5,8. Samenvatting door een scholier 2112 woorden 7 april keer beoordeeld. Nederlands. Nederlands Module toets 2

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 2112 woorden 7 april ,8 29 keer beoordeeld Vak Nederlands Nederlands Module toets 2 Algemene tekstdoelen + algemeen tekstsoort Uiteenzetten/ uiteenzetting -doel: informatie geven -objectief (geen eigen mening geven) -feitelijke weergave (moet controleerbaar zijn) -kan ook instructie zijn Beschouwen/ beschouwing -subjectieve uiteenzetting -doel: aan het denken zetten, oordeel over het onderwerp krijgen -onderwerp vanuit verschillende standpunten bekijken -voor én tegen argumenten geven Overtuigen/ betoog -doel: overtuigen -argumenten voorgeven en tegen argumenten ontkrachten -men actieveren om wat te gaan doen -uiteindelijk een conclusie geven Enkelvoudige argumentatie: 1 argument Ik ben al 16, dus mag ik best zelf weten hoe laat ik thuis kom Meervoudige argumentatie: meer dan 1 argument Ik vind dat ik zelf mag weten hoe laat ik thuis kom. Iedereen uit de klas mag later blijven. En het zou toch gevaarlijk zijn als ik als enige eerder naar huis moet. Concrete tekstdoelen: een preciezer uitgewerkt algemeen tekstdoel Bijvoorbeeld: Onderwerp: stemhoogteverschillen Algemeen tekstdoel: uiteenzetten Concreet tekstdoel: laten zien waarom men bij jongen en bij meisjes niet over de baard in de keel krijgen spreekt Pagina 1 van 12

2 Concrete tekstsoorten: een uitgewerkt algemeen tekstsoort Bijvoorbeeld: Uiteenzetting kan uitgewerkt worden tot een nieuws bericht of een procedurebeschrijving Beschouwing tot een recensie of een achtergrondartikel Betoog tot een betogen opstel of debat Gegevens verzamelen: - Maak een lijst met trefwoorden - Raadpleeg een catalogus: dat is een (namen)lijst van boeken, schilderijen, munten, enz. - Raadpleeg internet - Praat met deskundigen Gegevens verwerken Alfabetisch: ordenen op alfabet. Chronologische indeling: je brengt in je onderwerp een tijdsvolgorde aan van lang geleden naar minder lang geleden. Aardrijkskundige indeling: je ordent jet onderwerp via geologische principes. Bijv. mode Mode in Nederland, mode in China, enz. Inhoud afstemmen op de doelgroep: 1 Leeftijd 2 Opleiding 3 Belang van de tekst voor de doelgroep Structuurschema van een alinea Kernzin: - bevat de belangrijkste informatie uit de alinea - meestal aan het begin van de alinea, soms aan het einde vb zin1: Het feestje was een flop zin2: Er was bijna niemand zin3: De muziek was knudde zin4 : Ze draaiden alleen maar hoempapa muziek Schema: K= kernzin A=aanvullende zin Zin 1 K Zin 2 A1 (oorzaak1) Zin 3 A2 (oorzaak2) Zin 4 A3 (detaillering van oorzaak2) Hoe verder de A naar rechts staat hoe minder belangrijk hij is. Het bouwplan: een schets hoe je een tekst wilt gaan indelen en daarin staat de hoofdvraag. Die formuleer je door het concrete tekstdoel in de vragende vorm te zetten Uiteenzettingsstructuur Pagina 2 van 12

3 Inleiding: onderwerp/probleem introduceren waarover uitleg gegeven gaat worden Kern: uitleg/oplossing/bewijzen geven Slot: een constatering doen Beschouwingsstructuur Inleiding: onderwerp introduceren waarover een beschouwing zal volgen Kern: verschillende gezichtspunten over het onderwerp laten zien en de voor- en nadelen op een rijtje zetten Slot: conclusie geven Betoogstructuur Inleiding: mening/ stelling geven Kern: argumenten geven die de mening/ stelling ondersteunen en tegen argumenten ontkrachten Slot: conclusie of aansporing geven en wijzen op eventuele consequenties Voor elke structuur geldt: Inleiding: hoofdvraag weergeven Kern: 1 antwoord voorbereider op de hoofdvraag 2 antwoord geven 3 antwoord detailleren Slot: een constatering Signaalwoorden: geven een verband aan tussen: zinnen, delen van zinnen en alinea s 1 Aaneenschakeling: In een tekstdoel staan 2 kenmerken: En ook Verder bovendien Daarnaast voorts Niet alleen maar ook zowel als Noch noch daar komt nog bij dat Heeft een aaneenschakeling meer dan 2 kenmerken, dan spreken we van een opsomming Ten eerste ten tweede Ten derde ten slotte 2 Tegenstelling: maar echter doch toch Pagina 3 van 12

4 daarentegen integendeel evenwel enerzijds anderzijds aan de ene kant aan de andere kant in tegenstelling tot desondanks daar staat tegenover niettemin of of 3 Reden/argument: want aangezien omdat immers namelijk derhalve 4 Oorzaak/gevolg: doordat daardoor hierdoor omdat het gevolg van met als gevolg dit is te danken/wijten aan de oorzaak hiervan is zodat bijgevolg dan ook dientengevolge 5 Middel/doel: opdat om daartoe door met de bedoeling waarmee door middel van middels via met (be)hulp van 6 Detaillering/toelichting: In een tekstdeel wordt vb. een verklaring gegeven en in het volgende tekstdeel volgt een detaillering of toelichting van die verklaring: Dat houdt in Dat wil zeggen Preciezer geformuleerd 7 Voorbeeld: bijvoorbeeld ter illustratie zo zoals stel neem 8 Voorwaarde: als indien wanneer Pagina 4 van 12

5 mits 9 Bewijs: het bewijs is dat dat bewijst 10 Toegeving (inperking/relativering): Een bewering wordt verbonden met een toegeving, die meestal een inperking of relativering van de bewering is: Hoewel ofschoon Ondanks dat weliswaar Tenzij 11 Vergelijking: alsof evenals eveneens evenzeer op dezelfde wijze hetzelfde os het geval in vergelijking met net als vergelijk (net) zoals 12 Samenvatting: meestal aan het eind van een tekst samenvattend kortom 13 Conclusie: meestal aan het eind van een tekst dus concluderend de slotsom is dat betekent Toegankelijk formuleren: 1 Formuleer niet te moeilijk een tekst wordt ingewikkeld door: -lange aanloop -te veel bijzinnen -opeenstapeling van korte informatiedeeltjes: veelal voorzetsels (kastwoorden) -tangconstructies: de woorden die bij elkaar horen, zijn te ver bij elkaar vandaan geplaatst -ontkennende woorden: vb. dubbele ontkenning wordt positief Wij voelen er niets voor om dat niet te doen beter Wij willen dat toch doen 2 Wees concreet Pagina 5 van 12

6 -laat de lezer niet met onbeantwoorde vragen achter: Vb. Het was fantastisch! : wat was dan zo fantastisch? -vermijd vage woorden -geef voorbeelden om een opvatting of een bepaald gegeven concreter te maken 3 Wees bondig -niet meer woorden gebruiken dan nodig is -geen onnodige herhalingen gebruiken: Vb. Het meisje ging niet mee. Het meisje bleef liever thuis 4 Wees interessanter -benadruk personen: Vb. een donatie voor weeskinderen in een derdewereld land, schrijf dan nooit: een donatie voor een derdewereld land -varieer zinnen: Vb. men gebruikt vaak: en toen dat wordt op denduur erg saai en het staat ook niet mooi -Gebruik beeldspraak -kies frisse en krachtige woorden 5 Kies de juiste toon Soorten tonen -formeel: deftige, plechtige woorden vb. hoogst aangenaam -informeel: gewone alledaagse spreektaal vb. hartstikke fijn -neutraal: zit tussen formeel en informeel in, die je in elke situatie kan gebruiken. vb. erg prettig -modieus: populaire, trendy woorden vb. vet fijn -ordinair: platvloerse woorden vb. retegoed Correct formuleren Zinsbouwfouten: 1 Foutieve samentrekking samentrekking: een zinsdeel weglaten i.p.v herhalen regels: -het weggelaten zinsdeel moet dezelfde functie hebben functie= onderwerp, lijdendvoorwerp, enz. vb. Die fiets heb ik tweedehands gekocht en bevalt mij goed is fout, die fiets is lijdend voorwerp in het 1ste gedeelte en in het laatste gedeelte is het onderwerp. -het weggelaten gedeelte moet dezelfde vorm hebben vb. Hij maakte een vergissing en vervolgens dat hij wegkwam is fout, de 1ste en 2de maakte in deze zin hebben beide een andere betekenis dus mag hij niet worden weggelaten 2 De ontspoorde zin Pagina 6 van 12

7 Vb. het ging eerst vanzelf, maar naarmate de etappe vorderde vloeiden mijn krachten die namen steeds meer af. 3 De foutieve beknopte bijzin Je mag alleen een bijzin verkorten als het weggelaten onderwerp gelijk is aan het onderwerp in de hoofdzin. Vb. Vrolijk liedje zingend werden de aardappels geschild deze zin is fout, beter: Terwijl zij de aardappels schilde vloot ze vrolijk liedjes in de zin het woord terwijl toevoegen is meestal de beste oplossing. 4 Verkeerd geplaatst zinsdeel Dan verwijzen verwijswoorden naar andere woorden dan de bedoeling is. Vb. Zij gaven kleren aan de daklozen die ze op zolder hadden liggen deze zin is fout die verwijst ten onrechte naar de daklozen Fouten bij verbindingswoorden 1 grammaticaal onjuist het- woorden: verwijswoord het of zijn de- woorden: verwijswoord hij en zij, zij en haar 2 verwijswoord is onduidelijk In elke verwijswoord in een zin moet het antecedent duidelijk zijn. Geen antecedent: het is de bedoeling dat iedereen er morgen is. Hij zal er dan ook zijn. Antecedent blijft vaag: de natuur is er altijd zeer bijzonder. Het wordt veroorzaakt door Er zijn 2 antecedenten mogelijk: de meisjes van h5b speelden gelijk tegen de jongens van h5a. Zij baalden. Het antecedent staat te ver weg: Het nieuwe boek van Jessie James is uit. James schreef eerder drie romans en een verhalenbundel. Die waren alle zeer succesvol. Het heet Zwemmen om drie uur. 3 Het verwijswoord is mannelijk terwijl er ook naar meisjes/vrouwen wordt verwezen. Bijv. De jongere van tegenwoordig weet heel goed wat hij wil. Verbetering: De jongeren van tegenwoordig weten heel goed wat zij willen. 4 Er wordt een signaalwoord gebruikt maar vervolgens negeert de schrijver het signaal. Iemand gebruikt het woord dus, maar daarna komt geen conclusie meer. 5 Er wordt een dubbel signaal gegeven vb. De ziekte komt veel voor, zoals bijvoorbeeld bij paarden. Hoofdletter: Pagina 7 van 12

8 1 Als je een zin begint met een losse letter, schrijf je die losse letter niet als hoofdletter. De hoofdletter gaat dan naar de eerste letter van het vaste woord Vb. s Avonds gaat hij altijd op stap 2 Een getal aan het begin van een zin krijgt het eerst volgende woord geen hoofdletter Vb. 13 is een ongeluksgetal 3 Wat als heilig geldt, krijgt een hoofdletter Vb. Zij vindt God geweldig. Allah, Gij zijt groot 4 Aanduidingen van vorstelijke personen en staatshoofden krijgen een hoofdletter als het om de staatsrechtelijke functie Vb. Zij is de Koningin van Nederland 5 Het eerste voorvoegsel bij persoonsnamen krijgt een hoofdletter als er geen voornaam of voorletter aan voorafgaat Vb. mevrouw Van den Heuvel Mevrouw P. van den Heuvel 6 Het voorvoegsel van de naam die achter de naam van de partner komt te staan, krijgt een kleine letter Vb. mevrouw Jansen-van Rooijen 7 Afleidingen van aardrijkskundige namen krijgen een hoofdletter Vb. Duits, Engelstalig, de Nederlandse taal, de Zuid-Hollandse dorpen 8 Namen van feestdagen en tijdperken krijgen een hoofdlater, maar de afleidingen ervan niet. Vb. Koninginnedag, Koninginnedagfeest Pasen, paasvakantie Middeleeuwen, middeleeuws 9 Namen van culturele, maatschappelijke en godsdienstige stromingen krijgen een kleine letter Vb. beatgeneration, liberalisme, rooms-katholiek 10 Afkortingen van wetten en regelingen krijgen een hoofdletter Vb. WAO, CAO-overleg 11 Bij een afgekorte naam van een bedrijf, instatuut, enz. volg je de schrijfwijze die het bedrijf, instatuut, enz zelf aanhoudt Vb. NS, Benelux 12 Veelgebruikte afkortingen schrijven we meestal in kleine letters, zonder punten Vb. havo, lbo, vwo, tv, wc, bh, pc, cd-rom 13 Persoonsnamen die tot zaaknaam/soortnaam zijn geworden, krijgen een kleine letter Vb. colbert, brailleschrift 14 Aardrijkskundige namen die niet meer echt als aardrijkskundige naam fungeren, krijgen een kleine letter Vb.moezelwijn, cognac Komma 1 De algemene regel is een komma zetten op de plaats in een zin waar je tijdens het hardop lezen een adempauze neemt 2 Voor een uitbreidende bijvoeglijke bijzin komt wel een komma, maar voor een beperkende bijvoeglijke bijzin niet. Vb. vergelijking: Pagina 8 van 12

9 - De jongeren, die meegelopen hebben in de sponsorloop, krijgen een cd. In de voorbeeldzin staat dankzij de komma na jongeren - dat alle jongeren een cd krijgen. Als extra uitbreidende informatie wordt vermeld dat die jongeren allemaal meegelopen hebben in de sponsorloop - De jongeren die meegelopen hebben in de sponsorloop, krijgen een cd. In de voorbeeldzin staat dankzij de weggelaten komma na jongeren - dat alleen de jongeren die meegelopen hebben met de sponsorloop een cd krijgen. De weggelaten komma zorgt voor beperkende informatie 3 Zet een komma vóór of na een aanhef Vb. Hoe gaat het met je, Alex? Jongen, hoe gaat het met je? 4 Plaats een komma tussen de delen van opsomming Vb. Te koop: een snowboard, kniebeschermers, een buzzer, een zakfax en een konijnenhok 5 Zet een bijstelling tussen komma s. Een bijstelling is een soort bijvoeglijke bepaling Vb. Mevrouw Brussels, onze nieuwe lerares Nederland, fietst elke dag 20 kilometer van huis naar school 6 Plaats een komma tussen 2 werkwoorden die ieder bij een ander deelzin behoren Vb Als je me morgen rond een uur of elf belt, kan ik wel zeggen of ik meega. Hoewel het al laat was, kwam de dokter toch meteen 7 Bekijk per geval of je wel of niet een komma plaatst voor voegwoorden als want, maar, omdat en dat. Als de voegwoorden ergens in het begin van de zin staan, is een komma meestal niet gewenst. Staan ze wat naar achteren, dan kan het wel Vb. Ik weet dat zij gelijk heeft Ik weet het niet helemaal zeker, maar ik denk dat ze gelijk heeft Samenvattingstrategie 1 Verkennend lezen Je bekijkt: -titel -ondertitel -bronnen -lees de 1ste alinea helemaal -van elke volgende alinea lees je alleen de 1ste zin -lees de laatste alinea helemaal het vaststellen van: -onderwerp -tekstsoort -tekstdoel -hoofdvraag 2 Studerend lezen het bepalen van: -kern en functie per alinea Pagina 9 van 12

10 3 Kernzinnen eventueel aanvullen 4 Bepalen of alle kernzinnen noodzakelijk zijn 5 Controleren of de geselecteerde kernzinnen de hoofdgedachte weergeven 6 Herformuleren 7 Controleren spelling/interpunctie Tekstanalysestrategie 1 Verkennend lezen Je bekijkt: -titel -ondertitel -bronnen -lees de 1ste alinea helemaal -van elke volgende alinea lees je alleen de 1ste zin -lees de laatste alinea helemaal het vaststellen van: -onderwerp -tekstsoort -tekstdoel -hoofdvraag 2 Studerend lezen het bepalen van: -kern en functie per alinea 3 Lees de vragen grondig 4 Lees het tekstgedeelte waarnaar de vraag verwijst nauwkeurig door 5 Geef het antwoord - Bondigheid - Citeren of in eigen woorden formuleren Schrijfstrategie 1 Tekstdoel en tekstsoort bepalen 2 Inhoud bepalen 3 Structuur bepalen - Uiteenzettingsstructuur - Beschouwingsstructuur - Betoogstructuur 4 Formuleren 5 Aandacht voor de presentatie Standaard vragen bij een tekst Te gebruiken bij het verzamelen van informatie over een onderwerp: Wie? Wat? Pagina 10 van 12

11 Welke? Hoe? Waarom? Waartoe? Waardoor? Waarmee? Waar? Wanneer? Woordkeuzefouten Contaminatie Dat is een verhaspeling van woorden. Vb. Je denkt aan 2 woorden tegelijk edelsteen en diamant uiteindelijk zeg je: edelmant Congruentiefout Het vooropstaande zinsdeel wordt ten onrechte als onderwerp aangezien: Vb. De reizigers worden verzocht snel uit of over te stappen deze zin is fout, De reizigers is niet het onderwerp, dus is het wordt Pleonasme De betekenis van een woord wordt ineen ander woord herhaald: grote reus en ronde cirkel Tautologie De volledige betekenis van een woord wordt nogmaals in een ander woord uitgedrukt. Dit kan de zeggingskracht van een mededeling versterken, mits het goed toegepast wordt. Vb. Ik ben gedwongen u dit te moeten mededelen foute toegepast Dan/als -Na vergrotende trap: dan Zij is groter dan ik ben -Bij stellende trap: als Zij is even graat als ik ben Hen/hun -Als het om een meewerkend voorwerp gaat zonder voorzetsel gebruik dan: hun vb. Wij geven hun natuurlijk een nieuwe kans -Gebruik na een voorzetsel: hen vb. Wij geven aan hen natuurlijk een nieuwe kans -Als het om een lijdend voorwerp gaat, gebruik dan: hen vb. Ik zie hen (personen) Ik zie ze (dieren, dingen) Hun/mij - Hun is een meewerkend voorwerp Pagina 11 van 12

12 vb. Wij geven hun een cd cadeau -en nooit het onderwerp! vb. Hun hebben dat gedaan - Mij is ook nooit het onderwerp! Vb. Hij is groter dan mij het is: Hij is groter dan ik Jou/jouw Jou is een persoonlijk voornaamwoord Jouw is een bezittelijk voornaamwoord, je kan er een zelfstandig naamwoord achter zetten. Vb. Jouw boek Aan wie/waaraan Woorden als aan wie, met wie en voor wie gebruik je bij personen Woorden als waaraan, waarmee en waarvoor gebruik je bij dieren en dingen. Meeste/meesten, alle/allen, andere/anderen, enz Bij personen gebruiken we de vorm met n Let op: deze vorm gebruiken we alleen als er geen zelfstandig naamwoord achter staat Vb. De meeste mensen komen dan pas aan De meesten komen dan pas aan Bij dieren en dingen de vorm zonder n Dat/wat Dat verwijst altijd naar een onzijdig (het woorden) zelfstandig naamwoord. Vb. Het paard dat daar loopt Met wat verwijs je naar: -de hele zin vb. Ik heb boeken gekregen, wat ik erg leuk vind -iets onbepaalds Vb. Zij hebben alles wat ze maat wensen. -een overtreffende trap vb. Dat is het beste wat me de laatste tijd is overkomen als er tenminste geen zelfstandig naamwoord volgt vb. Dat is het beste boek dat ik ooit gelezen heb Pagina 12 van 12