Toeleiding naar bovenschoolse ondersteuning Breda

Transcriptie

1 Praktijkvoorbeeld Toeleiding naar bovenschoolse ondersteuning Breda Samenvatting Deze nieuwe toeleidingsroute heeft als hoofddoel elke leerling die tijdelijk niet in het regulier onderwijs terecht kan naar een passend onderwijstraject toe te leiden. De toeleidingsroute omvat het hele proces vanaf het moment dat de leerling is aangemeld voor een bovenschoolse voorziening, tot het moment waarop de leerling op de voor hem juiste plek terecht is gekomen. Doel De nieuwe toeleidingsroute naar een bovenschoolse voorziening heeft als hoofddoel elke leerling die tijdelijk niet in het regulier onderwijs terecht kan naar een passend onderwijstraject toe te leiden. Subdoelen zijn: De eigen kracht van het gezin versterken; Snel passende hulp bieden aan het gezin. Doelgroep Tot de doelgroep behoren alle leerlingen die onder het samenwerkingsverband RSV Breda vallen. Dat wil zeggen: alle leerlingen die regulier voortgezet onderwijs volgen op één van de scholen die tot het RSV Breda behoren (in totaal ongeveer leerlingen) en aan wie de school tijdelijk geen passend onderwijs kan bieden. De reguliere VO school heeft zelf een aantal maatregelen genomen, die onvoldoende resultaat opleverden. De handelingsverlegenheid duurt voort. Gewoonlijk bestaat de doelgroep uit leerlingen met een gedragsproblematiek die voor het regulier onderwijs niet hanteerbaar is, zoals opvallend brutaal en ongezeglijk gedrag, lesverstorend gedrag, maar ook uit het ontbreken van leervoorwaarden, een adequate werkhouding, dan wel leerlingen die met hun gedrag zichzelf en/of anderen in gevaar brengen. Aanpak Aanleiding In Breda bestaan meerdere bovenschoolse voorzieningen waar jongeren terecht kunnen die als gevolg van hun problematische gedrag tijdelijk niet op de eigen school kunnen blijven (bijvoorbeeld Herstart, Op de Rails en de Rebound). De toeleiding naar deze voorzieningen verliep niet naar wens: te vaak vielen jongeren tussen wal en schip en het proces nam te veel tijd in beslag. Het regionale samenwerkingsverband Breda (regulier VO) wil dit proces verbeteren, zodat leerlingen sneller op de juiste plek terechtkomen. Daarom is een pilot gestart, waarin de toeleiding plaatsvindt op basis van handelingsgericht integraal indiceren. Inhoud Transparant beslissen en handelingsgericht integraal indiceren vormen de basis van de nieuwe toeleidingsroute. Het principe 'één kind, één plan' staat daarin centraal. De toeleidingsroute omvat het hele proces vanaf het moment dat de leerling is aangemeld voor een bovenschoolse voorziening, tot het moment waarop de leerling op de voor hem juiste plek terecht is gekomen. Aanmelding Wanneer er op school zorgen over een leerling zijn, volgt aanmelding en bespreking van de leerling in het Gedownload op 1 augustus 2013 van (Nederlands Jeugdinstituut) Pagina 1 / 5

2 multidisciplinaire Zorg Advies Team (ZAT) van zijn of haar VO school, uiteraard met toestemming van de ouders. Het ZAT besluit in gezamenlijkheid op basis van het voorliggende dossier of de leerling zal passen in een bovenschoolse voorziening. Als men het daarover eens is, volgt afstemming met de ouders en daarna aanmelding van de leerling via een overdracht formulier. Dit formulier is speciaal voor de pilot ontwikkeld en gaat uit van de principes van handelingsgericht integraal indiceren. Dat houdt in dat het formulier niet langer alleen problemen inventariseert (wat vaak een gangbare benadering is), maar vooral ook inventariseert waar beschermende factoren, sterke kanten en mogelijkheden liggen. Zo is onder andere een vijfpuntschaal toegevoegd die weergeeft welke sterke kanten de leerling heeft. Het formulier is inmiddels in gebruik bij alle aanmeldingen voor de bovenschoolse voorzieningen. Intake Na de aanmelding via het overdracht formulier vindt een intake plaats. Deze intake wordt uitgevoerd door een CJG medewerker (CJG coach), dan wel door een medewerker van Bureau Jeugdzorg (BJZ coach), afhankelijk van de zwaarte van de problematiek. Dit wordt vooraf bepaald op basis van het overdracht formulier. De CJG coach is een medewerker van het CJG Breda. Woont de leerling in een andere gemeente dan Breda, dan voert toch de CJG coach uit Breda het intakegesprek. Kiest het CJG voor het inzetten van een hulpverleningstraject, dan wordt wel het CJG van de woonplaats van de leerling ingeschakeld. Het regionaal samenwerkingsverband Breda, het CJG Breda en Bureau Jeugdzorg hebben samenwerkingsafspraken gemaakt, waardoor het integraal handelen en het uitvoeren van de intake door medewerkers van het CJG of BJZ mogelijk is. De intake vindt plaats bij het gezin thuis. Centrale principes in de intake: De belangen van het kind. Realistische doelen vaststellen, en daarbij de opvoedingsbehoefte van het kind en de ondersteuningsbehoefte van de ouders formuleren. Alleen wat nu relevant is, willen we weten. Samenwerking ouders kind school is voorwaardelijk om aan de slag te gaan. Toekomstgericht kijken. Beschermende en belemmerende factoren in kaart brengen. Wat gaat wel goed? Wat gaat minder goed en hoe kunnen we dat veranderen? Kijken naar mogelijkheden en ook zien waar grenzen liggen. In de intake vindt verkenning plaats van de leefgebieden school, thuis en vrije tijd van de leerling. Na de intake voert een onderwijskundige een diagnostisch gesprek met de leerling. Op basis van de intake en het diagnostisch onderzoek brengt men de volgende kenmerken van de leerling in kaart: Cognitie Leren Werkhouding Sociaal gedrag Emotionele ontwikkeling Motoriek Waarneming Lichamelijk functioneren De zwaarte van de problematiek op bovenstaande kenmerken drukt men uit in een cijfer (10 = heel zwaar, 1 = nauwelijks problematiek). Aan de hand van deze gegevens komt men tot een SMART formulering van doelen geformuleerd en van een plan. Plaatsingsadviescommissie De plaatsingsadviescommissie beoordeelt de gegevens die in de intake zijn verzameld. De commissie bestaat uit een voorzitter, een GZ psycholoog, de leerling, de ouders (bij voorkeur beide), eventueel een voor de leerling belangrijke andere volwassene, de CJG medewerker en de zorgcoördinator van de school van herkomst (en later vaak de mentor). De commissie onderzoekt en bespreekt welke de voor de leerling beste oplossing is. Het versterken van de eigen kracht van het gezin staat daarbij centraal en dat betekent dat de leerling en diens ouders bij alle belangrijke gesprekken en stappen zijn betrokken. Steeds staan de mogelijkheden centraal en niet de belemmeringen. Gedownload op 1 augustus 2013 van (Nederlands Jeugdinstituut) Pagina 2 / 5

3 Transparant plaatsen in de bovenschoolse voorzieningen Noëlle Pameijer, deskundige op het gebied van integraal handelingsgericht indiceren, heeft een checklist ontwikkeld die de transparantie in het handelingsgericht integraal indiceren waarborgt. Het samenwerkingsverband Breda gebruikt deze checklist in haar pilot. De checklist is een middel om transparant plaatsen te bewerkstelligen. Aan de hand van de checklist gaat de plaatsingsadviescommissie na of er voldoende argumentatie is om een plaatsingsbesluit te nemen. De checklist maakt de besluitvorming van de plaatsingsadviescommissie inzichtelijk, omdat hierop puntsgewijs is weergegeven hoe de argumentatie er precies uitziet. Voor de lezer is het duidelijk en navolgbaar op grond van welke argumenten de commissie tot een plaatsingsbesluit is gekomen. De commissie kiest per casus zelf welke kenmerken zij relevant acht. Soms heeft zij aan een paar argumenten genoeg om tot een besluit te komen, soms vraagt zij om meer informatie. Het is nadrukkelijk niet zo dat op alle vier kenmerken informatie voorhanden moet zijn. Bijvoorbeeld: in het geval van plaatsing in de observatieklas (plusvoorziening) zal veel informatie niet bekend zijn. Plaatsing daar heeft immers tot doel tot een beter beeld te komen van de leerling. De checklist bestaat uit vijf onderdelen: A. Kenmerken van de leerling B. Kenmerken van het onderwijs (mentor, groep, school) C. Kenmerken van de ouders/opvoeders D. Kenmerken van het derde milieu E. Conclusie: advies van de commissie Bij onderdeel A t/m D moet met 'ja' of 'nee' worden beoordeeld of er voldoende argumentatie is voor plaatsing in vso/ de plusvoorziening/ de Rebound/ dan wel een andere school voor regulier onderwijs. Toeleidingsroute In de nieuwe route blijft het samenwerkingsverband verantwoordelijk voor de leerling. Het samenwerkingsverband wijst bij de aanmelding een casusverantwoordelijke aan, die toeziet op de voortgang van het proces. Samengevat: aanmelding vindt plaats via het ZAT en het overdrachtformulier, daarna volgt een intake door een CJG of BJZ coach en tot slot neemt de plaatsingsadviescommissie een besluit. Dit totale proces neemt ongeveer drie weken in beslag. Om die termijn te halen, is flexibiliteit in de inzet van professionals van belang, zowel van de CJG, dan wel de BJZ coach, als van de professionals die in de bovenschoolse zorg werken. De leerling moet zo snel mogelijk geplaatst worden. Samenhang Voor regulier voortgezet onderwijs is het essentieel over bovenschoolse voorzieningen te beschikken, waar zij tijdelijk een leerling kan plaatsen die op school een ernstige mate van handelingsverlegenheid veroorzaakt. De school weet niet meer verder en heeft meer ondersteuning nodig. De bovenschoolse voorzieningen bieden die ondersteuning, maar wel dient het toeleiden naar deze mogelijkheid verantwoord, transparant en dienend aan het belang van leerling en ouders plaats te vinden. In Breda zocht men naar een mogelijkheid om dit proces te optimaliseren en heeft men daarom gekozen voor het herzien van de bestaande toeleidingsroute, waardoor enerzijds meer snelheid mogelijk is en anderzijds de kwaliteit verbetert, nu men zich veel meer samen met ouders en leerling richt op de kracht in het gezin en het versterken van mogelijkheden, in plaats van het inventariseren van problemen. Randvoorwaarden Financiën Geen gegevens. Deskundigheid In de toeleidingsroute naar de bovenschoolse voorzieningen zijn meerdere professionals betrokken: CJG coach BJZ coach Leden van de plaatsingsadviescommissie Gedragsdeskundige (heeft supervisie over alle gedragsdeskundigen, o.a. uit REC 4) Zorgcoördinator Het CJG Breda is een netwerkorganisatie en werkt nauw samen met het onderwijs. Het CJG vervult in het Gedownload op 1 augustus 2013 van (Nederlands Jeugdinstituut) Pagina 3 / 5

4 onderwijs drie verschillende rollen: De school CJG er is de partner van de zorgcoördinator De CJG coach (schoolmaatschappelijk werker) werkt vraaggestuurd als coach voor korte trajecten op school met leerlingen of ouders De CJG er die in de gezinnen aan de slag gaat Draagvlak Er bestaat een breed draagvlak voor deze werkwijze bij partijen in en buiten het onderwijs, zoals de VO scholen, BJZ en het CJG, maar ook de gemeenten en de verzamelde schoolbesturen binnen het samenwerkingsverband dragen bij aan het succes. Met name de bereidheid van de VO scholen om terug te plaatsen leerlingen onderling naar evenredigheid te verdelen, blijkt een belangrijke voorwaarde te zijn voor het welslagen van het project. De pilot draagt ook bij aan meer draagvlak onder de ouders. De initiatief nemers van de pilot pleiten ervoor dat het uitgangspunt en de attitude die het vergt om ouders als partner te beschouwen een gangbare praktijk zou moeten zijn op alle VO scholen. Het betrekken van de leerling en ouders bij alle voor hen relevante besluitvorming maakt in dit samenwerkingsverband deel uit van de basisondersteuning. Kwaliteitsbewaking Er zijn algemene criteria geformuleerd, op grond waarvan plaatsing in een bovenschoolse voorziening mogelijk is. Echter: iedere leerling is uniek. Zodra de problematiek en de beschermende factoren rondom een leerling beter in beeld zijn gebracht, kan de commissie op basis van de nieuwe informatie en aan de hand van de checklist een nieuw besluit nemen: terugplaatsen in regulier onderwijs, of plaatsen in een andere bovenschoolse voorziening. De checklist waarborgt dat iedere beoordeling en besluitvorming zo uniform mogelijk plaatsvindt en waarborgt daarmee ook deels de kwaliteit en transparantie van het handelingsgericht integraal indiceren. Indien voldoende informatie ontbreekt om een besluit te kunnen nemen, kan dit eveneens worden aangegeven. Beschikbare documentatie De pilot is uitgebreid beschreven en vastgelegd. Dit materiaal is verkrijgbaar via de projectleider passend onderwijs (Joan van de Heijkant, zie bij contactgegevens). Evaluatie Opzet evaluatie Jaarlijks worden ongeveer 60 à 70 leerlingen aangemeld voor een bovenschoolse voorziening. Er zijn enkele plekken Herstart (5) en Op de rails (1) en in een observatieklas (plusvoorziening) kunnen 12 leerlingen per klas geplaatst worden. Er zijn nu twee observatieklassen. Het onderwijsniveau van de geplaatste leerlingen loopt uiteen van basisonderwijs tot vwo. Wat betreft het VO komen de meeste leerlingen uit vmbo b en vmbo tl. Opmerkelijk weinig uit vmbo k. Het verblijf van de leerlingen in de observatieklas varieert, gemiddeld verblijft een leerling hier weken. De VO scholen en de bovenschoolse voorzieningen hebben zichzelf een resultaatsverplichting opgelegd. De uitkomst van de beoordeling is in feite verplichtend voor de scholen /het samenwerkingsverband: de leerling moet op een plek terecht komen die het beste bij hem past, ondanks eventuele beperking van middelen. Het RSV Breda heeft een positief resultaat na de verevening, vandaar de inschatting dat dit zou moeten lukken. Geplande vervolgstappen Andere mogelijkheden voor de toekomst: Dagbestedingsprogramma inbouwen in deze voorziening; Plaatsingscommissie koppelen aan het primair onderwijs; Deze werkwijze of aanpak ook doorvoeren in alle ZAT's op de scholen en die aanpak dan ook benutten voor plaatsing in het VSO. Contact Joan van den Heijkant (projectleider passend onderwijs) E mail: j.vandenheijkant@rocwb.nl Gedownload op 1 augustus 2013 van (Nederlands Jeugdinstituut) Pagina 4 / 5

5 Frank Hessels (coördinator RSV Breda) E mail: f.hessels@rocwb.nl Gedownload op 1 augustus 2013 van (Nederlands Jeugdinstituut) Pagina 5 / 5