aanstelling in die functie niet plaats vindt. Overweging Het is voldoende aannemelijk geworden dat, hoewel in zijn algemeenheid ten aanzien van de inzetbaarheid in functies, waarvoor risicovolle omstandigheden gelden, in medische kringen geen overeenstemming heerst, internationaal op medisch niveau de afspraak is gemaakt dat diabetes mellitus type 1 onverenigbaar is met een vliegfunctie, die valt onder het regime van JAR-FCL. Dit laat echter onverlet dat de vliegmaatschappij zich dient te houden aan de WMK, hetgeen betekent dat zij de plicht heeft deze (internationale) bijzondere eisen van medische geschiktheid 29

32 te beschrijven volgens de daarvoor geldende bepalingen van de WMK, teneinde de transparantie te bewerkstelligen die door de WMK wordt beoogd. Dit klemt temeer, nu er in medische kringen verschillend wordt gedacht over de inzetbaarheid voor risicofuncties en uit de overgelegde stukken niet duidelijk blijkt of nu de JAR-OPS dan wel de JAR-FCL van toepassing is. Reactie De inhoud en de procedure van de aanstellingskeuring wordt aangepast aan de voorschriften van de WMK. O o rd e e l Casuïstiek idem Overweging Blijkens de stukken zijn op de functie de JAR-OPS van toepassing, waarin diabetes mellitus type 1 niet expliciet als grond voor medische geschiktheid wordt genoemd. Ter zitting is verklaard dat Cabine personeel volgens internationale afspraken tevens inzetbaar moet zijn voor functies die vallen onder de JAR-FCL. Daarbij is aannemelijk gemaakt dat de betreffende internationale regelgeving via de Wet Luchtvaart in de nationale regelgeving is geïmplementeerd. Dit laat echter onverlet dat de keurend arts zich ervan moet vergewissen dat (ook internationale) bijzondere eisen van medische geschiktheid zijn beschreven volgens de daarvoor geldende bepalingen van de WMK met het oog op de transparantie die door de WMK wordt beoogd. Dit klemt temeer, nu er in medische kringen verschillend wordt gedacht over de inzetbaarheid voor risicofuncties en uit de stukken niet duidelijk blijkt of nu de JAR-OPS dan wel de JAR-FCL van toepassing is. De Commissie concludeert dat niet is voldaan aan de voorschriften van de WMK. Er is geen schriftelijk advies van de Arbo-dienst voorhanden betreffende de koppeling tussen de functiebeschrijving, de bijzondere eisen van medische geschiktheid en de valide onderzoeksinstrumenten. Het is de taak van de keurend arts om zich ervan te vergewissen dat de keurling over de door de WMK voorgeschreven informatie beschikt (artikel 8, tweede lid, van de WMK) en, zonodig, deze informatie zelf te verstrekken. De keurend arts heeft immers ten aanzien van het informed consent principe een eigen professionele verantwoordelijkheid. De Commissie wijst hier ook op de betreffende artikelen van het Burgerlijk Wetboek (BW), Titel 7, afdeling 5, welke afdeling ingevolge artikel 464 BW van overeenkomstige toepassing is op de aanstellingskeuring. 30

33 Reactie Niet de artsen, maar de Arbo-dienst reageert. De Commissie treedt buiten de grondslag van de klacht door te overwegen dat er geen schriftelijk advies van de Arbo-dienst is. Voorts zet de Arbo-dienst vraagtekens bij de door de Commissie uitgevoerde belangenafweging omtrent de informatievoorziening aan de keurling. De Commissie is ervan uitgegaan dat de keurling vooraf niet tijdig en niet volledig is geïnformeerd. Daarbij heeft de Commissie echter geen aandacht gegeven aan het feit dat de keurling klaarblijkelijk wel de aard en het doel van de keuring heeft begrepen, nu zij geen extra informatie heeft gevraagd, noch gebruik heeft gemaakt van haar recht niet mee te werken aan de keuring. 31

34 7 Toetsingscriteria Dit verslagjaar heeft de Commissie aan de hand van sinds 2002 gevormde jurisprudentie de volgende toetsingscriteria ontwikkeld, die zij toepast bij de advisering over en de beoordeling van de aan haar voorgelegde kwesties. De aanstellingskeuring mag niet worden gebruikt als instrument van risicoselectie van werknemers voor ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid in de toekomst. Als het verrichten van een aanstellingskeuring wettelijk is toegestaan, vormt deze keuring om die reden het sluitstuk van de selectieprocedure. Bijzondere eisen van medische geschiktheid Onder bijzondere eisen op het punt van medische geschiktheid wordt verstaan: de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van de keurling en van derden bij de uitvoering van de desbetreffende arbeid; en de risico s voor de gezondheid en de veiligheid, die niet met gangbare maatregelen, overeenkomstig de stand der wetenschap en professionele dienstverlening, kunnen worden gereduceerd. De risico s die met de functie samenhangen moeten dus in eerste instantie zoveel mogelijk door de werkgever worden voorkomen door preventieve maatregelen te treffen. Een aanstellingskeuring mag daarom alleen worden verricht in die situaties, waarbij functie-eisen een bijzonder beroep doen op de medische geschiktheid van de kandidaat. Voorwaarden Voorwaarden voor de uitvoering van de aanstellingskeuring: per bijzondere functie-eis zijn (medische) toetsingscriteria ontwikkeld; de gebruikte onderzoeksmethoden moeten valide zijn, dat wil onder andere zeggen voldoende specifiek om het gedefinieerde risico ook daadwerkelijk op te sporen; algemene vragen naar de gezondheid zijn daarbij niet toegelaten; er mogen geen vragen worden gesteld en geen medische onderzoeken worden verricht die een onevenredige inbreuk betekenen op de persoonlijke levenssfeer van de keurling. 32

35 Procedurevoorschriften Bij het verrichten van een aanstellingskeuring moeten ingevolge artikel 4, tweede lid, en artikel 8 van de WMK, alsmede artikel 3, tweede lid, artikel 4 en artikel 5 van het Besluit aanstellingskeuringen en overige relevante wetgeving de volgende procedurevoorschriften worden gevolgd: de werkgever vraagt schriftelijk advies aan de Arbo-dienst dan wel de bedrijfsarts, met wie een contract is gesloten, over de rechtmatigheid van de keuring voor bepaalde functies (artikel 3, tweede lid, Besluit aanstellingskeuringen); na een positief advies van de Arbo-dienst dan wel de bedrijfsarts legt de werkgever vervolgens schriftelijk vast: de functie-eisen, het doel van de keuring, de vragen welke ten aanzien van de gezondheid zullen worden gesteld, en de medische onderzoeken welke mogen worden verricht (artikel 8, eerste lid, WMK en artikel 3, tweede lid Besluit aanstellingskeuringen); de werkgever vraagt vervolgens de instemming van de OR (of de personeelsvertegenwoordiging) over het voorgenomen keuringsbeleid (artikel 27, eerste lid, Wet op de ondernemingsraden); in de advertentietekst of bij de andere wijze van werving voor de functie wordt vermeld dat een aanstellingskeuring zal plaatsvinden (artikel 4 Besluit aanstellingskeuringen); de werkgever informeert de keurling vooraf over het doel en de inhoud van de keuring en over zijn/haar rechten (recht op herkeuring en de mogelijkheid een klacht in te dienen bij de CKA) (artikel 8, tweede lid, WMK en artikel 3, tweede lid, en artikel 5 Besluit aanstellingskeuringen); een aanstellingskeuring wordt pas verricht nadat alle overige beoordelingen van de sollicitant hebben plaatsgevonden; de aanstellingskeuring is het sluitstuk van de selectieprocedure (artikel 4, tweede lid, WMK). 33

36 8 Activiteiten Informatieve contacten Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Breed Platform Verzekerden en Werk (BPV&W) College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) Bijdragen aan bijeenkomsten Landelijke VGWM-Dag Gezond in Bedrijf KNMG Jaarcongres Landelijk Arbo Congres Nationaal WAO debat Nationaal Forum Sociale Zekerheid Expertmeeting Protocol Verzekeringskeuringen Aanbieding Leidraad aanstellingskeuringen op het Ministerie van SZW Invitational Conference Gezondheidszorg en Arbeid Voordrachten en publicaties Th.M.G. van Berkestijn, arts voordracht Gezond in Bedrijf, 24 mei