Ik tel tot 10! Volgens Bartjens Studentendag vrijdag 15 april Rekendag voor Pabo-studenten Thema: Ik tel tot 10!

Transcriptie

1 Volgens Bartjens Studentendag vrijdag 15 april 2016 Ik tel tot 10! Wat: Rekendag voor Pabo-studenten Thema: Ik tel tot 10! Plaats: CPS, Amersfoort (8 min. lopen vanaf NS Amersfoort-Schothorst) Wanneer: Vrijdag 15 april 2016 Tijd: uur Kosten: 20 euro (inclusief lunch) Aanmelden en informatie: Toelichting op het thema Ik tel tot 10! Tien jaar geleden vond de Eerste Volgens Bartjens Studentendag plaats. In 2016 blikken we terug met de beste workshops van de afgelopen 10 jaar. Met aandacht voor Spel in de rekenles, prentenboeken voor kleuters, meten en meetkunde en rekenen voor sterke rekenaars met het Ei van Columbus. Natuurlijk is onze blik ook op de toekomst gericht. De openingslezing zal dan ook in het teken staan van rekenen in de 21 e eeuw. De Volgens Bartjens-studentendag, die kun je niet missen als je op de Pabo zit. Een dag vol inhoudelijke verdieping rond het vak rekenen. Gekoppeld aan de praktijk en gericht op ideeën waar je de volgende stagedag mee aan de slag kunt.

2 Ik tel tot 10! Programma Inloop met koffie en thee Plenaire interactieve lezing Workshopronde Lunch Workshopronde Practicum Een Rekenmuurtje van rekenspellen Afsluiting met verloting Schrijf je snel in, want vol is vol!

3 Toelichting op het programma Plenaire interactieve lezing DenkBeelden: Leren zichtbaar maken! Joyce van den Boogaard (Onderwijs Maak Je Samen) Hoe heb je deze som uitgerekend? Het is een veelgestelde vraag tijdens de rekenles. We proberen er op deze manier achter te komen welke denkstappen de leerling heeft gezet om het rekenprobleem op te lossen. Welke strategieën heeft de leerling bij het oplossen gebruikt en hoe zijn deze toegepast? Is er sprake van geautomatiseerde kennis? Daarnaast willen we met deze vraag ook bereiken dat de leerling nog eens kritisch nadenkt over zijn eigen denkproces en zo sterker wordt in het probleemoplossend handelen. Echter spelen deze denkprocessen zich tijdens de rekenles voornamelijk af in het hoofd wanneer de kinderen zelfstandig sommen aan het uitrekenen zijn. We krijgen vaak de vraag van leerkrachten hoe zij hun leerlingen actiever kunnen laten rekenen, waarbij kritisch denken centraal staat. Hoe kun je dat denkproces beter zichtbaar maken? DenkBeelden geeft hier een antwoord op. DenkBeelden zijn 10 visuele modellen die de eigen bijdrage van leerlingen tijdens de les vergroten, doordat zij bewuster en actiever gebruik maken van verschillende denkvaardigheden. Een DenkBeeld zorgt ervoor dat de denkstappen van de leerlingen letterlijk zichtbaar worden. Tijdens de inleiding van deze dag laat ik je kennis maken met deze praktische didactiek en laat ik zien hoe je door middel van een DenkBeeld je rekenles (nog) sterker kunt maken. Aan het einde van deze inleiding heb je geleerd waarom visuele modellen een belangrijk onderdeel vormen tijdens de rekenles, weet je hoe je denkprocessen bij kinderen kunt stimuleren en heb je bruikbare tips en les- ideeën opgedaan, die je (de volgende dag) direct kunt toepassen in je groep!

4 De Workshops Bij voldoende belangstelling worden alle workshops twee keer aangeboden. 1. Een prentenboek? Zet je rekenbril eens op! Aafke Bouwman (CPS Onderwijsontwikkeling en advies) Veel prentenboeken geven aanleiding om een rekenkundige vraag te stellen waarover nagedacht en geredeneerd kan worden. Daarmee verrijken kleuters hun (reken)taal en leren zij verbanden te leggen tussen wat ze horen, wat ze zien en hun eigen ervaringen met de inhoud van het boek. Een prachtige werkwijze om taal- en rekendoelen te combineren en ook volop te genieten van het boek. Vind je het een uitdaging en ook lastig om een rekenvraag te ontdekken waar over nagedacht kan worden? Als dat zo is, dan bieden 2 tools ondersteuning: een tool om rekenvragen te kunnen selecteren en een tool om met behulp van rekenvragen denk en redeneerprocessen met kleuters in gang te zetten en feedback op hun denkproces te geven. Je gaat na een korte uitleg en voorbeelden met deze tools praktisch aan de slag. Neem je favoriete prentenboek mee! Na deze workshop weet je hoe je goede rekenvragen uit prentenboeken kunt benutten voor je rekenonderwijs. 2. Vertaalcirkel Cathe Notten (Volgens Bartjens) In deze praktische workshop maak je kennis met de Vertaalcirkel. Taal en rekenen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Veel kinderen vinden het echter moeilijk om de taal van contextopgaven en formele rekentaal aan elkaar te koppelen. Bij contextopgaven kunnen zij dan niet goed bedenken welke som ze moeten uitrekenen en omgekeerd kunnen zij zelf bij kale sommen geen passende context bedenken. Zelfs als ze wel een goed antwoord op een bewerking kunnen geven, begrijpen ze lang niet altijd wat ze doen en waarom dat zo moet. In de praktijk blijkt dat kinderen kunnen leren beter te begrijpen waar ze in de rekenles mee bezig zijn en kunnen leren verbindingen te leggen tussen de taal in rekenopgaven en de formele rekentaal. Niet door te oefenen met cito-opgaven maar door te werken aan begrip. Bij het gebruik van de vertaalcirkel is het vooral van belang dat je leert de juiste vragen te stellen bij de verschillende vertalingen. Wat de juiste vragen zijn is het onderwerp van deze workshop.

5 3. Speels en onderzoekend leren in de rekenles Annette Markusse (Hogeschool ipabo, Amsterdam) Wie goed kijkt, kan overal om zich heen wiskunde ontdekken. Allerlei verschillende situaties kunnen een aanleiding vormen om te gaan rekenen. De website van EurekAnet probeert de wiskunde in al haar variaties te laten zien. Het gaat daarbij niet om kale oefensommen, maar om rijke problemen waarbij de wiskunde op een speelse manier in beeld wordt gebracht. Wanneer je met rijke problemen aan de slag gaat, is er meer nodig dan een goede rekenvaardigheid. Je moet een onderzoekende houding hebben, goed kunnen samenwerken, creatief zijn en kritisch kunnen denken. Het zijn vaardigheden die aansluiten bij de ideeën over de 21st century skills. Tijdens de workshop laten we je kennis maken met enkele problemen van EurekAnet. We bespreken het eigen oplossingsgedrag, maar kijken ook naar mogelijkheden voor het basisonderwijs. Wanneer je met rijke problemen werkt en kinderen onderzoekend bezig wilt laten zijn, is er een andere, meer probleemgeoriënteerde onderwijscultuur nodig. Ook vraagt het van kinderen een andere denkhouding. Tijdens de workshop gaan we hierover met elkaar in gesprek. De bedoeling van de workshop is dat je na afloop een aantal concrete ideeën hebt waarmee je direct aan de slag kunt op je stageschool. 4. Help breuken!! Lex Gall (Onderwijsmetlev) Veel kinderen, maar ook volwassenen vinden het rekenen met breuken moeilijk. In deze workshop verkennen we de leerlijn breuken zoals die veelal in de rekenmethoden wordt gehanteerd. Daarbij gaan we na hoe de hoofdlijnen en het handelingsmodel uit het protocol ERWD in de breukenlessen zijn te herkennen. We gaan aan het werk met de modellen die bijdragen aan de begripsvorming van breuken Ook gaan we na wat de leerlingen moeten beheersen op referentieniveau 1F en wat op 1S. Verder wordt er ook een relatie gelegd met het geautomatiseerd beheersen van de tafels. Je krijgt in deze workshop informatie, maar we gaan ook praktisch aan de slag. Na het volgen van deze workshop heb je tools in handen die de koudwatervrees voor breuken van je leerlingen kan doen afnemen.

6 5. Oefenen met Eitjes; probleemoplossen beoefenen in de klas Jos van den Bergh (Avans Hogeschool) Rekenen-wiskunde leer je niet alleen door het maken van sommen. Het redeneren over rijke wiskundige ideeën is minstens zo belangrijk, maar komt in rekenmethoden maar mondjesmaat aan de orde. Redeneren en het uitwisselen van ideeën is niet alleen weggelegd voor de betere rekenaars; alle leerlingen kunnen profiteren van (rijke) problemen. Veel leerlingen en ook leerkrachten menen dat je het oplossen van problemen alleen kunt leren door het vaak te doen. Daardoor krijgt dit soort activiteiten nogal eens een toetskarakter: de leraar biedt opgaven aan, de leerlingen laten zien of ze het kunnen of niet. Resultaten van Nederlands onderzoek tonen aan dat; het mogelijk is om strategieën voor het oplossen van problemen zó te onderwijzen dat leerlingen ze vaker gaan toepassen; het de moeite loont leerlingen regelmatig te confronteren met opgaven waarin de oplossing niet direct voor de hand ligt; het gebleken is dat bepaalde strategieën meer gebruikt worden dan andere. In deze workshop gaan we praktisch aan de gang met een aantal mooie problemen. Daarvoor maken we gebruik van de volgende bron: het Ei van Columbus, dat het hart van elke aflevering van Volgens Bartjens vormt. De bedenker van de problemen uit het Ei is tevens de workshopleider. Practicum: Een Rekenmuurtje van rekenspellen (team Volgens Bartjens Studentendag / NVORWO) Veel leerlingen hebben moeite met hoofdrekenen en ervaren problemen met het vlot uitrekenen van basisbewerkingen. Als leerlingen onvoldoende de basisbewerkingen geautomatiseerd hebben dan belemmert dat het overige rekenen in sterke mate. Het leren rekenen is een stapeling van kennis en basisvaardigheden. Die stapeling is gevisualiseerd in Het Rekenmuurtje. Tijdens het practicum krijg je inzicht in het rekenmuurtje en de bouwstenen van het leren rekenen. We gaan aan de slag met rekenspellen die leerlingen motiveren om aan hun rekenvaardigheden te werken. Jippen, Haaibaai en Haasje over zijn voorbeelden van spellen die helpen bij het gericht oefenen van bepaalde rekendrempels.