Werkstuk Verzorging Kanker

Transcriptie

1 Werkstuk Verzorging Kanker Werkstuk door een scholier 4090 woorden 23 maart ,2 119 keer beoordeeld Vak Verzorging Ik heb voor het onderwerp borstkanker gekozen omdat ik veel mensen ken die dit hebben gehad of eraan zijn overleden. Dat is de grootse reden waarom ik meer over dit onderwerp te weten wil komen zodat ik kan begrijpen wat er met hen is gebeurt en wat ze hebben moeten doorstaan. Inleiding Jaarlijks krijgen bijna vrouwen de diagnose borstkanker te horen. Daarmee is borstkanker in Nederland de meest voorkomende soort kanker bij vrouwen. Borstkanker kan op alle leeftijden voorkomen, maar de meeste vrouwen zijn ouder dan 45 jaar. Inhoud 1. titel pagina 2. inhoudsopgaven 3. wat is borstkanker/ kanker 4. soorten borstkanker 5. opbouw van de borst 6. de symptomen van borstkanker 7. oorzaken en risico s van borstkanker 8. borstkanker bij mannen 9. genezen 10. terugkeer en uitzaaiingen 13. nawoord/ mening 12. bronnen 1. wat is borstkanker? Kanker Onder kanker verstaan we een hele groep met elkaar soorten zieketen die sterk op elkaar lijken. Bij elke vorm van kanker is er sprake van cellen die zich ten koste van gezonden cellen voortplanten en van abnormale cellen die zich ook nog kunnen verplaatsen in het lichaam. Pagina 1 van 12

2 Normale lichaamscellen groeien, delen en sterven af op een goed georganiseerde manier. Nieuwe cellen worden alleen aangemaakt om afgestorven cellen te vervangen. Kankercellen trekken zich evenwel niets aan van deze regel: ze blijven zich delen waardoor er al snel veel meer cellen ontstaan dan er verdwijnen, er ontstaat een gezwel (tumor). Ook kunnen de cellen in het gezwel het normale weefsel binnendringen en vernietigen. Daarom noemt men deze cellen "kwaadaardig". Soms komen cellen los van het gezwel waarin ze zijn ontstaan. Ze komen dan terecht in de bloedsomloop of in de lymfvaten en worden meegevoerd naar andere plaatsen in het lichaam. Daar kunnen ze zich innestelen en gewoon verder gaan met zich te delen. Ze vormen dus een nieuw gezwel ergens anders in het lichaam. Dit noemt men uitzaaiingen of metastasen. Kanker dat zich heeft uitgezaaid, blijft een kanker van de plaats waar de ziekte is ontstaan. Borstkanker die zich heeft uitgezaaid naar de longen wordt geen longkanker, maar blijft borstkanker. Want de cellen blijven nog steeds de meeste kenmerken van borstcellen bewaren. Niet alle kanker gezwellen zijn kwaadaardig. Goedaardige tumoren verspreiden zich niet in het lichaam en zijn dus beter te behandelen minder gevaarlijk voor het lichaam. Borstkanker Borstkanker is een kwaadaardig gezwel dat ontstaat uit het klierweefsel van de borst. Deze ziekte komt in westerse landen bij ongeveer één op de dertien vrouwen voor. Als borstkanker op tijd wordt ontdekt, kan het goed worden behandeld. Desondanks vormt deze ziekte op dit moment de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen. Het kwaadaardige gezwel beperkt zich niet altijd tot de borst, maar kan zich ook uitzaaien. De lymfeklieren in de oksel zijn hierbij meestal het eerst aangedaan. In geval van uitzaaiingen is borstkanker moeilijker te genezen. v2. Soorten borstkanker Borstkanker begint meestal in de cellen van de melkgangen (ductale kanker) of in de melkklieren (lobulaire kanker). Daarnaast bestaan er nog een aantal andere zeldzame vormen van borstkanker; Ductaal carcinoma in situ (DCIS) Lobulair carcinoma in situ (LCIS) Invasief ductaal carcinoom Medullair carcinoom Mucineus of colloïd carcinoom Tubulair carcinoom Invasief lobulair carcinoom Ziekte van Paget Phyllodes tumor (of het "cystosarcoma phyllodes") Ductaal carcinoma in situ (DCIS) Ductaal carcinoma in situ (DCIS) is een kanker in een heel vroeg stadium die ontstaat in een melkgang. Het is niet-invasief, wat dus betekent dat het nog niet buiten de grenzen van de melkgang, waarin het is Pagina 2 van 12

3 ontstaan, is gegroeid. Het kan zich dus ook niet hebben verspreid naar de lymfknopen in de oksel of naar andere delen van het lichaam. Er bestaan verschillende types van DCIS. Als ze niet worden verwijderd, zullen sommige zich ontwikkelen tot een invasief carcinoom, andere zullen nooit naar dit stadium groeien. Ductaal carcinoma in situ is zeer goed te genezen. microscopisch beeld van DCIS [plaatje0] Lobulair carcinoma in situ (LCIS) Lobulair carcinoma in situ (LCIS) is een niet-invasief gezwel dat ontstaat in een melkklier en (nog) niet buiten de grenzen ervan groeit. Men gaat ervan uit dat LCIS een waarschuwing is voor een verhoogd kankerrisico. Vrouwen die LCIS hebben (gehad), hebben ongeveer 1% kans per jaar dat ze borstkanker ontwikkelen. Deze borstkanker kan zowel een invasief ductaal als een invasief lobulair carcinoom zijn. microscopisch beeld van LCIS [plaatje1] Invasief ductaal carcinoom In verder gevorderde stadia, groeien borstkankercellen buiten de grenzen van de melkgangen of melkklieren en beginnen het omliggende weefsel binnen te dringen. Vanaf dat ogenblik wordt de kanker "invasief" of "infiltrerend". Het invasief ductaal carcinoom (ook bekend als infiltrerend ductaal carcinoom) is de meest voorkomende vorm van borstkanker. Meer dan de helft van alle borstkankers behoren tot dit type. Het invasief ductaal carcinoom voelt aan als een harde knobbel (bijna zoals een steen). Het heeft de neiging uit te zaaien naar de lymfknopen in de oksel en heeft de gevaarlijkste van alle types ductale carcinomen. microscopisch beeld van een invasief ductaal [plaatje2] Medullair carcinoom Dit type van invasief ductaal carcinoom ziet er op het eerste gezicht mooi begrensd uit, maar verspreidt zich soms naar de lymfknopen. Gezwellen van dit type kunnen groot worden, maar ze hebben een betere prognose dan het invasief ductaal carcinoom. Ongeveer 5 tot 7% van alle borstkankers behoren tot dit type. Mucineus of colloïd carcinoom Dit type van invasief ductaal carcinoom bestaat uit een gelatineachtig gezwel. Het gezwel groeit langzaam, maar kan op termijn zeer groot worden. Deze vorm van borstkanker heeft een zeer goede prognose. Ongeveer 3% van de borstkankers behoren tot dit type. Pagina 3 van 12

4 Tubulair carcinoom Dit type van kanker produceert zeer veel kleine klieren en buisjes die sterk gelijken op de normale melkklieren en melkgangen. Deze kanker zaait zich zelden uit naar de lymfknopen in de oksel en heeft een zeer goede prognose. Invasief lobulair carcinoom Deze kanker ontstaat aan de uiteinden van de melkgangen of in de melkklieren. Ze veroorzaken eerder een algemene zwelling van de borst dan een knobbel. Ongeveer 5 tot 10% van alle borstkankers zijn van dit type. De prognose van deze vorm van borstkanker is iets beter dan die voor invasieve ductale carcinomen. Ziekte van Paget Dit is een zeer zeldzame vorm van borstkanker (ongeveer 1% van alle gevallen). Het verschijnt als een jeukende huiduitslag rond de tepel en de tepelhof, die soms gepaard gaat met vocht- of bloedverlies uit de tepel. De opperhuid van de tepel bevat dan veel tumorcellen. De verandering aan de tepel worden in 50 tot 60% van de gevallen veroorzaakt door een onderliggend gezwel in de borst. De prognose van deze vorm is dezelfde als die voor het type tumor dat zich in de borst bevindt. Als er geen onderliggende tumor wordt gevonden, is de prognose gunstig. Phyllodes tumor (of het "cystosarcoma phyllodes") Cystosarcoma phyllodes krijgt sneller de naam phyllodes tumor omdat het geen kwaadaardige tumor is. De Phyllodes tumor is een zeldzame tumor van de borst en maakt minder dan 1% uit van het totaal aantal tumoren van de borstklier. Ze worden vooral beschreven bij vrouwen en komen zelden tot nooit voor bij mannen. Er bestaan zowel goedaardige als kwaadaardige tumoren hiervan. De kwaadaardige tumor (20% van het totaal) levert, geschat, 2 per 1 miljoen vrouwen per jaar. De gemiddelde leeftijd van de patiënt bij diagnose is 45 jaar terwijl bij Aziatische vrouwen de leeftijdsgrens duidelijk jonger ligt. Het jongste geval dat bekend is was bij een meisje van 9,5 jaar oud. Meestal hebben deze tumoren een vrij grote omvang, gemiddeld een diameter van 5 cm. Uitzaaiing doet zich zelden voor bij de phyllodes tumor (minder dan 5%). Als het dan toch is uitgezaaid gaat het om uitzaaiingen naar de longen (ongeveer 20%). 2. opbouw van de borst Ontwikkeling van de borst Borstweefsel begint zich te ontwikkelen nog voor een baby wordt geboren. De groei ervan wordt gecontroleerd door bepaalde hormonen. Kleine kinderen produceren kleine hoeveelheden van deze hormonen en de borst groeit dan ook traag. Bij meisjes neemt de hormoonproductie toe naarmate ze ouder worden en de borst begint zich onder hun invloed te ontwikkelen. Pagina 4 van 12

5 Tijdens de puberteit, als meisjes beginnen te menstrueren, worden er grotere hoeveelheden hormonen geproduceerd in maandelijkse cycli, vooral oestrogeen en progesteron. Tijdens de zwangerschap bereikt de borst zijn uiteindelijke staat, die ervoor zorgt dat er melkproductie kan plaatsvinden. De borst blijft in deze staat tot de overgang. Vanaf dan produceren de eierstokken steeds minder hormonen, waardoor de borsten - die niet langer worden gestimuleerd door de hormoonproductie - kleiner en minder dik worden. Normale structuur van de borst De borst van een vrouw is hoofdzakelijk opgebouwd uit: melkklieren (lobuli); melkgangen (ducti) die de melkkieren en de tepel met elkaar verbinden; vet- en bindweefsel dat de melkklieren en -gangen omringt; bloedvaten; lymfvaten. Lymfevaten Lymfvaten zijn zoals bloedvaten, maar ze vervoeren lymfe in de plaats van bloed. Lymfe is een heldere vloeistof die immuuncellen bevat en weefselafval dat afkomstig is van geïnfecteerde plaatsen in het lichaam. De meeste lymfvaten van de borst leiden naar de lymfknopen die zich in de oksel bevinden. Lymfknopen (vaak lymfklieren genoemd) zijn kleine boonvormige verzamelingen van immuuncellen die erg belangrijk zijn bij het bestrijden van infecties. Sommige kwaadaardige cellen hebben het vermogen binnen te dringen in lymfvaten. Als ze dat doen, worden ze met de lymfe meegevoerd naar de lymfknopen. Daar kunnen ze dan weer beginnen groeien en een zwelling van de lymfknopen veroorzaken. Als de borstkankercellen erin geslaagd zijn om in de lymfknopen te groeien, is de kans dat ze ook al naar andere organen zijn verspreid groter. Voor het bepalen van de beste behandelingswijze is het van belang te weten of de borstkankercellen de lymfknopen in de oksel hebben aangetast. De borst wordt verdeeld in kwadranten. Hieronder ziet u een schema van de verdeling van borstkankergevallen over de vier kwadranten. 3. symptomen Verschijnselen Het belangrijkste verschijnsel bij borstkanker is een knobbeltje in de borst. Maar er zijn ook anderen symptomen die kunnen duiden op borstkanker. De volgende symptomen moeten zo snel mogelijk aan een arts worden gemeld: een knobbel in of ongewone zwelling van de borst; een knobbel of ongewone zwelling onder de oksel; ongewone veranderingen aan de tepel: schilfering; Pagina 5 van 12

6 intrekking; verdikking; afscheiding van bloed of ander vocht; intrekkingen (kuiltjes) of plooien in de huid van de borst; erytheem (vlekkerige, rode huiduitslag) op de borst; pijn in de borst. Borstkanker gaat meestal niet gepaard met pijn, het is dus belangrijk naar een arts te stappen als de borst een of meer van bovenvermelde symptomen vertoont, zonder daarbij pijn te hebben. 4. oorzaken en risico's Soms lees je dat het risico dat een vrouw borstkanker ontwikkelt ongeveer een op acht is. Dit klopt niet helemaal. Het cijfer zou kloppen zijn als elke vrouw 85 jaar oud werd. Maar de gemiddelde leeftijd van een vrouw is niet zo hoog. Daaruit is de conclusie getrokken dat het gemiddelde risico om borstkanker te ontwikkelen ongeveer 9 tot 10% is. Dit betekent dus dat per 100 vrouwen er 10 borstkanker zullen ontwikkelen. Onbeïnvloedbare risicofactoren - geslacht Bij borstkanker is het feit een vrouw te zijn, een risicofactor is. Borstkanker komt ook voor bij mannen, maar de kans dat de ziekte zich bij vrouwen voordoet, is bij ongeveer 150 keer meer. - leeftijd De kans op het krijgen van borstkanker neemt toe met de leeftijd. Ongeveer 77% van de vrouwen met borstkanker zijn ouder dan 50. Vrouwen tussen 20 en 29 maken slechts 0,3% van alle borstkankerpatiënten uit. Leeftijd Aantal gevallen per per per per per per 38 < > 1 per 12 -Erfelijkheid Borstkanker wordt in 5 tot 10 procent van de gevallen door een erfelijke aanleg veroorzaakt. De erfelijke borstkanker onderscheidt zich van gewone borstkanker doordat de ziekte op jongere leeftijd en vaker in beide borsten voorkomt. Bovendien hebben vrouwen met een erfelijke borstkanker meer kans op eierstokkanker. Wanneer borstkanker met deze kenmerken in een familie bij meerdere vrouwen voorkomt, bijvoorbeeld bij Pagina 6 van 12

7 twee zussen of bij oma- moeder- dochter dan is het zinvol met een arts te bespreken of erfelijkheidsonderzoek meer duidelijkheid kan verschaffen. Dit moet dan gebeuren bij een Klinisch Genetisch Centrum of via een Polikliniek Erfelijke Tumoren. Beïnvloedbare risicofactoren - leeftijd bij eerste zwangerschap Vrouwen zonder kinderen of vrouwen die voor het eerst zwanger worden na de leeftijd van 30, hebben een klein verhoogd risico op het ontwikkelen van borstkanker. - Oestrogeen(=hormoon dat de periodieke verandering bij het vrouwelijk geslacht veroorzaakt)- inname na de overgang. Oestrogeenvervangende therapie verhindert de normale afname van het oestrogeengehalte tijdens de overgang. Daarom heeft een jaar van oestrogeen- inname na de menopauze het effect van een jaar uitstel van de overgang. - alcoholgebruik Van alcohol is bekend dat het, het oestrogeengehalte tijdens langere periodes hoog kan houden. Dit verklaart waarom vrouwen die veel alcohol verbruiken een hoger risico op borstkanker lopen. Vergeleken bij niet-drinkers, hebben vrouwen die één alcoholische drank per dag gebruiken een kleine verhoging van het risico, diegenen die dagelijks 2 tot 5 alcoholische dranken verbruiken, hebben ongeveer 1,5 maal meer kans op borstkanker. - zwaarlijvigheid Vetcellen produceren oestrogeen. Vrouwen met veel vet hebben meer oestrogeen in hun bloed en in vette weefsels, zoals de borsten. Daardoor hebben ze dus ook een verhoogde kans op borstkanker. 5. borstkanker bij mannen Borstkanker is bij mannen erg zeldzaam. Minder dan één procent van alle borstkankergevallen doen zich voor bij mannen. De verhouding is: 150 vrouwen tegenover 1 man. Als men alle kwaadaardige aandoeningen bekijkt waardoor mannen worden getroffen, gaat het minder dan 1 maal op 100 om borstkanker. Omdat het zo zeldzaam is, is borstkanker bij mannen een weinig bestudeerd fenomeen. Sinds 1991 is er een scherpe toename in het aantal gevallen van mannen met borstkanker gekomen, om redenen die men nog niet echt heeft kunnen ontdekken. Ook bij vrouwen stijgt het aantal gevallen, maar daar is de toename eerder geleidelijk. De gemiddelde leeftijd van diagnose bij de man is 63 jaar, 10 jaar ouder dan de gemiddelde leeftijd bij diagnose van de vrouw. Opvallend is dat er bij vrouwen een "versnelling" is van het voorkomen van borstkanker in de jaren voorafgaand aan de overgang: vanaf 38 jaar is er een zeker "overtal" aan borstkanker dat dan weer verdwijnt vanaf ongeveer 50 jaar. Men beschrijft dit als een toename vlak voor de overgang. Bij de man stelt men dit niet vast omdat er niet zoiets als een overgang bestaat. Borstkanker Pagina 7 van 12

8 bij een jonge man is extreem zeldzaam. Symptomen van borstkanker bij de man Meestal bevindt de tumor zich in de buurt van de tepel(hof), omdat daar het meeste borstweefsel geconcentreerd is. De volgende symptomen worden meestal vastgesteld: een gezwel (bij 70 tot 90% van de patiënten); afscheiding uit de tepel (een vroeg symptoom bij 80% van de patiënten). Vooral afscheiding van bloed is een teken aan de wand en moet onmiddellijk worden onderzocht; afwijkingen aan de tepel of de tepelhof, zoals de tepel die zich terugtrekt of verzwering van de huid (bij ongeveer 20% van de patiënten). Omdat mannen kleine borsten hebben, zou men verwachten dat borstkanker bij hen altijd vroeg wordt vastgesteld. En toch is het tegendeel waar. Een verklaring hiervoor is precies de kleine omvang van de mannenborst. Omdat er zo weinig borstweefsel is, ligt een tumor sowieso kort bij het omliggende weefsel: de huid erboven of de borstkas eronder. Daardoor kunnen tumorcellen sneller het omliggende weefsel beginnen aantasten. Veel mensen zijn zich niet bewust van het feit dat borstkanker bij mannen kan voorkomen. De mannenborst wordt dan ook bijna nooit onderzocht, niet door de mannen zelf, en niet door hun behandelende artsen. Onderzoek heeft ook uitgewezen dat mannen de neiging hebben om tekenen van borstkanker bij zichzelf te negeren en bezoek aan een dokter liefst zolang mogelijk uitstellen. Voor heel wat mannen is het psychologisch een zeer zware dobber om een "onmannelijke" ziekte als borstkanker bij zichzelf te dragen. Soorten borstkanker Mannen kunnen dezelfde soorten borstkanker krijgen als vrouwen. Ook bij mannen is het invasief ductaal carcinoom de meest voorkomende soort borstkanker. Lobulaire carcinomen komen bij mannen zeer weinig voor. Dit is normaal, aangezien in de normale mannenborst geen melkgangen of -klieren aanwezig zijn. Behandeling De behandeling is bij mannen bijna altijd hetzelfde. Alleen is bij een man een borstsparende operatie niet nodig omdat een man een erg kleine omvang van de borst heeft. v6. genezen Chirugie Er zijn veel middelen om borstkanker te verwijderen en te genezen. Eén behandeling is vaan niet genoeg. Meestal is er eerst een chirurgische ingreep die het gezwel uit de borst verwijderd. Hiervoor zijn er 2 mogelijkheden: De tumor wordt verwijderd, met een gedeelte van het omliggende gezonde borstweefsel. De chirurg Pagina 8 van 12

9 verwijdert een gedeelte van het omliggende weefsel om er zo zeker mogelijk van te zijn dat alle kwaadaardige cellen die zich reeds rond het gezwel bevinden mee worden verwijderd. mastectomietechnieken Deze vorm van operatie wordt een borstsparende operatie of ook nog partiële mastectomie of lumpectomie of tumorectomie genoemd. De hele borst wordt verwijderd. Deze vorm van operatie noemt men een mastectomie. De mastectomietechnieken van tegenwoordig is veel beter en behoud de vorming van het lichaam zover mogelijk is, bij deze nieuwe manier is het ook makkelijke om op een cosmetische reconstructie een nieuwe borst te plaatsen Radiotherapie Radiotherapie of bestraling is een efficiënte behandelingstechniek voor vele soorten kanker in bijna elk deel van het lichaam. Bij de helft van alle kankerpatiënten maakt radiotherapie deel uit van de behandeling en het aantal patiënten dat (in bepaalde gevallen enkel) met radiotherapie wordt genezen, stijgt elke dag. Radiotherapie wordt ook toegepast in combinatie met andere therapieën zoals een chirurgisch ingrijpen of chemotherapie. Een aantal toepassingen van radiotherapie zijn: Radiotherapie toegediend vóór chirurgie om de tumor te verkleinen. Radiotherapie toegediend na chirurgie om eventueel achtergebleven kwaadaardige cellen te vernietigen. Radiotherapie al dan niet in combinatie met chemotherapie om de kanker te vernietigen. Radiotherapie gebruiken bij mensen die niet meer kunnen genzen mar om de levensduur iets te verlengen door het gezwel kleiner te maken. Bij radiotherapie wordt gebruik gemaakt van radioactieve energie die in de vorm van een stralenbundel (te vergelijken met een lichtbundel) precies op de plaats van het gezwel of de plaats waar het gezwel zich bevond, wordt gericht. Deze stralenbundel kan worden voortgebracht door speciale machines of radioactieve substanties en wordt in hoge doses aan de patiënt gegeven. Radiotherapie kan worden toegediend in twee vormen: uitwendig of inwendig. Sommige patiënten krijgen beide vormen achterelkaar toegediend. De meeste mensen krijgen uitwendige bestraling toegediend. Daarvoor moeten zij dagelijks naar het ziekenhuis waar het nodige materiaal aanwezig is. Er bestaan verschillende machines voor uitwendige radiotherapie die allemaal op een verschillende manier werken. Sommige zijn eerder geschikt voor de behandeling van kanker dicht bij de huid gelegen, andere zijn dan weer eerder aangewezen voor kankers die zich dieper in het lichaam bevinden. Het is de arts die per patiënt bepaalt welke machine het meest aangewezen is. Bij inwendige radiotherapie wordt gebruik gemaakt van een radioactieve bron die zich bevindt in een kleine verzegelde container, zoals een dun buisje. Deze container noemt men een implantaat. Het Pagina 9 van 12

10 implantaat wordt rechtstreeks in de tumor of het lichaam ingeplant. Soms wordt na de chirurgische verwijdering van de tumor een implantaat ingebracht op de plaats waar de tumor zich bevond om de eventueel daar achtergebleven cellen te vernietigen. Er zijn ook nadere manieren van inwendige radiotherapie. De radioactieve bron wordt in het lichaam gebracht via de mond (inslikken) of door middel van een injectie. In dit geval moet de patiënt meestal in het ziekenhuis worden opgenomen. Chemotherapie Chemotherapie is het gebruik van medicijnen in de strijd tegen kanker. De medicijnen noemt men "antikankermedicijnen" of cytostatica. Er bestaan veel verschillende soorten cytostatica. Meestal bestaat een chemotherapiebehandeling uit een combinatie van verschillende cytostatica. De werking van de combinatie van medicijnen is groter dan die van elk medicijn apart. Een veel toegepaste chemotherapiebehandeling in geval van borstkanker is het CMF- schema. Verschillende cytostatica. Het voornaamste doel van chemotherapie is de verspreiding van borstkanker tegen te gaan of er controle over te krijgen en op die manier de overlevingskansen van de patiënt te verhogen. Hoe werkt chemotherapie? Normale, gezonde cellen groeien en sterven af in een door het lichaam gecontroleerd tempo. Er worden evenveel nieuwe cellen aangemaakt als er oude afsterven. Kankercellen groeien echter in een abnormaal, niet gecontroleerd tempo. Er worden meer nieuwe cellen gevormd dan er oude afsterven: daardoor ontstaan er gezwellen. Cytostatica doen hun werk door op een bepaald ogenblik de levenscyclus van een cel te verstoren. Het precieze moment waarop ze het groeiproces van de cel verstoren, verschilt echter van medicijn tot medicijn. Tijdens een chemotherapiebehandeling zal men dan ook vaak een combinatie van verschillende medicijnen toedienen, dit noemt men combinatie chemotherapie. Bijwerkingen Cytostatica hebben niet alleen invloed op kankercellen, maar ook op gezonde cellen en dan vooral op de sneldelende cellen. Voorbeelden van deze sneldelende cellen zijn haar- en slijmvliescellen. Bijwerkingen zijn dan ook onvermijdelijk. Maar welke en hoe ernstig en belastend is sterk afhankelijk van de soort medicijn die een patiënt krijgt. Een veelvoorkomende bijwerking is dat patiënten tijdens de behandeling sneller moe zijn. Ook wordt een patiënt vrijwel altijd kaal. Niet ieder patiënt die chemotherapie krijgt wordt misselijk. En gelukkig zijn er tegenwoordig middelen die in veel gevallen de ergste misselijkheid tegen gaan. Patiënten die chemotherapie krijgen zullen van de specialist een persoonlijk advies krijgen over de bijwerkingen en hoe ze hier mee om kunnen gaan. Tips van een diëtist kunnen ook heel zinvol zijn. Hormoontherapie Pagina 10 van 12

11 Hormonen zijn natuurlijke chemicaliën die door het het lichaam worden geproduceerd en die een groot aantal lichaamsfuncties regelen, zoals bijvoorbeeld het bloedsuikermetabolisme, de botgroei of de melkproductie in de borsten. De twee belangrijkste vrouwelijke geslachtshormonen zijn oestrogeen en progesteron. Sommige soorten borstkanker hebben deze hormonen nodig om te groeien. Dit betekent dat zich in die cellen plaatsen bevinden, de zo genaamd receptoren waaraan oestrogeen of progesteron zich kan vasthechten. Er bestaan chemische substanties die sterk gelijken op oestrogeen of progesteron en die eveneens in de receptoren passen. Deze chemische stoffen oefenen evenwel niet de groeibevorderende werking op de kankercellen uit die oestrogeen en progesteron wèl uitoefenen. Als deze chemicaliën worden toegediend aan borstkankerpatiënten kan de werking van de natuurlijke hormonen worden geblokkeerd. De chemicaliën nemen de plaats in van de natuurlijke hormonen en vertragen of stoppen de groei van kankercellen in plaats van ze te bevorderen. De toediening van deze chemicaliën noemt men hormoontherapie. 7. terugkeer en uitzaiingen Terugkeer Met terugkeer van borstkanker wordt bedoeld dat er zich na de oorspronkelijke behandeling met chirurgie, radiotherapie, chemotherapie en/ of hormoontherapie toch een nieuw gezwel ontwikkelt in dezelfde borst. Als zich een nieuw gezwel ontwikkelt, wijst dit erop dat een aantal kwaadaardige cellen kans hebben gezien de oorspronkelijke chirurgische en radiotherapeutische behandeling te overleven. Ze zijn in de borst achtergebleven en zijn zich gewoon blijven delen. Op het ogenblik dat de terugkeer (ook recidief genoemd) wordt vastgesteld, is het aantal kwaadaardige cellen talrijk genoeg om te kunnen worden opgespoord. Bij iemand die borstkanker heeft gehad is het risico op een tweede borsttumor minstens 4 keer hoger dan het risico op een eerste borsttumor bij de gemiddelde vrouw. De oorzaken en prognose bij een tweede tumor zijn meestal gelijk aan die bij een eerste borsttumor. Uitzaaiingen Kwaadaardige cellen hebben het vermogen binnen te dringen in andere weefsels. Zo kan de oorspronkelijke tumor groeien in een bloedvat of een lymfevat. Door de druk van de hen omringende stroming is het mogelijk dat enkele cellen loskomen van de oorspronkelijke tumor en dat ze worden meegevoerd met het bloed of de lymfe naar andere plaatsen in het lichaam. Daar kunnen ze zich nestelen en gewoon verder gaan met zich te delen. Ze vormen dus een nieuw gezwel elders in het lichaam. Dit noemt men uitzaaiingen of metastasen. De kanker die aldus ontstaat, noemt men secundaire kanker. Borstkanker heeft het vermogen zich uit te zaaien naar heel wat organen, maar als er zich uitzaaiingen ontwikkelen, is dat meestal in: Pagina 11 van 12

12 De botten; De lever; De longen; De hersenen. Als iemand uitzaaiingen ontwikkelt, blijven deze meestal niet beperkt tot één orgaan, maar duiken er verschillende uitzaaiingen op in verschillende organen. Als er zich uitzaaiingen openbaren, gebeurt dit bij 80% van de patiënten binnen 5 jaar na hun eerste diagnose. Bij 90% van de patiënten gebeurt het binnen 10 jaar. Uitzonderlijk komt het voor dat er zich nog uitzaaiingen manifesteren meer dan 10 jaar na de eerste diagnose. Kanker dat zich heeft uitgezaaid, blijft een kanker van de plaats waar de ziekte oorspronkelijk ontstond. Borstkanker die zich heeft uitgezaaid naar de longen wordt geen longkanker, maar blijft borstkanker. Immers, de cellen blijven nog steeds de meeste kenmerken van borstcellen bewaren. Mening/slot Dit was mijn werkstuk over borstkanker. Ik heb er erg veel van geleerd dus ik weet nu wat de mensen die ik ken hebben gehad. Ik vind het echt een verschrikkelijke ziekte en ik hoop dat de doktoren zo snel mogelijk nieuwe en betere geneesmiddelen vinden zodat er in de toekomst nog minder mensen aan overlijden. Pagina 12 van 12