Samenvatting Nederlands Module toets 3

Transcriptie

1 Samenvatting Nederlands Module toets 3 Samenvatting door een scholier 1794 woorden 7 april ,4 9 keer beoordeeld Vak Nederlands Nederlands module 3 toets Algemene tekstdoelen + algemeen tekstsoort Uiteenzetten/ uiteenzetting -doel: informatie geven -objectief (geen eigen mening geven) -feitelijke weergave (moet controleerbaar zijn) -kan ook instructie zijn Beschouwen/ beschouwing -subjectieve uiteenzetting -doel: aan het denken zetten, oordeel over het onderwerp krijgen -onderwerp vanuit verschillende standpunten bekijken -voor én tegen argumenten geven Overtuigen/ betoog -doel: overtuigen -argumenten voorgeven en tegen argumenten ontkrachten -men actieveren om wat te gaan doen -uiteindelijk een conclusie geven Enkelvoudige argumentatie: 1 argument Ik ben al 16, dus mag ik best zelf weten hoe laat ik thuis kom Meervoudige argumentatie: meer dan 1 argument Ik vind dat ik zelf mag weten hoe laat ik thuis kom. Iedereen uit de klas mag later blijven. En het zou toch gevaarlijk zijn als ik als enige eerder naar huis moet. Concrete tekstdoelen: een preciezer uitgewerkt algemeen tekstdoel Bijvoorbeeld: Onderwerp: stemhoogteverschillen Algemeen tekstdoel: uiteenzetten Concreet tekstdoel: laten zien waarom men bij jongen en bij meisjes niet over de baard in de keel krijgen spreekt Pagina 1 van 9

2 Concrete tekstsoorten: een uitgewerkt algemeen tekstsoort Bijvoorbeeld: Uiteenzetting kan uitgewerkt worden tot een nieuws bericht of een procedurebeschrijving Beschouwing tot een recensie of een achtergrondartikel Betoog tot een betogen opstel of debat Het bouwplan: een schets hoe je je tekst wil gaan indelen en daarin staat de hoofd vraag. Die formuleer je door het concrete tekstdoel in de vragende vorm te zetten Uiteenzettingsstructuur Inleiding: onderwerp/probleem introduceren waarover uitleg gegeven gaat worden Kern: uitleg/oplossing/bewijzen geven Slot: een constatering doen Beschouwingsstructuur Inleiding: onderwerp introduceren waarover een beschouwing zal volgen Kern: verschillende gezichtspunten over het onderwerp laten zien en de voor- en nadelen op een rijtje zetten Slot: conclusie geven Betoogstructuur Inleiding: mening/ stelling geven Kern: argumenten geven die de mening/ stelling ondersteunen en tegen argumenten ontkrachten Slot: conclusie of aansporing geven en wijzen op eventuele consequenties Tekstverbanden Verwijswoorden: dan verwijs je doormiddel van een woord (bv:hij) naar een ander woord. Bijv. Piet moet vaak nablijven. Hij vergeet zijn boeken vaak. Signaalwoorden: die geven een signaal dat er een verband is tussen bepaalde zinnen of delen van zinnen. Bijv. ik zoen je, maar wil eigenlijk niet. Inhoudswoorden: dat zijn woorden die de eigenlijke inhoud van de tekst bepalen Het kunnen werkwoorden, zelfstandige/ bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden zijn. Bijv. Volleybal is bij uitstek een teamsport. Je moet bij volleybal namelijk Onzichtbare verbindingen: dan hangen zinnen in een tekst samen zonder dat er een verbinding aan te wijzen is. Bijv. Tim is woedend. Kevin is niet komen opdagen. Tussen deze 2 zinnen zou je het woord omdat kunnen zetten. Verwijswoorden: verwijst altijd naar een ander woord of zinsdeel. Dat andere woord heet antecedent. Pagina 2 van 9

3 Een woord dat voor of in plaats van een zelfstandig naamwoord kan staan: Dit boek. Hij kwam niet Mijn oude huis Welke heb je geleend? aanwijzende voornaamwoorden: die, dit, deze, dat, gene persoonlijke voornaamwoorden: ik, jij, hij,mij, jou, hem, ze, het, de, een, enz bezittelijke voornaamwoorden: mijn, jouw, haar, zijn, enz. betrekkelijke voornaamwoorden: die, dat, wie, hetgeen, welk(e) eigen namen: Lotte, enz voornaamwoordelijke aanduidingen: waarmee (met wie), waarvan (van wie), enz Fouten bij verbindingswoorden 1 grammaticaal onjuist het- woorden: verwijswoord het of zijn de- woorden: verwijswoord hij en zij, zij en haar 2 verwijswoord is onduidelijk in elke verwijswoord in een zin moet het antecedent duidelijk zijn. Geen antecedent: het is de bedoeling dat iedereen er morgen is. Hij zal er dan ook zijn. Antecedent blijft vaag: de natuur is er altijd zeer bijzonder. Het wordt veroorzaakt door Er zijn 2 antecedenten mogelijk: de meisjes van h5b speelden gelijk tegen de jongens van h5a. Zij baalden. Het antecedent staat te ver weg: Het nieuwe boek van Jessie James is uit. James schreef eerder drie romans en een verhalenbundel. Die waren alle zeer succesvol. Het heet Zwemmen om drie uur. 3 Het verwijswoord is mannelijk terwijl er ook naar meisjes/vrouwen wordt verwezen. Bijv. De jongere van tegenwoordig weet heel goed wat hij wil. Verbetering: De jongeren van tegenwoordig weten heel goed wat zij willen. 4 Er wordt een signaalwoord gebruikt maar vervolgens negeert de schrijver het signaal. Iemand gebruikt het woord dus, maar daarna komt geen conclusie meer. 5 Er wordt een dubbel signaal gegeven bijv. De ziekte komt veel voor, zoals bijvoorbeeld bij paarden. Drogredenen: dan wordt een argumentatiemiddel verkeerd gebruikt. 1 Onjuist gebruikte reden, oorzaak of verklaring het aantal oogklachten is toegenomen nadat we nieuwe computer hebben gekregen. Dus er is iets mis met het beeldscherm. Pagina 3 van 9

4 Je kan ook zeggen dat beeldschermen in het algemeen slecht voor je ogen zijn en niet alleen van de nieuwe computers. nadat is vervangen daar omdat 2 Verkeerde vergelijking Ik vind het gevaarlijk om jou dat te laten doen. Kleine kinderen laat je ook niet alleen oversteken. 3 Generalisatie Dan maak je een conclusie op grond van 1 voorbeeld. Kijk, daar staat Eddy bij het fietsenhok. Dus de hele klas zal wel vrij zijn. 4 Autoriteitargumentatie Verwijzen naar een persoon die jij gezaghebbend vindt, maar dat hoeft niet voor de andere partij te gelden. Morgen wordt het slecht weer. Mijn opa, die het aan zijn likdoor kan voelen, heeft dat gezegd. Of als je jezelf als gezaghebbend persoon ziet: Waarom je om die tijd thuis moet zijn? Omdat ik het zeg! Meelopersmotief: je geeft dat niet 1 ander als gezaghebbend persoon, maar je zegt iedereen. Dat programma moet wel heel goed zijn, want het heeft de hoogste kijkcijfers. 5 Ontduiking van de bewijslast Je mag niet zeggen dat het gegeven argument onnodig is. Ik mag thuiskomen wanneer ik wil. Moet ik daar nog een reden voor geven soms? Het is bijna altijd zo dat iemand het bewijs gaat ontwijken als men met dit soort zinnen begint: Iedereen weet toch dat, het is toch zo dat 6 Cirkelredenering Je moet met je argument niet het standpunt herhalen Ik mag thuiskomen wanneer ik wil, omdat ik dat zelf mag bepalen. Je hebt nu alleen iets beweerd dat je moest bewijzen 7 Vaag taalgebruik Ik pas in mijn jas Mijn jas past in mijn tas Dus pas ik in mijn tas 8 Onzakelijke argumentatie Bij deze manier van argumenten geven wordt de aandacht bij van het onderwerp afgeleid. Het worden niet-zakelijke argumenten, maar juist gevoelsmatige argumenten. Het is niet belangrijk wíé iets gezegd heeft, maar juist wàt hij gezegd heeft. Iemand met zo n kapsel kan toch niets zinnigs te zeggen hebben. Het kan ook zijn dat degene die een standpunt naar voren brengt wordt gekritiseerd, omdat die gene de laatste is die daar wat over mag zeggen. Pagina 4 van 9

5 U zegt dat roken slecht is. Maar waarom rookt u dan zelf? Deze manier van argumenten geven gebruikt men om de tegenstander onderdruk te zetten. 9 De overdreven consequentie Dit is een drogreden die de consequentie van het standpunt overdrijft. Ik ben echt tegen alcoholgebruik op schoolfeesten. Als we dat toelaten, zijn onze leerlingen binnenkort verslaafd. 10 Vertekening van standpunt Als iemand zegt: de meeste feesten ontaarden in zuippartijen Als je dan 1 voorbeeld geeft dat het daar niet zo was om de spreker tegen te gaan dan ga je de fout in. Want de spreken heeft immers niet gezegd dat elk feest zo eindigt. Je maakt een fout wanneer je het standpunt van de ander overdrijft of vereenvoudigt. Gegevens verwerken Alfabetisch: ordenen op alfabet. Chronologische indeling: je brengt in je onderwerp een tijdsvolgorde aan van lang geleden naar minder lang geleden. Aardrijkskundige indeling: je ordent jet onderwerp via geologische principes. Bijv. mode Mode in Nederland, mode in China, enz. Functies van tekstdelen Aaneenschakeling Er staan bijvoorbeeld 2 kenmerken in een tekstdeel: En, ook, verder, bovendien, daarnaast, voorts, niet alleen maar ook, zowel als, noch noch, daar komt nog bij dat. Zodra er meer dan 2 elementen zijn dan is het een opsomming: Ten eerte, ten tweede, ten slotte. Tegenstelling Maar, echter, doch, toch, daarentegen, integendeel, evenwel, enerzijds anderzijds, desondanks, niettemin. Reden/argument Doordat, aangezien, omdat, immers, namelijk, derhalve. Oorzaak/gevolg Doordat, daardoor, hierdoor, omdat, het gevolg van, dit is te danken/wijten aan, dan ook, bijgevolg. Middel/doel Opdat, om, daartoe, door, met de bedoeling, waarmee, door middel van, middels, via, met (be)hulp van. Detaillering/toelichting Pagina 5 van 9

6 Eerst komt er een voorbeeld en later in de zin of tekst word een verklaring gegeven. Dat houdt in dat, dat wil zeggen, preciezer geformuleerd. Voorbeeld Bijvoorbeeld, ter illustratie, zo, zoals, stel, neem. Voorwaarde Er staat in een tekst iets vastgelegd en later worden de voorwaarden ervan getoond Als, indien, wanneer, mits. Bewijs Het bewijs is, dat bewijst. Toegeving (inperking/relativering) Een bewering wordt verbonden met een toegeving Hoewel, ofschoon, ondanks dat, weliswaar, tenzij Vergelijking Alsof, evenals, eveneens, op dezelfde wijze, hetzelfde is het geval, in vergelijking met, net als, vergelijk, (net) zoals. Samenvatting Samenvattend, kortom. Conclusie Dus, concluderend, de slotsom is, dat betekent. Stijlfiguren Alliteratie Woorden die met dezelfde medeklinker beginnen Dit huis is gunstig gelegen en goed gebouwd Assonantie Vorm van rijm waarbij de rijmende lettergrepen alleen de klinkers overeenkomen Alle misstappen zijn vergeten en vergeven Beeldspraak Een beer van een vent Climax Opsomming waarbij de delen steeds sterker worden Pagina 6 van 9

7 Herhaling Wij gaan nu langzaam, langzaam lopen Hyperbool Sterke overdrijving Ik zal je tot in de eeuwigheid dankbaar zijn als je dat voor me doet Ironie Spot waarbij de gegeven betekenis tegenovergesteld bedoelt wordt Goh wat ben jij toch weer slim zeg! Litotes Iets zeggen door het tegenovergestelde te ontkennen Dat cijfer viel me niet tegen Metafoor Vorm van beeldspraak waarbij het beeld wordt genoemd inplaats van het bedoelde Een zee van mensen Metonymia Vorm van beeldspraak die berust op iets anders dan een vergelijking De bemanning telde 20 koppen Paradox Uitspraak die tegenstrijdig lijkt, maar dat bij nadere beschouwing toch niet is Wie veel huiswerk maakt, houd veel tijd over Parallellisme Zinnen die op dezelfde manier zijn opgebouwd Gister heb ik het was een telegram verstuurt Vandaag heb ik - het was een telegram ontvangen Personificatie Vorm van beeldspraak waarbij een zaak wordt voorgesteld als een persoon Mijn tas heeft altijd neiging zoek te raken Retorische vraag Vraag waarmee het antwoord in feite al gegeven is Denk je nou echt dat ik gek ben? Sarcasme Vorm van spot die sterker en scherper is dan de ironie Pagina 7 van 9

8 Jij dacht het zeker weer beter te weten! Understatement Hier stel je een bepaald aspect minder erg of geringer voor dan het is Ja, voor dit proefwerk heb ik wel een kwartiertje voorbereiding nodig gehad Vergelijking Meest algemene vorm van beeldspraak Zijn ogen glansden als diepe bosvennen bij avondlicht Vooropplaatsing Het vooropplaatsen van zinsdelen die daar eigenlijk helemaal niet horen te staan Die fiets, heb je al gehoord hoe hij daar aan gekomen is? Woordspelling Woorden op een creatieve manier in verschillende betekenissen gebruikt Het leger moet leger Eerst de reisboeken, dan de reis boeken Zelfcorrectie Opzettelijk eerst wat anders zeggen en jezelf daarna verbeteren om de nadruk op de vergissing te leggen Dat is een grote boot, wat zeg ik, het is een enorme ding! Bijvoeglijk naamwoord Dat zegt iets over het zelfstandig naamwoord Het mooie huis Bijwoord Dat is een woord dat iets zegt over de hele zin of over een niet-zelfstandig naamwoord Tom slaapt waarschijnlijk nog niet Een heel goed verhaal Bijwoorden kennen geen verbuiging; ze hebben steeds dezelfde vorm Bijwoord Dat zegt iets over de zin of over het niet-zelfstandigenaamwoord Vb. David slaapt waarschijnlijk nog niet Een heel goed verhaal Bijwoorden kennen geen verbuiging, ze hebben steeds dezelfde vorm Belangrijkste bijwoorden: -plaats(daar,rechtsaf) -tijd(gisteren,hoelang) -wijze(zo,zachtjes) Pagina 8 van 9

9 Tussen - n Geen n 1 Als het eerste deel van de samenstelling verwijst naar een persoon of zaak die enig is in zijn soort. Koninginnedag, zonneschijn, maneschijn. 2 Als het eerste deel van de samenstelling een versterkende betekenis heet en het hele woord een bijvoeglijk naamwoord is. Reuzeleuk, boordevol 3 Als het eerste deel van de samenstelling een diernaam is en het tweede deel een plantkundige aanduiding. Paardebloem, duivekervel, vossebes. 4 en gewoon een aantal uitzonderingen ruggegraat, bolleboos, schattebout, paddestoel. Wel een tussen n Als het eerste deel van de samenstelling in het meervoud alleen met en wordt geschreven: Hondenhok, hondes bestaat niet Eikenboom, eikes bestaat niet Tussen s Ezelsbruggetje: Vervang het tweede deel door een ander woord dat niet met een sisklank begint. Als er dan toch een s tussen moet dan moet dat ook bij het oorspronkelijke woord Dubbelepunt Voor een opsomming, citaat, aankondiging en toelichting. Na een dubbelpunt krijg je een kleine letter behalve als: -het woord van zichzelf met een hoofdletter geschreven moet worden -er een citaat volgt Aanhalingstekens -als iemand iets zegt -niet als iemand iets denkt -als het iets bijzonders aangeeft -voor een citaat Pagina 9 van 9