Het betreft een opleiding met een voltijdse en duale variant die blijkens de aanvraag te Utrecht wordt verzorgd.

Transcriptie

1 College van bestuur Hogeschool Utrecht Postbus AN UTRECHT Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde van de Hogeschool Utrecht datum 15februari 2006 onderwerp Definitief besluit accreditatie hbo-bachelor Werktuigbouwkunde Hogeschool Utrecht ons kenmerk NVAO/ /SL bijlagen 2 1. Inleiding Bij brief van 24 oktober 2005 heeft drs. F.C. Gronsveld, lid van het college van bestuur van de Hogeschool Utrecht te Utrecht, bij de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) een aanvraag om accreditatie, als bedoeld in artikel 5a.9 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, hierna: WHW (Stb.2002, 302), voor de hbobacheloropleiding Werktuigbouwkunde ingediend. Het betreft een opleiding met een voltijdse en duale variant die blijkens de aanvraag te Utrecht wordt verzorgd. Ter ondersteuning van de aanvraag heeft de Hogeschool Utrecht een rapport overgelegd van een door haar ingeschakelde Visiterende en Beoordelende Instantie (VBI): Hobéon Certificering. Het rapport van Hobéon, hierna: VBI-rapport is gedateerd op september 2005 en is door de NVAO ontvangen op 26 oktober Daarnaast heeft Hobéon op verzoek van de NVAO aanvullende informatie over de opleiding verstrekt. Deze is door de NVAO ontvangen op 13 december De visitatie van de opleiding heeft plaatsgevonden op 27 april Het VBI-rapport is opgebouwd aan de hand van het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor] van de NVAO, Stcrt. 2003, 120, hierna: het Accreditatiekader. 2. Bevindingen Op grond van het toepasselijke Accreditatiekader wordt een opleiding beoordeeld aan de hand van zes onderwerpen, te weten: doelstellingen van de opleiding, programma, inzet van personeel, voorzieningen, interne kwaliteitszorg en resultaten. Ad: Doelstellingen van de opleiding Het Hobéon-panel, hierna: het panel, komt tot de volgende afwegingen. Voor de voltijdse en duale variant geldt: De landelijke competenties zijn volgens het panel aantoonbaar ontleend aan de door de landelijke projectgroep Competent HTNO opgestelde competenties voor de Inlichtingen Mirjam Woutersen m.woutersen@nvao.net Parkstraat 28 Postbus CD Den Haag P.O. Box CD The Hague The Netherlands T +31 (0) F +31 (0) info@nvao.net

2 pagina 2 van 9 Werktuigbouwkundig ingenieur. In deze projectgroep waren verwante hbo-opleidingen en het (technisch) bedrijfsleven vertegenwoordigd. De aanvullende opleidingsspecifieke competenties zijn gevalideerd door het College van Toezicht, de Beroepenveldcommissie, en de Klankbordgroep. Volgens het panel zijn deze gremia samengesteld uit relevante externe deskundigen uit het werkveld van de werktuigbouwkunde, vertegenwoordigers van stagebiedende organisaties, studenten en alumni. De opleiding heeft een competentiematrix waarin alle competenties (eindkwalificaties) met elkaar in verband worden gebracht en op moduleniveau zijn geoperationaliseerd. Hierin zijn ook de Dublin descriptoren opgenomen. De NVAO stelt vast dat in het VBI-rapport deugdelijk en kenbaar is gemotiveerd op welke gronden Hobéon het onderwerp positief heeft bevonden. De NVAO beoordeelt derhalve het onderwerp doelstellingen van de opleiding als voldoende. Ad: Programma Voor de voltijdse variant geldt: In de propedeuse wordt elk jaar een excursie georganiseerd en is er een module beroepsoriëntatie. Het onderwijs in de propedeuse en de hoofdfase is georganiseerd rond thema s. Centraal in de thema s staan projecten die geflankeerd worden door (theoretische) modulen en (praktijkgerichte) practica. De projectopdrachten en de practica worden ontleend aan de beroepspraktijk (vaak ingebracht door gastdocenten). In het derde jaar volgen de studenten een stage van 100 dagen. Het vierde jaar is geheel gewijd aan het afstudeerproject dat de studenten uitvoeren in opdracht van een externe organisatie. Hiermee is er kennisontwikkeling via aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbonden met de beroepspraktijk. Het panel beoordeelt de vakliteratuur als actueel, relevant en passend bij het HBO-niveau. Tevens is door het thematische onderwijs de samenhang geborgd. Een en ander wordt versterkt doordat het programma is opgebouwd volgens het model van de productlevenscyclus en ook de beroepsrollen die de werktuigbouwkunde-ingenieur moet vervullen geordend zijn naar de levensfasen van een product. Uit de competentiematrix blijkt dat in het programma de eindkwalificaties adequaat geconcretiseerd worden en vertaald zijn in leerdoelen (deelcompetenties). De moeilijkheidsgraad van de programmaonderdelen is oplopend in complexiteit. Hiermee biedt de inhoud van het programma de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. De studielast wordt jaarlijks geëvalueerd en belemmeringen worden weggenomen, bijvoorbeeld door het aanbieden van extra contacturen voor struikelvakken, frequente tussentoetsen en het studenten laten wennen aan het werken in projecten door het eerste jaar in kleine groepen te werken met het dubbele aantal begeleidingsuren ten opzichte van de volgende jaren. Afhankelijk van hun vooropleiding volgen de studenten andere leerwegen. Dit betreft een 4- jarig programma voor HAVO-instromers, een 3,5-jarig programma voor VWO-instromers en een 3-jarig programma voor MBO-instromers. De opleiding zelf is volgens het VBI-rapport

3 pagina 3 van 9 van oordeel dat er thans nog onvoldoende sprake is van een doorlopende leerlijn MBO- HBO. Met het oog op de tegenvallende rendementen voor Havisten lijkt ook voor deze groep het programma niet aan te sluiten bij de kwalificaties. Wel zijn er verbetermaatregelen getroffen in de vorm van extra wiskunde- en mechanicamodulen voor de MBO-instroom en een practicum Inleiding in de techniek voor de HAVO-instroom. Het programma bevat 240 EC. Het didactisch concept wordt samengevat als: praktijkgericht, thematisch geordend en projectgestuurd onderwijs. Dit sluit aan bij de competentiegerichte doelstellingen van de opleiding. De werkvormen (hoor- en werkcolleges, practica en zelfstandig werken) sluiten aan bij het didactisch concept. Zelfstandig werken krijgt hierbij veel nadruk omdat het programma sterk projectgestuurd is. De beoordeling en toetsing van de stages, de projectopdrachten en de beroepproducten, i.e. de kennistoepassing, is geborgd via het gezamenlijk opstellen van beoordelingscriteria door de docenten en het gezamenlijk beoordelen van werkstukken. Het gaat hier om 75% van het onderwijs. De beoordeling en toetsing van kennis is volgens het panel niet goed geborgd omdat dit de verantwoordelijkheid is van individuele docenten. Tevens zijn de beoordelingscriteria onvoldoende uitgewerkt en worden zij niet eenduidig toegepast. Ook de studenten zijn ontevreden over de terugkoppeling van de toetsresultaten inzake kennis. Uit het VBI-rapport blijkt dat de opleiding het panel na de visitatie een notitie ter hand heeft gesteld met een verbeteractie waarin ook voor de kennistoetsen het gezamenlijk opstellen van beoordelingscriteria en een gezamenlijke beoordeling is opgenomen. Het panel beoordeelt de toetsing als voldoende omdat het de toetsing van de kennistoepassing meer gewicht geeft. Daarnaast heeft de opleiding heeft een verbeterbeleid opgesteld voor de kennisbeoordeling en toetsing. Voor de duale variant geldt: De studenten besteden 50% van hun tijd aan werkervaringsprojecten (WEP s), waarin de dagelijkse werkpraktijk van de student het object van studie vormt. Zoals blijkt uit aanvullende informatie van de VBI, zijn de WEP s projectmatig opgebouwd, i.e. in overleg met de bedrijven in fasen onderverdeeld en opgebouwd. Volgens het panel is de begeleiding vanuit het bedrijf goed gestructureerd. De voortgang van de studenten wordt gemonitord via periodiek in te leveren werkervaringsverslagen. Naast de WEB s zijn er vier specialisaties in het duale programma: Inspectie, Laspraktijk, Onderhoud en Ontwerpen. Het bedrijfsleven en de brancheorganisaties worden betrokken bij het opstellen hiervan. Naast de WEP s en de specialisaties vinden er ook gemeenschappelijke projecten plaats. De eisen waaraan werkervaringsprojecten en gemeenschappelijke groepsprojecten moeten voldoen, zijn gerelateerd aan ontwikkelingen en eisen van het beroepenveld. In het beoordelingsrapport geeft het panel aan dat uit de competentiematrix blijkt de eindkwalificaties adequaat geconcretiseerd worden dat in het programma en dat zij vertaald zijn in leerdoelen (deelcompetenties). De moeilijkheidsgraad van de programmaonderdelen is oplopend in complexiteit. Hiermee biedt de inhoud van het programma de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Uit de aanvullende informatie van de VBI blijkt dat de duale variant drie semesters basisvorming, twee semester praktijkcertificaten, twee semesters specialisatie en een semester afstudeerstage kant. In de semesters van de basisvorming staat de gemeenschappelijke projecten centraal die ondersteund worden door flankerend onderwijs. De begeleiding, die mede gericht is op het identificeren van studiebelemmerende factoren, vindt plaats door de bedrijfsbegeleider en de (opleidings)mentor. Uit de aanvullende informatie van de VBI blijkt dat de duale studenten (ter flexibilisering van het onderwijs) de

4 pagina 4 van 9 mogelijkheid hebben tot teleleren via Blackboard. Studenten vinden de studielast goed hanteerbaar. Studenten worden toegelaten tot de duale variant als zij over de vereiste diploma s beschikken en een intakegesprek teneinde de motivatie te kunnen beoordelen. Volgens het panel vindt besluitvorming over eventuele vrijstellingen plaats op basis van een heldere procedure (beschreven in de studiegids) en op basis van een beoordeling van EVC s. Uit de aanvullende informatie van de VBI blijkt dat er inmiddels een instituutsbrede EVC-procedure met heldere criteria in gebruik is genomen. Het programma bevat 240 EC. De duale variant heeft hetzelfde didactische concept als de voltijdopleiding, aangevuld met de WEP s als werkvorm. Het rapport meldt dat er in de uitvoering van het programma evenwel enkele verschillen zijn die samenhangen met het feit dat de duale student gedurende de opleiding in de praktijk werkzaam is. Het panel beoordeelt de WEP s als een krachtige en effectieve werkvorm. De beoordeling en toetsing van de WEB s is volgens het panel geborgd via het gezamenlijk opstellen van beoordelingscriteria door de docenten en het gezamenlijk beoordelen van werkstukken. Ten aanzien van de kennistoetsing gelden hier dezelfde overwegingen als bij de voltijdopleiding. De NVAO stelt vast dat in het VBI-rapport in combinatie met de aanvullende informatie van de VBI deugdelijk en kenbaar is gemotiveerd op welke gronden Hobéon het onderwerp positief heeft bevonden. De NVAO beoordeelt derhalve het onderwerp programma als voldoende. Ad: Inzet personeel Voor de voltijdse en de duale variant geldt: De kerndocenten beschikken op grond van de netwerkoverzichten, de informatie uit de gesprekken en het netwerk van de stagebegeleiding over contacten met de beroepspraktijk. Daarnaast zet de opleiding gastdocenten in en PNIL ers (werktuigbouwkundespecialisten die tot het personeel worden gerekend maar niet in loondienst zijn). De PNIL ers maken 20% uit van de docenteninzet in de duale variant. Daarnaast spelen vertegenwoordigers van de bedrijven waar studenten hun opdrachten uitvoeren een rol bij de begeleiding en beoordeling van de afstudeeropdracht. Het personeel is hiermee in staat een verbinding te leggen met de beroepspraktijk. Uit evaluatieonderzoek onder studenten blijkt dat zij dit ook daadwerkelijk doen. De docent-studentratio is 1:26. Daarnaast is er een apart budget voor innovatie beschikbaar. Hiermee is het facet kwantiteit personeel overtuigend onderbouwd. Uit de CV s van de kerndocenten en de gesprekken met het management blijkt dat de docenten gekwalificeerd zijn. Ook het aannamebeleid is gericht op het werven van praktijkgerichte specialisten. De kerndocenten hebben jaarlijks functioneringsgesprekken. De nadruk bij de deskundigheidsbevordering licht op dit moment bij coaching. Uit de competentiematrix van de docenten blijkt dat deze onvoldoende voorhanden is. Uit de aanvullende informatie van Hobéon blijkt dat er van alle PNIL ers een actueel CV beschikbaar is en dat hun professionaliteit, presentatie en inzetbaarheid in een matrix worden bijgehouden. Daarnaast wordt na afloop van elke cursus waarbij een PNIL er

5 pagina 5 van 9 betrokken is een enquête afgenomen. Als resultaten tegenvallen of als de docent zich niet verbetert wordt het contract beëindigd. De NVAO stelt vast dat in het VBI-rapport in combinatie met de aanvullende informatie van de VBI deugdelijk en kenbaar is gemotiveerd op welke gronden Hobéon het onderwerp positief heeft bevonden. De NVAO beoordeelt derhalve het onderwerp inzet van personeel als voldoende. Ad: Voorzieningen Voor de voltijdse variant geldt: De huisvesting is zodanig dat deze aansluit bij het leerproces van de studenten via voorzieningen voor individueel en groepswerk en laboratoria en werkplaatsfaciliteiten die aansluiten bij de toekomstige beroepsomgeving van studenten. De materiële voorzieningen van de opleiding, bijvoorbeeld de cleanroom en de apparatuur voor laserscanning, zijn zeer geavanceerd volgens het panel. Dit rechtvaardigt het oordeel goed. De studenten waren niet tevreden over de studiebegeleiding. Naar aanleiding hiervan heeft de opleiding maatregelen getroffen. Uit de gesprekken blijkt dat de studenten nu wel tevreden zijn. Voor de duale variant geldt: De huisvesting en materiële voorzieningen zijn gelijk aan die van de voltijdopleiding. Tevens onderzoekt de opleiding of de werkplek voldoet aan de criteria. De studiebegeleiding is gelijk aan die bij van de voltijdopleiding. Uit de aanvullende documentatie van de VBI blijkt dat de opleiding focust op de competenties van de begeleiders (docenten) vanuit de opleiding. Deze worden geacht zowel de rol van coach als van expertrol en projectleider op zich te kunnen nemen. Daarnaast is in de notitie duaal onderwijs is aandacht voor de begeleiding door het bedrijf en de rol van de bedrijfsbegeleider. In de aanvullende informatie blikt tevens dat het panel van mening is dat de werkwijze, de borging en de uitvoering van de werkervaringsprojecten een solide indruk maken. De NVAO stelt vast dat in het VBI-rapport in combinatie met de aanvullende informatie van de VBI deugdelijk en kenbaar is gemotiveerd op welke gronden Hobéon het onderwerp positief heeft bevonden. De NVAO beoordeelt derhalve het onderwerp voorzieningen als voldoende. Ad: Interne kwaliteitszorg Voor de voltijdse en de duale variant geldt: De opleiding heeft een kwaliteitszorgsystematiek op grond van de PDCA-cyclus waarin streefdoelen (niet altijd toetsbaar) zijn opgenomen. De streefdoelen zijn opgenomen in het jaarplan De opleiding hanteert blokevaluaties en maakt gebruik van hogeschoolbrede onderzoeken onder studenten, docenten en niet-onderwijzend personeel.

6 pagina 6 van 9 De opleiding heeft een aantal verbetermaatregelen geformuleerd die zijn opgenomen in het jaarplan Deze verbetermaatregelen worden gemonitord. Studenten worden betrokken bij de interne kwaliteitszorg via evaluaties en medewerkers ook. Daarnaast hebben studenten en docenten zitting in de opleidingscommissie en studenten in de klankbordgroep. Het werkveld is vertegenwoordigd in het College van Toezicht, de Beroepenveldcommissie en de Klankbordgroep. Alumni worden niet systematisch betrokken bij de interne kwaliteitszorg. De opleiding zal in september 2005 voorstellen ontwikkelen voor een gerichte benadering van alumni. Het panel beoordeelt op grond van het feit dat de overige stakeholders wel een rol spelen in de interne kwaliteitszorg het facet als voldoende. De NVAO stelt vast dat in het VBI-rapport deugdelijk en kenbaar is gemotiveerd op welke gronden Hobéon het onderwerp positief heeft bevonden. De NVAO beoordeelt derhalve het onderwerp interne kwaliteitszorg als voldoende. Ad: Resultaten Voor de voltijdse en de duale variant geldt: Vertegenwoordigers uit het werkveld worden geraadpleegd over het niveau van de gerealiseerde eindkwalificaties en zijn betrokken bij de beoordeling van de afstudeerwerkstukken. Het panel heeft de afstudeerwerkstukken van beide varianten ingezien en beoordeelt deze als actueel en uitdagend en van voldoende diepgang en complexiteit. Uit aanvullende informatie van het panel is duidelijk geworden dat de hoogleraar uit het panel tevreden was over de diepgang, de breedte en de beroepsgeoriënteerdheid van de afstudeerwerken. De opleiding heeft streefcijfers geformuleerd voor de rendementen (propedeuserendement van 70% en hoofdfaserendement van 85%). Voor de voltijdse variant geldt: Het rendement voldoet in de voltijdopleiding wel aan de het streefcijfer voor propedeuserendement (oplopend tot 75%) maar nog niet aan het streefcijfer voor hoofdfaserendement (oplopend tot 60%). Dit geldt echter niet voor de HAVO-instroom, zowel voor het propedeuse- als het hoofdfaserendement. De opleiding heeft een aantal verbeteracties geformuleerd om het rendement te verbeteren. Voor de duale opleiding geldt: Het rendement van de duale opleiding voldoet in de propedeuse nog niet aan de streefcijfers (60%). Het hoofdfaserendement vertoonde de afgelopen jaren een dalende lijn voor de VWO- en HAVO-instroom (naar respectievelijk 45 en 25%) tegenover 60% voor de MBO ers. Het betreft hier cijfers van de deeltijdopleiding die voorafging aan de duale opleiding. Van de duale opleiding zijn nog geen cijfers voorhanden omdat er nog geen afgestudeerden zijn. De gerealiseerde rendementen zijn zorgelijk. De opleiding heeft een aantal verbeteracties geformuleerd om het rendement te verbeteren, onder andere het verbeteren van de EVC-procedure.

7 pagina 7 van 9 De NVAO stelt vast dat in het VBI-rapport in combinatie met de aanvullende informatie van de VBI deugdelijk en kenbaar is gemotiveerd op welke gronden Hobéon het onderwerp positief heeft bevonden. De NVAO beoordeelt derhalve het onderwerp resultaten als voldoende. 3. Besluit Ingevolge het bepaalde in artikel 5a.10, tweede lid, van de WHW heeft de NVAO het college van bestuur van de Hogeschool Utrecht te Utrecht in de gelegenheid gesteld zijn zienswijze op het voornemen tot besluit van 3 januari 2006 naar voren te brengen. Van deze gelegenheid is geen gebruik gemaakt. De NVAO besluit dat accreditatie wordt verleend aan de hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde (voltijdse en duale variant) van de Hogeschool Utrecht te Utrecht. Overeenkomstig het bepaalde in artikel 5a.9, vierde lid, van de WHW, treedt dit besluit in werking met ingang van de dag waarop het vorige accreditatiebesluit vervalt (accreditatie van rechtswege tot en met 31 december 2006), derhalve op 1 januari 2007, en ingevolde het bepaalde in het zesde lid van genoemd artikel vervalt dit besluit zes jaren na de dag van inwerkingtreding, derhalve 31 december Den Haag, 15 februari 2006 Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie Guy Aelterman (bestuurslid) Tegen dit besluit kan op grond van het bepaalde in de Algemene wet bestuursrecht door een belanghebbende bezwaar worden gemaakt bij de NVAO. De termijn voor het indienen van bezwaar bedraagt zes weken. Bijlage 1: overzicht van de beoordelingen Bijlage 2: samenstelling van het panel

8 pagina 8 van 9 Bijlage 1: Overzicht van beoordelingen opleiding door VBI-panel Onderwerp Facet Beoordeling door VBI-panel Voltijd Deeltijd Duaal 1. Doelstellingen 1. Domeinspecifieke eisen G G 2. Niveau bachelor/master G G 3. Oriëntatie hbo G G 2. Programma 4. Eisen hbo G G 5. Relatie doelstellingen G G programma 6. Samenhang programma G G 7. Studielast V V 8. Instroom V V 9. Duur V V 10. Afstemming vormgeving en G G inhoud 11. Beoordeling en toetsing V V 3. Inzet personeel 12. Eisen hbo G G 13. Kwantiteit personeel V V 14. Kwaliteit personeel V V 4. Voorzieningen 15. Materiële voorzieningen G G 16. Studiebegeleiding V V 5. Interne kwaliteitszorg 17. Evaluatie resultaten V V 18. Maatregelen tot verbetering V V 19. Betrokkenheid medewerkers, V V studenten, alumni en beroepenveld 6. Resultaten 20. Gerealiseerd niveau V V 21. Onderwijsrendement V V 7. Bijzonder kwaliteitskenmerk n.v.t.

9 pagina 9 van 9 Bijlage 2: De samenstelling van het panel Naam Deskundigheid Drs. W.G. van Raaijen Voorzitter, onder andere rector Luzac College, lid commissie voorbereiding Tweede fase, Manager opleidingen bij Unique International, op dit moment senior Adviseur Hobéon Certificering Prof. Dr. A.A.O. Eger Werkvelddeskundige, op dit moment hoogleraar Industrieel Ontwerpen Universiteit Twente en lid van het bestuur van de afdeling Industrieel Ontwerpen van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs Dr. J.A.B. Berendse Werkvelddeskundige, opleiding Fijn Mechanica, oud-directeur Festo Holding BV (machinefabriek), oprichter / oud-directeur Tooltechnic Systems BV, bestuurslid Technologie Centrum Haaglanden, eduployment consultant voor technisch onderwijs en ondermeer VNO-NCW, op dit moment bestuurslid Landelijk Platform Mechatronica (namens VNO-NCW) en lid evaluatiecommissie Lectoraten Hogescholen M. Brussee Student-lid, op dit moment student Werktuigbouwkunde Haagse Hogeschool / TH Rijswijk Drs. R.F. Stapert Onderwijsdeskundige en secretaris, onder andere expert-begeleider bij EU Phare programma s gericht op innovatie van middelbaar beroepsonderwijs en hoger beroepsonderwijs, manager en coördinator AXIS-programma, gericht op brede invoering techniek in Nederlands basisonderwijs en de PABO s, op dit moment senior Adviseur Hobéon Certificering