In het evangelie openbaart zich dat God enkel en alleen wie geloof als rechtvaardige aanneemt

Transcriptie

1 Dienstnummer: 1258 zondag: 7e zondag van de herfst, in het licht van Allerheiligen datum: plaats: De Ontmoeting, Assen Schriftlezingen (onderstreept = hoofdlezing): Romeinen 1:16-17, Romeinen 3:21-24, Matteus 5:3-12a liederen: ps 33:1,2; Lb 966:1; Lb 321:4,5,7; Lb 344; DV 293:1,2,3; DV 308:2,3,4; Lb 727:1,3,4: Lb 416 eventuele bijzonderheden: Gemeente van Jezus Christus 1. Wie is de heilige van het jaar? Dit jaar moet dat natuurlijk wel Luther zijn. Het kan je niet ontgaan zijn deze week: 500 jaar Reformatie, Luther-jaar, vieren en gedenken dat op 31 oktober 1517 Luther zijn 95 stellingen de wereld inslingert en dat daarmee de Reformatie begint. Luther dus als de heilige van het jaar. Of hij daar zelf nou zo blij mee geweest zou zijn? Ik denk het eigenlijk niet. Want juist de heiligenverering is een van de dingen die hij verafschuwt in de Rooms-Katholieke kerk. En toch denk ik dat misschien wel niemand anders dan Luther dieper gepeild heeft wat een 'heilige' nou eigenlijk is: dat is een mens die gerechtvaardigd is door het geloof; het geloof in Jezus Christus als Redder en Verlosser. In het evangelie openbaart zich dat God enkel en alleen wie geloof als rechtvaardige aanneemt en: Iedereen wordt ( ) door God als een rechtvaardige aangenomen omdat hij ons door Jezus Christus heeft verlost, zo hoorden we daarnet in de Romeinenbrief. En daarom ook dat ene zinnetje in die brief dat je als de samenvattende kern ervan kunt zien: De rechtvaardige zal leven door geloof.

2 2 2. Het is dé ontdekking die Luther doet en die de aanleiding voor de Reformatie vormt; de ontdekking namelijk dat om het maar weer met Paulus te zeggen, de ontdekking dat het evangelie van Jezus Christus een reddende kracht is voor allen die geloven. a. Waarom is dat voor Luther nou zo'n ontdekking? Dat evangelie kent hij toch al als monnik? Jazeker. Maar, hij léést het niet goed. Want, zoals iedereen in zijn tijd doet: die rechtvaardigheid of die gerechtigheid van God-, die begrijpt hij als een juridisch begrip, als Gods oordeel over de zondaar; God zal hem in zijn rechtvaardig oordeel als straf voor zijn zonden uiteindelijk naar de hel sturen om daar voor eeuwig te branden en gepijnigd te worden. Totdat, totdat Luther in de gaten krijgt dat het anders zit; dat die gerechtigheid van God niet Gods 'rechtvaardige toorn en boosheid over de zonden van de mens' is, maar vooral Gods barmhartigheid en ontferming; dat God de mens daarom niet veroordeelt, maar vergeeft en aanvaardt; dat God de mens niet naar de hel stuurt, maar naar de hemel. Want Gods gerechtigheid zo hoor je vooral in het Oude Testament, Gods gerechtigheid is zijn trouw aan zijn volk, dat hij niet laat vallen ook al laat het volk Gód wél telkens vallen en zoekt het zijn heil bij ándere goden. Gods gerechtigheid is zijn opkomen voor zijn mensen,

3 3 zijn redden uit ellende en verdrukking, zijn ontferming over de kwetsbaren en weerlozen. En Gods gerechtigheid die zich in het evangelie openbaart, dat is zijn gerechtigheid in Jezus Christus, zijn omzien naar mensen en opkomen voor de minsten en redden en genezen en bevrijden zoals Jezus Christus dat doet, en zoals Jezus dat leert in zijn bergrede, zijn 'programma': gelukkig de nederigen, de treurenden, de zachtmoedigen; gelukkig wie hongeren en dorsten naar gerechtigheid, gelukkig de barmhartigen, de zuiveren van hart, de vervolgden... En daarom, zo gaat Luther begrijpen-, daarom verlost God ons door Jezus Christus en worden wij, als we in Jezus geloven, 'rechtvaardig' voor God, komen we met God weer in een 'rechte' verhouding. b. Dat hoeven we 'alleen maar' te geloven, daar hoeven we 'alleen maar' op te vertrouwen: wie gelooft wordt door God als rechtvaardige aangenomen, zo zegt Paulus. Daar hoeven wij dus niet eerst iets voor te presteren, niet eerst iets goeds te doen. Nee, het is genade; genade die niets kost, zegt Paulus. God geeft het ons 'zomaar' Voor Luther is dat een enorme troost en bemoediging, want hij lijdt eronder dat zoals de kerk in zijn tijd leert, dat Gods ontferming afhangt van jouw goede werken, van jouw prestaties,

4 4 van of jij wel keurig volgens de regels van Gods wet leeft. Want Luther heeft wel door dat je daar nooit aan kan voldoen; dat je altijd een 'zondaar' blijft; dat je het nooit goed genoeg doet en nooit genoeg presteert om voor God 'rechtvaardig' te worden. Wat een bevrijding is het dan, wat een ruimte geeft het dan als je doorkrijgt dat God jouw aanvaardt met al je fouten en falen en wie je ook bent; dat je niet eerst aan bepaalde normen hoeft te voldoen, iets moet presteren, een ander mens moet worden, maar dat God al bij voorbaat tegen je zegt: jij bent een waardevol mens, jij bent mijn mensenkind, je mag er zijn, ik hou van jou zoals je bent. Dus, vertrouw nou maar op dat evangelie, geloof nou maar in Jezus Christus, geef je nou maar over aan die genade. 3. a. Ik denk dat dat nog altijd een uiterst actuele boodschap is. Misschien wel juist vandaag de dag, in ons prestatiecultuur, in onze maatschappij die allerlei eisen aan je stelt, in onze samenleving die je afrekent op wat je doet en wie je bent. Je 'moet' immers succes hebben, je 'moet' gelukkig zijn,

5 5 je 'moet' knap en gezond zijn, je 'moet' de beste zijn. En of je nou wilt of niet, je 'moet' eraan meedoen en al die ballen van werk en carrière en gezin en zorg en leuk-zijn en ontspanning allemaal tegelijk in de lucht houden. Totdat, totdat het niet meer gaat en er dan iemand is die tegen je zegt: stop nou maar eens even, je hoeft je niet langer beter voor te doen dan je bent of dan je kunt, je bent waardevol zoals je bent, ik aanvaard je, je hoeft je zelf niet als minderwaardig te zien, ik hou van je zonder voorwaarden vooraf. Totdat iemand dus die genade aan jou laat voelen b. Kijk, en dán kun je ook 'rechtvaardig leven': de rechtvaardige zal leven door geloof. Dan kun je ook iets van wat je zelf hebt ontdekt en wat jou draagt en jou helpt en bemoedigt, dan kun je daarvan ook iets in praktijk gaan brengen in je eigen leven: door zélf ook genadig te zijn voor anderen, door die barmhartigheid en ontferming die jij van God ervaart, ook ánderen te laten ervaren, door zelf te troosten, te hongeren en dorsten naar gerechtigheid, vrede te stichten en gerechtigheid te doen, door zelf ook op te komen voor de kwetsbaren en weerlozen, de mensen die niks in te brengen hebben en niks kunnen presteren en daarom niet meetellen in onze samenleving. Want: De rechtvaardige zal léven door geloof...

6 6 4. Vandaag vieren we Allerheiligen. We gedenken wie ons voorgingen. Mensen van wie we houden, mensen die ons 'heilig zijn'. Mensen die ons dat geloof in Jezus Christus hebben voorgeleefd, meegegeven, doorgegeven. Mensen die zelf als rechtvaardigen leefden door geloof. En die ons zo zijn voorgegaan, als voorbeeld, ter inspiratie, om verder te gaan op hun weg. Mensen in wie al iets oplichtte van die rechtvaardiging door het geloof; in wie Gods liefde en barmhartigheid en ontferming al een beetje handen en voeten heeft gekregen. Zoals we het zo meteen zullen horen: Heiligen zijn mensen die geloven dat de wereld gered is door Jezus Christus. En hun leven is een bewijs van die redding; zo leefden en zo stierven zij. Dat gedenken wij, naam na naam, daad voor daad; Met hen zijn en blijven wij verbonden, in liefde, die sterker is dan de dood. AMEN.