en word zó dronken dat je het verschil niet meer weet tussen goed en kwaad. gezegend zij Mordechai en gezegend zij Haman. Gemeente van Jezus Christus

Transcriptie

1 Dienstnummer: 1304 zondag: 7 e zondag na Epifanie datum: plaats: De Ontmoeting, Assen Schriftlezingen (onderstreept = hoofdlezing): Ester 8:3-8 en 9:1-10,16-17,20-22,26a liederen: ps 84:1,2,6; Lb 152:1,7,10; AWN IV-9:3,4,5; Deurloo e.a., Genesis, lied 14:15,16,17; Barnard, Esther, een lied; Lb 423 eventuele bijzonderheden: Gemeente van Jezus Christus 1. a. Drink zó veel en word zó dronken dat je het verschil niet meer weet tussen goed en kwaad. Dat is een van de regels voor het poerimfeest. Zo 'bezopen' mag het er op dat feest aan toegaan. Op dit feest mag je zo veel drinken dat je het verschil niet meer weet tussen gezegend zij Mordechai en gezegend zij Haman. Dus: tussen goed en kwaad, want, als je het Ester-verhaal een beetje kent, dan weet je: Mordechai staat voor goed en Haman voor het absolute kwaad. De vorige zondag zou dat een mooie afsluiting van de serie over Ester geweest zijn. Toen ging het namelijk over Haman die door Ester tegenover koning Ahasvros werd aangewezen als de vernietiger van alle Joden, als het absolute kwaad. En daarom liet Ahasveros hem ophangen, aan die hoge paal die Haman had bestemd voor Mordechai, want dat kwaad moest inderdaad uitgeroeid. Wie een paal opricht voor een ander hangt er zelf aan. Daar kun je zeker wel een goed glas op drinken, toch? b. Alleen, kan dat deze zondag ook nog? Want, kan dat:

2 2 feestvieren als je net mensen hebt gedood, dood en verderf hebt gezaaid? Kan dat: dronken van vreugde worden als je net zo gruwelijk hebt wraak genomen, in feite hebt gedaan wat zíj jóu wilden aandoen, kwaad met kwaad hebt vergeld? Kan dat: zo'n vreugderoes als je als slachtoffer 'gewoon' de methode van de dader overneemt en net zó rücksichtslos te werk bent gegaan? Wat is dat dan voor feest dat je viert? Wat is dat poerimfeest dan eigenlijk? Hoe kun je dan zo veel vreugdwijn drinken? 2. Poerim is een goede dag, zo staat er letterlijk, in het Hebreeuws: een toffe dag. 1 En nee, die dag is niet direct tof omdat je zo veel mag drinken, maar: omdat dit de maand was waarin droefheid was veranderd in vreugde en waarin rouw was veranderd in feest. Poerim is het feest van de omkeer, van de verandering; het feest waarop de wereld en het leven zelf eens even lekker op z'n kop wordt gezet. We hebben er net iets van gezien in dat filmpje. 2 1 In 9:22 gaat het over 'de maand die veranderd is van rouw in een feestdag'. Voor 'feestdag' staat letterlijk 'toffe dag'. 2 Zie Dit filmpje is eerder in de dienst vertoond.

3 3 Het lijkt een beetje op carnaval: alles wordt omgedraaid; rangen en standen wisselen van plek, geknechte mensen zijn even de baas en arme meisjes gaan voor koningin door; je verkleed je om iemand anders te kunnen zijn, een andere rol te kunnen spelen dan je in het dagelijks leven doet; even ben je geen slachtoffer, vervolgde maar baas, overwinnaar; de laatsten worden eersten. En om die omkering, om die draai ten goede, om het op z'n kop zetten van wat in onze wereld altijd zo normaal lijkt: dat de sterken de zwakken onderdrukken, dat de machtigen de machtelozen in de greep houden, dat de Joden altijd weer slachtoffer worden van het anti-semitisme (ja, ook als het 'alleen maar' wat domme graffiti zijn van voetbalsupporters waar je je groen en geel aan kunt ergeren 3 ), om die omkering gaat het op het poerimfeest. We horen het vandaag al meteen in het begin van hoofdstuk 9: de dag 'die je wist dat zou komen' kwam er nu aan, de dag dat het bevel van Haman uitgevoerd zou worden; onherroeplijk, want het was immers 'een wet van Meden en Perzen'; de dag waarop de vijanden van de Joden hen in hun macht hoopten te krijgen. Maar, het omgekeerde gebeurde: 3 In de aan deze zondag voorafgaande week hadden ADO Den Haag-supporters in Amsterdam het beeld van de dokwerker en ramen beklad met groen-gele graffiti, o.a. hakenkruisen. Deze zondag speelden Ajax en ADO Den Haag tegen elkaar.

4 4 het waren juist de Joden die hun belagers in hun macht kregen. 4 Want dankzij Mordechai en Ester was het lot van de Joden gekeerd. Mordechai en Ester hadden het immers bij Ahasveros voor elkaar gekregen: zij mochten net zó'n wet van Meden en Perzen in het land doen uitgaan, eentje die in het belang van de Joden is, eentje die net zó met de koninklijke zegelring verzegeld is. 5 En zo wordt alles dan dus radicaal omgedraaid. Niemand hield stand tegen de Joden, zo hoorden we, en alle belangrijke mensen in dat enorme rijk van Ahasveros steunden de Joden a. Alleen, hoe zit het dan met dat geweld? Met die doden? Met dat 'zaaien van dood en verderf'? Tja, geweld in de bijbel: dat is altijd weer een probleem en daar kun je een hoop over zeggen. Dat ga ik nu niet doen want daar gaat het bijbelboek Ester niet over. Waar gaat het dan wél over? Nou, ten diepste gaat het erover dat de Joden rust gekregen hadden en niet meer door hun vijanden werden bedreigd, dat droefheid was veranderd in vreugde en rouw was veranderd in feest. 7 Dat doet uiteindelijk denken 4 Ester 9:1-2 5 Ester 8:8 6 Ester 9:2-3 7 Ester 9:22

5 5 aan de 'goede schepping', aan 'het beloofde land', waar Israel in alle rust en vrede kan genieten van het leven. Daar heeft het rust van zijn vijanden, daar is alle kwaad voorgoed vernietigd; zelfs, ja juist, dat oer-kwaad van Haman, de nakomeling van Agag, de koning van Amalek, de oer-vijand van Israel, want toen Israel uit Egypte trok werd het aangevallen door de Amalekieten, in de rug, aan de zwakste kant, daar waar de vrouwen en kinderen en achterblijvers liepen. 8 Juist om dát oer-conflict, om die oer-tegenstelling tussen Israel en Amalek, en dat Israel eindelijk voorgoed van Amalek verlost zal worden en dan die rust in het gbeloofde land zal krijgen, juist daar gaat het in het Ester-verhaal om. b. Want, de dagen van het poerimfeest moeten gevierd worden als de dagen waarop de Joden rust gekregen hadden en niet meer door hun vijanden werden bedreigd... Om die rust in het beloofde land, daar gaat het hier bij dat poerimfeest ten diepste om; zoals bijvoorbeeld in Deuteronomium staat: als de ENE, je God, je rust schenkt van al je vijanden rondom in het land dat de Ene, je God je geeft als erfdeel om de beërven... 9 En hoor dan eens wat daar direct achteraan komt: 8 Deuteronomium 25:17 9 Deuteronomium 25:19, Naardense Bijbel

6 6 zorg er dan voor dat niets op aarde nog aan het volk van Amalek herinnert. In het poerimfeest vier je dat dus al; vier je alsof je er al bent, in dat beloofde land; vier je alsof je die rust van al je vijanden al gevonden hebt; vier je alsof droefheid al in vreugde en rouw al in feest is veranderd. Het poerimfeest en het hele Ester-verhaal: het is in feite één groot visioen; één groot visioen: zo zal en zo kan en zo moet het worden; ooit zal het werkelijkheid zijn: dat het oer-kwaad zal hangen aan een paal, dat het helemaal verdwenen zal zijn, dat niets en niemand je meer bedreigt, dat je in alle rust en vrede kunt wonen op Gods goede aarde; genietend van de lekkernijen die je elkaar stuurt, en ook samen met de arme mensen die kunnen meedoen en meevieren omdat jij geschenken aan hen geeft. 10 c. En daarom moet het dus gevierd worden, elk jaar opnieuw, als dagen van feestmalen en feestvreugde, dagen waarop je alles op z'n kop zet en omdraait, waarop je dronken wordt van vreugde en zo bezopen bent om te geloven dat je er al bent: in dat beloofde land, 10 Ester 9:22

7 7 in die wereld zonder kwaad, in die vrede en rust. Daarom moet het dus gevierd worden: om dat visioen levend te houden; om te blijven geloven dat het kan, die wereld omgekeerd; om te blijven hopen dat het ooit zo zal zijn, armen die volop meedoen en voor wie het leven net zó'n feest is. Daarom moet het dus gevierd worden, zoals wíj dat ook doen met onze feesten, met Kerst en Pasen en Pinksteren, ja, in feite élke zondag vieren. En daarom moet het dus gevierd worden, moet je in feite élke zondag naar de kerk komen: om bemoedigd en getroost te worden dat het kwaad overwonnen wordt; om geïnspireerd te worden door dat visioen van Gods Koninkrijk; om je te laten uitdagen te doen alsof, alsof het er al is, en er dan ook al iets van waar te maken en eraan te werken, om je ervoor in te zetten dat het kwaad geen kans meer krijgt, dat er vrede komt, dat de armen mee kunnen doen, dat het lot wordt omgedraaid. 4. a. Poerim is het feest van het lot, genoemd naar het poer, het lot dat Haman wierp om te bepalen op welke dag hij de Joden zou vernietigen, om zo het lot van de Joden te bepalen. In dat lot is een keer gekomen, dat lot is omgedraaid.

8 8 Dankzij Mordechai, dankzij Ester. Mensen kunnen het lot keren, je hoeft je niet altijd maar neer te leggen bij het noodlot. b. En God? Waar is God? Hij komt in het hele boek Ester niet voor. Is hij dan afwezig bij al dat verschrikkeljke, houdt hij zich afzijdig van het lot, van wat ons mensen overkomt? Zo lijkt het in het verhaal van Ester en zo lijkt het ook vaak in óns leven. God, Gij zijt niet te rijmen met het lot! Achter al wat geschiedt, blijft Gij verscholen, zo zingen we zo meteen. 11 En toch, uw Naam gebeurt, zo zingen we ook. En toch, uw Naam gebeurt Toch is God wel degelijk aanwezig, zo kun je in allerlei kleine dingetjes in het Ester-verhaal horen. Soms kun je God toch vinden in de doolhof van het leven, in de doolhof van al je twijfels en vragen, in de doolhof van het lot. Niet tevoren, maar achteraf, zo zingt het lied. En daarom kan ook, of misschien wel juist-, daarom kan het verhaal van Ester taal en teken zijn die door de nacht heen ons geleide zijn. c. Lechaim, 11 Willem Barnard, Esther, een lied. Opgenomen in Pieter Holtrop, Gij, mijn God. Teksten, liederen en gebeden, Zoetermeer 1997, 95. Gezongen na de preek.

9 9 zou je daarom kunnen zeggen, dat Joodse proost bij het drinken, ook bij het drinken op het poerimfeest. Lechaim: op het leven!, het leven omgekeerd. AMEN.