Rekenproblemen? en oplosse. Rekenproblemen? Diagnosticeren en oplossen. met behulp van Rekenwonders
|
|
- Stefanie Smit
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Rekenproblemen? Diagnosticeren en oplossen met behulp van Rekenwonders Rekenproblemen? Sommige leerlingen hebben moeite met rekenen. Er zijn onderdelen die ze maar niet in de vingers krijgen of waarop ze geheel uitvallen. Hoe kunnen we deze leerlingen helpen? Meer oefenen met de bestaande methode is meestal niet toereikend. Want de gebruikte didactiek werkt bij deze leerlingen immers niet. Wat wél werkt: Overstappen op een nieuwe didactiek (stap voor stap) Aansluiten bij wat de leerling al kan Alle handelingsniveaus benutten bij het aanleren van nieuwe vaardigheden Leerlingen aanspreken op hun visuele brein. Dit vindt u terug in de methode Rekenwonders. Rekenwonders (gebaseerd op de Singapore-rekendidactiek) is uitermate geschikt als remediërend materiaal. Het programma focust op het ontwikkelen van probleemoplossend denkvermogen, en leert kinderen betekenisvol leren en conceptueel begrip. Rekenwonders is in te zetten naast alle andere rekenwiskunde-methodes die op veel Nederlandse basisscholen worden gebruikt. Deze handleiding geeft aan: Hoe u rekenproblemen opspoort en hoe u leerlingen verder kunt helpen. Dit beschrijft een aanpak die u ook los van Rekenwonders zou kunnen gebruiken. Waar de diverse rekenonderwerpen behandeld worden in de methode Rekenwonders. U kunt daar uitleg en opgaven terugvinden. Zo kunnen we zoveel mogelijk leerlingen begeleiden naar passende doelen op referentieniveau 1F of 1S. ISBN In samenwerking met en r e c i t s o n g Dia n en oplosse an v p l u h e b t me ers d n o w n e k Re
2 Colofon Tekst: Projectgroep Rekenwonders Redactie: Bazalt DTP: Studio groenling, Middelburg Druk: Meulenberg Media, Middelburg 1e druk 2015 Bazalt ISBN Rekenwonders is de Nederlandstalige bewerking van My Pals Are Here! Maths groep 3 t/m 8, ontwikkeld door Marshall Cavendish. Dit is het programma van wereldklasse dat tegenwoordig in de meeste scholen van Singapore wordt gebruikt. De rekenuitgaven van Marshall Cavendish hebben een grote bijdrage geleverd aan de voortdurende toppositie van Singapore in internationaal vergelijkend onderzoek sinds Zie ook: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor het bestellen van boeken en materialen van de methode Rekenwonders of voor informatie over scholing in de Singapore-rekendidactiek en voor workshops, trainingen en ondersteuning bij de invoering van Rekenwonders, kunt u terecht bij onderstaande organisaties. Bazalt Postbus AT Rotterdam T (088) E info@bazalt.nl HCO Postbus AM Den Haag T (070) E info@hco.nl RPCZ Postbus AJ Vlissingen T (0118) E info@rpcz.nl Bazalt maakt deel uit van de Bazaltgroep en werkt daarin samen met partners HCO en RPCZ.
3 Inhoud Voorwoord 5 1: Rekenproblemen opsporen en oplossen Het kind van de rekening Over signaleren Over analyseren Over diagnosticeren Over remediëren 14 2: Een diagnostisch gesprek voeren 16 3: Over interactief begeleiden 19 4: Handelingsniveaus benutten bij remediëren 24 5: Actief remediërend handelen met behulp van Rekenwonders 28 6: Het referentiekader 1F en 1S 29 7: Domeinen, leerlijnen en referentieniveaus 31 8: Uitwerking Rekenwonders in subdomeinen 33 Gehele getallen & bewerkingen 34 Breuken 36 Kommagetallen 38 Procenten 39 Verhoudingen, incl snelheid 40 Meten (lengte, gewicht, inhoud en temperatuur) 41 Meten (omtrek en oppervlakte) 42 Meten (tijd) 43 Meetkunde 44 Informatie in tabellen, diagrammen en grafieken 46 Algebra 47 Bronvermelding 48
4 Voorwoord Veel kinderen hebben moeite met rekenen. Dit handboek geeft aan hoe u deze leerlingen kunt helpen, op weg naar functionele en/of schoolse gecijferdheid. Er zijn elk geval twee kwaliteiten waarop leerlingen rekenen-wiskunde kunnen beheersen: een meer toegepaste manier van rekenen (een meer functioneel niveau); een beheersingsniveau dat leerlingen voorbereidt op de meer abstracte wiskunde (een verdiepend niveau). In 2010 is in het referentiekader bij wet vastgelegd over welke kennis en vaardigheden leerlingen op bepaalde momenten in hun schoolloopbaan (van primair onderwijs tot hoger onderwijs) dienen te beschikken als het gaat over rekenen. Het omschrijven van deze kennis en vaardigheden moet ertoe bijdragen dat er een niveauverhoging plaatsvindt, en dat leerlingen minder drempels ondervinden tussen de verschillende onderwijssectoren. De overgang van de ene onderwijssector naar de andere of de overgang binnen een onderwijssector moet makkelijker verlopen. We willen leerlingen immers steeds met voldoende bagage en met vertrouwen de overstap laten maken naar de volgende fase in hun schoolloopbaan, en uiteindelijk naar hun functioneren in de maatschappij. In het primair onderwijs kennen we ook de twee kwaliteiten voor rekenen. We geven dat aan met rekenen op referentieniveau 1F (fundamenteel niveau) en 1S (streefniveau): twee kwaliteiten voor verschillende groepen leerlingen. Het primair onderwijs doet zijn uiterste best om leerlingen te voorzien van passende onderwijsdoelen en een passend onderwijsaanbod. De rekenmethoden die worden gebruikt om het reken-wiskundeonderwijs vorm te geven, bieden daartoe vele handreikingen. Echter, voor het organiseren van een beredeneerd aanbod voor zwakke rekenaars zijn de handreikingen en uitwerkingen toch niet voldoende. Dat komt mede doordat: het de oude didactiek is, die blijkbaar voor deze leerling(en) niet werkt. Een nieuwe didactiek wordt niet gegeven; niet wordt aangesloten bij wat de leerling al kan. Dit geldt zowel voor rekenprocedures als voor het handelingsniveau; bij het aanleren van vaardigheden niet alle handelingsniveaus worden benut; we leerlingen onvoldoende aanspreken op hun visuele brein; de leerlijnen zo verstrengeld zijn en hap-snap worden gepresenteerd in de materialen, dat het voor u als leerkracht, RT er of IB er lastig is om gericht binnen een leerlijn zorg te dragen voor een remediërend aanbod. Het programma Rekenwonders werkt anders. Rekenwonders gaat uit van: het ontwikkelen van probleemoplossend denkvermogen bij leerlingen; betekenisvol leren en conceptueel begrip; creativiteit, flexibiliteit in denken en handelen en interactief leren; van doen naar representeren naar symboliseren (handelingstheorie); focus en samenhang in leerlijnen verschillende activiteiten of beter gezegd leerlingacties, zoals bijvoorbeeld: zelf aan de slag, op onderzoek, speel dit spel en mijn rekendagboek. Hierdoor is het programma Rekenwonders uitermate geschikt om in te zetten als remediërend materiaal om zoveel mogelijk leerlingen te begeleiden naar passende doelen op 1F en/of 1S-niveau. Dit handboek is geschreven voor leerkrachten uit het PO, rekendocenten VO, rekencoördinatoren, intern begeleiders en remedial teachers die zich verder willen bekwamen in het observeren en analyseren van rekenproblemen en op grond daarvan met Rekenwonders passende hulp willen bieden aan hun leerlingen. Het handboek bestaat uit twee delen. A. Een beschrijving waarmee het mogelijk is om de problemen waarmee zwakke rekenaars worstelen te signaleren, analyseren, diagnosticeren en te remediëren. Inclusief benodigde achtergrondinformatie over rekenontwikkeling, diagnosticeren en remediëren. B. Een praktisch werkkader om actief remediërend te handelen door inzet van Rekenwonders. Opgenomen zijn de precieze en concrete uitwerkingen van de referentieniveaus 1F en 1S binnen Rekenwonders, inclusief benodigde achtergrondinformatie. De uitwerkingen zijn eenvoudig terug te vertalen naar de rekenmethode die op de eigen school wordt gebruikt. 5
5 Onze beschrijving volgt de visie en uitgangspunten van het protocol Ernstige Rekenwiskunde Problemen en Dyscalculie (ERWD). Slechts op enkele punten is het protocol praktisch vertaald naar handelen in de klas. Voor verdieping raden wij u aan kennis te nemen van de uitwerking van het protocol ERWD zoals beschreven voor het primair onderwijs en voortgezet onderwijs. Als uitgangspunt nemen we de onderwijssituatie waarbinnen passend onderwijs wordt geboden. Passend onderwijs: het samenspel tussen leerling, leerkracht PO/docent VO en de leerstof. Voor het schrijven van deze uitgave hebben we dankbaar informatie ontleend aan vele bronnen. Deze bronnen zijn achterin deze uitgave opgenomen. Projectgroep Rekenwonders Bazalt, 2015 NB: Leerlingen en leraren worden in deze uitgave vaak aangeduid met hij (omwille van de leesbaarheid). Uiteraard bedoelen we ook zij. 6
6 Hoofdstuk 2 Een diagnostisch gesprek voeren De leraar in de rol van onderzoeker De ervaring leert dat iedere leerling één of meerdere strategieën heeft om rekenopgaven op te lossen en dat iedere leerling in staat is om de strategie die tot zijn oplossing heeft geleid aan een onderzoeker duidelijk te maken, mits deze laatste geduld en een luisterend oor heeft. Een goede diagnostiek staat of valt daarom met de bereidheid van de onderzoeker om te willen begrijpen wat de leerling bedoelt. In een diagnostisch gesprek daag je de leerling uit te reflecteren op zijn handelen en denken, te reflecteren op de manier waarop hij een opgave heeft aangepakt. Een onderzoeker heeft duidelijk een andere rol dan een leerkracht of docent. In de rol van leraar ben je geneigd te luisteren en te vragen naar dingen die niet opgepikt worden door de leerling, om die vervolgens te gaan uitleggen. Als leraar handel je dan productgericht. De onderzoeker gaat procesgericht te werk. Hij luistert en vraagt met de bedoeling te achterhalen wat de leerling wél weet en vooral welke strategieën gehanteerd worden, om zo het beginpunt van de remediëring te bepalen. Een eerste didactische wenk: laat je dus tijdens een rekenonderzoek niet verleiden tot het geven van stimulerende zetjes, zodat de leerling tot het gewenste antwoord komt. Dat is best even wennen, zeker wanneer de leerling een goede oplossing bijna te pakken heeft. Houd het bij de constatering dat dit type opgaven nog niet gekend wordt en ga vervolgens terug naar typen opgaven die wel goed worden uitgerekend. Doel van een diagnostisch gesprek: door luisteren en vragen doelgericht achterhalen wat de leerling wel weet en vooral welke strategieën gehanteerd worden, om zo het beginpunt van de remediëring te bepalen. Kijken, luisteren en vragen Soms is het nodig om als onderzoeker eerst nader kennis te maken met de leerling. Didactische wenken voor het starten van een gesprek: Leg de leerling uit wat je gaat doen en waarom. Laat blijken dat je samen op zoek wilt gaan naar wat de leerling wél weet. Uit de analyse van het werk van de leerling weet je immers al wat hij niet weet. Geef aan dat je daarom regelmatig zal vragen hoe de leerling tot zijn antwoord is gekomen. Vertel ook dat je aantekeningen maakt, omdat je niet alles kunt onthouden. Sluit zo n inleiding af met de vraag of de leerling wil meewerken aan dit rekenonderzoek. Op die manier vergroot je de betrokkenheid van de leerling. Het vertrekpunt Het vertrekpunt is altijd een probleemsituatie die je de leerling hebt voorgelegd. Terwijl de leerling bezig is een antwoord te construeren, observeer je als onderzoeker zijn gedrag in termen van zien en horen. Wat zie je? Wat hoor je? Het waargenomen gedrag vormt het startpunt van je vragen. Laten we een voorbeeld schetsen bij de bewerking: = De leerling zegt: is [stilte]. 40, 50, is Hij telt en steekt één voor één vijf vingers op: 12. En dan haast zonder pauze:
7 Soms is er wat te horen als leerlingen rekenen, zoals in voorgaande voorbeeld. Uit het gedrag is al aardig af te lezen hoe de leerling heeft gerekend. Ga dat ook na door bijvoorbeeld te zeggen: Ik hoorde je eerst zeggen: 40, 50, 60 en toen zei je: 7+5 Doe je dat wel vaker, die getallen omdraaien? en toen zei je 12 en meteen daarna 72. Over dat laatste hoefde je niet lang na te denken, heb ik het juist? Je hebt vlotte kans dat de leerling je vertelt dat hij de getallen altijd omdraait, omdat dat het tellen verkort en dat sommen als 60 en 12 hartstikke makkelijk zijn. Maar meestal is er niets te horen, omdat leerlingen niet gewend zijn hardop te denken. Soms fluisteren ze fragmenten van wat ze denken. Of ze bewegen alleen maar stil hun lippen. Al is er dan weinig te horen, toch valt er vaak veel te zien. Bewegende handen of vingers, rekenmaterialen of voorwerpen in de buurt die benut worden (bijvoorbeeld door ze te manipuleren of ernaar te kijken) of een op en neer knikkend hoofd, alsof het tellen begeleid wordt. Soms gebeurt alles heel openlijk en is het gemakkelijk waar te nemen, maar vaak ook willen leerlingen niet openlijk laten zien wat ze doen. Ze bewegen bijna onmerkbaar hun vingers of kijken naar dingen in hun omgeving. Ze tellen met steun van een rij tegels rond de wasbak, of de vakken in het plafond. Soms direct, soms na enig wachten, volgt het antwoord. Het is mogelijk dat je uit wat je geobserveerd hebt al denkt te kunnen verklaren hoe de oplossing tot stand is gekomen. Vraag toch verder. De aanvullende vragen dienen ervoor om het beeld dat je je gevormd hebt verder aan te vullen. Laten we nu een ander voorbeeld schetsen bij dezelfde bewerking: = [lange stilte en vingers bewegen] 72. Daar moest je even over nadenken, weet je nog wat je in je hoofd deed? Nou, 40 en 20 is. dat heb ik erbij geteld, 50, 60, en 5 is 65 en 7 is [stilte] 72. Je hebt nu zicht op een deel van het oplossingsproces. De leerling heeft je als het ware een reconstructie gegeven van zijn of haar denken. Als de reconstructie hiaten vertoont, of in tegenspraak is met wat je geobserveerd hebt, kun je doorvragen. Vraag: Hoe heb je 65 en 7 uitgerekend? Antwoord: Gewoon geteld: 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72. Vraag: Hoe wist je dat je moest stoppen bij 72? Antwoord: Dat houd ik bij met m n vingers. Bevestiging: Oh, daarom zag ik je vingers bewegen. Didactische wenken voor het doorvragen Vermijd suggestieve vragen, waarbij je de leerling het antwoord al in de mond legt. Leerlingen volgen je suggestie graag op, ook als ze eigenlijk een andere oplossingswijze gevolgd hebben. Geef dus niet terug: Volgens mij heb je geteld, maar: Hoe heb je gerekend? Zegt de leerling: Ik heb geteld, vraag dan: Hoe heb je geteld? Kortom, sluit steeds aan bij wat het kind zelf zegt. Vermijd ook woordkeus en toon die het gevoel geven: hier moet verantwoording worden afgelegd. Nou, vertel me maar eens hoe je dit wel niet hebt uitgerekend, klinkt niet erg uitnodigend. Pas ook op voor mogelijke spraakverwarring. Veel leerlingen zullen bij een opdracht als Verdeel deze blokjes in twee groepjes streven naar twee gelijke hoeveelheden, want delen moet altijd eerlijk gebeuren. Vraag je hen een hoeveelheid blokjes te splitsen, dan is dat heel iets anders. Wees je daarvan als onderzoeker bewust. 17
8 Spiegelen Schrijf het gedrag dat je waarneemt en de antwoorden die de leerling geeft regelmatig op. Sommige leerlingen vinden het prettig om te weten wat er opgeschreven wordt, dat geeft hen een gevoel van veiligheid. Lees dus van tijd tot tijd je notities even voor. Dat voorlezen kan ook de functie van spiegelen hebben. Er zijn leerlingen die moeilijk hun gedachten kunnen verwoorden. Wanneer je na het voorlezen de vraagt stelt: Klopt het wat ik heb opgeschreven?, geef je hen de kans te reageren en help je ze bij het reflecteren. Leerlingen kunnen ook geblokkeerd raken als ze moeten uitleggen hoe ze te werk zijn gegaan. Ook vertellen ze soms iets wat niet meer aansluit bij hun oorspronkelijke gedachtegang. Sommige leerlingen begrijpen de situatie heel goed, maar ontsporen als ze hun gedachten onder woorden moeten brengen. Pas in zulke gevallen de techniek van het spiegelen toe: Bedoelde je misschien Ik kreeg de indruk dat je Klopt dat? Voer een denkbeeldige leerling op. Ik zag laatst een kind en die deed dat zo. Zou jij dat ook zo doen? Meerdere opgaven voorleggen Als je nog geen duidelijkheid hebt over hoe de leerling te werk is gegaan, maar wel een sterk vermoeden hebt, is het handig om meerdere opgaven voor te leggen. Al naar gelang de reacties kun je daarin variëren: Je kunt een vergelijkbare, analoge opgave geven (na bijvoorbeeld ) en kijken of de leerling deze op dezelfde manier uitrekent. Je kunt ook een eenvoudigere opgave geven als de eerdere opgave nog niet zo vlot ging. Bijvoorbeeld: een opgave die een deelstap betreft uit de eerdere opgave. Na dus of Of misschien wel of Tenslotte kun je de leerling die moeite heeft met een opgave, hulp geven. Probeer de leerling op een spoor te zetten, een zetje te geven. Dat geeft je meteen ook informatie over wat de leerling kan als je hem enkele suggesties of hints geeft. Maar onthoud: vermijd het uitleggen! Je bent nog steeds in de rol van onderzoeker. Dus als de leerling een som als niet kan uitrekenen, zou je hem een (lege) getallenlijn kunnen aanbieden, een kralenketting of MAB-materiaal. 2 Het gaat erom te kijken of een vraag, een schematisering of materiaal het kind op een goed spoor kan zetten. Algemene didactische wenken Houd er rekening mee dat een diagnostisch gesprek de eerste keer niet zo vlot verloopt. Maar al doende leert men en oefening baart kunst. Bereid het gesprek goed voor. Volg de aanwijzingen en toelichtingen zoals hiervoor beschreven of die wellicht in de rekenmethoden staan. Gebruik een overzicht om observaties te noteren. Vertel de leerling aan het begin van het gesprek wat de bedoeling is: samen nagaan hoe de leerling rekent, en hoe hij denkt als hij rekent. Probeer steeds te achterhalen hoe de leerling rekent, vooral wanneer het antwoord goed is! Vraag ook na een fout antwoord eerst: Hoe heb je het gedaan? en verbeter de misstap niet direct. Noteer tijdens het gesprek in telegramstijl wat de leerling doet en zegt en wat je observeert en vraagt. Bedenk dat je dit naderhand vermoedelijk niet meer precies weet. Maak een protocol van het gesprek. Maak onderscheid tussen wat je als onderzoeker zegt of observeert (noteer dat bijvoorbeeld tussen haakjes) en wat de leerling zegt (noteer dat bijvoorbeeld zonder haakjes). Trek een conclusie over de voorwaarden die je hebt onderzocht: voert de leerling gewenste oplossingsmethoden uit? En beheerst hij deze al of niet? Gebruik de protocollen ook om het volgende gesprek nog beter te laten verlopen. Zo kom je steeds meer te weten over hoe kinderen rekenen en welke oplossingsstrategieën ze daarbij hanteren. 18
Technieken diagnostisch rekengesprek
Bronnen: Ruijssenaars, A, van Luit, J.E.H., van Lieshout, E.C.D.M. (2004) Rekenproblemen en dyscalculie. Rotterdam: Lemniscaat, Vugt, M.C.G. & Wösten, A. ( 2004) Rekenen: een hele opgave. Baarn: HB Uitgevers
Nadere informatieZwakke rekenaars sterk maken. Bijeenkomst monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut
Zwakke rekenaars sterk maken Bijeenkomst 1 26-01-2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Programma vandaag Inleiding en voorstellen Rekenen in mbo (kort) Wat is een zwakke rekenaar?
Nadere informatieʻIk heb het niet verstaan, kunt u het nog een keer uitleggen?ʼ
ʻIk heb het niet verstaan, kunt u het nog een keer uitleggen?ʼ Verlengde instructie nader bekeken Ceciel Borghouts 21 januari 2011 Indeling van de lezing Wat verstaat men onder (verlengde) instructie?
Nadere informatieProtocol Dyscalculie. De Stelberg
Protocol Dyscalculie De Stelberg Inhoud Inleiding 2 Visie en uitgangspunten 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie? 4 Leren rekenen en rekenproblemen 4 Drie pijlers 5 Interne diagnostiek 6 Externe diagnostiek
Nadere informatieProtocol Dyscalculie
Protocol Dyscalculie Inhoud Inleiding 2 Visie en uitgangspunten 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie? 4 Leren rekenen en rekenproblemen 4 Drie pijlers 5 Interne diagnostiek 5 Externe diagnostiek 6 Stappenplan
Nadere informatieToets 4.1 Vermenigvuldigen en delen tot duizend (en hoger)
Toets 4.1 Vermenigvuldigen en delen tot duizend (en hoger) Deze toets hoort bij de ThiemeMeulenhoff-uitgave (ISBN 978 90 557 4642 2): Rekenen: een hele opgave, deel 2 Joep van Vugt Anneke Wösten ThiemeMeulenhoff,
Nadere informatieHandleiding. Reken-wiskundemethode voor het primair onderwijs. Katern 1S en 1F
I Handleiding Reken-wiskundemethode voor het primair onderwijs Katern 1S en 1F Handleiding bij de katernen 1F en 1S 1 In 2010 hebben de referentieniveaus een wettelijk kader gekregen. Basisscholen moeten
Nadere informatie2. Spelen met de vier hoofdfasen per leerlijn Dagelijks observeren met het drieslagmodel Signaleren: zelf blokdoelen beoordelen 36
Inhoud 7 aanraders 1. Functionele gecijferdheid als doel 04 2. Spelen met de vier hoofdfasen per leerlijn 10 3. Dagelijks observeren met het drieslagmodel 18 4. Signaleren: zelf blokdoelen beoordelen 36
Nadere informatieinhoud Dyscalculie Rekenproblemen Presentatie_gebruikersdag_najaar2013 1 Onderhoudsproblemen
inhoud Rekenblokken voor de zwakke rekenaar Over wie hebben we het? Welke problemen zijn er zoal? Wat is er aan te doen? Rekenproblemen Dyscalculie Onderhoudsproblemen Beschikbaarheidsproblemen Ernstige
Nadere informatieDiagnostiek rekenen in de school; hoe pak je dat aan?
Welkom Diagnostiek rekenen in de school; hoe pak je dat aan? Presentatie door 11 december 2013 Mariska van der Vliet Aan het einde van de workshop weet/kunt u: rekenproblemen signaleren welke stappen u
Nadere informatiei n s t a p h a n d l e i d i n g
jaargroep 7 reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p h a n d l e i d i n g k o l o m s g e w i j s o p t e l l e n e n a f t r e k k e n Jaargroep instap Inleiding Het instapprogramma
Nadere informatieIk tel tot 10! Volgens Bartjens Studentendag vrijdag 15 april 2016. Rekendag voor Pabo-studenten Thema: Ik tel tot 10!
Volgens Bartjens Studentendag vrijdag 15 april 2016 Ik tel tot 10! Wat: Rekendag voor Pabo-studenten Thema: Ik tel tot 10! Plaats: CPS, Amersfoort (8 min. lopen vanaf NS Amersfoort-Schothorst) Wanneer:
Nadere informatieProtocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen: Van signalering naar diagnose
Protocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen: Van signalering naar diagnose Als een kind rekenproblemen heeft, is het belangrijk om dit snel aan te pakken. Tijdig ingrijpen kan heel wat voorkomen. Maar
Nadere informatieReferentieniveaus rekenen en de overgang van po naar vo. Probleemloos de brug over 16 november 2011 Monica Wijers
Referentieniveaus rekenen en de overgang van po naar vo Probleemloos de brug over 16 november 2011 Monica Wijers Tafelweb Trek lijntjes tussen sommen die bij elkaar horen en leg uit wat ze met elkaar
Nadere informatieRekenonderwijs aan zwakke rekenaars: voorkomen, opsporen en begeleiden
Rekenonderwijs aan zwakke rekenaars: voorkomen, opsporen en begeleiden Rekenonderwijs aan zwakke rekenaars: voorkomen, opsporen en begeleiden Ceciel Borghouts Schooladviescentrum (MC), Utrecht In de dagelijkse
Nadere informatieToetsen en evalueren in het rekenonderwijs op de basisschool? Miniconferentie,26 maart 2013 Wilmad Kuiper Anneke Noteboom
Toetsen en evalueren in het rekenonderwijs op de basisschool? Miniconferentie,26 maart 2013 Wilmad Kuiper Anneke Noteboom Inhoud Toetsen en evalueren Rekenonderwijs anno 2013 Evaluatiemiddelen binnen rekenonderwijs
Nadere informatieTalig rekenen. Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2
SBZW 10-4-2016 1 Talig rekenen Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2 Onderwerpen Inschatten van beginniveau Taal binnen de rekenles
Nadere informatieOmdat Elk Kind Telt! in Zuidoost
Flaps die gemaakt werden door groep A4 tijdens de PLG Leerkrachten tijdens blokje VERDIEPEN op 25 november 2009 in het kader van het project Omdat Elk Kind Telt! in Zuidoost Problemen Rekeninzicht is niet
Nadere informatieReken uit en Leg uit Twee vaardigheden hand in hand
Reken uit en Leg uit Twee vaardigheden hand in hand Presentatie Alledaags Rekenen Nieuwegein woensdag 21 november 2012 Giel Hanraets en Vincent Jonker deel 0 PROGRAMMA Programma 1. Korte schets van de
Nadere informatieDiagnostiek bij het optellen en aftrekken onder de twintig
- 1- Diagnostiek bij het optellen en aftrekken onder de twintig Karel Groenewegen, OBS Delfshaven, Rotterdam Deze wat uitgebreide samenvatting kwam tot stand naar aanleiding van een presentatie van Marius
Nadere informatieBegeleide interne stage
Ik, leren en werken Begeleide interne stage Deel 2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Marian van der Meijs Inhoudelijke redactie: Titel: Ik, leren
Nadere informatie31 Rekenonderwijs: traditioneel of realistisch. 1 Inleiding
DC 31 Rekenonderwijs: traditioneel of realistisch 1 Inleiding Het rekenonderwijs is in de laatste vijfentwintig jaar veranderd. De traditionele methode is aan de kant geschoven en het realistisch rekenen
Nadere informatiehandleiding handleiding Real Life Rekenen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg - www.realliferekenen.nl * 27-06-2012 1
handleiding handleiding Real Life Rekenen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg - www.realliferekenen.nl * 27-06-2012 1 Inleiding Real Life Rekenen zorgt ervoor dat de leerling optimaal wordt voorbereid op
Nadere informatieAlles telt tweede editie. Kerndoelanalyse SLO
Alles telt tweede editie Kerndoelanalyse SLO Maart 2012 2012 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder
Nadere informatieSamen rekenen... alleen!
veel Inside 2-99 Samen rekenen... leuker dan alleen! Rekenen met een tutor: wat wil je nog meer? Agnes Vosse Dit artikel is eerder gepubliceerd in Willem Bartjens, jaargang 17, januari 1998 1. Inleiding
Nadere informatiePresentatie ernstige rekenproblemen & Dyscalculie 22 oktober 2014; Johanna Jager & Annelie van Harten
Presentatie ernstige rekenproblemen & Dyscalculie 22 oktober 2014; Johanna Jager & Annelie van Harten Programma Invoering van referentieniveaus en rekentoetsen in het onderwijs. Wat zijn ernstige rekenproblemen
Nadere informatieRekenwonders. Kerndoelanalyse SLO
Rekenwonders Kerndoelanalyse SLO November 2014 Verantwoording 2014 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande toestemming
Nadere informatieDE SINGAPORE AANPAK. Dé reken- en wiskundemethode voor echt goede rekenprestaties, gebaseerd op de Singapore-rekendidactiek
DE SINGAPORE AANPAK Dé reken- en wiskundemethode voor echt goede rekenprestaties, gebaseerd op de Singapore-rekendidactiek REKENWONDERS De Singapore Methode Hogere leerprestaties, hogere motivatie Rekenwonders
Nadere informatieRekenen en meisjes ELLEKE KETELAARS 28 MEI 2015
Rekenen en meisjes ELLEKE KETELAARS 28 MEI 2015 Programma Overtuigingen ten aanzien van de verschillen tussen jongens en meisjes op het gebied van rekenen Wat zegt het onderzoek? Wat is de rol van de docent?
Nadere informatieProgramma: De rekendocent voor het MBO
Rekenen op Rekenen Didactische training tot rekendocent info@rekenenoprekenen.nl http://www.rekenenoprekenen.nl Programma: De rekendocent voor het MBO Doel: zelfstandig rekenonderwijs kunnen verzorgen
Nadere informatieVragen stellen in de reken-wiskundeles
Vragen stellen in de reken-wiskundeles Marc van Zanten, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling SLO & Universiteit Utrecht: Panama, O&T, Faculteit Sociale Wetenschappen Inleiding Dit hoofdstuk
Nadere informatieBEGELEIDING LEERLINGEN DYSCALCULIE EN ERNSTIGE REKENPROBLEMEN
BEGELEIDING LEERLINGEN DYSCALCULIE EN ERNSTIGE REKENPROBLEMEN Begeleiding van leerlingen met ernstige rekenproblemen en/of dyscalculie Definitie van dyscalculie Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt
Nadere informatieWorkshop Gebruik stappenplannen ERWD VO en MBO
Workshop Gebruik stappenplannen ERWD VO en MBO Conferentie VO-MBO Rondom Rekenen 14 december 2016 Arjan Clijsen Met welke pet op bent u hier? Wie is werkzaam in het voortgezet onderwijs? Wie is werkzaam
Nadere informatieHet protocol ERWD. Rekenproblemen voorkomen door te werken aan betekenisverlening. Cathe No<en 6 maart 2015
Het protocol ERWD Rekenproblemen voorkomen door te werken aan betekenisverlening Cathe No
Nadere informatiePROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen
PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen en dyscalculie Stichting Primair Onderwijs Achterhoek Lohmanlaan 23 7003 DJ Doetinchem INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 Visie en uitgangspunten... 3 Route... 4 Wat
Nadere informatie8000-4000=4000 900-600=300 90-90 =0 7-8= 1 tekort! 4000 + 300+0-1 = 4299
Rekenstrategieën Voor de basisbewerkingen optellen en aftrekken, vermenigvuldigen en delen en voor het rekenen met breuken en rekenen met decimale getallen, wordt een overzicht gegeven van rekenstrategieën
Nadere informatiekommagetallen en verhoudingen
DC 8Breuken, procenten, kommagetallen en verhoudingen 1 Inleiding Dit thema gaat over rekenen en rekendidactiek voor het oudere schoolkind en voor het voortgezet onderwijs. Beroepscontext: als onderwijsassistent
Nadere informatieWondverzorging. Let op: het is belangrijk om precies deze schrijfwijze aan te houden, dus met tussenstreepjes.
M Wondverzorging Website In de oorspronkelijke uitgave van Wondverzorging was een cd-rom toegevoegd met aanvullend digitaal materiaal. Vanaf deze editie is echter al dit aanvullende materiaal vindbaar
Nadere informatieVerbeter het automatiseren van rekenen met 10 minuten per dag
Verbeter het automatiseren van rekenen met 10 minuten per dag In dit artikel zal ik je uitleggen wat automatiseren is, hoe je kind dit leert op school, waarom automatiseren zo belangrijk is en ik geef
Nadere informatieDECEMBER 2017 Lisa Jansen-Scheepers HET DRIESLAGMODEL
DECEMBER 2017 Lisa Jansen-Scheepers HET DRIESLAGMODEL Hoe het drieslagmodel kan worden ingezet ter ondersteuning van het getalbegrip in de realistische rekenles. Het belangrijkste doel van school is niet
Nadere informatiewww.masterplandyscalculie.nl
In gesprek met... www.masterplandyscalculie.nl Gesprekken Deze waaier is voor zorgcoördinatoren, rekencoördinatoren en rekenspecialisten die gesprekken voeren met en over een student met ernstige rekenwiskunde-problemen.
Nadere informatieProtocol Dyscalculie
Protocol Dyscalculie Inhoud Inleiding 2 Visie en uitgangspunten 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie? 4 Leren rekenen en rekenproblemen 5 Drie pijlers 5 Interne diagnostiek 6 Externe diagnostiek 7 Stappenplan
Nadere informatieCursus rekendidactiek. Bijeenkomst 6 26 februari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut
Cursus rekendidactiek Bijeenkomst 6 26 februari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut Rekenen uit de krant Huiswerk Zwakke rekenaars Bekijk samenvatting van het protocol ERWD voor
Nadere informatieDiagnostisch rekenonderzoek
Doel: Zicht krijgen op het niveau van tellen, kennis van cijfers en getalbegrip, vergelijken van hoeveelheden en bewerkingen tot 10 en tot 20 (splitsen, aanvullen, koppeling materiaal som en vv, sommen
Nadere informatiePARAGRAAF Protocol bij ernstige rekenwiskunde-problemen en/of dyscalculie 1. Doel van het protocol. 2. Signalering
Samengesteld door BZT WPC Versie 23-06-2015 Bestuur Door DO vastgesteld op 02-07-2015 DO Door BG als voorgenomen besluit vastgesteld op 09-07-2015 GMR Door GMR van advies/instemming voorzien op nvt Medewerkers
Nadere informatieHet onderzoeken van problemen met vermenigvuldigen en delen? Zo doe je dat!
Het onderzoeken van problemen met vermenigvuldigen en delen? Zo doe je dat! Mariska van der Vliet-de Keizer 10 december 2014 Doel van de bijeenkomst Een direct inzetbaar document om het vermenigvuldigen
Nadere informatieProtocol Ernstige Reken-Wiskunde problemen en Dyscalculie (samenvatting)
0 Protocol Ernstige Reken-Wiskunde problemen en Dyscalculie (samenvatting) 1 Inhoud Inleiding 2 Onderscheid tussen ernstige reken-wiskunde problemen en dyscalculie 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie
Nadere informatieRekenen van groep 8 naar de brugklas. Herfst, 2012 Bert Claessens (HAN)
Rekenen van groep 8 naar de brugklas Herfst, 2012 Bert Claessens (HAN) Inhoud Wat vertellen leerkrachten en leraren ons? Wat vertellen de resultaten van leerlingen ons? Wat vertellen de leerlingen ons?
Nadere informatieDit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.
Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren
Nadere informatieGecijferd bewustzijn door middel van rekenconflicten bij kleuters
Gecijferd bewustzijn door middel van rekenconflicten bij kleuters 25 januari 2012 Marije Bakker Welkom en programma Leerlijnen,domeinen, organisatie en praktische toepassing van gecijferd bewustzijn. 2
Nadere informatieMasterplan ERWD. Differentiëren in subgroepen 10 december Arlette Buter
Masterplan ERWD Differentiëren in subgroepen 10 december 2014 Arlette Buter Arlette Buter info@rekenadviesbuter.nl 1 Inhoud Differentiëren in subgroepen: lesgeven op spoor 2 - Welke kennis is er nodig
Nadere informatiei n s t a p h a n d l e i d i n g
jaargroep 7 reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p h a n d l e i d i n g k o l o m s g e w i j s v e r m e n i g v u l d i g e n Inleiding Het programma laat de leerlingen kennismaken
Nadere informatieMaatwerk rekenen. Kerndoelanalyse SLO
Maatwerk rekenen Kerndoelanalyse SLO November 2011 2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder
Nadere informatieDr. Mieke van Groenestijn 1
; Conferentie Steunpunt Protocol vo Protocol - VO Mieke van Groenestijn emeritus Lector Gecijferdheid, Hogeschool Utrecht projectleider Conferentie Steunpunt T&R,9 december 2013 Rekenen in vo Probleemoplossend
Nadere informatieGetallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip).
Getallen 1 Getallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Doelgroep Rekenen en Wiskunde Getallen 1 Getallen 1 is geschikt voor groep 7 en 8 van de basisschool
Nadere informatieProtocol ernstige rekenhulpvragen en/ of dyscalculie
Protocol ernstige rekenhulpvragen en/ of dyscalculie Inleiding Dit beleid is geschreven vanuit de visie van t Speel-Kwartier. Dit beleid ondersteunt ons bij het bereiken van ons onderwijskundig doel; Kinderen
Nadere informatieChecklist Gesprek voeren 2F - handleiding
Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de
Nadere informatiei n s t a p h a n d l e i d i n g
jaargroep 7 reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p h a n d l e i d i n g k o l o m s g e w i j s d e l e n Inleiding Het programma laat de leerlingen kennismaken met vernieuwende elementen
Nadere informatieOverig nieuws Hulp ouders bij rekenen deel 3.
Overig nieuws Hulp ouders bij rekenen deel 3. Het rekenonderwijs van tegenwoordig ziet er anders uit dan vroeger. Dat komt omdat er nieuwe inzichten zijn over hoe kinderen het beste leren. Vroeger lag
Nadere informatieEen Meet- en Ontdekpad gemaakt door Maaike Kuijer. Pabo De Eekhorst Assen.
METEN Een meet- en ontdekpad www.rekenhoek.nl 5 6 Een Meet- en Ontdekpad gemaakt door Maaike Kuijer. Pabo De Eekhorst Assen. Inhoudsopgave meet- en ontdekpad Samenvatting 2 Verantwoording 4 Gebruiksaanwijzing
Nadere informatie1.3 Rekenen met pijlen
14 Getallen 1.3 Rekenen met pijlen 1.3.1 Het optellen van pijlen Jeweetnuwatdegetallenlijnisendat0nochpositiefnochnegatiefis. Wezullen nu een soort rekenen met pijlen gaan invoeren. We spreken af dat bij
Nadere informatieREKENVAARDIGHEID BRUGKLAS
REKENVAARDIGHEID BRUGKLAS Schooljaar 008/009 Inhoud Uitleg bij het boekje Weektaak voor e week: optellen en aftrekken Weektaak voor e week: vermenigvuldigen Weektaak voor e week: delen en de staartdeling
Nadere informatieWis en reken. Kerndoelanalyse SLO
Wis en reken Kerndoelanalyse SLO April 2011 Verantwoording 2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om
Nadere informatieHoe leer ik kinderen rekenen in groep 3 en 4? Weekschema PABWJ314X1 2015-2016
Hoe leer ik kinderen rekenen in groep 3 en 4? Weekschema PABWJ314X1 2015-2016 Cursusdoelen 1. De student heeft kennis van getalfuncties, inzicht in de telrij, (structuur van) getallen en getalrelaties
Nadere informatieZwakke rekenaars sterk maken
Zwakke rekenaars sterk maken Bijeenkomst 5 28 september 2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Programma vandaag Diagnostiek Presentatie Welke onderwerpen in kaart? Voorbeelden Werken
Nadere informatieVoor scholen die overstappen van Pluspunt 2 naar Pluspunt 3
Dat is duidelijk! Voor scholen die overstappen van Pluspunt 2 naar Pluspunt 3 Dit overstapdocument biedt per jaargroep (4 t/m 8) inzicht in de verschillen in de opbouw van de lesstof tussen de oude en
Nadere informatieDyscalculie én meer. Het protocol ERWD, een praktische aanpak voor ernstige rekenwiskunde problemen en dyslaculie
Dyscalculie én meer Het protocol ERWD, een praktische aanpak voor ernstige rekenwiskunde problemen en dyslaculie Vier hoofdlijnen in het proces van leren rekenen 1,2,3 4,5,6 1,2,3 4,5,6 2 3,4,5,6 2 3,4,5,6
Nadere informatieWorkshop. Aanleiding van de projectaanvraag Uitgangspunten van de activiteiten Opbouw van de website Ervaringen uit de pilots Aan de slag!
Workshop Aanleiding van de projectaanvraag Uitgangspunten van de activiteiten Opbouw van de website Ervaringen uit de pilots Aan de slag! Aanleiding Passende Perspectieven Rekenen Niet alle leerlingen
Nadere informatieJuf, wat gaan we eigenlijk leren? Jouw vakkennis - hun basis
Juf, wat gaan we eigenlijk leren? Jouw vakkennis - hun basis Inleiding: Al eerder schreef ik het ebook `het kan zonder groepsplan`. In veel scholen ervaren leerkrachten het maken van groepsplannen als
Nadere informatieVoortgang implementatie Masterplan Dyscalculie. Rapportage. Mei, s-hertogenbosch
Voortgang implementatie Masterplan Dyscalculie Rapportage Mei, 2016 s-hertogenbosch Inhoud Introductie... 2 Opzet van het onderzoek... 2 Resultaten... 2 Conclusies, interpretaties en aanbevelingen... 2
Nadere informatieUitdager van de maand. Rekenen Wiskunde, Groep 6. Algemeen
Uitdager van de maand Grafieken Rekenen Wiskunde, Groep 6 Algemeen Titel Grafieken Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Een verslag (omschrijving) van een grafiek aan een grafiek
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieRekenen bij Moderne Wiskunde
Moderne Wiskunde Rekenen: een volledig doorlopende leerlijn rekenen voor alle leerjaren en alle niveaus! Rekenen bij Moderne Wiskunde 1 Verplichte rekentoets Vanaf schooljaar 2013/2014 Voor alle leerlingen
Nadere informatieDidactisch partnerschap
Didactisch partnerschap Vijf routekaarten om lastige situaties in het samenwerken met ouders te hanteren Het klinkt zo mooi: didactisch partnerschap. Zie daar als leraar maar eens een goede invulling aan
Nadere informatieDyscalculieprotocol Cluster Jenaplan
Dyscalculieprotocol Cluster Jenaplan Eerste versie 2015-2016 Het volgen van - en begeleiding bij ernstige rekenproblemen en dyscalculie Stappenplan bij (ernstige ) rekenproblemen en dyscalculie De vier
Nadere informatiefilmpje bewindslieden (http://www.taalenrekenen.nl/)
SLO oktober 2009 filmpje bewindslieden (http://www.taalenrekenen.nl/) Achtergrond Nederland heeft een goed onderwijssysteem. Maar, er is maatschappelijke zorg over de kwaliteit van het reken- en taalonderwijs.
Nadere informatieAutomatiseren in de rekenles: Wat je moet weten
Automatiseren in de rekenles: Wat je moet weten Er is veel aandacht voor het verbeteren van basisvaardigheden rekenen. Terecht, want deze vaardigheden zijn onmisbaar voor het succes van kinderen in andere
Nadere informatieWie is de echte rekendocent? Parallellezing 6 december 2011 Congres: Je kunt rekenen op de rekendocent
Wie is de echte rekendocent? Parallellezing 6 december 2011 Congres: Je kunt rekenen op de rekendocent Programma Aanleiding Competentieprofiel Nascholing/lerarenopleiding Aanleiding Wat moet ik kennen
Nadere informatieProtocol Dyscalculie
Protocol Dyscalculie Inhoud Inleiding... 2 Signaleren... 3 Interventies... 4 Handelingsgerichte interventies gericht op rekenuitval door de leerkracht... 4 Handelingsgerichte interventies gericht op rekenuitval
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar
DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht
Nadere informatieRekenen in het VO. 9 december 2013
Rekenen in het VO 9 december 2013 Eén boek, vijf delen: Visie en organisatie (h 1 t/m 4) Rekenen (h 5 t/m 9) Afstemmen (h 10 t/m 13) Begeleiding (h 14 t/m 17) Onderzoek (h 18 en h 19) Kern: Goed rekenonderwijs
Nadere informatieVan context naar som. Henk Logtenberg. Juni 2012
Van context naar som Henk Logtenberg Juni 2012 Doel van deze interactieve workshop Aan het einde van de workshop zijn de deelnemers in staat: 1. Met behulp van het rekenwerkgesprek een eerste identificatie
Nadere informatieHoe plan ik mijn huiswerk
Marije Kuin & Bianca E. Boyer Hoe plan ik mijn huiswerk EEN PRAKTISCH WERKBOEK Dit werkboek is van:... Vormgeving omslag: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Vormgeving binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch
Nadere informatieVragen. Terugkomcursus Met Sprongen Vooruit groep 3 en 4
Vragen Terugkomcursus Met Sprongen Vooruit groep 3 en 4 Inhoudsopgave blz. Oefenonderdelen Leren tellen 2 Ordenen en lokaliseren 3 Springen naar getallen 4 Aanvullen tot 10 5 Splitsingen 6 Sprong van 10
Nadere informatiewww.masterplandyscalculie.nl
In gesprek met... www.masterplandyscalculie.nl Gesprekken Deze waaier is voor zorgcoördinatoren, rekencoördinatoren en rekenspecialisten die gesprekken voeren met en over een leerling met ernstige rekenwiskunde-problemen.
Nadere informatieReferentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen
Referentieniveaus uitgelegd De beschrijvingen zijn gebaseerd op het Referentiekader taal en rekenen'. In 'Referentieniveaus uitgelegd' zijn de niveaus voor de verschillende sectoren goed zichtbaar. Door
Nadere informatieProtocol dyscalculie januari 2016 DYSCALCULIE PROTOCOL
DYSCALCULIE PROTOCOL 1 Inhoud Wat is dyscalculie?... 2 Vermoeden dyscalculie... 2 Signalering... 3 Stappenplan onderzoek en begeleiding... 4 Vergoeding... 5 Dyscalculieverklaring... 5 Wat is dyscalculie?
Nadere informatieFunctioneel rekenen. Wat? Waarom? opdracht: Doelen van vandaag: 1. Doel van wiskunde-onderwijs
Doelen van vandaag: Functioneel rekenen - Samen reflecteren en inzien wat het uiteindelijke doel, de essentie is van wiskunde-onderwijs. - De begrippen functioneel rekenen, realistisch rekenen en levensecht
Nadere informatieChecklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding
Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding Inleiding De checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die moeten leren schrijven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht
Nadere informatieOverstapdocument Pluspunt. Groep 4. Voor scholen die overstappen van de vorige versie naar de nieuwe versie
Overstapdocument Pluspunt Voor scholen die overstappen van de vorige versie naar de nieuwe versie Deze overstapdocumenten bieden per jaargroep (4 t/m 8) inzicht in de verschillen in de opbouw van de lesstof
Nadere informatieChecklist Rekenen Groep 3. 1. Tellen tot 20. 2. Getallen splitsen. Hoe kun je zelf het tellen controleren?
Checklist Rekenen Groep 3 1. Tellen tot 20 Als kleuters, in groep 1 en groep 2, zijn de kinderen bezig met de zogenaamde voorbereidende rekenvaardigheid. Onderdelen hiervan zijn ordenen en seriatie. Dit
Nadere informatieHet Grote Rekenboek. Kerndoelanalyse SLO
Het Grote Rekenboek Kerndoelanalyse SLO Mei 2014 Verantwoording 2014 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande toestemming
Nadere informatieRekenen in het MBO. 11 maart 2014
Rekenen in het MBO 11 maart 2014 Eén boek, vijf delen: Visie en organisatie (h 1 t/m 4) Rekenen (h 5 t/m 9) Afstemmen (h 10 t/m 13) Begeleiding (h 14 t/m 17) Onderzoek (h 18 en h 19) Kern: Goed rekenonderwijs
Nadere informatieKennismaken met de Referentieniveaus voor Taal en Rekenen in het primair onderwijs Suggesties voor bespreking in het team
Kennismaken met de Referentieniveaus voor Taal en Rekenen in het primair onderwijs Suggesties voor bespreking in het team In 2008 zijn in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Nadere informatieMeten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid
Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel
Nadere informatieVoorbereidend Cijferend rekenen Informatie voor ouders van leerlingen in groep 3 t/m 8
nummer 2 bijgesteld in nov. 2013 Voorbereidend Cijferend rekenen Informatie voor ouders van leerlingen in groep 3 t/m 8 Hoe cijferend rekenen wordt aangeleerd Deze uitgave van t Hinkelpad gaat over het
Nadere informatieRondom Rekenen VO/MBO. Op weg naar topdocenten rekenen mbo. Thema 1: De eigenheid van de mbo-student Een mbo-leerling heeft geen achterstand rekenen
Rondom Rekenen VO/MBO Op weg naar topdocenten rekenen mbo Thema 1: De eigenheid van de mbo-student Een mbo-leerling heeft geen achterstand rekenen + (inspireert me tot actie) * Dit wil ik bespreken! *
Nadere informatieProtocol ernstige rekenproblemen en dyscalculie
Protocol ernstige rekenproblemen en dyscalculie Olympus College 2016-2017 1 Inhoud Inleiding 3 Definitie 4 Signalering en diagnostiek 5 Faciliteiten 6 Organisatie 7 Bijlage 1 Aanmeldformulier dyscalculie
Nadere informatieWat te doen met zwakke begrijpend lezers?
Wat te doen met zwakke begrijpend lezers? Cor Aarnoutse Wat doe je met kinderen die moeite hebben met begrijpend lezen? In dit artikel zullen we antwoord geven op deze vraag. Voor meer informatie verwijzen
Nadere informatieEn, wat hebben we deze les geleerd?
Feedback Evaluatie Team 5 En, wat hebben we deze les geleerd? FEED BACK in de klas En, wat hebben we deze les geleerd? Leerkracht Marnix wijst naar het doel op het bord. De leerlingen antwoorden in koor:
Nadere informatie