Gezondheidssystemen & het recht op gezondheid

Transcriptie

1 GENEESKUNDE VOOR DE DERDE WERELD TOEGANG TOT GEZONDHEIDSZORG Gezondheidssystemen & het recht op gezondheid

2 De rol van gezondheidszorg in het verbeteren van gezondheid Sociale ongelijkheid doodt mensen op grote schaal en vormt een grotere bedreiging dan een gebrek aan dokters, medicijnen of gezondheidsdiensten (Wereldgezondheidsorganisatie 2008) Het gezondheidssysteem is niet de enige verantwoordelijke voor gezondheid.

3 Sociale determinanten van gezondheid Verschillende factoren beïnvloeden gezondheid: socioeconomische status, educatie, huisvesting, gender, levensstijl, etc. Dit zijn de zogenaamde 'sociale determinanten van gezondheid'. (Dahlgren & Whitehead, 1991)

4 Sociale determinanten van gezondheid Gezondheidszorg is slechts één van deze determinanten en is dus ook gedeeltelijk in staat een goede gezondheid te verwezenlijken. Het aanpakken van andere determinanten is eveneens belangrijk. Toch vervult het gezondheidssysteem een belangrijke rol. Het oefent immers niet alleen neerwaartse invloed uit, maar beïnvloedt ook 'opwaarts' het bredere politieke en socioeconomische kader.

5 Wat is een gezondheidssysteem? Het conceptueel kader van de WHO (2000) toont de sleutelfuncties en doelen van een gezondheidssysteem en hoe deze interageren. Een gezondheidssysteem heeft nodig: Leiderschap Adequate financiering Het tijdig voorzien van infrastructuur, gezondheidswerkers, kennis en informatie, etc om gezondheidsdiensten te kunnen verlenen

6 Wat is een gezondheidssysteem? De doelen van een gezondheidssysteem zijn: Een goede volksgezondheid verwezenlijken Beantwoorden aan legitieme verwachtingen van de bevolking Bescherming bieden tegen hoge patiëntenbijdragen die kunnen leiden tot financiële catastrofe

7 Systeemdenken Kader herbruikt bouwstenen gezondheidssysteem, maar plaatst 'mensen' centraal. Individuen, organisaties, gezondheidswerkers, managers en beleidsmakers = principiële actoren die werking systeem bepalen Contrast met visie waarin mensen passieve patiënten & deelnemers zijn De Savigny & Adam, 2009

8 Systeemdenken Menselijk gedrag = sleutel in begrijpen hoe gezondheidssysteem werkt & evolueert doorheen de tijd. Interventie in één aspect gezondheidssysteem = impact op andere aspecten. Belangrijk: systeem bekijken in geheel. De Savigny & Adam, 2009

9 Het 'recht op gezondheid Gezondheid is een mensenrecht: = iedereen ten alle tijde recht op toegang tot kwalitatief goede gezondheidszorg, vrij van discriminatie of uitsluiting. = overheden dragen verantwoordelijkheid 'recht op gezondheid' te 'beschermen', 'vervullen' & 'promoten'. = vastgelegd in internationale verdragen: ① ② ③ ④ ⑤ ⑥ ⑦ De Constitutie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO, 1946) De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) De Health for All verklaring gemaakt tijdens de Alma-Ata declaratie in 1978 De International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (1966) en General Comment 14 (ICESCR (2000) De UN Convention on the Rights of the Child (1989) Het Ottawa Charter for Health Promotion (1986) Het Bangkok Charter for Health Promotion in a Globalized World (2005)

10 en toegang tot gezondheidszorg Basisvereiste = gezondheidssysteem met kenmerken: beschikbaar betaalbaar aanvaardbaar Kwaliteitsvol (AAAQ) (CESCR 2000)

11 en toegang tot gezondheidszorg Beschikbaar: Voldoende en beschikbare gezondheidsinfrastructuur, medicijnen, diensten en gezondheidswerkers gelijkmatig verspreid over een geografische zone. Betaalbaar: Financiële toegang tot gezondheidszorg voor patiënten Aanvaardbaar: Cultureel aangepaste zorg, gender sensitief, respect voor medische ethiek Kwaliteitsvol: Gezondheidszorg de wetenschappelijk bewezen best mogelijke kwaliteit biedt.

12 en levensomstandigheden Goede gezondheid vergt meer dan gezondheidszorg. Ook noodzakelijk: Veilig en voldoende drinkwater en sanitatie Veilig en voldoende voedsel Goede huisvesting Gezonde werk- en leefomstandigheden Gezondheidspromotie en -educatie, inclusief seksuele voorlichting Gendergelijkheid (CESCR 2000; WHO 2008b)

13 Conclusie Internationale verdragen met betrekking tot 'het recht op gezondheid' die staten ratificeerden moeten leiden tot een beleid dat de volksgezondheid bevordert en universele toegang garandeert tot kwalitatief goede gezondheidszorg die beschikbaar, betaalbaar en aanvaardbaar is (CESCR 2000). Met het oog op universele toegang tot gezondheidszorg te bereiken is systeemdenken noodzakelijk, dat rekening houdt met de interactie tussen alle aspecten van het gezondheidssysteem (WHO 2000, De Savigny & Adam 2009). Het gezondheidssysteem is één factor die invloed uitoefent op gezondheid. Om een goede gezondheid te verwezenlijken, moeten de sociale determinanten van gezondheid worden aangepakt (CESCR 2000).