Mijn pathologieverslag begrijpen

Transcriptie

1 Mijn pathologieverslag begrijpen

2 Deze brochure bevat zeker niet alle gedetailleerde informatie over uw pathologieverslag. We geven u vooral de belangrijkste en juiste informatie mee over de resultaten van uw pathologieverslag. 2 Wat vindt u in deze brochure? 1. Wat is een pathologieverslag? Mijn vragen durven stellen Het team van de borstkliniek UZ Gent staat steeds voor u klaar. Ook uw huisarts speelt een belangrijke rol, hij kan u ook verdere informatie geven over uw resultaten. Blijf niet met uw vragen zitten stel ze gerust!

3 1. Wat is een pathologieverslag? Om u een veilige en volledige behandeling te kunnen voorstellen, moeten we de resultaten van alle onderzoeken afwachten. U heeft reeds voor de operatie of de behandeling een reeks onderzoeken gehad om het stadium van de ziekte te bepalen. 3 Een laatste heel belangrijk onderzoek is het pathologisch onderzoek. Met de informatie uit het pathologieverslag legt het multidisciplinair team van artsen een ideaal behandelingsplan voor u vast. Het is de anatoom patholoog die het pathologieverslag opmaakt aan de hand van het microscopisch onderzocht weefselmateriaal. U kan deze resultaten op twee momenten verwachten: na het nemen van de biopsie na de operatie Wachten duurt lang Wachten is best lastig! U en uw familie wachten gespannen op het resultaat van het pathologisch onderzoek. U leeft in onzekerheid en u wilt weten wat er allemaal precies aan de hand is. Welke nabehandeling u te wachten staat en hoe alles verder zal verlopen. Maar misschien wilt u het net allemaal liever niet horen of weten. Geef dus gerust aan welke informatie u wenst te krijgen. Sommige testen duren langer dan andere maar over het algemeen zijn alle resultaten binnen de 2 weken gekend. U krijgt een afspraak bij uw arts van zodra de resultaten gekend zijn. De arts zal de resultaten met u bespreken en het behandelingsplan voorstellen. Aarzel niet om uw vragen te stellen. De borstverpleegkundige legt het pathologieverslag graag nog eens uit voor u en is steeds bereid om uw vragen te beantwoorden.

4 Het stadium van de borstkanker Om het stadium van uw borstkanker te kunnen bepalen, moeten we volgende zaken kennen: de grootte van de tumor de specifieke kenmerken van de borstkanker of er kwaadaardige cellen aanwezig zijn in de lymfeklieren en of de kanker uitgezaaid is Wat staat er allemaal in mijn pathologieverslag? Zo n verslag bevat heel wat resultaten van onderzoeken, een opsomming: Klinische gegevens, dit wel zeggen hoe het knobbeltje in de borst ontdekt is. De bevindingen van de arts bij het eerste onderzoek. De resultaten van de onderzoeken: echo lever, foto van de longen en botscan. Een macroscopische beschrijving van de resectie (= hoe ziet de resectie eruit met het blote oog). Een microscopische beschrijving van de tumor (= hoe ziet de tumor eruit onder de microscoop). Het besluit van het microscopisch onderzoek. Dit beschrijft meerdere factoren die het verloop en de behandeling van de tumor bepalen. Het stadium van de borstkanker. Het behandelplan dat voorgesteld wordt (operatie en nabehandeling).

5 De microscopische beschrijving van de borstkanker Soort borstkanker In situ carcinomen In situ carcinomen zijn tumoren die letterlijk ter plaatse blijven in de melkgang en die niet in het omgevende borstweefsel infiltreren. Het is een voorstadium van kanker en kan zich dus niet verspreiden naar de lymfeklieren in de oksel of naar andere lichaamsdelen. Er zijn twee vormen van in situ carcinoom: het ductaal carcinoom in situ (DCIS) en het lobulair carcinoom in situ (LCIS). Het ductaal carcinoom in situ gedraagt zich vaker agressiever dan het lobulair carcinoom in situ. Aan een ductaal carcinoom in situ wordt ook een differentiatiegraad toegekend (zie verder). 5 Invasieve carcinomen Dit zijn tumoren die ontstaan in de melkgangen en die dan doorgroeien in het omringende normale borstweefsel. Het zijn dus infiltrerende of invasieve tumoren. De twee meest voorkomende types zijn het invasief ductaal carcinoom en het invasief lobulair carcinoom. Daarnaast bestaan ook meer zeldzame types van invasief carcinoom. De differentiatiegraad van borstkanker De kankercellen worden met gezonde borstcellen vergeleken en op basis daarvan wordt een gradatie toegekend. Er wordt dus nagegaan in hoeverre de kwaadaardige cellen afwijken van de gezonde cellen in het borstweefsel. Dit wordt toegepast bij zowel de infiltrerende kankers als de voorstadia (in situ carcinoom).

6 Goed gedifferentieerd of graad 1: de kankercellen lijken nog sterk op de gezonde cellen en groeien in het algemeen langzaam. Matig gedifferentieerd of graad 2: de kankercellen lijken minder op de gezonde cellen en groeien meestal sneller. 6 Weinig gedifferentieerd of graad 3: de kankercellen hebben een ongebruikelijke vorm en plakken aan elkaar. Ze vertonen haast geen gelijkenis meer met de gezonde borstcellen en groeien meestal sneller dan gezonde cellen. De grootte van de tumor Artsen meten de tumor in centimeters. De tumorgrootte is één van de factoren waar de behandelende arts rekening mee houdt om het stadium van de kanker vast te stellen. De grootte is belangrijk maar zegt niet alles. Een grote tumor kan bijvoorbeeld uit traag groeiende cellen bestaan. Grootte van de tumor = De snijranden van de verwijderde tumor Bij de wegname van de tumor uit de borst neemt de chirurg steeds een extra rand (marge) van het gezonde borstweefsel weg. Dit noemen we de snijrand. Het gezonde weefsel rond de tumor wordt grondig onderzocht om vast te stellen of echt alle kankercellen zijn verwijderd. Eveneens wordt bepaald tot hoever van de snijranden er kankercellen worden aangetroffen. Dit is belangrijk om te weten of de tumor helemaal weggenomen is. Gezonde cellen Snijrand Tumor -cellen Oncologie/0076

7 Een positieve snijrand betekent dat de kankercellen reiken tot aan de buitenkant van de snijrand. In dit geval volgt een tweede ingreep, zoals bijvoorbeeld het wegnemen van een bijkomend stukje van het borstweefsel (= een bijkomende resectie) of een borstamputatie. Een negatieve snijrand betekent dat er zich geen kankercellen aan de buitenkant van de snijranden bevinden. 7 Negatieve snijranden = de tumor werd volledig verwijderd Positieve snijranden = t.h.v. de snijranden bevinden zich nog kwaadaardige cellen. Dit betekent dat een tweede operatie nodig is waarbij nog een deel van het borstweefsel weggenomen wordt. In sommige gevallen kan er ook geopteerd worden voor een borstamputatie, eventueel gecombineerd met een reconstructie. De verwijderde lymfeklieren Het wel of niet aanwezig zijn van kankercellen in de lymfeklieren van de oksel is een belangrijke factor voor het bepalen van de nabehandeling. Uitzaaiingen in de lymfeklieren kunnen we vaststellen met behulp van de sentinelprocedure (= het verwijderen van de schildwachtklier). Als de lymfeklieren vrij van kankercellen zijn noemen we het resultaat negatief. In dit geval volgt er geen verdere operatie. Als de lymfeklieren wel kankercellen bevatten, noemen we het resultaat positief. In dit geval is het belangrijk om de resterende lymfeklieren in de oksel te verwijderen, ook wel een okseluitruiming of een axillacurage genoemd. Aantal verwijderde sentinelklieren: Geen aantasting van de sentinelklier geen operatie Aantasting van de sentinelklier bijkomende okseluitruiming Totaal aantal verwijderde lymfeklieren: Aantal aangetaste lymfeklieren:

8 Zijn er kankercellen aanwezig in de lymfebanen of bloedvaten? De tumor in de borst is omringd door een netwerk van kleine lymfebanen en bloedvaten. Bij een invasieve of infiltrerende tumor kunnen kwaadaardige cellen hun weg vinden naar deze kleine lymfebanen of bloedvaten. Als dit zo is, spreekt men van lymfatische en/of vasculaire invasie. In dit geval wordt meestal gekozen voor een aanvullende behandeling. Dit betekent echter niet dat er altijd kwaadaardige cellen aanwezig zijn in de lymfeklieren. 8 Geen lymfatische en/of vasculaire invasie Wel lymfatische en/of vasculaire invasie De aanwezigheid van hormoonreceptoren Normaal borstklierweefsel heeft geslachtshormonen nodig om te kunnen groeien en te functioneren. Deze eigenschap kan in borstkanker voor kortere of langere tijd behouden blijven. De groei van borstkanker kan dan onder invloed van deze hormonen plaatsvinden. Omgekeerd kan het blokkeren van deze hormonen leiden tot groeistilstand en zelfs het afsterven van de kankercellen. Als de kankercellen de hormoonreceptor bezitten (oestrogeen of progesteron) zijn ze hormoongevoelig. Dit betekent dat de borstkanker kan behandeld worden met tabletten die de hormonen weghouden van de receptoren of met tabletten die de hoeveelheid hormonen in het lichaam verlagen. De tumor wordt ER-positief (oestrogeenreceptor) genoemd als hij receptoren heeft voor het hormoon oestrogeen. De tumor wordt PR-positief (progesteronreceptor) genoemd als hij receptoren heeft voor het hormoon progesteron. Borstkankercellen die deze receptoren niet hebben zijn receptor negatief. Hormoongevoelig Niet hormoongevoelig

9 De aanwezigheid van HER-2 HER-2 overexpressie betekent dat het eiwit HER-2 (een groeistimulerende factor) in grotere mate dan normaal aanwezig is op de kankercellen. Het HER-2 wordt ook nog het neu-oncogen genoemd. Dit komt voor bij ongeveer 20% van de tumoren. Het tumorweefsel wordt hier bij de diagnose op getest. Als de kankercellen dit eiwit bevatten, komt u in aanmerking voor een extra therapie, namelijk de toediening van Trastuzumab (Herceptine ) gedurende 1 jaar. 9 Aanwezigheid HER-2 receptor Geen aanwezigheid van HER-2 receptor De proliferatiemerker Ki67 Het Ki67-eiwit is een proliferatiemerker. Dat wil zeggen dat het een idee geeft over hoe snel de tumor groeit. Dit eiwit wordt ook bepaald bij elke invasieve tumor. Een hoge Ki67-waarde betekent dus een sneller groeiende tumor. Dit kan belangrijk zijn bij de keuze van de behandeling van de tumor.

10 3. Mijn vragen durven stellen Veel mensen willen weten waar ze aan toe zijn, anderen ook weer niet. U bepaalt het tempo en wat u wenst te weten. Als u de resultaten van de onderzoeken niet begrijpt, vraag dan gerust uitleg aan uw arts of verpleegkundige. Het is belangrijk dat u begrijpt waarom er voor u een bepaalde behandeling voorgesteld wordt. Het is een periode waarin u belangrijke beslissingen moet nemen. 10 Het kan zijn dat u twijfelt over wat men u vertelt of voorstelt. Het is steeds mogelijk om een tweede advies te vragen aan een andere specialist. U hoeft zich niet te schamen als u dit wil doen. Verantwoordelijke uitgever: Borstkliniek UZ Gent. November Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de borstkliniek UZ Gent. Oncologie/0077