FNV Bondgenoten. Ziekmakende verzuimbureaus

Transcriptie

1 FNV Bondgenoten Ziekmakende verzuimbureaus

2 Inhoudsopgave Samenvatting 3 Inleiding 4 Resultaten meldpunt VerzuimReductie 6 Het oordeel over de verzuimbegeleiding door VerzuimReductie 9 Conclusies 15 Aanbevelingen 16 Bijlage 1. Checklist verzuimreglement 19 Bijlage 2. Ziekte en privacy 25 Bijlage 3. Brief aan Staatssecretaris De Krom van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 28 Bijlage 4. De tabellen 31 Bijlage 5. Voorbeeldbrief werknemers voor vernietiging persoonsgegevens 35 2 Ziekmakende verzuimbureau s

3 Samenvatting FNV Bondgenoten krijgt in zijn dagelijkse praktijk veel klachten van werknemers over de verzuimbegeleiding door verzuimbureaus. Dat bleek eens te meer uit een uitzending van Zembla op 23 maart Deze aflevering had betrekking op VerzuimReductie B.V., het grootste bureau in zijn soort. Om meer zicht te krijgen in de aard en omvang van de problemen die spelen rond verzuimbedrijven in het algemeen en VerzuimReductie in het bijzonder, heeft FNV Bondgenoten een internetmeldpunt geopend waarin werknemers ervaringen met VerzuimReductie konden melden. Daarnaast zijn ervaringen van werknemers met andere verzuimbedrijven verzameld. De reacties zijn ronduit schokkend te noemen. Vooral de persoonlijke verhalen en opmerkingen die in de kantlijn van de enquête zijn toegevoegd, zijn heftiger, meer indringend en schrijnender dan FNV Bondgenoten op basis van zijn ervaringen tot nog toe had verwacht. Talrijk waren de verhalen over intimidatie, wets- en procedure over tredingen, pesten en privacyschending. Ook kwamen spontaan allerlei meldingen binnen over de du bi euze praktijken van andere verzuimbedrijven. De belangrijkste resultaten van het meldpunt Ruim werkenden uit verschillende sectoren hebben de internetenquête VerzuimReductie ingevuld. Ongeveer de helft van de invullers is lid van een vakbond, 30% is jonger dan 35 jaar. Bijna 80% van de werknemers is negatief over VerzuimReductie, waarbij ruim 70% van deze groep onder druk is gezet om snel te gaan werken, hoewel de medische situatie dat nog niet toeliet. Ook over het niet ontvangen van informatie over rechten en plichten bij verzuim en de rol van de arbodienst was men ontevreden. Daarnaast geeft 46% aan dat er onzorgvuldig wordt omgegaan met persoonlijke gegevens. De callcentermedewerkers van VerzuimReductie begeven zich ongeoorloofd op het terrein van de bedrijfsarts; ze geven medische adviezen en sluiten de toegang voor werknemers tot een bedrijfsarts af. Werknemers voelen zich vaak niet serieus genomen, de ziek- of betermelding wordt in 30% van de gevallen niet geaccepteerd. Tot slot is de onfatsoenlijke behandeling door VerzuimReductie een doorn in het oog van de werknemers. In dit rapport geven we ook een aantal aanbevelingen om een en ander te verbeteren. Zoals goede informatie voor werknemers over rechten en plichten bij verzuim. Werknemers kunnen zich bij ziekmelding of andere verplichtingen en activiteiten voortvloeiend uit de Wet Verbetering Poortwachter laten ondersteunen door deskundigen van FNV Bondgenoten. Aan ondernemingsraden en cao-partners doen we de dringende aanbeveling om goede afspraken te maken over de verzuimbegeleiding, het verzuimreglement en het contract met de arbodienst of andere bureaus. Hier geldt: beter geen afspraken dan slechte afspraken. Want bij geen afspraken kan worden teruggevallen op het verplichte contract met een gecertificeerde arbodienst. In bijlage 1 van dit rapport staat een checklist die medezeggenschapsorganen en cao-onderhandelaars kunnen gebruiken voor afspraken over en evaluatie van het verzuimbeleid. FNV Bondgenoten roept de overheid op om meer toezicht te houden op het functioneren van verzuimbureaus en arbodiensten. Daarnaast wil de bond voor alle werknemers toegang tot een deskundige en onafhankelijke bedrijfsarts en het recht op een mensgerichte verzuimbegeleiding. Utrecht, 11 juni 2012 Ziekmakende verzuimbureau s 3

4 Inleiding De laatste jaren wordt de arbeidsmarkt in toenemende mate geflexibiliseerd. Vaste contracten worden vervangen door tijdelijke banen, uitzendwerk of andere onzekere contractvormen. Van de werkenden in Nederland heeft 34% geen vast contract, zo blijkt uit cijfers van het UWV over Organisaties en bedrijven organiseren de risico s van het werkgeverschap zoveel mogelijk van zich af. Werknemers worden steeds meer beschouwd als kostenpost, waarbij de druk op de werknemer om te presteren onrealistische vormen aanneemt. Van de werknemer wordt verwacht dat hij op alle dagen van de week beschikbaar is voor werk, terwijl hij vaak maar voor een beperkt aantal uren wordt opgeroepen. Dat geeft problemen voor het kunnen combineren van werk en zorgtaken. Er worden te hoge eisen gesteld aan het werktempo, de onderlinge verhoudingen tussen personeel en leiding staan onder druk en de menselijke maat ontbreekt. Om financieel het hoofd boven water te kunnen houden, moeten werkenden tot wel drie banen combineren. Dat is niet vol te houden. Met als gevolg dat werkenden uitvallen door de te zware werkomstandigheden. Het ziekteverzuim neemt toe. Gea Lotterman, bestuurder Handel FNV Bondgenoten: In sectoren waar de arbeidsvoorwaarden onder druk staan door privatisering en marktwerking zijn uitwassen, zoals nu geconstateerd met het meldpunt VerzuimReductie, het gevolg. Werknemers zijn door de markt gedegradeerd tot wegwerpartikel. Daar waar de wetgever ervan uitging dat de markt het zelf zou oplossen, kunnen wij nu vaststellen hoe de markt het oplost. Het onfatsoen van werkgevers is hiermee pijnlijk duidelijk geworden. Voor de begeleiding van zieke werknemers en voor de loondoorbetaling bij ziekte is de werkgever sinds de invoering van de Wet Verbetering Poortwachter (Wvp) verantwoordelijk. Daarbij is de werkgever verplicht om zich voor de ziekteverzuimbegeleiding te laten ondersteunen door een gecertificeerde arbodienst of - via een maatwerkregeling 1 - door een geregistreerd bedrijfsarts. Steeds vaker maken bedrijven gebruik van de diensten van verzuimbureaus. Deze bureaus beloven om hoge verzuimpercentages daadkrachtig terug te dringen. De wijze waarop dat gebeurt, kan buitengewoon intimiderend voor de werknemer zijn. Werknemers worden onder druk gezet om zo snel mogelijk weer aan het werk te gaan, bijvoorbeeld door te dreigen met het stopzetten van ziekengeld of het moeten betalen van een boete. Zieke werknemers worden gedwongen om dagelijks te bellen naar het verzuimbureau. Ook als bijvoorbeeld door een ziekenhuisopname overduidelijk is dat de werknemer niet in staat is om te werken. FNV Bondgenoten krijgt sinds maanden vele klachten van leden over de verzuimbegeleiding door verzuimbureaus. Met name VerzuimReductie B.V spande daarbij de kroon. Dat er inderdaad veel mis is met begeleiding door verzuimbureaus werd tevens op schokkende wijze in beeld gebracht door Zembla in de aflevering De Verzuimpolitie op 23 maart Deze uitzending had betrekking op VerzuimReductie B.V., het grootste bureau in zijn soort. In het programma werd scherp in beeld gebracht dat cliënten vaak werden gepusht om zo snel mogelijk weer aan het werk te gaan, terwijl ze door ziekte nog niet in staat waren om te werken. Ook stelden de casemanagers allerlei medische vragen over bijvoorbeeld aandoeningen en medicatie en gaven zij medische adviezen, bijvoorbeeld dat mensen best zouden kunnen werken. Dit terwijl zij absoluut niet de benodigde medische deskundigheid bezitten om tot dergelijke adviezen te komen en dit ook niet mogen. De privacy van werknemers werd geschonden. 1 Maatwerkregeling: bedrijven en organisaties kunnen - onder voorwaarden waaronder overeenstemming met or/pvt - zelf bepalen hoe en met wie de preventie en begeleiding van ziekteverzuim wordt georganiseerd. Wel moet er een contractuele afspraak zijn met ten minste één gecertificeerde bedrijfsarts en moet het bedrijf zich aan de wettelijke richtlijnen voor preventie en verzuim blijven houden. Bron: 4 Ziekmakende verzuimbureau s

5 Een van de nadelen van het inzetten van bedrijven als VerzuimReductie is dat ze inzetten op snel resultaat: quick wins. De uitgangspunten van de Wvp zijn gericht op duurzaam kunnen meedoen, duurzame inzetbaarheid. De wet is ooit ontstaan in de context van de hoge WAO-instroom. Onder andere de Wvp moest het hoge aantal langdurig arbeidsongeschikten in Nederland verminderen. Duurzame re-integratie is het uitgangspunt. Echter, verzuimbedrijven richten zich daar vaak niet op. Zeker bij werknemers met tijdelijke contracten gaat het om snel weer aan de slag gaan. Als dat niet lukt, is er immers nog altijd de mogelijkheid tot het niet verlengen van de arbeidsovereenkomst. De klachten over verzuimbegeleiding die FNV Bondgenoten in de dagelijkse praktijk van werknemers krijgt, samen met de uitzending over VerzuimReductie van Zembla was voor FNV Bondgenoten aanleiding om een internetmeldpunt te starten. Hier konden werknemers ervaringen met VerzuimReductie B.V. melden. Dat de problemen met verzuimbureaus zich niet beperken tot alleen het bureau VerzuimReductie werd al snel duidelijk. Via de mail maar ook op verschillende internetfora meldden mensen spontaan ook vele klachten over andere verzuimbureaus. Dit rapport beschrijft de resultaten en conclusies van het meldpunt, geeft handvatten voor werknemers, aanbevelingen aan werkgevers en doet een dringende oproep aan de overheid. Ziekmakende verzuimbureau s 5

6 Resultaten meldpunt VerzuimReductie Respondenten De online vragenlijst is door personen ingevuld in de periode van 23 maart tot en met 26 april Niet iedereen heeft de vragenlijst afgemaakt waardoor bij sommige vragen de respons lager ligt dan Respondenten konden zowel positieve als negatieve ervaringen met VerzuimReductie melden. Er was een gelijkmatige verdeling over de leeftijdscategorieën, waarbij 30% van de invullers jonger was dan 35 jaar. Ongeveer de helft van de invullers is lid van een vakbond; 43% is lid van FNV Bondgenoten. TSN V&D Action Kruidvat Praxis Hornbach Beter Bed Trekpleister Leen Bakker DHL Anders, Figuur 1: De bedrijven waaruit de invullers afkomstig zijn (n=1429). Een opvallend hoge respons was er voor werknemers van TSN (Thuiszorg Service Nederland), V&D, Action, Kruidvat en Praxis. Ook kwamen er meldingen uit andere sectoren zoals openbaar vervoer, transport, schoonmaak, beveiliging, industrie, horeca en zorginstellingen. Aangenomen mag worden dat de invuller weleens ziek is geweest aangezien men anders geen ervaring heeft met VerzuimReductie, tenzij men leidinggevende is. De grootste groep (61%) verzuimde korter dan zes weken. De resultaten 78% van de werknemers is negatief over VerzuimReductie, 13% is neutraal en slechts 8% komt tot een positief oordeel. Neutraal / weet niet; 13% Positief; 8% Negatief; 78% Figuur 2: Hoe tevreden zijn de invullers over VerzuimReductie (n=1429)? 6 Ziekmakende verzuimbureau s

7 In de grafiek hieronder zijn de bedrijven opgenomen waarvan meer dan 50 werknemers de vragenlijst hebben ingevuld. Bij alle bedrijven is het oordeel over VerzuimReductie ronduit negatief. Tussen de bedrijven blijken onderling geen grote verschillen. Figuur 3: Tevredenheid, uitgesplitst naar bedrijf (bij meer dan 50 invullers, n=1324). Ook zijn er vrijwel geen verschillen tussen oudere en jongere medewerkers: overall is het oordeel negatief 2. Figuur 4: Tevredenheid, uitgesplitst naar leeftijd (n=1129). Tot slot zijn er geen grote verschillen tussen werknemers die kort of lang hebben verzuimd. Mensen die veel hebben verzuimd, zijn vrijwel even negatief als mensen die weinig hebben verzuimd. 2 In onderstaande figuur blijkt dat in alle leeftijdsgroepen het percentage ontevreden boven de 80% is. In figuur 2 blijkt dat 78% van het totaal ontevreden is. Dit verschil is te verklaren doordat degenen die de leeftijd niet ingevuld hebben relatief minder ontevreden zijn dan degenen die de leeftijd wel ingevuld hebben. Ziekmakende verzuimbureau s 7

8 Figuur 5: Tevredenheid, verschillen tussen lang/kort zieken (n=1144). 8 Ziekmakende verzuimbureau s

9 Het oordeel over de verzuimbegeleiding door VerzuimReductie Zoals hierboven beschreven, is bijna 80% van de werknemers negatief over VerzuimReductie. In figuur 6 staat waarover zij met name ontevreden zijn. Ruim 70% van deze groep werknemers is onder druk gezet om weer snel te gaan werken. Wegens een griepje ziek thuis gebleven. Netjes gemeld bij VerzuimReductie maar door hun dwingende en intimiderende behandeling weer aan het werk gegaan. Gevolg twee dagen later longontsteking, doodziek, 41 graden koorts vanwege een verwaarloosd griepje. Gek genoeg niets meer gehoord van VerzuimReductie. Ook niet van werkgever. Er werd gedreigd dat er ziekengeld werd ingehouden als ik niet ging werken. Ik voel me erg geïntimideerd, was de laatste keer bijna ziek aan het werk gegaan omdat ik niet weer met VerzuimReductie wilde bellen. Ook wordt het niet ontvangen van goede informatie (over rechten en plichten en de rol van de arbodienst) als een gemis ervaren. Werknemers moeten zich heel vaak melden ter controle. En dat dit soms wel erg ver gaat, blijkt uit de volgende voorbeelden. In mijn geval ben ik behandeld voor kanker. Dat is een duidelijk aanwijsbare ziekte. Het lijkt mij daarom niet nodig om iedere maand verslag te moeten doen van mijn situatie. Ook als je merkt dat er geen medische kennis is bij de contactpersoon. Tijdens mijn behandelingen (een jaar) heb ik mij ook nooit voor 100% ziek gemeld. En ik ben vanuit huis en ook op kantoor werkzaam geweest. Ik heb het contact met VerzuimReductie als zeer storend ervaren en voelde mij erg onder druk gezet in de periode van mijn herstel. Bij mijn werkgever heb ik dit ook meerdere malen aangegeven. Zeker tijdens de behandeling van kanker en herstel daarna vind ik het beschamend hoe er met mij is omgegaan. Vanaf de dag van mijn hersteloperatie (n.a.v. ruptuurbevalling) moet ik om de twee dagen bellen om te vertellen hoe het gaat. Veel te vaak, ik heb het gevoel dat ze de ernst van de operatie onderschatten en voel me niet serieus genomen omdat ik iedere keer weer hetzelfde verhaal kan ophangen (dat het heel langzaam iets beter gaat). Ik krijg niet rustig de gelegenheid om bij te komen en goed te herstellen van de operatie. Zelfs toen ik nog in het ziekenhuis was opgenomen, moest mijn echtgenoot zich elke dag melden. Vraagt wanneer ik werk. Als ik me bijvoorbeeld op maandag ziek meld en maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag moet werken, dan wordt er gezegd dat ze me woensdag beter melden. Ben ik donderdag nog ziek, moet ik weer bellen! En ik bel dan ook nog mijn bedrijfsleider en mijn leidinggevende, drie telefoontjes op verschillende tijden terwijl je ziek op bed ligt! Ik had klachten waardoor ik nauwelijks m n bed uit kon komen. Ik meld me ziek en omdat ik mij al vaker had ziek gemeld, moesten ze overleggen of ik wel thuis kon blijven! Twee keer ziek geweest door operatie en twee keer door migraine. Ik werd pas om 13 uur teruggebeld dat ik meteen moest komen om toch te werken! Ik woon een uur van het werk vandaan, toch gegaan en deed er dubbel zo lang over om er te komen door de pijn, die ook nog eens steeds erger werd! Daar aangekomen zagen ze dat het echt niet ging en kon ik weer naar huis! Het elke dag telefonisch moeten melden is erg belastend. Ziekmakende verzuimbureau s 9

10 Figuur 6: Waarom is men ontevreden (n=1060)? De casemanagers begeven zich ongeoorloofd op het terrein van de bedrijfsarts. Ze geven medische adviezen en sluiten de toegang tot de bedrijfsarts af. Circa 40% van de werknemers geeft aan dat hun gezondheidsklachten niet serieus worden genomen en dat er voor medische begeleiding niet naar de bedrijfsarts wordt doorverwezen. Ook wordt regelmatig (30%) de ziek- of betermelding niet geaccepteerd. Toen ik zei dat ik griep had, werd mij verteld dat dit niet kon. Omdat het al de derde keer in een jaar zou zijn. En volgens degene aan de telefoon kon ik geen drie keer in een jaar griep hebben. Ziekte wordt niet serieus genomen. En de ziekmelding wordt niet geaccepteerd. Ziet psychische klachten niet als ziek zijn. Zij bepalen de datum dat je weer moet beginnen of je moet je weer ziekmelden. Aan de telefoon heb je geen verweer. Gewoon uitzieken is er niet bij; als je je niet lekker voelt om te werken en je verklaart dat je geen type bent dat bij elk wissewasje zich ziek meldt wordt dit schijnbaar niet serieus genomen. Ik ben het roerend eens dat je klaplopers aan moet pakken maar laat de mensen die ziek zijn met rust. Ik wist niet beter dan dat dit een arts was, heb daardoor veel verteld want er werd veel gevraagd. Dit had ik niet gedaan als mij verteld was dat deze mensen dit niet mogen doen. Ze wilden weten wat ik precies aan diarree ga doen, en dat vroegen ze twee keer. Ze zeggen ook medicatie te gebruiken bij buikgriep. Trok na een telefoongesprekje de conclusie dat ik depressief was. En na een kort gesprekje aan de telefoon had ik opeens een arbeidsconflict met mijn werkgever ( ) doorverwezen naar een specialist. Ik vroeg of ik naar een bedrijfsarts kon maar dat kon ook niet want dat kost geld ( ) doorverwijzing naar bedrijfsarts was niet nodig. Als je griep hebt is het misschien niet nodig een arts te consulteren, maar wel als je zoals ik chronisch ziek bent en voor een deel afgekeurd, juist dan is het gevaarlijk als je te maken hebt met een bedrijf als VerzuimReductie dat zich professioneel profileert maar ondertussen foute adviezen geeft door het gebrek aan kennis 10 Ziekmakende verzuimbureau s

11 Om discriminatie te voorkomen en ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer van werknemers mogen werkgevers geen toegang hebben tot medische gegevens van werknemers. Op grond van de Wet Bescherming Persoonsgegeven moeten de werkgever, de arbodienst en het verzuimbedrijf zich aan een aantal spelregels houden als het gaat om bijvoorbeeld: > wat wel en niet mag worden geregistreerd; > door wie welke informatie mag worden ingezien; > hoe lang gegevens bewaard mogen blijven; > wat de bedrijfsarts wel of niet mag vertellen aan de werkgever; > beveiliging van gegevens; > voorwaarden waaronder de bedrijfsarts informatie mag opvragen bij andere medische specialisten. Dat er van alles mis is met de privacybescherming van (zieke) werknemers blijkt ook uit deze enquête. Ongeveer 45% van de invullers geeft aan dat er niet zorgvuldig met persoonlijke gegevens wordt omgegaan of dat VerzuimReductie B.V. inzage heeft in de medische gegevens van werknemers. Ook het door VerzuimReductie doorgeven van medische gegevens van zieke werknemers aan de werkgever of de afdeling personeelszaken wordt genoemd. Dit leidt tot veel onzekerheid bij werknemers. Wat weet de werkgever eigenlijk allemaal van mij? En welke invloed heeft dit op mijn verdere loopbaan? Zal ik nu die baan nog wel krijgen (of mogen houden) nu de werkgever misschien wel weet dat ik psychische klachten heb? Dat er ook veel mis is met privacy en registratie in ziekteverzuimsystemen is gebleken uit een vervolg op de Zembla-uitzending over VerzuimReductie. Tijdens de uitzending Verzuimpolitie II van 20 april 2012 bleek dat de door VerzuimReductie en vele andere bedrijven in Nederland gebruikte software van Humannet zo lek is als een mandje. Medische gegevens van honderdduizenden werknemers in Nederland zijn gemakkelijk te achterhalen. FNV Bondgenoten vindt niet alleen dat verzuimbedrijven als VerzuimReductie moeten stoppen met het doorgeven van medische gegevens aan werkgevers, maar ook dat reeds aangelegde personeelsdossiers met medische gegevens vernietigd moeten worden. Zie voor meer informatie ook bijlage 3 Ziekte en privacy. Uit de enquête kwam incidenteel naar voren dat verzuimbedrijven als VerzuimReductie zich het recht voorbehouden om medische vragen te stellen omdat ze, naar eigen zeggen, in een verlengde arm constructie werken met de bedrijfsarts. Dit houdt in dat casemanagers namens de bedrijfsarts medische vragen mogen stellen, vergelijkbaar met de vragen die een doktersassistente mag stellen namens de huisarts. Voorwaarde voor een verlengde armconstructie (of: functionele eenheid) is dat een casemanager onder directe verantwoordelijkheid werkt van de bedrijfsarts en de bijbehorende kwalificaties heeft. Hieraan voldoen verzuimbedrijven zoals VerzuimReductie die in opdracht van de werkgever werken niet. Een verlengde arm constructie vanuit een verzuimbedrijf mag dus niet. Veel te vertellen over de werkwijze die intimiderend is. Bedrijfsartsen en behandelaars van werknemers worden uitgedaagd en uitgehoord zodat ze meer vertellen dan ze mogen. Vanwege het commerciële belang dat bedrijfsartsen en behandelaars hebben. Omdat ze opdrachten willen blijven krijgen van VerzuimReductie / Verzuimpunt en de bedrijven die hieruit voortgekomen zijn zoals Verzuimfocus en ook Verbaanpunt nemen ze hun beroepsgeheim niet meer in acht. De werknemers van VerzuimReductie wordt voorgehouden dat ze werken onder de verlengde armconstructie en daarom werknemers de hemd van het lijf mogen vragen. Tot slot geven de werknemers aan dat zij onfatsoenlijk behandeld zijn door VerzuimReductie. Word als een crimineel behandeld, Het kan bijna niet onbeschofter. Standpunt: ik ben de baas en je moet doen wat ik zeg. Ziekmakende verzuimbureau s 11

12 De kleine groep (n=120) die aangaf tevreden te zijn, is vooral tevreden omdat de casemanager van VerzuimReductie de ziek- en betermelding accepteerde, begrip voor de situatie toonde en luisterde naar de wensen en ideeën van de betrokkene. Bijna de helft van deze groep (n=50) gaf aan zich niet onder druk gezet te voelen om weer aan het werk te gaan. In de tabellen in bijlage 4 leest u gedetailleerder waar men tevreden en ontevreden over was. De bedrijfsarts De werkgever is verplicht om zich voor de ziekteverzuimbegeleiding te laten ondersteunen door een gecertificeerde arbodienst of - via een maatwerkregeling 3 - door een geregistreerd bedrijfsarts. De casemanager gaat vaak op de stoel van de bedrijfsarts zitten of bepaalt of een werknemer een bedrijfsarts mag zien voor medisch advies. Maar wat is de rol van de echte bedrijfsarts? Hebben de cliënten daar contact mee gehad en zo ja, hoe beviel dat? Aantal % Ja, ik heb contact gehad met een bedrijfsarts, en dat was prima Ja, ik heb contact gehad met een bedrijfsarts maar ik was hier ontevreden over. Ik had niet het idee dat deze bedrijfsarts onafhankelijk was Nee, ik heb geen contact gehad met een bedrijfsarts, maar dit vind ik prima Nee, ik heb geen contact gehad met een bedrijfsarts, terwijl ik dat wel zou willen Tabel 1: Heeft men contact gehad met een bedrijfarts (n=1242)? 26% heeft geen contact met een bedrijfsarts gehad en had dit wel willen hebben. De meningen over de bedrijfsarts zijn verdeeld; 19% heeft niet het idee dat de bedrijfsarts onafhankelijk is. Bedrijfsarts luistert beter dan VerzuimReductie. Bedrijfsarts ging zijn eigen weg en liet zijn eigen belang tellen. Aangegeven bij Verzuim- Reductie en kreeg later een bedrijfsarts die wel serieus met mijn klachten omging. 99% van de bedrijfsartsen denkt in het voordeel werkgever i.p.v. werknemer, de bedrijfsarts luistert niet goed genoeg naar werknemer. Dit is dus niet onafhankelijk genoeg! Aanvankelijk niet gerust op het gesprek met de bedrijfsarts. Prettige man en eindelijk iemand die de tijd nam, een luisterend oor bood en goede informatie gaf. Inmiddels een tweede gesprek gehad en volgende zit er aan te komen (hopelijk). Bij dreigend langdurig verzuim (langer dan zes weken) moet de arbodienst direct nagaan wat de oorzaak van het verzuim is en wat moet worden gedaan om terugkeer naar het werk te versnellen. Uiterlijk in week 6 moet de arbodienst een probleemanalyse maken. Voor langdurig zieken is contact met de bedrijfsarts dus verplicht. In dat licht beschouwd, is het interessant om te kijken of er verschillen bestaan tussen contact met de bedrijfsarts bij lang en kort verzuim. 3 Maatwerkregeling: bedrijven en organisaties kunnen - onder voorwaarden waaronder overeenstemming met or/pvt - zelf bepalen hoe en met wie de preventie en begeleiding van ziekteverzuim wordt georganiseerd. Wel moet er een contractuele afspraak zijn met ten minste één gecertificeerde bedrijfsarts en moet het bedrijf zich aan de wettelijke richtlijnen voor preventie en verzuim blijven houden. Bron: 12 Ziekmakende verzuimbureau s

13 Ja, ik heb contact gehad met een bedrijfsarts, en dat was prima. Nee, ik heb geen contact gehad met een bedrijfsarts, maar dit vind ik prima Nee, ik heb geen contact gehad met een bedrijfsarts, terwijl ik dat wel zou willen. Ja, ik heb contact gehad met een bedrijfsarts maar ik was hier ontevreden over. Ik had niet het idee dat deze bedrijfsarts onafhankelijk was. Hoe lang heb je de afgelopen periode verzuimd van je werk? Minder dan 6 weken 6 tot 12 weken 13 weken tot half jaar Meer dan twee jaar Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Tabel 2: Contact met de bedrijfsarts, uitgesplitst naar lengte verzuim (n=1144). Van de respondenten die 13 weken tot een half jaar ziek zijn geweest gaf 13% 4 aan geen contact te hebben gehad met een bedrijfsarts. Bij degenen die 6 tot 12 weken ziek waren geweest, was dit aantal zelfs 48%. Dit ondanks het feit dat voor beide groepen conform de Wvp een bedrijfsarts had moeten worden ingeschakeld. Eén rotte appel in de mand of een mand met rot fruit? Zoals al eerder aangegeven, krijgt FNV Bondgenoten via diverse kanalen klachten over dubieuze praktijken van verzuimbureaus. Bijvoorbeeld via de Arbotelefoon en de re-integratieconsulenten 5 van FNV Bondgenoten. Omdat FNV Bondgenoten naast meldingen over VerzuimReductie veel verzoeken van respondenten kreeg om ook ervaringen met andere bureaus te kunnen melden, is er een mailadres opengesteld. Spontaan meldden zich werknemers met klachten over een tiental andere verzuimbureaus die op een vergelijkbare dubieuze wijze te werk gaan. Ook op de verschillende internetfora worden andere verzuimbureaus met naam en toenaam genoemd. De algemene indruk is dat VerzuimReductie verder gaat dan de meeste bedrijven maar dat de problemen - zoals onder druk zetten van zieke werknemers, medische informatie verzamelen en aan de werkgever doorgeven, afschermen van de bedrijfsarts - ook bij andere bedrijven voorkomen. Het ontbreken van de menselijke maat bij verzuimbegeleiding ziet FNV Bondgenoten vaker. Druk op snelle betermelding, intimidatie, ontzeggen recht op toegang bedrijfsarts en dergelijke komen niet alleen bij VerzuimReductie en andere verzuimbedrijven voor, maar de bond ziet dat ook bij bedrijven die niet met een verzuimbedrijf werken maar zelf de verzuimbegeleiding ter hand nemen. Het zal geen verbazing wekken dat de meeste van deze voorbeelden komen uit de sectoren waar andere grote problemen van deze tijd ook het scherpst naar voren komen. Problemen zoals onderbetaling, slechte arbeidsomstandigheden, onderdrukking, ongebreidelde flexcontracten, enzovoort. Sectoren zoals beveiliging, thuiszorg, detailhandel, schoonmaak en de uitzendsector. 4 13% = (11+20)/233; 48% = (30+44)/ Re-integratieconsulenten zijn vrijwilligers van FNV Bondgenoten die langdurig zieke werknemers begeleiden bij hun activiteiten voortvloeiend uit de Wet Verbetering Poortwachter (Wvp). Ziekmakende verzuimbureau s 13

14 De enquête had strikt genomen betrekking op VerzuimReductie is. Onze indruk op basis van onder andere het bovenstaande, is dat het probleem breder speelt dan alleen bij VerzuimReductie. Daarom hebben we de resultaten van ons meldpunt voorgelegd aan een aantal stakeholders in de branche van verzuimbegeleiding om te staven of zij de problemen van VerzuimReductie herkennen als van toepassing op verzuimbureaus in het algemeen. Om er achter te komen of het beeld en de aanbevelingen alleen gelden voor VerzuimReductie of voor de sector als geheel hebben wij gesproken met acht deskundigen die de sector goed kennen. Onder hen waren arbeidsjuristen, onderzoekers en bedrijfsartsen. Iedereen herkende het beeld, maar het is niet bekend bij hoeveel verzuimbureaus deze misstanden voorkomen. Dat zou meer onderzoek vragen. Enkele citaten van de stakeholders > Het is niet aan de casemanager om te oordelen over de inzetbaarheid in arbeid, dat is aan de bedrijfsarts (zie ook het rapport van KNMG-consult wettelijke Taken en bevoegdheden van de bedrijfsarts bij de verzuimbegeleiding ). > (Dat een groot deel van de langdurig zieken geen contact heeft gehad met een bedrijfsarts) is zowel een schending van de regels van de Wet Verbetering Poortwachter (contact met de bedrijfsarts in ieder geval vanaf de 6e week) als van de normen van de beroepsgroep (NVAB-richtlijnen), volgens welke de begeleiding door de bedrijfsarts veel eerder moet beginnen (bijvoorbeeld bij psychische klachten vanaf eind week 2), teneinde een voor de patiënt optimale zorg te garanderen. Deze NVAB-richtlijnen zijn toetssteen voor de tuchtrechter. > Natuurlijk moeten bedrijven een casemanager (al dan niet opererend in een verzuimbedrijf) aanstellen. Kijken we in artikel 4, lid 2, onder c. van de Regeling procesgang eerste en tweede ziektejaar van de Wvp dan wordt daar gesproken over een persoon en niet over een casemanager. Enfin, het kan dan ook gaan om een medewerker van P&O. Maar deze casemanager is een begeleider van de afgesproken re-integratieactiviteiten in het plan van aanpak en zorgt voor de contacten tussen de betrokken personen (werkgever-werknemer-arbodienst of bedrijfsarts). Niets méér, dus zeker geen begeleiding van werknemers die door ziekte niet kunnen werken of de beoordeling van ziekte of re-integratie van medewerkers. In die zin is dus de arbodienst/bedrijfsarts de eerste aanspreekpersoon, de beoordelaar en de deskundige begeleider. De casemanager helpt de werkgever en de werknemer bij de uitvoering van het plan van aanpak tot re-integratie en is tevens de facilitator zodat de drie betrokken partijen gezamenlijk hun verantwoordelijkheid kunnen nemen! Hierbij werd wel de aanvulling gegeven dat het bijvoorbeeld ook bij gecertificeerde arbodiensten voorkomt dat niet-medici suggereren dat ze medicus zijn en medische informatie vragen. Ook de aanbevelingen werden onderschreven. Wat het moeilijk maakt, is dat verzuimbureaus geen wettelijke status hebben en dat malafide bureaus daardoor moeilijk kunnen worden aangepakt. Enkele citaten > Het probleem is nu: hoe pakken we deze malafide verzuimbedrijven aan? Er is geen juridische grond op basis van de Arbowet om deze clubs aan te pakken. Uiteindelijk gaat het om werkgevers die (wellicht) arbodiensten te duur en bedrijfsartsen te lastig vinden en daarom vluchten in de armen van dubieuze verzuimbedrijven. Deze werkgevers voldoen daarmee niet of slechts gedeeltelijk aan de verplichting van de Arbowet om de ziekteverzuimbegeleiding onder te brengen bij een gecertificeerde arbodienst of een BIG-geregistreerde bedrijfsarts. Het is de Inspectie SZW die de werkgever daarop moet aanspreken en eventueel moet beboeten. De wettelijke grondslag daarvoor is terug te vinden in artikel 33, lid 1 van de Arbowet. Hier ligt een belangrijke handhavende rol voor de overheid. > De wet en regelgeving dient duidelijker te zijn over de rol en bevoegdheden van de verschillende betrokken partijen en dient betere waarborgen te bieden voor de werknemer. Het zou goed zijn als het recht van de werknemer tot toegang tot de bedrijfsarts zou worden vastgelegd. Verder schiet het toezicht tekort om op naleving van de regels toe te zien. Ook dient voor de werknemer duidelijk te zijn wat zijn rechten zijn en wat hij wel of niet hoeft te vertellen en wie wat mag weten. De or zou ook beter een toetsende rol moeten vervullen bij het vaststellen van verzuimvoorschriften. > In ieder geval zou het toezicht moeten worden versterkt. Maar dat geldt ook voor de praktijken van de arbodiensten. En de neiging om goedkope verzuimbureaus in te schakelen, zou wellicht kleiner zijn als arbodiensten betere diensten zouden leveren. 14 Ziekmakende verzuimbureau s

15 Conclusies > 78% van de werknemers die de enquête hebben ingevuld, is negatief over VerzuimReductie B.V.: - 72% wordt onder druk gezet om snel weer te gaan werken; - 51% krijgt geen goede informatie over rechten, plichten en de rol van de arbodienst; - 48% moet zich dagelijks telefonisch melden; - De privacy van de zieke werknemer wordt geschonden. 46% geeft aan dat er onzorgvuldig wordt omgegaan met medische gegevens of dat VerzuimReductie inzage heeft in de medische gegevens. Ook worden medische gegevens van zieke werknemers doorgespeeld aan de werkgever; - 40% geeft aan dat VerzuimReductie de gezondheidsklachten niet serieus neemt; - 30% rapporteert problemen met het niet accepteren van de ziek- en betermelding door VerzuimReductie. > Voor de ziekteverzuimbegeleiding moeten werkgevers zich laten ondersteunen door een gecertificeerde arbodienst. Lang niet alle zieke werknemers hebben toegang tot de bedrijfsarts. 26% van de invullers heeft geen contact met de bedrijfsarts gehad en had dit wel willen hebben. > Bijna 50% van de mensen die contact heeft gehad met een bedrijfsarts was hier ontevreden over. Zij hadden het idee dat de bedrijfsarts niet onafhankelijk was. > De onfatsoenlijke behandeling door VerzuimReductie en het ontbreken van de menselijke maat bij de verzuimbegeleiding is veel werknemers een doorn in het oog. Ziekmakende verzuimbureau s 15

16 Aanbevelingen Wat moet er anders? Werknemers is gevraagd welke eventuele verbeterpunten zij hebben voor VerzuimReductie. Circa 550 mensen hebben de moeite genomen om een suggestie in te vullen. De meeste invullers zouden het liefste willen dat ze niets meer met VerzuimReductie te maken zouden hebben. VerzuimReductie zou in ieder geval minder opdringerig moeten optreden, meer vertrouwen in de werknemer moeten hebben en ervoor moeten zorgen dat mensen veel meer toegang krijgen tot een (bedrijfs)arts. Werken volgens wettelijke regels en het vertrouwen niet beschamen. Geen oordeel vellen over medische klachten. Kijken naar ziekteverzuim in verleden. Beter luisteren. Adviezen van huisarts serieus nemen Dat ze menselijker met je om gaan! Een stukje inlevingsvermogen! En niet alleen maar bezig zijn met je aan het werk te krijgen. Het werkt averechts. In dit rapport geeft FNV Bondgenoten informatie en advies aan werknemers, ondernemingsraden en werkgevers. Daarnaast roept FNV Bondgenoten de overheid op om in te grijpen. In een tijdperk waarin het streven naar duurzaam kunnen meedoen voor werknemers de boventoon voert, past een werkomgeving waar men op respectvolle wijze met elkaar omgaat. Waar men op veilige en gezonde wijze het werk kan uitvoeren. Waar vertrouwen bestaat. Waar niet slechts op kosten wordt gestuurd, maar waar zeker werk de norm is. En waar het bedrijf een sociale eenheid vormt. Werkenden zijn net zo min als het milieu een kostenpost, maar leveren een belangrijke bijdrage aan de omzet en winst van ondernemingen. Een werknemer met een vast contract zal zich meer verbonden voelen met het werk en is in staat om meer betrokken te zijn. Wat zich weer terugbetaalt in meer werkplezier, een lager ziekteverzuim en een hogere productiviteit. Het verzuimprotocol Veel bedrijven hebben een protocol waarin staat waar werknemer en werkgever zich aan dienen te houden bij ziekte. FNV Bondgenoten heeft op zijn site aangegeven waar een goed verzuimprotocol aan moet voldoen 6. Net als veel andere verzuimbedrijven helpt VerzuimReductie werkgevers aan een verzuimprotocol dat de eigen werkwijze van het verzuimbureau mogelijk maakt. FNV Bondgenoten ziet vaak dat een dergelijk protocol zeer eenzijdig is: aan de werknemer worden heel veel intimiderende verplichtingen opgelegd, zoals bijvoorbeeld dat werknemers tijdens ziekte altijd thuis moeten blijven en alle informatie moeten geven die re-integratie mogelijk maken. Tegelijkertijd staan hier zeer weinig rechten voor de werknemers tegenover. Wij adviseren om dit protocol van VerzuimReductie niet over te nemen of het aan te passen of gebruik te maken van het voorbeeldprotocol van FNV Bondgenoten. In bijlage 1 Checklist verzuimreglement is hier ruim aandacht voor. Aanbevelingen voor werknemers > Stel jezelf goed op de hoogte van je rechten en plichten. Vaak heeft je bedrijf een verzuimprotocol. Lees dit goed door en wees ook kritisch op wat er staat. Als er bijvoorbeeld staat dat je verplicht bent om alle informatie te geven die van belang is voor je ziekmelding, betekent dit niet dat je verplicht bent om tegen een casemanager te zeggen wat je mankeert en hoe je wordt behandeld. > Als je met een verzuimbedrijf te maken hebt die de verzuimbegeleiding ter hand neemt op een manier die je niet op prijs stelt, geef dat dan aan bij de werkgever en bij de ondernemingsraad. > Laat je werkgever, verzuimbedrijf of leidinggevende geen doktertje spelen. Als je leidinggevende je ziekmelding in twijfel trekt, ga daar dan niet op in maar eis een afspraak met de bedrijfsarts Ziekmakende verzuimbureau s

17 > Als je te maken hebt met een verzuimbedrijf, geef dit bedrijf dan alleen de informatie die nodig is. Dus geen medische gegevens. Je moet de afweging zelf maken of je medische zaken met je werkgever deelt, dit ben je niet verplicht. > Laat je niet verleiden tot het opnemen van verlof omdat je ziek bent. > Volg het oordeel van de bedrijfsarts. Ben je het niet eens met de bedrijfsarts of met hetgeen je werkgever doet, vraag een deskundigenoordeel aan bij het UWV. > Ga nooit akkoord met ontslag tijdens de eerste twee ziektejaren. Ook niet bij re-integratie buiten het eigen bedrijf (tweede spoor re-integratie). In dat geval is detachering een prima oplossing. > Zie toe op betermelding bij weer aan het werk gaan. Ga niet akkoord met één procent ziekmelding voor de vorm. Bij gedeeltelijke werkhervatting of in een lagere functie, formaliseer dat en dring aan op loonwaardebepaling. Heb je hiermee te maken, neem dan contact op met je vakbond. > Het verzuimprotocol moet worden goedgekeurd door de ondernemingsraad. Zorg ervoor dat de ondernemingsraad niet zonder meer een protocol overneemt. Een protocol dat niet is goedgekeurd, is ongeldig. > Zorg ervoor dat de ondernemingsraad haar taak waarmaakt en ervoor zorgt dat er een protocol komt dat op een fatsoenlijke manier duurzame inzetbaarheid voor ogen heeft. > Ben je er van bewust wat voor contract je hebt. Bij een vast dienstverband heb je twee jaar loondoorbetaling. Bij tijdelijke contracten kan de werkgever makkelijker van je af. > Zorg dat je je zoveel mogelijk aan de regels houdt, de wettelijke (Wet Verbetering Poortwachter) en die van het bedrijf (het verzuimprotocol). > Als er mogelijkheden zijn om met aanpassingen weer aan het werk te gaan in je oude of in een andere functie: eis dit dan op. Het liefst schriftelijk, in een bijvoorbeeld. > Maak gebruik van het logboek Wie schrijft die blijft van de FNV. Hierin staan alle rechten en plichten van zieke werknemers. Ook kan worden bijgehouden welke stappen doorlopen zijn. Het is ook een logboekje dus. Het boekje is te downloaden via of telefonisch op te vragen bij FNV Bondgenoten > Wil je ondersteuning bij je ziekmelding, vraag dan individuele ondersteuning bij de re-integratie en de andere verplichtingen voortvloeiend uit de Wet Verbetering Poortwachter. Dit kan door begeleiding van een re-integratieconsulent van FNV Bondgenoten. Dit zijn goed opgeleide kaderleden die werknemers ondersteunen in het hele proces. > Voor vragen over veilig en gezond werken of voor melding misstanden bel de Arbotelefoon van FNV Bondgenoten. Bereikbaar op maandag tot en met donderdag van uur, of via Aanbevelingen voor ondernemingsraden en medezeggenschapsorganen Onderstaande aanbevelingen gelden ook voor cao-onderhandelaars. Wat een bedrijf intern regelt, kan over het algemeen ook in een cao worden geregeld. > Zorg voor een goed verzuimprotocol. Neem niet zonder meer een protocol over van het re-integratiebedrijf of de arbodienst, maar stel zelf een protocol op. Laat je hierbij ondersteunen door FNV Bondgenoten of door een andere instantie die oog heeft voor de werknemersbelangen. In bijlage 1 staat een checklist waaraan een verzuimprotocol moet voldoen. > Als het bedrijf een contract met een verzuimbureau wil, stel kritische vragen waarom de werkgever dat wil. En wees heel kritisch op het contract. Accepteer in ieder geval niet dat het verzuimbureau de regie over het verzuim overneemt. > Zorg voor een jaarlijkse evaluatie van het functioneren van de arbodienst en (eventueel) van het verzuimbureau. Zorg dat je regelmatig overleg hebt, niet alleen met een casemanager maar zeker ook met de bedrijfsarts. > Evalueer regelmatig of de bedrijfsarts en/of casemanager volgens het protocol werken en of het protocol moet worden bijgesteld. Vraag actief aan medewerkers om hun ervaringen te laten weten en zorg ervoor dat er een vertrouwelijk punt is waar werknemers problemen kunnen melden. > Zorg voor een goede samenhang tussen arbeidsomstandighedenbeleid en verzuimbeleid. Slechte arbeidsomstandigheden veroorzaken veel verzuim. Ziekmakende verzuimbureau s 17

18 Aanbevelingen voor werkgevers > Kies voor een lange termijnstrategie om het verzuim terug te dringen, ga niet voor quick wins. > Schuif verantwoordelijkheid voor zieke werknemers niet af. Houd zelf contact met zieke werknemers. Doe dit in lijn met uw eigen mensbeeld. Zorg dat u in uw bedrijf binnen de menselijke maat kan blijven handelen. > Laat u niet verleiden om medische vragen aan uw werknemers te stellen. En al helemaal niet om medische adviezen te geven. > Blijf binnen de wettelijke kaders van de privacywetgeving. Leg dus geen medische dossiers van werknemers aan. > Zorg dat de acties voortvloeiend uit de Wet Verbetering Poortwachter worden gedaan. Dit binnen de gestelde termijnen en goed gedocumenteerd. Dit kan een loonsanctie schelen. > Zorg voor een goed toegankelijke, onafhankelijk bedrijfsarts. Maak op geen enkele manier gebruik van het uitgangspunt dat u de kosten van deze dienstverlening voor uw rekening neemt om de arboarts onder druk te zetten te handelen naar uw visie. > Wilt u een belangrijk deel van uw verzuimtaken uitbesteden, maak dan gebruik van een gecertificeerde arbodienst en niet van een verzuimbedrijf. Als u toch met een verzuimbedrijf in zee gaat, verwittig u dan van de manier van werken van het bedrijf en wees u ervan bewust dat u daar de volledige verantwoordelijkheid voor draagt. Aanbevelingen voor de overheid De overheid moet bijdragen aan het voorkomen van de uitwassen zoals in dit rapport weergegeven. Dit kan door, naast de structurele oplossingen, een verdere flexibilisering van de arbeidsmarkt te beperken en een halt toe te roepen aan de ziekmakende marktwerking in de verzuimbegeleiding. Wij vragen van de overheid snel te komen met oplossingen die in lijn zijn met het volgende - zoals ook verwoord in een brief aan staatssecretaris De Krom (bijlage 3): Op 20 april 2012 heeft FNV Bondgenoten een brief gestuurd aan staatssecretaris Paul de Krom van Sociale Zaken met de volgende aanbevelingen ter verbetering van de wetgeving: > Voor alle werknemers toegang tot een deskundige en onafhankelijke bedrijfsarts. > Een strenge controle op privacyregels, met bijbehorende sanctiemogelijkheden. De bescherming van de persoonlijke levenssfeer is een - door de overheid te waarborgen en te handhaven - grondrecht voor iedereen, dus ook voor werknemers. > Meer macht en middelen voor de Inspectie SZW om daadwerkelijk te controleren en sanctioneren, ook preventief. > Bewerkstelligen dat tot vernietiging wordt overgegaan van alle door VerzuimReductie B.V. en vergelijkbare bedrijven onrechtmatig verkregen medische gegevens in niet-medische dossiers. > Veelvuldig worden medische gegevens in niet-medische dossiers opgenomen en hebben werkgever of leidinggevende toegang tot medische gegevens. Ook zien we dat het Burger Service Nummer (BSN) is opgenomen in dossiers. Dit mag niet. > Geen extra drempels opwerpen bij het gebruik van de second opinion bij UWV door de financiële bijdrage te verhogen. > Adequate voorlichting en instructie voor bedrijven en werknemers over de organisatie van deskundige bijstand, Wvp en privacywetgeving. Het is zaak dat er op korte termijn een analyse komt van de werking van de Wet Verbetering Poortwachter en welke verbeteringen noodzakelijk zijn om de in dit rapport genoemde problemen op te lossen en door te voeren. 18 Ziekmakende verzuimbureau s

19 Bijlage 1. Checklist verzuimreglement In de praktijk komt het voor dat de ondernemingsraad (or) instemt met een verzuimreglement die een respectvolle behandeling van werknemers onmogelijk maakt en dat diverse wetten met voeten worden getreden of in strijd zijn met de wet en afspraken die in een cao staan. De werknemer kan bijvoorbeeld flink onder druk worden gezet om zich zo snel als mogelijk beter te melden of het leven zuur worden gemaakt als hij ziek is door met hem heel onredelijke controlevoorschriften af te spreken. In het onderstaande verzuimreglement staan de do s en dont s van afspraken die een or kan maken in een verzuimreglement om ervoor te zorgen dat werknemers fatsoenlijk worden behandeld en begeleid en er geen regels in staan die in strijd zijn met de Wet Verbetering Poortwachter (Wvp), de privacywetgeving en andere regelgeving. Wil de or een advies van een onafhankelijk deskundige voordat ze instemming verleent aan een verzuimreglement, dan kan de or het verzuimreglement laten checken door FNV Bondgenoten. Het verzuimreglement of verzuimprotocol Het verzuimreglement regelt een aantal basisafspraken voor het begeleiden van medewerkers die door ziekte niet in staat zijn het werk te verrichten. Hierin moet helder beschreven zijn wat er van de medewerker wordt verwacht als hij ziek is, wat de medewerker van anderen kan verwachten en welke sancties er zijn als de werknemer zich niet houdt aan de regels van het verzuimreglement. Het verzuimreglement moet begrijpelijk zijn voor werknemers. De afspraken en regels die hierin staan moeten duidelijk zijn en niet voor verwarring en onduidelijkheid zorgen. Zorg ervoor dat werknemers het reglement krijgen en een goede uitleg/toelichting krijgen bij het reglement als zij hier behoefte aan hebben. De rechten en plichten van werknemers moeten in verhouding met elkaar zijn. Het is niet alleen de werknemer die van alles moet en met sancties achter de broek moet worden gezeten of flink onder druk moet worden gezet. Ook de werkgever heeft een aantal (wettelijke) verplichtingen waaraan hij zich moet houden. 1 Toegang tot de bedrijfsarts In de Risico Inventarisatie & -Evaluatie wordt aandacht besteed aan de toegang van werknemers tot een deskundige werknemer of persoon, bedoeld in artikel 13 (de preventiemedewerker) en 14 (geregistreerd bedrijfsarts) van de Arbowet, of arbodienst. Het is verstandig om in het verzuimreglement op te nemen bij wie de werknemer terecht kan voor adviezen van deskundigen. Dat kan bijvoorbeeld op de volgende wijze: iedere werknemer, ook werknemers die niet ziek zijn, heeft zonder hiervoor toestemming te moeten vragen en zonder dat de werkgever het hoeft te weten, recht op een gesprek met een bedrijfsarts. Het bedrijf wordt hiervan niet op de hoogte gesteld door de bedrijfsarts. De bedrijfsarts houdt hiervoor een Arbeidsgeneeskundig spreekuur, waar de werknemers naar toe kunnen gaan als ze een bedrijfsarts willen spreken. Zoals in de Regeling procesgang eerste en tweede ziektejaar van de Wvp is geregeld, krijgt de werk nemer uiterlijk binnen 6 weken een gesprek met de bedrijfsarts als er sprake is van langdurige ziekte. De werknemer kan verzoeken om snel een afspraak te kunnen maken met de bedrijfsarts. De werknemer krijgt altijd het loon doorbetaald, totdat de bedrijfsarts heeft vastgesteld in een gesprek dat werknemer ziek is. Wat niet in een verzuimreglement mag staan: Het verzuimbedrijf of de leidinggevende laten bepalen of een werknemer naar een bedrijfsarts mag of wel/niet ziek is. Het is altijd ter beoordeling aan de bedrijfsarts of de ziekmelding wel of niet wordt geaccepteerd. 2 Ziekmelding en herstelmelding De werknemer meldt zich ziek bij de leidinggevende of diens vervanger tussen 8.00 en uur. De leidinggevende geeft de ziek- en betermelding dagelijks door aan bijvoorbeeld personeelszaken, het verzuimbedrijf of de arbodienst. De werknemer meldt zich beter bij de leidinggevende zodra hij Ziekmakende verzuimbureau s 19

20 weer aan het werk gaat. De werkgever is verplicht iedere ziekmelding zo snel mogelijk, maar in ieder geval uiterlijk binnen één week door te geven aan de arbodienst. De werkgever vraagt bij de ziekmelding de volgende informatie - conform wet op de privacy - aan de zieke werknemer: > telefoonnummer en verpleegadres; > vermoedelijke duur van het verzuim; > lopende afspraken en werkzaamheden; > wanneer de werknemer verwacht weer aan het werk te kunnen; > of hij/zij iets voor de werknemer kan doen; > na twee maanden dienstverband of de werknemer onder een van de vangnetbepalingen valt; > of de ziekte verband houdt met een arbeidsongeval, maar niet of het verzuim met het werk heeft te maken; > of de ziekte te maken heeft met een verkeersongeval, waarbij eventueel een aansprakelijke derde bij betrokken is; > in bepaalde situaties kan de werkgever bij ziekmelding direct informeren of er aanpassingen in het kader van de re-integratie kunnen worden aangeboden. De werkgever mag niet informeren naar de aard en de oorzaak van de ziekte. De werknemer mag hierover zwijgen als de werkgever hier naar vraagt. Dezelfde regels gelden als de begeleiding van het verzuim wordt uitbesteed aan een verzuimbedrijf en de werknemer aan een niet-geregistreerde arboarts moet doorgeven dat hij ziek is. De werknemer hoeft een niet-medicus zoals een casemanager, verzuimconsulent, personeelsfunctionaris, de lekencontroleur niet te vertellen wat hij heeft. De werknemer hoeft ook niets te zeggen over de aard en de oorzaak van het verzuim. Wat niet in een verzuimreglement mag staan is dat een leidinggevende/verzuimbedrijf (niet- medici) de volgende vragen mag stellen: > Wat heb je? > Wat maakt dat je niet kunt werken? > Wat doe je thuis (indruk van wat je wel en niet kan)? > Heb je privéproblemen en is dit de reden dat je ziek bent of een vraag over de achterliggende oorzaak (privé, medisch of werk)? Dit zijn allemaal vragen naar de aard en de oorzaak van de ziekte, die mogen niet gesteld worden en werknemers hoeven hier geen antwoord op te geven. 3 Controle en bereikbaarheid Een werkgever mag een aantal voorschriften op papier zetten om te kunnen controleren of de werknemer wel of niet ziek is. Zoals dat een werknemer zich tijdig moet melden bij de bedrijfsarts of tijdig een second opinion moet aanvragen als men het niet eens is met het oordeel van de bedrijfsarts. Deze voorschriften moeten op papier staan, redelijk zijn en niet onnodig belastend voor de werknemer. Het is wel redelijk dat het een voorschrift is dat men een bepaalde periode op bepaalde tijdstippen thuis moet zijn of doorgeven dat men niet thuis kan zijn omdat men naar de huisarts of specialist moet. Neem dan bijvoorbeeld de onderstaande tekst in het verzuimreglement op. De zieke werknemer moet bereikbaar zijn voor contact met de werkgever en/of de arbodienst. Gedurende twee weken moet men thuis zijn tussen de volgende tijdstippen: tot uur. In die weken kan er onaangekondigd contact worden opgenomen door de werkgever. Als de werknemer langer dan twee weken ziek is, vervalt de plicht om tijdens de genoemde uren thuis te zijn. Deze plicht vervalt ook na het eerste spreekuurcontact met de arbodienst. Indien de werknemer gedurende deze twee weken niet op deze tijdstippen thuis kan zijn vanwege een bezoek aan de huisarts of de specialist, dan geeft hij/zij dit door aan de leidinggevende per mail of telefoon. Een huisbezoek wordt van tevoren aangekondigd. De zieke werknemer is verplicht om aan een oproep van een bedrijfsarts gehoor te geven, tenzij de werknemer tijdig en gemotiveerd laat weten verhinderd te zijn. 20 Ziekmakende verzuimbureau s