Praktische opdracht Biologie Borstkanker

Transcriptie

1 Praktische opdracht Biologie Borstkanker Praktische-opdracht door een scholier 2709 woorden 18 maart ,5 17 keer beoordeeld Vak Biologie Normale structuur en ontwikkeling van de borst: Normale structuur: De borst van een vrouw is hoofdzakelijk opgebouwd uit: melkklieren (lobuli); melkgangen (ducti) die de melkkieren en de tepel met elkaar verbinden; ve vt- en bindweefsel dat de melkklieren en -gangen omringt; bloedvaten; lymfvaten. Lymfvaten zijn zoals bloedvaten, maar ze vervoeren lymfe in de plaats van bloed. Lymfe is een heldere vloeistof die immuuncellen bevat en weefselafval dat afkomstig is van geïnfecteerde plaatsen in het lichaam. De meeste lymfvaten van de borst leiden naar de lymfknopen die zich in de oksel bevinden. Lymfknopen (vaak verkeerdelijk lymfklieren genoemd) zijn kleine boonvormige verzamelingen van immuuncellen die van groot belang zijn bij het bestrijden van infecties. Sommige kwaadaardige cellen hebben het vermogen binnen te dringen in lymfvaten. Als ze dat doen, worden ze met de lymfe meegevoerd naar de lymfknopen. Daar kunnen ze dan weer beginnen groeien en een zwelling van de lymfknopen veroorzaken. Als de borstkankercellen erin geslaagd zijn om in de lymfknopen te groeien, is de kans dat ze ook al naar andere organen zijn verspreid groter. Voor het bepalen van de beste behandelingswijze is het van belang te weten of de borstkankercellen de lymfknopen in de oksel hebben aangetast. De borst wordt verdeeld in kwadranten. Ontwikkeling van de borst: Borstweefsel ontwikkelt zich nog voor een baby word geboren. Die groei wordt gecontroleerd door Pagina 1 van 9

2 bepaalde hormonen. Kleine kinderen maken weinig van deze hormonen en daarom groeit de borst erg traag. De hormoonproductie neemt bij meisjes toe als ze ouder worden en de borst zich begint te ontwikkelen. Tijdens hun puberteit als meisjes gaan doen aan zelfbevrediging worden er zeer grote hoeveelheden hormonen geproduceerd in de maandelijkse cycli. Vooral oestrogeen en progesteron. Tijdens de zwangerschap heeft de borst zijn uiteindelijk grootste staat bereikt. Dit zorgt ervoor dat de borsten melk kunnen produceren. De borst blijft zo tot de menopauze. Dan maken de eierstokken steeds minder hormonen. Waardoor de borsten niet langer gestimuleerd worden te groeien en worden daardoor steeds kleiner en minder dik. Normale structuur van de borst op bovenstaande tekening. Borstgezwellen Goedaardig: De meeste borstgezwellen zijn goedaardig, d.w.z. geen kanker. In principe is een gezwel ofwel goedaardig ofwel kwaadaardig. Door het weefselonderzoek van de anatoom-patholoog heeft men hierover 100% zekerheid. Er is nog niet aangetoond dat een oorsponkelijk goedaardig gezwel door een of andere transformatie na verloop van tijd kwaadaardig kan worden. Patiënten die regelmatig knobbeltjes in de borst ontwikkelen, die zo groot worden dat men ze kan voelen en dus kan wegnemen, hebben een iets grotere kans om op een dag een bolletje te hebben dat kwaadaardig is. Laten we het voorbeeld nemen van een vrouw van 35 jaar die al 3 borstbiopsieën heeft gehad, die allemaal goedaardig bleken te zijn en laten we haar vergelijken met een vrouw van 35 jaar die nog geen knobbels heeft gehad. Bij de vrouw met de biopsiën is er een toename van 0,5% van de kans dat zij in de eerstvolgende 5 jaar borstkanker zal ontwikkelen. Dit is een zeer geringe verhoging van het risico. Over haar volledige leven (tot de leeftijd van 90+ jaar) heeft zij 5 procent meer kans om borstkanker te ontwikkelen. De meeste gezwellen in de borst worden veroorzaakt door "fibrocystische" veranderingen. Fibrose verwijst naar de vorming van bindweefsel of littekenweefsel, cysten zijn holtes gevuld met vloeistof. Pijn of zwelling van de borst wijst vaak op fibrocystische veranderingen. De borsten kunnen knobbelachtig aanvoelen. Bij goedaardige borstgezwellen zoals "fibroadenomen" of "papillomen" doet zich een abnormale groei van cellen voor, maar de cellen verspreiden zich niet naar andere organen in het lichaam. Daarom zijn deze gezwellen niet levensbedreigend. Fibroadenomen Fibroadenomen komen meestal voor bij jongere vrouwen. Het grootste gedeelte van de borstgezwellen die zich voordoen in de leeftijdsgroep tussen 15 en 25 jaar betreffen fibroadenomen. In de leeftijdsgroep van 30 tot 40 jaar zijn 15 % van alle voelbare borstgezwellen fibroadenomen. Klinisch zijn deze gezwellen glad, Pagina 2 van 9

3 stevig en gemakkelijk te bewegen. Er wordt algemeen aanvaard dat fibroadenomen het beste operatief worden verwijderd bij vrouwen ouder dan 25 jaar. Nochtans wordt er niet aangenomen dat fibroadenomen het risico op borstkanker vergroten. Papillomen Papillomen zijn kleine gezwellen die voorkomen in de hoofdmelkgangen net onder de tepelhof. Soms produceren ze een geel vocht of zorgen ze voor een intrekking van de tepel. Ze komen het meeste voor bij vrouwen tussen 30 en 50 en de behandeling bestaat uit operatief verwijderen van de melkgang om kanker uit te sluiten. Kwaadaardige borstgezwellen: Borstkanker is een woekering van kwaadaardige cellen die zich hebben ontwikkeld vanuit normale borstcellen. De ziekte doet zich vooral voor bij vrouwen, maar komt ook voor bij mannen. Voor elke mannelijke patiënt zijn er echter 150 vrouwelijke patiënten. Er zijn veel verschillende soorten borstkanker. Sommige bestaan uit een enkel celtype dat sterk gelijkt op de normale borstcellen, terwijl andere bestaan uit een groot aantal verschillende celtypes met een verschillende verschijningsvorm en verschillende gedragswijzen. Borstkanker die enkel in de borst aanwezig is, doodt niet. Borstkanker kan alleen dodelijk worden als de cellen zich hebben verspreid (uitgezaaid) naar andere delen van het lichaam. Uitzaaiingen ontwikkelen zich als: de kankercellen lymfvaten of bloedvaten zijn binnengedrongen; de kankercellen levensvatbaar zijn gebleven tijdens hun reis naar de lymfknopen of andere organen; de kankercellen zich vestigen op een andere plaats in het lichaam en zich daar verder vermenigvuldigen. Als de lymfknopen in de oksel zijn aangetast, weten we dat de specifieke kankercellen het vermogen hebben lymfvaten binnen te dringen en uit te zaaien. Als er andere uitzaaiingen voorkomen, weten we dat de specifieke kankercellen het vermogen hebben bloedvaten binnen te dringen. Het is niet noodzakelijk zo dat kankercellen die de lymfvaten kunnen binnendringen dit ook kunnen doen met bloedvaten, maar het feit dat er verspreiding is aangetoond via de lymfvaten verhoogt de kans dat er ook verspreiding via de bloedvaten is. Soorten borstkanker Er zijn velen soorten borstkanker. Hier volgen er een paar: Ductaal carcinoma in situ (DCIS) Ductaal carcinoma in situ (DCIS) is een kanker in een zeer vroeg stadium die ontstaat in een melkgang. Het is niet-invasief, wat dus betekent dat het nog niet buiten de grenzen van de melkgang waarin het is Pagina 3 van 9

4 ontstaan is gegroeid. Het kan zich dus ook niet hebben verspreid naar de lymfknopen in de oksel of naar andere delen van het lichaam. Er bestaan verschillende types van DCIS. Als ze niet worden verwijderd, zullen sommige zich ontwikkelen tot een invasief carcinoom, andere zullen nooit naar dit stadium evolueren. Ductaal carcinoma in situ is zeer goed te genezen. Lobulair carcinoma in situ (LCIS) Lobulair carcinoma in situ (LCIS) is een niet-invasief gezwel dat ontstaat in een melkklier en (nog) niet buiten de grenzen ervan groeit. Men gaat ervan uit dat LCIS een waarschuwing is voor een verhoogd kankerrisico. Vrouwen die LCIS hebben (gehad), hebben ongeveer 1% kans per jaar dat ze borstkanker ontwikkelen. Deze borstkanker kan zowel een invasief ductaal als een invasief lobulair carcinoom zijn. Invasief ductaal carcinoom In verder gevorderde stadia, groeien borstkankercellen buiten de grenzen van de melkgangen of melkklieren en beginnen het omliggende weefsel binnen te dringen. Vanaf dat ogenblik wordt de kanker "invasief" of "infiltrerend". Het invasief ductaal carcinoom (ook bekend als infiltrerend ductaal carcinoom) is de meest voorkomende vorm van borstkanker. Meer dan de helft van alle borstkankers behoren tot dit type. Het invasief ductaal carcinoom voelt aan als een harde knobbel (bijna zoals een steen). Het heeft de neiging uit te zaaien naar de lymfknopen in de oksel en heeft de slechtste prognose van alle types ductale carcinomen. Mucineus of colloid carcinoom Dit type van invasief ductaal carcinoom bestaat uit een gelatineachtig gezwel. Het gezwel groeit traag, maar kan op termijn zeer groot worden. Deze vorm van borstkanker heeft een zeer goede prognose. Ongeveer 3% van de borstkankers behoren tot dit type. Tubulair carcinoom Dit type van kanker produceert zeer veel kleine klieren en buisjes die sterk gelijken op de normale melkklieren en melkgangen. Deze kanker zaait zich zelden uit naar de lymfknopen in de oksel en heeft een Pagina 4 van 9

5 zeer goede prognose. Invasief lobulair carcinoom Deze kanker ontstaat aan de uiteinden van de melkgangen of in de melkklieren. Ze veroorzaken eerder een algemene zwelling van de borst dan een knobbel. Ongeveer 5 tot 10% van alle borstkankers zijn van dit type. De prognose van deze vorm van borstkanker is iets beter dan die voor invasieve ductale carcinomen. Ziekte van Paget Dit is een zeer zeldzame vorm van borstkanker (ongeveer 1% van alle gevallen). Het verschijnt als een jeukende huiduitslag rond de tepel en de tepelhof, die soms gepaard gaat met vocht- of bloedverlies uit de tepel. De opperhuid van de tepel bevat veelal tumorcellen. De verandering aan de tepel worden in 50 tot 60% van de gevallen veroorzaakt door een onderliggend gezwel in de borst. De prognose van deze vorm is dezelfde als die voor het type tumor dat zich in de borst bevindt. Als er geen onderliggende tumor wordt gevonden, is de prognose gunstig. Phyllodes tumor Momenteel geeft men aan het "cystosarcoma phyllodes" de naam "phyllodes tumor" omdat het hier niet gaat om een sarcoom wat een kwaadaardige tumor is uitgaande van weefsels zoals bot-, kraakbeen-, spier-, vet- of bindweefsel. De Phyllodes tumor is een zeldzame tumor van de borst en maken minder dan 1% uit van het totaal aantal solide tumoren van de borstklier. Ze worden vooral beschreven bij vrouwen en komen extreem zelden voor bij mannen. Er bestaan zowel goedaardige als kwaadaardige varianten. De kwaadaardige variant (20% van het totaal) heeft een geschatte incidentie van 2 per 1 miljoen vrouwen per jaar. De gemiddelde leeftijd van de patiënt bij diagnose is 45 jaar hoewel de leeftijdsverdeling bij Aziatische vrouwen duidelijk jonger ligt. Het jongste gerapporteerde geval deed zich voor bij een meisje van 9,5 jaar oud. Bij detectie hebben deze tumoren meestal een vrij grote omvang, gemiddeld een diameter van 5 cm. De standaardbehandeling start met heelkundige wegname van de tumor. Omwille van de grote omvang van de tumor gaat het hierbij vaak om een mastectomie. Het aantal keren dat de tumor terugkeert na Pagina 5 van 9

6 heelkunde alleen ligt vrij hoog met een percentage van 10 tot 30 % voor goedaardige types en 5 tot 60 % voor kwaadaardige types. De volledige verwijdering met microscopisch negatieve snijranden is dan ook uitermate belangrijk. Een okseluitruiming wordt niet routinegewijs uitgevoerd bij deze tumoren omwille van de extreem lage incidentie van okselklieraantasting, zelfs bij de kwaadaardige groep. Adjuvante radiotherapie heeft momenteel geen duidelijke plaats in de routinebehandeling van deze tumor. Lokale terugkeer wordt meestal behandeld met een nieuwe ingreep. Over het gebruik van adjuvante chemotherapie en hormoontherapie zijn onvoldoende gegevens beschikbaar. Uitzaaiing doet zich zelden voor bij de phyllodes tumor (minder dan 5%) en doet zich alleen voor bij de hooggradige tumoren. Meestal gaat het dan om uitzaaiinge naar de longen (ongeveer 20%). De globale gemiddelde 5-jaarsoverleving voor de hele groep ligt rond 90%. Inflammatoir carcinoom Dit is de ernstigste vorm van borstkanker. De huid over de kanker gaat ontsteken en zwelt op omdat de lymfvaten van de huid worden geblokkeerd door de kanker. De borst heeft een rode kleur en voelt warm aan, terwijl het onderliggende weefsel hard wordt. Al is de prognose voor deze kankersoort de laatste jaren wel verbeterd door nieuwe behandelingsmethoden, toch blijft het de borstkanker met de minst gunstige prognose. Beginnende borstkanker Borstkanker begint meestal in de cellen van de melkgangen (ductale kanker) of in de melkklieren (lobulaire kanker). Daarnaast bestaan er nog een aantal andere zeldzame vormen van borstkanker. 15% tot 20% van de borstkankers behoren tot de categorie van de niet-invasieve kankers, ook wel carcinoma in situ genoemd. Dit zijn kleine gezwellen die (nog) niet buiten de grenzen van de melkgang of de melkklier zijn gegroeid. Verder gevorderde kankers worden invasief of infiltrerend genoemd. Zij hebben zich wel verspreid buiten de grenzen van de melkgang of de melkklier waarin ze zich zijn beginnen ontwikkelen. Een kwaadaardige tumor van een klier wordt ook een adenocarcinoom genoemd. Zo goed als alle borstkankers zijn adenocarcinomen. "Adenocarcinoom" wordt dikwijls gebruikt als synoniem voor zowel ductaal carcinoom als voor lobulair carcinoom. De symptomen van borstkanker Pagina 6 van 9

7 Borstkanker kan zich aankondigen aan de hand van een aantal symptomen. De volgende symptomen moeten zo snel mogelijk aan een arts worden gemeld: een knobbel in of ongewone zwelling van de borst; een knobbel of ongewone zwelling onder de oksel; ongewone veranderingen aan de tepel: schilfering; intrekking; verdikking; afscheiding van bloed of ander vocht; intrekkingen (kuiltjes) of plooien in de huid van de borst; erytheem (vlekkerige, rode huiduitslag) op de borst; pijn in de borst. Borstkanker gaat meestal niet gepaard met pijn, het is dus belangrijk naar een arts te stappen als u geen pijn heeft. Genezing De behandeling van borstkanker begint meestal met de chirurgische verwijdering van het gezwel. Hiervoor bestaan vandaag twee mogelijkheden: De tumor wordt verwijderd, met een gedeelte van het omliggende gezonde borstweefsel. De chirurg verwijdert een gedeelte van het omliggende weefsel om er zo zeker mogelijk van te zijn dat alle kwaadaardige cellen die zich reeds rond het gezwel bevinden mee worden verwijderd. Deze vorm van operatie noemt met een borstsparende operatie of ook nog partiële mastectomie of lumpectomie of tumorectomie. De hele borst wordt verwijderd. Deze vorm van operatie noemt men een mastectomie. De moderne mastectomie-technieken behouden de lichaamsvormen veel beter dan vroeger het geval was en bieden ook meer mogelijkheden voor cosmetische reconstructie van de weggenomen borst. Vele studies hebben uitgewezen dat voor de verwijdering van een tumor met een diameter tot 4 cm lumpectomie en mastectomie als evenwaardige therapieën mogen worden beschouwd met evenveel kansen op succes. De keuze tussen beide operatietechnieken is echter niet alleen afhankelijk van de omvang van de tumor, maar ook van het type en de verspreiding van de kanker, de grootte van de borst en soms ook van de persoonlijke voorkeur van de patiënt. Mastectomie Mastectomie, of chirurgische verwijdering van de borst, wordt al meer dan een eeuw toegepast. De radicale mastectomie, d.i. de verwijdering van de volledige borst, de lymfknopen in de oksel plus de kleine en de grote borstspier, werd ontwikkeld door een Amerikaanse chirurg, dr. Halsted. De techniek was gebaseerd op de stelling dat de kansen op genezing toenamen naarmate er meer weefsel werd verwijderd. Research gepubliceerd omstreeks 1890 toonde een terugkeer van borstkanker bij 6% van de patiënten die een radicale mastectomie hadden ondergaan, tegenover een terugkeer van 50 tot 80% bij patiënten waarbij er minder weefsel was verwijderd. Pagina 7 van 9

8 Deze onderzoeksresultaten leidden ertoe dat de radicale mastectomie de volgende 75 jaren de meest toegepaste techniek werd in de strijd tegen borstkanker. Nochtans veroorzaakte de operatie een zodanige verminking dat vrouwen de therapie al even zeer vreesden als de ziekte zelf. In de jaren toonde onderzoek aan dat er geen voordeel was verbonden aan de chirurgische verwijdering van de borstspieren. Toen dit inzicht er eenmaal was, kwam de gemodificeerde radicale mastectomie tot ontwikkeling. Bij de gemodificeerde radicale mastectomie wordt de volledige borst verwijderd plus de lymfknopen in de oksel. De borstspieren worden evenwel ongemoeid gelaten. De volledige radicale mastectomie wordt vandaag de dag enkel nog toegepast bij patiënten waarbij de kanker ook de borstspieren heeft aangetast. Dit komt slechts voor bij een kleine minderheid van de patiënten. Lumpectomie De laatste twintig jaar werd een nieuwe techniek voor de chirurgische behandeling van borstkanker ontwikkeld: de lumpectomie, tumorectomie of borstsparende operatie. Als de tumor klein is en zich beperkt tot één plek in de borst kan de mastectomie worden vervangen door de lumpectomie. Het doel van deze relatief simpele ingreep is de tumor te verwijderen en zoveel mogelijk gezond borstweefsel intact te laten. Om er zo zeker mogelijk van te zijn dat er geen kwaadaardige cellen in de borst achterblijven, wordt er rondom de tumor een gedeelte van het gezonde weefsel mee verwijderd. Afhankelijk van de hoeveelheid borsweefsel die moet worden verwijderd, krijgt deze operatie verschillende benamingen toegekend: wijde excisie, partiële mastectomie, segmentele mastectomie of kwadrantectomie. De algemene en bekendste term is evenwel lumpectomie. De cosmetische resultaten van de ingreep variëren naargelang de lokatie en de omvang van de tumor, en de omvang van de borst. Als er uit een grote borst een grote tumor moet worden verwijderd, kan het resultaat esthetisch acceptabeler zijn dan als er een kleine tumor moet worden verwijderd uit een kleine borst. Borstsparende chirurgie wordt bijna altijd aangevuld met radiotherapie, die ervoor moet zorgen dat de kwaadaardige cellen die eventueel zijn achtergebleven in het borstweefsel, worden vernietigd. Bronnenvermelding Internetsites: Pagina 8 van 9

9 Boeken/folders: Schoolfoldertje: Kanker, wat weet je ervan? Borstkanker door Dr. A. Clarysse Mening en motief kankerkeuze: Ik vond het een zeer interessant opdracht. Ik heb borstkanker gekozen omdat mijn oma daaraan overleden is en ik dat heel erg vind. Ik wist er niet veel van dus ik vond het erg boeiend om dit werkstuk te maken. Pagina 9 van 9