Good Practice VVI Proef verbetering procesbegeleiding

Transcriptie

1 Good Practice VVI Proef verbetering procesbegeleiding Datum: 20 december 2010 Naam: Functie: Regio: Margreet Smits, Karin de Roos Projectleider en deelprojectleider VVI Rotterdam Rijnmond Versienummer: 1 1. Algemene Informatie 1) Naam Verbetering van de procesbegeleiding van ouders vanuit Koninklijke Auris Groep naar Stichting Vroeghulp Rotterdam 2) Betrokken initiatiefnemer(s) Stichting Vroeghulp Rotterdam KITS-spreekuur van de Koninklijke Auris Groep 3) Doelgroep Ouders van kinderen van nul tot zes jaar met ontwikkelingsproblematiek op het gebied van de spraak-taalontwikkeling. 4) Samenvatting Het audiologisch Centrum Het Audiologisch Centrum (AC) voor gehoor, spraak en taal van de Koninklijke Auris Groep onderzoekt twee keer per week twee jonge kinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen tijdens het KITS-spreekuur. Dat onderzoek duurt een ochtend en wordt uitgevoerd door een audioloog, een logopedist en een GZ-psycholoog / gedragswetenschapper / orthopedagoog. Aansluitend krijgen ouders een advies, zoals verwijzing naar een MKD, Viataal / De Medeklinker, een cluster 2 school of integraal advies en begeleiding door een zorgcoördinator van de Stichting Vroeghulp Rotterdam. Onderweg ging te veel verloren Na onderzoek van de manager van Stichting Vroeghulp en de orthopedagoog van het AC bleek dat één derde van de ouders die geadviseerd wordt zich aan te melden bij Vroeghulp dat niet doet. Dit heeft tot de aanname geleid dat voor deze ouders het advies aanmelden bij Vroeghulp direct ná het onderzoek te snel is. Het overvalt hen en één keer zeggen is niet genoeg. Gedoseerd uitleggen wat Vroeghulp voor ze kan betekenen en er de tijd voor nemen, levert meer aanmeldingen op van jonge kinderen. Dit is overigens niet alleen een regionaal probleem, maar wordt in de spraak-taalwereld ook landelijk (h)erkend. 1 December 2010 VVI

2 In overleg is daarom in het najaar van 2009 besloten om de samenwerking rond het KITS-spreekuur te intensiveren. Hiervoor is een zorgcoördinator van Vroeghulp aan een aantal spreekuren toegevoegd. Dit moest de begeleiding van ouders in het proces dat op het spreekuur volgt, eenvoudiger en laagdrempeliger maken. Positieve proef In de periode november/december 2009 zijn in totaal zeven spreekuren bijgewoond. De reacties van zowel de medewerkers van het KITS-spreekuur als van Vroeghulp waren positief. Men heeft veel kennis en expertise uitgewisseld en het aantal aanmeldingen bij Vroeghulp is in de proefperiode toegenomen. De samenwerking leidde ertoe dat medewerkers van het AC beter de vragen voor Vroeghulp leerden herkennen. Per direct kon de zorgcoördinator de juiste informatie aan zowel de medewerkers van het KITSspreekuur als de ouders geven. Kortere lijnen Dit werd ook bevestigd in de evaluatie in september De intensivering van de samenwerking maakte de lijntjes korter. Er was een piek in het aantal aanmeldingen in de periode dat Vroeghulp het KITS-spreekuur bijwoonde. In de periode daarna is het aantal doorverwijzingen opnieuw afgenomen. Er zijn in die periode meer kinderen doorverwezen naar andere Vroeghulpregio s. Voor de Auris is het lastig om zicht te krijgen op het procesverloop van de kinderen die naar andere regio s worden doorverwezen. De korte lijnen met Rotterdam Rijnmond worden gewaardeerd, net als het toezenden van de plannen van aanpak. Niet meer loslaten Vroeghulp vindt het jammer om kinderen los te laten. Met het onderzoek door het KITSspreekuur wordt een proces in gang gezet dat begeleiding vraagt en het best kan worden doorgezet. Het is belangrijk voor ouders om te investeren in trajectbegeleiding. Hoe Auris en Vroeghulp hier in de toekomst mee omgaan, is nog niet besloten. Een follow-up spreekuur is niet langer meer een wens van de initiatiefnemers. Over hoe de banden warm kunnen worden gehouden, willen zij in het nieuwe jaar nog eens met elkaar rond de tafel zitten. 2 December 2010 VVI

3 2. Doelstellingen 1. Betere doorverwijzing van de doelgroep kinderen 0-6 met een ontwikkelingsproblematiek op het gebied van de spraak-taal 2. Betere procesbegeleiding van ouders die met hun kind van de ene schakel naar de andere binnen de keten moeten overstappen. 3. Aanleiding en initiatiefnemers Na onderzoek van de manager van Stichting Vroeghulp en de orthopedagoog van het Audiologisch Centrum van de Koninklijke Auris Groep bleek dat een derde van de ouders die geadviseerd wordt zich aan te melden bij Vroeghulp dat niet doet. Dit heeft tot de aanname geleid dat voor deze ouders het advies aanmelden bij Vroeghulp direct ná het onderzoek te snel is. Het overvalt hen en één keer zeggen is niet genoeg. Gedoseerd uitleggen wat Vroeghulp voor ze kan betekenen en er de tijd voor nemen, levert meer aanmeldingen op van jonge kinderen. Dit is overigens niet alleen een regionaal probleem, maar wordt in de spraak-taalwereld ook landelijk (h)erkend. 4. Doelgroep Kinderen van nul tot zes met een ontwikkelingsproblematiek op het gebied van de spraak-taal, waarbij uit onderzoek tijdens het KITS-spreekuur blijkt dat er meer aan de hand is dan een gehoorafwijking en verder onderzoek en begeleiding noodzakelijk is. In veel gevallen betreft het kinderen met sociaal-emotionele of gedragsproblematiek en/of een (mogelijke) stoornis in het autistisch spectrum in de leeftijd twee tot vier jaar. 5. Aanpak & Methodiek Opzet en aanpak In overleg tussen Stichting Vroeghulp Rotterdam en het AC is in het najaar van 2009 besloten om de samenwerking rond het KITS-spreekuur te intensiveren, zodat meer ouders en kinderen begeleid kunnen worden in het doolhof van de hulpverlening en het (acceptatie)proces. Hiervoor is een zorgcoördinator van Vroeghulp aan een aantal spreekuren toegevoegd. Dit maakte het in die periode voor ouders eenvoudiger en laagdrempeliger om de vervolgstappen te maken. Daarnaast worden de verwijzingen door het AC en de aanmeldingen bij Vroeghulp maandelijks vergeleken. Ouders van kinderen die (nog) niet bij Vroeghulp zijn aangemeld, worden door het AC nogmaals benaderd, waarna in de meeste gevallen alsnog aanmelding plaatsvindt. De aanmelding wordt vanuit het AC gestimuleerd door na toestemming van ouders tijdens of kort na het adviesgesprek telefonisch bij Vroeghulp aan te melden. Omdat het financieel niet haalbaar is om altijd een zorgcoördinator van Vroeghulp met het spreekuur mee te laten lopen, draaien de KITS-spreekuren sinds de proef weer zelfstandig. De medewerkers worden wel uitgenodigd bij een bespreking van een door hen verwezen kind in het team Vroeghulp. Daarnaast ontvangen zij (na toestemming van de ouders) het plan van aanpak van door hen verwezen kinderen. 3 December 2010 VVI

4 Betrokkenen op bestuurlijk, uitvoerend, regionaal, landelijk niveau Bestuurlijk: geen Uitvoerend: manager Stichting Vroeghulp, zorgcoördinator Stichting Vroeghulp, manager Audiologisch Centrum en maatschappelijk werk Koninklijke Auris Groep Regionaal: geen Landelijk: geen Protocollen en handleidingen Geen 6. Voorwaarden & Valkuilen Benodigde voorwaarden om het geheel te laten slagen Bekend zijn met elkaars werkwijze Outreachende werkwijze van Vroeghulp Langdurige trajectbegeleiding Valkuilen/knelpunten Onbekendheid leidt tot vermindering van doorverwijzingen 7. Inbedding VVI Deze good practice heeft betrekking op bouwsteen 1 (Vroege signalering) van VVI. In deze praktijkbeschrijving vallen de volgende zaken op: 1. Nabijheid, bekendheid en beschikbaarheid zijn van doorslaggevend belang voor ouders bij het vinden van de weg naar (Vroeg)hulp. Door al in beeld te zijn bij de eerste onderzoeken, wordt de kans op een ononderbroken begeleiding van het proces bij ouders groter. 2. Door intensiever samen te werken vanuit meerdere disciplines, ontstaat kruisbestuiving en ontwikkelt zich bij de verwijzende partij meer kennis en expertise, die het doorverwijzingsproces (ook zonder zorgcoördinator bij het spreekuur) verbetert. Naarmate de tijd verstrijkt, neemt dit effect weer af. 3. Door verwijzingen en aanmeldingen periodiek en frequent vanuit de verwijzende en ontvangende partij te vergelijken, kan snel een follow up worden gedaan, wat in het grootste deel van de gevallen alsnog tot een succesvolle aanmelding leidt. 4. Verwijzingen komen beter en succesvoller tot stand naarmate de verwijzende partij meer inzicht in de doelgroep, werkwijze en expertise van Vroeghulp heeft. Deze vorm van samenwerking kan ook bij andere disciplines en andere regio s worden toegepast. In de regio Rotterdam Rijnmond is op basis van deze praktijkervaring eveneens een succesvolle samenwerking aangegaan met de poli Neonatologie van Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis in het voorjaar van December 2010 VVI

5 8. Resultaten & Kwaliteitsbewaking Resultaten Meer doorverwijzingen naar Vroeghulp vanuit de Koninklijke Auris Groep. Tijdens de proef wist 99% van de doorverwezen ouders Vroeghulp te vinden. Borging De volgende afspraken zijn tussen Stichting Vroeghulp en de Koninklijke Auris Groep gemaakt: 1. Iedere maand vergelijken het AC en Vroeghulp de verwijzingen door het KITSspreekuur met de aanmeldgegevens bij Vroeghulp 2. Vroeghulp levert na toestemming van de ouders de plannen van aanpak van de door het AC verwezen kinderen om meer inzicht te creëren 3. Vroeghulp levert het AC een lijst met logopedisten die bekend zijn met de doelgroep van Vroeghulp 4. De medewerkers van het KITS-spreekuur worden na toestemming van de ouders - uitgenodigd bij besprekingen en voortgangsoverleg van het team Vroeghulp over kinderen die door hen naar Vroeghulp zijn verwezen Borging van de kwaliteit 1. Maandelijks vergelijken van de gegevens 2. Structurele en incidentele kennis en expertise-uitwisseling 9. Kosten Kosten voor het ontwikkelen en uitvoeren van de good practice De kosten zitten met name in de tijd die aan dit initiatief is besteed. Projectleider VVI / Manager Vroeghulp 4 x 2 = 8 uur Orthopedagoog Koninklijke Auris Groep 2 x 2 = 4 uur Zorgcoördinator Vroeghulp 10x4 = 40 uur Deze tijd is verdeeld over de volgende activiteiten: Overleg Onderzoek Deelname KITS-spreekuur (1 uur per kind) Deelname Follow up gesprek (1 uur per kind) Beschrijving van de good practice Kosten voor het ontwikkelen van de protocollen en/of handleidingen Geen 10. Tijd Zie kosten 5 December 2010 VVI

6 11. Opmerkingen Margreet Smits (Projectleider VVI / Manager Stichting Vroeghulp Rotterdam): De proef met de Auris laat zien dat het belangrijk is om óók in de relatie met ketenpartners te investeren waar je al langdurige samenwerking mee hebt. Het persoonlijke contact en regelmatige persoonlijke informatievoorziening is van meerwaarde voor een goede doorverwijsfunctie. Wanneer je hier in investeert, neemt het aantal doorverwijzingen toe. Voor de ouders betekent dit dat het traject rond hun kind een doorgaande lijn wordt. Het is zonde om deze kinderen na een dergelijk kort, maar intensief, onderzoek los te laten. Deze parktijkbeschrijving laat zien dat het de moeite loont om meer te investeren in traject- en procesbegeleiding. 12. Contactgegevens Manager Stichting Vroeghulp Rotterdam Margreet Smits Schiedamse Vest BH Rotterdam Koninklijke Auris Groep Elma Retel Heer Bokelweg AD Rotterdam ===================================== Bijlagen 1. Interview zorgcoördinator Vroeghulp, februari Interview ouder, oktober Evaluatie, september December 2010 VVI

7 Bijlage 1 Perspectief Stichting Vroeghulp Rotterdam Interview met Loes Stolk (zorgcoördinator Stichting Vroeghulp Rotterdam) over de proef bij het Audiologisch Centrum dd 9 februari 2010 In het najaar van 2009 gingen het Audiologisch Centrum (AC) voor gehoor, spraak en taal van de Koninklijke Auris Groep en de Stichting Vroeghulp Rotterdam een proef aan door tijdelijk een zorgcoördinator mee te laten lopen tijdens het KITS-spreekuur. De proef blijkt succesvol: ouders die naar Vroeghulp zijn doorverwezen weten beter de weg te vinden, hebben een realistischer verwachtingspatroon en het team van het KITS-spreekuur heeft meer kennis en expertise op het gebied van Integrale Vroeghulp. Beide organisaties hebben door deze proef een verbetering in de vroege trajectbegeleiding van ouders gerealiseerd. Aan het woord is Loes Stolk, de zorgcoördinator die bij de proef betrokken was. Werkwijze en aannames Het Audiologisch Centrum (AC) voor gehoor, spraak en taal van de Koninklijke Auris Groep onderzoekt twee keer per week twee jonge kinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen op het KITS-spreekuur. Dit onderzoek duurt een ochtend en wordt uitgevoerd door een audioloog, een logopedist en een psycholoog/orthopedagoog. Aansluitend krijgen ouders een advies, zoals verwijzing naar Stichting Vroeghulp Rotterdam voor integraal advies en begeleiding. Na onderzoek in 2008 door de Koninklijke Aurisgroep en Stichting Vroeghulp Rotterdam bleek dat een derde van de ouders die door het AC wordt geadviseerd zich aan te melden bij Vroeghulp dat niet doet. Aangenomen werd dat voor deze ouders het advies aanmelden bij Vroeghulp direct na het onderzoek te snel is. Het overvalt hen en één keer zeggen is niet genoeg. Gedoseerd uitleggen wat Vroeghulp voor hen kan betekenen en er de tijd voor nemen, levert meer aanmeldingen op van jonge kinderen. Verloop van de proef In november en december 2009 heeft Loes Stolk zeven onderzoeks-ochtenden van het AC bijgewoond. Door een zorgcoördinator Vroeghulp aan het KITS-spreekuur toe te voegen, verwachten de organisaties dat het eenvoudiger en laagdrempeliger zou worden om de ouders te begeleiden in het proces dat volgt. Er is immers al een gezicht en naam bekend van de ontvangende partij. Doordat Vroeghulp aan tafel zit, leren de medewerkers van het AC beter de Vroeghulpkinderen te herkennen en wordt in de boodschap vanuit het onderzoek meer verduidelijking en informatie aan ouders gegeven. Loes Stolk: Ik nam samen met de KITS-medewerkers de dossiers van die dag door. Per ochtend volgde ik één kind tijdens het audiologisch, logopedisch en ontwikkelings -/gedragsonderzoek. De gevolgde kinderen kwamen uit de regio Rotterdam Rijnmond en er was vooraf al gekeken naar de verwijsreden (Consultatiebureau-arts, kinderarts of Keel- Neus- Oorarts), de aanvullende gegevens van ouders en eventuele andere beschikbare informatie gekeken of dit een potentieel Vroeghulpkind kon zijn.

8 Opvallend effect van een kijkje buiten de onderzoeksruimte Doordat ik de hele ochtend met het kind meeliep, kreeg ik niet alleen aansluitend inzicht door de drie onderzoekmomenten, maar ook door het gedrag van het kind daartussen. Ik keek altijd met Vroeghulpogen (gedrag, motoriek, spel, oogcontact, handfunctie en dergelijke) naar het kind. Ik zag bijvoorbeeld kinderen tijdens de drie onderzoeken prima meewerken, maar in de wachtkamer voortdurend fladderen. Een ander was niet aanspreekbaar in de gang of wachtkamer, bleef alsmaar springen of veranderde op slag als hij weer een nieuwe ruimte in moest. Als je dat tot drie keer ziet gebeuren, kan je je afvragen of het kind angst heeft voor de ruimte, voor vreemde mensen of voor het onderzoek. Ik keek letterlijk en figuurlijk buiten de onderzoeksruimte. Partnerschap en de positie binnen het team Na de drie onderzoeken kwam ik samen met de onderzoekers bij elkaar om ervaringen te delen. Ik heb me bewust rustig op de achtergrond van de besluitvorming opgesteld. Ik wilde vooral niet overaccentueren of steeds vanuit de Vroeghulp-gedachte in het team aanwezig zijn. Ik liet de onderzoekers altijd eerst besluiten waar ze aan dachten. Daar waar twijfel was, kon ik aanvullen of bevestigen. Wanneer de logopedist of orthopedagoog verschillende observaties hadden, kon ik juist aanvullen of dingen in een context plaatsen. Dit bleek een grote meerwaarde te hebben. Er werd verwezen naar Vroeghulp als er bij het kind sprake was van: achterstand in de cognitieve ontwikkeling algehele ontwikkelingsachterstand of ontwikkelingsproblematiek, gecombineerd met een spraak-taalachterstand of bij niet te definiëren gedrag, problemen in het contact, opdrachtgerichtheid, concentratie, onmogelijkheid om mee te werken aan het onderzoek of bij gedrag dat opvallend, niet leeftijdsadequaat was. In al deze situaties bleek het daadwerkelijk om een kind van de Vroeghulpdoelgroep te gaan. Door mijn aanwezigheid bij het adviesgesprek kon gestadig teruggekomen worden op praktische voorbeelden die er zich in het KITS-spreekuur voordeden, waarom juist bij dit kind aan een adviesverwijzing naar Vroeghulp gedacht werd. Het acceptatieproces eerder inzetten Voor sommige ouders was het adviesgesprek echt een dubbele pas op de plaats. Soms lag het heel lastig bij ouders. Zij hadden bijvoorbeeld een hele sterke focus op de taalontwikkeling, terwijl wij zagen dat er veel meer aan de hand was met hun kind. Voor een ouder is het belangrijk dat hij goed zicht heeft op de gesignaleerde problematiek om de stap naar Vroeghulp te kunnen en willen zetten. Voor een aantal was het feit dat ik er bij was, net het zetje dat ze nodig hadden. Samenvatting en conclusie Naast het primaire doel (eerdere verwijzing naar Vroeghulp) van deze proef hebben zowel AC als Vroeghulp wederzijds meer inzicht gekregen in beeldvorming, structuur en werkwijze van elkaars organisatie. De proef heeft ruimschoots aan de verwachtingen voldaan. Daarnaast had de proef de volgende effecten: Het efficiënter volgen van de verwezen kinderen bood duidelijkheid over het aantal verwijzingen in de eerste tien maanden vanuit Auris.

9 In de periode van november tot december 2009 (zeven weken) hebben negen ouders zich bij Vroeghulp aangemeld. Het aantal verwijzingen en aanmeldingen vanuit Auris is vergeleken met het voorgaande jaar door de geïntensiveerde samenwerking (vooroverleg en proef) toegenomen. In overleg werd nauwkeurig bij zowel het AC als Vroeghulp in de gaten gehouden welke kinderen met het advies Vroeghulp daadwerkelijk waren aangemeld. Dit leidde tot een snelle en doelgerichte follow-up. Niet aangemelde kinderen werden nogmaals benaderd door degene die het adviesgesprek bij het spreekuur deed (meestal de orthopedagoog). Er is van beide kanten meer inzicht in elkaars mogelijkheden en expertise ontstaan. Auris is nu inhoudelijk beter bekend met de Vroeghulpwerkwijze, wat hopelijk tot betere (zelfstandige) doorverwijzing vanuit het KITS-spreekuur leidt. Naast de inzichten die de samenwerking opleverde, heeft ook een korte psycho-educatie plaatsgevonden en worden medewerkers van het KITS-spreekuur uitgenodigd voor het bijwonen van een teamoverleg of een voortgangsbespreking van één van de door hen doorverwezen kinderen. Hoe nu verder Succes behouden Eind januari 2010 vond een eerste evaluatie van deze proef plaats. Voor alle betrokken partijen is er een duidelijk gezamenlijk belang. Aan de kant van Vroeghulp valt op dat het aantal aanmeldingen vanuit Auris toeneemt. In januari 2010 was geen zorgcoördinator van Vroeghulp bij het KITSspreekuur aanwezig, maar er werden wel zes kinderen aangemeld! Breder inzicht ontwikkelen in spraak/taal problematiek Tijdens de eerste evaluatie ontstond een discussie met de logopedisten. Vroeghulp kijkt breder naar spraak-taalproblematiek en is juist gespecialiseerd op het gebied van de hulpverlening aan verstandelijk beperkten. Dat betekent dat bijvoorbeeld ook tactiele afweer en sensorische integratieproblematiek en dergelijke worden meegenomen in het advies en de beoordeling. Het is belangrijk dat de logopedisten van de Koninklijke Auris Groep hier meer inzicht in krijgen. Daarom heeft Vroeghulp aangeboden de plannen van aanpak (ná goedkeuring door de ouders) van de door Auris verwezen kinderen op te sturen. Zodoende kunnen zij meelezen en zien welke richting het advies heeft genomen. Daarnaast stuurt Vroeghulp een lijst met logopedisten met ervaring met Vroeghulpkinderen aan de Koninklijke Auris Groep toe. De daad bij het woord voegen Na toestemming van de ouders, wordt direct na het spreekuur of soms zelfs tijdens het spreekuur de aanmeldingen bij Vroeghulp gedaan. Ouders die nog even willen nadenken, worden door Auris na twee weken zelf terug gebeld, waarna alsnog een aanmelding kan volgen. Zelfstandig, maar deskundiger In het eerste kwartaal van 2010 ging het KITS-spreekuur weer zelfstandig verwijzen. De eerste resultaten waren hoopgevend. In het derde kwartaal wordt opnieuw geëvalueerd en bepaald of een follow up spreekuur noodzakelijk is. Een intensievere samenwerking door de Koninklijke Auris Groep uit te nodigen bij de bespreking van hun kinderen, blijft van kracht, net als de maandelijkse controle van doorverwezen en aangemelde kinderen bij beide organisaties.

10 Maatschappelijk werk Het maatschappelijk werk van Auris is nog niet toegevoegd aan KITS-spreekuur. Juist vanuit het oogpunt van procesbegeleiding kan dit ouders een belangrijke meerwaarde bieden in het vinden van de juiste weg of het maken van de vervolgstap.

11 Bijlage 2 Perspectief van de ouders Interview met de moeder van Daniel dd 4 oktober 2010 Daniel is ruim drie jaar. Het is een wild mannetje, maar hij is wel erg lief, vertelt zijn moeder. Hij vindt het erg leuk om naar de speeltuin te gaan en als de dieren niet te dichtbij komen, is de kinderboerderij een prima uitje. Thuis puzzelt hij graag, speelt hij met zijn Thomas-treintje, zijn garage of maakt hij kleiwerkjes. Hij kan moeilijk tot spelen komen, omdat hij zich maar kort op één ding kan concentreren. Sinds twee maanden gaat Daniel naar Medisch Kinderdagverblijf Klavertje Vier. Er is een vermoeden dat Daniel een vorm van autisme heeft. Vroege signalen opgepikt Het viel zijn moeder op dat Daniel zich anders ontwikkelde dan andere kinderen toen Daniel een peutertje werd. Op de peuterschool viel zijn gedrag op en zag de leidster dat Daniel zich niet aansloot bij de andere kinderen in de groep. Tijdens een gesprekje deelde zij haar zorgen en vertelde dat Daniel veel naar buiten staarde. Bij het consultatiebureau had Daniels moeder haar zorgen al gedeeld over zijn taalontwikkeling. Daniel bleef lang brabbelen. De arts van het consultatiebureau stelde daarom voor om Daniel op zijn spraak, taal en oren te laten testen bij het KITS-spreekuur van de Koninklijke Auris Groep. Daniel was toen bijna drie jaar. De molen in Ik moest natuurlijk wel even slikken toen dat over mijn kind werd gezegd. Maar ik was ook blij met de geboden hulp. Bij het KITS-spreekuur werd Daniel uitgebreid onderzocht. Doordat het erg veel voor hem was, kon hij niet alle tests goed doen. Bij het motorisch onderzoek keek hij veel naar buiten en de gehoortest moesten we afbreken. Bij de test verscheen er een sneeuwpop als er een geluidje was. Hij schrok daar zo van, dat hij niet meer mee wilde werken. Het duurde hem allemaal te lang, het was vreemd en hij werd daardoor bang en agressief. We moesten nog een keer terugkomen om het onderzoek af te maken. Moeilijk te verstaan of moeilijk te begrijpen? Uit het onderzoek bleek dat Daniel één jaar achterstand had in zowel zijn spraak-taal ontwikkeling als zijn motorische ontwikkeling. Wij vonden dat eerste moeilijk te geloven, omdat hij op alle geluiden in zijn omgeving reageert. Inmiddels had Daniel buisjes gekregen bij de KNO-arts. Die vertelde dat Daniel ons op jonge leeftijd waarschijnlijk niet goed heeft gehoord, wat zijn taal-spraak ontwikkeling heeft vertraagd. Het afgelopen jaar is Daniel gelukkig veel beter gaan praten. Maar als er veel mensen om hem heen zijn, valt hij weer terug op een brabbeltaaltje. We merken dat veranderingen en drukte voor Daniel heel moeilijk zijn. Een uitje naar de Efteling zit er voorlopig niet meer in en een verjaardag of kraamvisite verlopen nogal eens chaotisch. Daniel wordt dan druk en neemt andere kinderen daarin mee. Gelukkig hebben mijn vriendinnen veel begrip voor de situatie en moedigen me aan om toch te blijven proberen om op visite te komen. Op dit moment is Daniels vader op familiebezoek in Iran. Dat is natuurlijk een grote verandering voor hem. Elke dag vraagt hij weer waar papa is. Ik vind dat lastig, maar vertel hem steeds weer dat papa de andere oma opzoekt. Die ziet Daniel natuurlijk niet vaak, dus dat is voor hem moeilijk voor te stellen.

12 Een stap verder Tijdens het KITS-spreekuur was een medewerker van Vroeghulp aanwezig. Tijdens het adviesgesprek werd geadviseerd om Daniel aan te melden bij Vroeghulp. Ze legden goed uit waarom ze dit adviseerden. Kort na het advies kwam onze Vroeghulpcoördinator thuis kennis maken. Zij is sindsdien voor ons een prettig steuntje in de rug. Ze is bij belangrijke gesprekken aanwezig en ze belt regelmatig op. Ik mag zelf ook altijd bellen als ik haar nodig heb. Tijdens de bespreking van het team Vroeghulp is Daniel geobserveerd en hebben ze met mij over hem gesproken. In het team zat ook iemand van Klavertje Vier. Zij gaf mij uitleg over kenmerken van autisme en nodigde me uit om een keer te komen kijken. Ik was daar blij mee, maar voor mijn vriend was het moeilijker te accepteren. Hij vond het lastig te rijmen en zei steeds dat Daniel goed bij de tijd was en niks mankeerde. Voor mij is autisme niet het einde van de wereld. Daniel blijft Daniel en ik denk dat hij nog steeds een heleboel kan bereiken in zijn leven. Nu Daniel in de dagbehandeling is, krijgen we ook gezinsbegeleiding van een gezinsbegeleider. Zij heeft mijn vriend geholpen om een stukje te accepteren. Daniel gaat niet voor niks naar Klavertje Vier. Nu hoop ik nog dat ze ons kan helpen met zijn gedrag tussen vijf en zes uur. Zoals baby s een huiluurtje hebben, wordt Daniel dan héél druk en uitdagend. Laatst heeft zijn groepsleidster het thuis met eigen ogen gezien. Zij was ook verbaasd, want zo is Daniel niet op de groep. Naar welke school? Als Daniel volgend jaar de dagbehandeling verlaat, is hij vier en een half jaar. Zijn moeder had hem al ingeschreven bij een Montessorischool, maar nu is het de vraag of Daniel straks naar het reguliere of speciale onderwijs gaat. Ik maak me daar een beetje zorgen om. Straks is hij vier jaar en moet hij eigenlijk naar school. Gelukkig krijgen we voordat Daniel daar vertrekt ook een schooladvies. Al met al is Daniels moeder tevreden over de manier hoe alles is verlopen. De plaatsing bij de dagbehandeling was binnen drie maanden geregeld en de begeleiding die zijn ouders krijgen van zowel de zorgcoördinator van Vroeghulp als de gezinsbegeleider, biedt steun. Het geeft een goed gevoel dat iemand je steunt en de weg weet, besluit moeder haar verhaal.

13 Bijlage 3 Evaluatie van de proef Notulen KITS productgroep overleg met Stichting Vroeghulp Tijd: Aanwezig: 16:00 17:00 uur Mieke Vermeulen, Brenda van Vliet, Ester van Roosendaal, Margreet Smits, Loes Stolk, Evelien Zoon-Verdaasdonk Agendapunten 1) Wachtlijst Vroeghulp 2) Werkwijze Vroeghulp, wanneer afwachtend beleid 3) Opvoedingsvragen bij Vroeghulp 4) Evaluatie samenwerking Vroeghulp 5) Follow-up Bespreekpunten 1) Er is momenteel geen wachtlijst bij Stichting Vroeghulp. Na aanmelding worden ouders binnen 2 weken gebeld voor een kennismakingsgesprek. 2) Vanuit het AC is de ervaring dat kinderen die doorverwezen worden naar Vroeghulp soms na een halfjaar opnieuw terugkomen voor herhalingsonderzoek en dan blijkt er nog geen verdere hulp in gang gezet te zijn. Het is dan niet altijd duidelijk wat de reden van dit afwachtend beleid is. Margreet Smits legt uit dat Vroeghulp werkt vanuit de vraag van ouders en probeert zo goed mogelijk aan te sluiten bij hun wens. Vroeghulp bespreekt met ouders welke mogelijkheden er zijn en ouders maken uiteindelijk de beslissing welk advies zij opvolgen. Dit kan betekenen dat ouders nog weerstand kunnen hebben voor bijvoorbeeld een gespecialiseerde behandelgroep of dagopvang, waardoor dit niet in gang wordt gezet. We bespreken dat een terugkoppeling vanuit Vroeghulp en het AC wenselijk is over het plan van aanpak en de overwegingen tot een bepaald advies. Daarnaast is afstemming met alle betrokkenen rondom een kind noodzakelijk, omdat nog wel eens voorkomt dat de ketenzorg van elkaar niet op de hoogte is. 3) Besproken wordt of specifieke opvoedingsvragen ook door Vroeghulp kan worden opgepakt. Indien het kind gerelateerd is wel. Indien het gerelateerd is aan de omgeving van het kind is het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) een meer gepaste doorverwijzing. Vroeghulp kan echter wel ondersteuning en coördinatie bieden in het gehele traject indien de oorzaak van het probleem nog niet helder is.

14 4) De samenwerking met Vroeghulp en het AC wordt als prettig ervaren. De lijntjes zijn kort. Er is een piek waarneembaar van de doorverwijzingen naar Vroeghulp in de periode dat Loes Stolk meeliep met het KITS-spreekuur. In de periode daarna zijn de doorverwijzingen minder geworden. In de maanden juli en augustus is er geen enkele doorverwijzing geweest. De reden hiervoor kan zijn dat er in de zomermaanden minder KITS spreekuren zijn geweest of minder kinderen die binnen de doelgroep van Vroeghulp zouden passen. Een andere reden is, dat wij ouders ook rechtstreeks doorverwijzen naar het MKD als wij daaraan denken. Margreet Smits benadrukt dat ook in die gevallen Vroeghulp juist een rol kan spelen in het ondersteunen en coördineren van het aanmeldingstraject en de tussenliggende periode tot de plaatsing, aangezien Jeugdzorg deze ondersteuning vaak niet biedt. 5) We vinden het belangrijk om de samenwerking vast te houden en te onderhouden. Het is nog niet duidelijk hoe we dit kunnen gaan vormgeven. Margreet geeft aan dat er tot eind van dit jaar geld beschikbaar is voor een follow-up. Margreet zal contact opnemen met Elma Retel om dit samen met de manager te bespreken.