Magnesiumcluster-ontwikkeling Noord Nederland
|
|
- Kurt Goossens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Samenvatting (oplegnotititie) van het rapport Magnesiumcluster-ontwikkeling Noord Nederland door: Deloitte & Touche Consulting Group vorig menu 1
2 1. Inleiding De Noordelijke Ontwikkelingmaatschappij N.V. NOM (en daarbinnen de Antheus Magnesium projectgroep) onderzoekt de mogelijkheden van productie van magnesium-metaal in het Metal Park Delfzijl en zoekt industriële partners voor de bouw en het bedrijf van de magnesiumfabriek en de verdere verwerkingsstappen. Samen vormt dit het magnesiumcluster Uitgangspunt is de productie van magnesium-metaal in Delfzijl. Via electrolyse kan het geproduceerd worden uit magnesiumchloride dat door Nedmag nu al gewonnen wordt in Veendam. De productiecapaciteit van de mijn kan relatief eenvoudig worden uitgebreid. Verder is in Delfzijl voldoende electrische en thermische energie beschikbaar en zijn er mogelijkheden van synergie met Aldel. Er is gekeken naar transportmogelijkheden per rail, over water en over de weg. Gelet op de voorziene ontwikkeling van de magnesiummarkt en economy of scale is uitgegaan van een capaciteit van primaire magnesiumproductie ca t/a. Daarbij wordt t/a chloor geproduceerd. De meest voor de hand liggende bestemming daarvoor is binding met ethyleen ( t/a) tot ethyleendichloride (EDC). Overwogen is deze hoeveelheid ethyleen aan te voeren per pijpleiding. Deze leiding zal overcapaciteit hebben en ruimte bieden voor afnemers t.b.v. productie van ethyleenderivaten. Deloitte & Touche Consulting Group werd uitgenodigd een rekenmodel te ontwikkelen waarmee de rentabiliteit van delen van een magnesium-industriecluster en van het totaal van die delen, kan worden bepaald als functie van een aantal inputvariabelen. Met dat model is vervolgens een analyse uitgevoerd en zijn gevoeligheden voor variaties in de inputs bepaald. De informatie die nodig was voor het samenstellen van het model en voor de eerste grove doorrekening werd verzameld door veldonderzoek : openbare martktinformatie, jaarverslagen en rapporten die onder auspiciën van de Antheus Magnesium projectgroep reeds verschenen waren. Verder werd een aantal leden van de Antheus Magnesium klankbordgroep (o.a. Akzo Nobel, Hoogovens, Nedmag) geï nterviewd. Tenslotte zijn ingenieursbureaus in binnen en buitenland en potentiële toeleveranciers telefonisch geï nterviewd. Behalve de ontwikkeling van het rekenmodel heeft Deloitte en Touche op grond van verzamelde informatie marktanalyses uitgevoerd voor magnesium en EDC. De eindrapportage van Deloitte en Touche bevat het rekenprogramma en een toelichting, plus eerste doorrekening, in de vorm van een sheetpresentatie. Om de resultaten van de studie ook toegankelijk te maken voor niet direct betrokkenen worden in deze samenvatting de achtergronden van de studie geschetst en de resultaten van de marktanalyses en de doorrekening toegelicht. 2. Marktanalyse Magnesium Toepassing Op basis van gegevens over de handel in primair magnesium tussen regio s kan gesteld worden dat de mondiale vraag groeit. Lag die begin jaren 80 rond de t/a; eind jaren 90 is hij gegroeid tot meer dan t/a. Terwijl gebruik in aluminiumlegeringen nog steeds het grootste deel van de vraag vertegenwoordigt, is die casting de toepassing waarin de belangrijkste groei plaatsvindt. Groeicijfers hier liggen tussen 20 en 30%; 75-80% van magnesium die casting heeft de automobielindustrie als afnemer. Groeicijfers voor legering liggen rond enkele procenten. Een derde toepassing van Mg-metaal is ontzaveling bij de ijzer- en staalproductie. 2
3 Met het gebruik van magnesium streeft de automobielindustrie naar verkleining van het gewicht van voertuigen. Daarmee wordt beoogd een belangrijke vermindering van het brandstofgebruik te bewerkstelligen. Door bronnen als Japan Light Metals Association en Deloitte Consulting wordt 40 kg/voertuig genoemd als mogelijke toekomstige toepassing van magnesium. Bij een productie van 47 miljoen automobielen wereldwijd per jaar zou de vraag vanuit deze branche in principe t/a kunnen bedragen. Magnesium heeft een metaalstructuur waarmee het niet gemakkelijk koud vervormd kan worden waardoor een aantal belangrijke productiebewerkingen in de praktisch onmogelijk is. De groei wordt dan ook verwacht in toepassing van gegoten en geextrudeerde onderdelen. Ook in die toepassing is aluminium de belangrijkste concurrent. Een cruciale factor bij de penetratie van magnesium in de automobielmarkt is dan ook de prijsverhouding met aluminium. Uit diverse bronnen zijn daarover gegevens opgetekend. Doorgaans ligt de verhouding (op gewichtsbasis) ruim boven de waarde van 2, bij tijden zelfs boven 3, terwijl voor verdringing van aluminium, zij tussen 1 en 2 zou moeten liggen. Wereldvraag en opgestelde capaciteit in 2005 Diverse bronnen, met name primair magnesiumproducenten, verwachten dat de vraag tegen 2005 zal groeien tot ca t/a. Waarschijnlijk wordt echter het aanbod ook fors uitgebreid. Reeds geplande capaciteitsvergrotingen van bestaande plants zal het aanbod doen toenemen van ruim tot ca t/a. Er zijn echter ook nieuwe initiatieven. Een beoordeling door industry experts levert een zeer wel mogelijke toename met t/a tot ca t/a. Tenslotte kan een worst case scenario worden geschetst waarin de volledige realisatie van alle initiatieven zorgt voor een gezamenlijk opgestelde capaciteit van ruim 1 mln. t/a. Verwacht wordt dat de overcapaciteit in 2005 vooral zal liggen in Azië en Oost Europa, terwijl in Noord Amerika en vooral in Europa de vraag groter zal zijn dan het regionale aanbod. Prijsontwikkeling De lange termijn trend voor magnesium-marktprijzen heeft de afgelopen 25 jaar een gestaag dalende tendens laten zien. De onderkant van de markt wordt bepaald door low cost producenten in China en de Oekraine. De geproduceerde volumina uit deze regio s variëren sterk: door hun lage toetredingsbarrieres voeren deze producenten hun volume op in tijden van hogere prijzen en dumpen hun product op de Westerse markt, waardoor tegenkracht wordt geboden aan tendensen naar hoge prijzen. De Europese Commissie heeft anti-dumping maatregelen ingesteld op aanbod van deze zijde. Voor Chinees magnesium komt dit neer op een minimumprijs van US$ 1,45/lb (=US$ 3200/t). Uit verschillende bronnen wordt voor de toekomst een waarschijnlijke range van nominale prijzen verwacht van 1,03 tot 1,45 $/lb (= $/t). In het licht van de onzekerheid hoe in de toekomst de vraag zich zal verhouden tot de beschikbare productiecapaciteit lijken voor de productie van magnesium contracten met afnamegaranties noodzakelijk. 3. Marktanalyse EDC Van de wereldwijd geproduceerde chloor vindt ca. 36% zijn weg naar etyleendichloride. De overige 64% naar een breed pakket van andere producten. Grootschalige afzet, zoals gepaard gaat met magnesiumproductie op commerciële schaal moet gezocht worden in EDC. Andere producten kunnen marginale bijdragen leveren. 3
4 Van het geproduceerde EDC komt 98% via vinylchloride-monomeer (VCM) terecht in polyvinylchloride (PVC). Doorgaans is deze productieketen volledig geï ntegreerd. De vraag naar PVC op de wereldmarkt ligt iets boven 5 mln. t/a en kent een kleine, nauwelijks significante, groei van 0,3% per jaar. De vraag naar PVC heeft de afgelopen 15 jaar een sterk cyclisch, met de conjunctuur fluctuerend karakter laten zien. Daardoor fluctueerden ook de prijzen sterk met een standaarddeviatie van ca 30% rond een gemiddelde van ca. 220 $/t. De EDC/VMC/PVC productieketen wordt gekenmerkt door mondiale overcapaciteit. Doordat investeringen relatief gering zijn is de capaciteit veelal gedimensioneerd op pieken in de vraag. Tijdens laagconjunctuur zal dan ook de bezettingsgraad onder 100% liggen. In 1998 was al sprake van mondiale overcapaciteit, met name in Noord Amerika maar in zekere mate ook in Europa. Door nieuw aanbod in Azië zal in de toekomst de overcapaciteit groter worden. Voor de Europese markt geldt dat de vraag nauwelijks groeit. 4. Modelontwikkeling en gebruikte variabelen De structuur van het ontwikkelde rekenmodel omvat de volgende vijf eenheden: Winning van het magnesiumzout (brine) Brinetransport per pijpleiding van Veendam naar Delfzijl Productie van magnesium metaal Transport van ethyleen vanaf de ARG-(Aethylenrohrleitungsgesellschaft) leiding Productie van ethyleendichloride Aan de hand van de ingebrachte inputvariabelen bepaalt het model van elk van deze eenheden een jaarlijkse winst/verliesrekening en balans en wordt een cashflowanalyse uitgevoerd. Deze resulteert in IRR en NPV. Aan de hand van de door Deloitte en Touche gehanteerde uitgangspunten zijn de volgende variabelen gekozen, respectievelijk waarden bepaald: Winning van het magnesiumzout (brine). Bij afwezigheid van gegevens van Nedmag zijn de kosten van MgCl 2 geschat op $ 15,- per ton. Productie van t/a Mg maakt transport van t/a brine (MgCl 2 -oplossing) nodig. Pijpleidingtransport daarvan van Veendam naar Delfzijl kost tussen 0,5 en 2 $/t. Met betrekking tot de magnesium-opbrengstprijs is beargumenteerd dat die tussen 1,03 en 1,45 $/t zal liggen. Als best estimate is 1,30 $/t gebruikt. Naar schatting zal de investering in een magnesiumproductiefaciliteit liggen tussen 645 en 1160 mln $. Ook hier is een best estimate gehanteerd: 765 mln. $. Van de operationele kosten zijn energie en personeel de belangrijkste. Aan electriciteit zal tussen 16 en 18 MWh/t gemoeid zijn; aan gas ca 1300 m 3 /t. Eenheidsprijzen zijn: 0,02-0,035 $/kwh resp. 0,08-0,09 $/ m 3. Het benodigde personeel telt aan staf en aan bedieningspersoneel. Kosten zijn $ , resp. $ per persoon per jaar. Verder zijn er nog kosten van overige grond- en hulpstoffen en overige kosten. De belangrijkste daarvan, die van onderhoud, zijn geschat op 2 a 2,5% van de kapitaalsinvestering. 4
5 Productie van t/a Mg levert t/a chloor. Voor omzetting naar EDC is t/a ethyleen nodig. Transport daarvan (verondersteld vanuit Gelsenkirchen) door een 8 pijpleiding kost circa 80 $/t. Overigens is transport per rail goedkoper: ca. 50 $/t. Voor de opbrengstprijs van EDC is een range van 122 tot 288 $/t aangehouden met een best estimate van 203 $/t. De investering voor een plant voor t/a is geschat op ca. 36 mln. $. Ook hier zijn kosten geschat voor overige grond- en hulpstoffen, personeel en variabele kosten. Van deze laatste zijn de kosten die gepaard gaan met transport van EDC naar een externe verdere verwerker (tot PVC) de belangrijkste. Cruciaal in de waardering van het project is de veronderstelde opbrengst van chloor. Deze is in de voorbeeldstudie op nul gesteld. Voor de voorbeeldberekening is een financiële structuur verondersteld met een 25/25/50 verhouding tussen subsidies/eigen-/vreemd vermogen. Het rentepercentage voor vreemd vermogen is gesteld op 6% 5. Uitkomsten voorbeeldberekening Berekeningen zijn gemaakt voor de vijf eenheden op zich en voor het gehele cluster. De gekozen waarden voor de inputvariabelen worden in het rapport weergegeven. Met het model kunnen variaties in de gebruikte waarden worden aangebracht. Uitgaande van de gekozen waarden komt Deloitte en Touche globaal tot de volgende uitkomsten: Brine winning en transport: het is niet bekend welke investeringen Nedmag zal moeten maken. Er is daarom geen inzicht in de hoogte van de free cashflow en NPV. Middels de hoogte van de transferprijs wordt de IRR constant gehouden op de rentevoet voor vreemd vermogen: 6%. De productie van t/a magnesium-metaal levert met de gestelde uitgangspunten (waaronder een chloorwaarde van nul) een IRR op van 11%. De ethyleenleiding (diameter 8 ) zal zeer sterk onderbezet zijn bij transport van t/a ethyleen. De analyse laat elk jaar een negatieve cashflow zien, waardoor de IRR ook negatief is. Er is berekend dat de ethyleen-doorzet ongeveer de dubbele moet zijn, voordat de pijpleiding concurrerend met railtransport bedreven kan worden. Bij de gehanteerde uitgangspunten heeft EDC-productie alle jaren een negatieve cashflow. De IRR is negatief. Deze uitkomst is vanzelfsprekend sterk afhankelijk van de EDC- en de ethyleenprijs en in mindere mate van de schaal waarop de productie plaatsvindt. Indien aan chloor een negatieve verrekenwaarde gegeven wordt kan de IRR verbeterd worden. Die van magnesiumproductie daalt dan vanzelfsprekend. De samengestelde IRR voor het gezamenlijke cluster van vijf eenheden zal bij de gehanteerde uitgangspunten 8% bedragen. Groningen, november 1999 N.V. NOM, Antheus Magnesium projectgroep Ir. J.W.M. van Rijnsoever 5
Beschrijving van het "Antheus Magnesium Industriecluster" en de impact daarvan
De leden van de Statencommissie Economische Zaken Nr.: 2001-15.759a/48/A.10, IEE Groningen, 3 december 2001 Behandeld door : H. ter Welle Telefoonnummer : (050) 3164842 Antwoord op : Bijlage : Onderwerp
Nadere informatieAntheus Magnesium Development Program Delfzijl
Antheus vorig menu januari 1999 Antheus Magnesium Development Program Delfzijl SAMENVATTING EN CONCLUSIES Milieu Effecten Inventarisatie Antheus Antheus Magnesium Development Program Delfzijl SAMENVATTING
Nadere informatieStatistisch Magazine Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012
Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012 Inleiding Lorette Ford De economische ontwikkeling van een land kan door middel van drie belangrijke economische indicatoren
Nadere informatieEindexamen m&o vwo 2005-I
4 Beoordelingsmodel Opgave 1 1 volgens grafiek: 10% voor computers en 5% voor software 0,15 54 = 8,1 miljard 2 aan de verzadigingsfase gaat de volwassenfase (rijpheidsfase) vooraf, de neergangsfase (eindfase)
Nadere informatieNordex Windturbine type
Vergelijking aannames Energie-U, Bosch & van Rijn, BvLW Aannames Energie-U/ Kema/ECN/BvLW Energie U Kema/ECN BvLW Eenheid Nordex Nordex Windturbine type N100 N100 Vermogen 2,5 2,5 2,5 MW Aantal 8 8 8 Totaal
Nadere informatie2 Constante en variabele kosten
2 Constante en variabele kosten 2.1 Inleiding Bij het starten van een nieuw bedrijf zal de ondernemer zich onder andere de vraag stellen welke capaciteit zijn bedrijf moet hebben. Zal hij een productie/omzet
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 27 400 XIII Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) voor het jaar 2001
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1998 1999 26 200 XIII Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) voor het jaar 1999
Nadere informatieEindexamen economie 1 vwo 2005-II
Opgave 1 Quartaire sector onder vuur In de periode 1998-2001 steeg de arbeidsproductiviteit in de Nederlandse economie. Die productiviteitsstijging was niet in iedere sector even groot, zoals blijkt uit
Nadere informatieFinanciële overzichten en risico s windpark Elzenburg de Geer
Titel Financiële overzichten en risico s windpark Elzenburg de Geer Datum 26 januari 2015 Auteur Ruud van Rijn Inleiding Dit document geeft op hoofdlijnen inzicht in de kosten/baten en de risico s van
Nadere informatieOnderzoek. Wie is de grootste producent van duurzame elektriciteit in Nederland 2012. Auteur: C. J. Arthers, afd. Corporate Responsibility, Essent
Onderzoek Wie is de grootste producent van duurzame elektriciteit in Nederland 2012 Auteur: C. J. Arthers, afd. Corporate Responsibility, Essent Datum: 9 september 2013 Vragen of reacties kunt u sturen
Nadere informatieStructuuronderzoek 23 Samenvatting. De handel in grind, industriezand en aanverwante materialen in Nederland 2005 2014
Structuuronderzoek 23 Samenvatting De handel in grind, industriezand en aanverwante materialen in Nederland 2005 2014 1. Inleiding De Nederlandse Vereniging van Leveranciers van Bouwgrondstoffen "NVLB"
Nadere informatieAuteurs:E. Benz, C. Hewicker, N. Moldovan, G. Stienstra, W. van der Veen
30920572-Consulting 10-0198 Integratie van windenergie in het Nederlandse elektriciteitsysteem in de context van de Noordwest Europese elektriciteitmarkt Eindrapport Arnhem, 12 april 2010 Auteurs:E. Benz,
Nadere informatieBijlage 3: Budget impactanalyse
Bijlage 3: Budget impactanalyse Inleiding Tijdens de ontwikkeling van de generieke module Arbeid als medicijn werd een budget impactanalyse uitgevoerd waarin de impact werd onderzocht van het toepassen
Nadere informatieVisie op Windenergie en solar Update 2014
Visie op Windenergie en solar Update 2014 De vooruitzichten voor hernieuwbare energie zijn gunstig Succes hangt sterk af van de beschikbaarheid van subsidies Naast kansen in Nederland kan de sector profiteren
Nadere informatieBijlage 1: Berekening realisatie 9% duurzaam in 2010
Bijlage 1: Berekening realisatie 9% duurzaam in 2010 Toelichting bij de doelstelling van 9% duurzame elektriciteit: - De definitie van de 9% doelstelling is conform de EU richtlijn duurzame elektriciteit
Nadere informatieCuraçao Carbon Footprint 2015
Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding
Nadere informatiePERSCONFERENTIE. Technologische industrie blijft groeien
PERSCONFERENTIE Technologische industrie blijft groeien Groei activiteit en werkgelegenheid versterkt nog in 2016......maar verslechterende wereldconjunctuur...en we mogen aandacht voor herstel concurrentievermogen
Nadere informatieAntheus Magnesium Development Program Delfzijl
Antheus vorig menu Antheus Magnesium Development Program Delfzijl januari 1999 EINDRAPPORT Milieu Effecten Inventarisatie Antheus Antheus Magnesium Development Program Delfzijl Januari 1999 EINDRAPPORT
Nadere informatieModule: Aanpassing kruispunt
Module: Aanpassing kruispunt Invullen van de tool In de onderstaande tabel staat een toelichting op de in te vullen gegevens. Onderdeel Invoervariabelen Meerkosten beheer- en onderhoud Reductie reistijd
Nadere informatieCO 2 -uitstootrapportage 2011
Programmabureau Klimaat en Energie CO 2 -uitstootrapportage 2011 Auteurs: Frank Diependaal en Theun Koelemij Databewerking: CE Delft, Cor Leguijt en Lonneke Wielders Inhoud 1 Samenvatting 3 2 Inleiding
Nadere informatieStructuuronderzoek 22 Samenvatting. De handel in grind, industriezand en aanverwante materialen in Nederland 2004 2013
Structuuronderzoek 22 Samenvatting De handel in grind, industriezand en aanverwante materialen in Nederland 2004 2013 1. Inleiding De Nederlandse Vereniging van Leveranciers van Bouwgrondstoffen "NVLB"
Nadere informatieAannames Energie-U/ Kema/ECN/BvLW Energie U Kema/ECN BvLW Eenheid. Nordex N100 Nordex N100
Vergelijking aannames Energie-U, Bosch & van Rijn, BvLW Aannames Energie-U/ Kema/ECN/BvLW Energie U Kema/ECN BvLW Eenheid Windturbine type Nordex N100 Nordex N100 Nordex N100 Vermogen 2,5 2,5 2,5 MW Aantal
Nadere informatieDatum 9 januari 2014 Betreft Beantwoording vragen inzake faillissement aluminiumproducent Aldel
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag
Nadere informatieFinanciële baten van windenergie
Financiële baten van windenergie Grootschalige toepassing van 500 MW in 2010 en 2020 Opdrachtgever Ministerie van VROM i.s.m. Islant Auteurs Drs. Ruud van Rijn Drs. Foreno van der Hulst Drs. Ing. Jeroen
Nadere informatieRabobank Food & Agri. Druk op varkensvleesmarkt blijft. Kwartaalbericht Varkens Q2 2015
Rabobank Food & Agri Kwartaalbericht Varkens Q2 2015 Druk op varkensvleesmarkt blijft De vooruitzichten voor de Nederlandse varkenshouderij voor het tweede kwartaal 2015 blijven mager. Ondanks de seizoensmatige
Nadere informatieEconomisch perspectief verdieping Nieuwe Waterweg / Botlek
Economisch perspectief verdieping Nieuwe Waterweg / Botlek Sigrid Schenk Irene Pohl Rotterdam, januari 2014 Aanleiding voor verdieping NWW / Botlek Page 2 BRON: HBR Het Botlekgebied / Pernis vormt het
Nadere informatieModule: Ontbrekende schakel in netwerk
Module: Ontbrekende schakel in netwerk Invullen In de onderstaande tabel staat een toelichting op de in te vullen gegevens. Onderdeel Invoervariabelen Investeringen Meerkosten beheer- en onderhoud Reductie
Nadere informatieHigh Level Business Case Energiecoöperatie
High Level Business Case Energiecoöperatie DE Ramplaan (Haarlem) Het project: een haalbaarheidsstudie Energie- en klimaatneutraliteit in bestaande woonwijk is technisch haalbaar en financieel haalbaar
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE EN KOUDE
TEO/WKO WARMTE EN KOUDE BEDRIJVENTERREIN MARSLANDEN Op het bedrijventerrein de Marslanden in Zwolle zijn bedrijven gevestigd, met uiteenlopende behoefte aan warmte en koeling. Vanuit gegevens over het
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo 2007-II
Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 1 0,15 0,12 100% = 25%
Nadere informatieING Investment Office
ING Investment Office Publicatiedatum: 12 november 2015 Sectorcommentaar Metaal en mijnbouw Door Marina Hagoort, beleggingsanalist van het ING Investment Office In dit rapport vindt u onze vooruitzichten
Nadere informatieToerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Onderzoek
Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Onderzoek Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren
Nadere informatie11 Investeringsselectie
11 Investeringsselectie hoofdstuk 11.1 C 11. B 11.3 B 11.4 D 11.5 C 11.6 D 11.7 A 11.8 A 11.9 C Gemiddelde winst: 100.000 85.000 = 15.000 Gemiddeld vermogen: (100.000 + 10.000) / = 55.000 GBR: 15.000 /
Nadere informatieUitwerkingen hoofdstuk 4 Kostenindelingen en kostprijs
Uitwerkingen hoofdstuk 4 Kostenindelingen en kostprijs Opgave 4-2 Er is hier sprake van een onderneming die een bepaald type koffieautomaat produceert. Op grond van dit gegeven zal bepaald moeten worden
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 1 Voordat de export wegviel was er evenwicht op de
Nadere informatieNulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving
Persconferentie 12/02/2014 Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving Internationale conjunctuur en economische toestand 2 Verbetering ondernemersvertrouwen in 2013, maar terugval in 2014 30,00 NBB-barometer
Nadere informatieAanvullende informatie Obligatielening Nuon Samen in Zon Eemshaven Nuon Samen in Zon B.V.
Aanvullende informatie Obligatielening Nuon Samen in Zon Eemshaven Nuon Samen in Zon B.V. 13 februari 2019 Foto: Zonnepark Eemshaven INHOUDSOPGAVE 1 WIJZIGING ZONNEPARK EEMSHAVEN 3 2 ZONNEPARK EEMSHAVEN
Nadere informatieEen bankiersblik op de grafische industrie
Een bankiersblik op de grafische industrie Visie van de Rabobank Steffanie van der Maas en Bert Sikken Rabobank Nederland 29 februari 2012 Programma 1. Trends en ontwikkelingen de markt 2. Kansen en innovaties
Nadere informatieGrote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025
Persbericht PB13 062 1 oktober 2013 9:30 uur Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Tussen 2012 en 2025 groeit de bevolking van Nederland met rond 650 duizend tot 17,4 miljoen
Nadere informatieCollege 3. Opgaven. Opgave 2
College 3 Opgaven Opgave 2 Tabel bij opgave 2 Schepen Marg. kosten Totale kosten Tot. opbr. Marg. opbr. Netto opbr. 3 200 600 900 900 300 4 200 800 1600 700 800 5 200 1000 2000 300 1000 6 200 1200 2100
Nadere informatieOnderneming en omgeving - Economisch gereedschap
Onderneming en omgeving - Economisch gereedschap 1 Rekenen met procenten, basispunten en procentpunten... 1 2 Werken met indexcijfers... 3 3 Grafieken maken en lezen... 5 4a Tweedegraads functie: de parabool...
Nadere informatieBij deze opgave horen de informatiebronnen 5 tot en met 7. In deze opgave blijven de belastingen buiten beschouwing.
Opgave 5 Bij deze opgave horen de informatiebronnen 5 tot en met 7. In deze opgave blijven de belastingen buiten beschouwing. Na het schandaal met de sjoemelsoftware in dieselauto s in 2015 heeft de Europese
Nadere informatieOpgave 2 a. Met welke formule berekenen we de integrale kostprijs? b. Hoe noemen we integrale kostprijsberekening ook wel?
Opgaven paragraaf 1.9.1 en 1.9.2 a. Wat wordt verstaan onder direct costing? b. Hoe wordt direct costing ook wel genoemd? c. Wat is de essentie waarom een onderneming kiest voor direct costing? a. Met
Nadere informatieGroen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op?
Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Groen gas Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 100 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 3 PJ. Extra inspanning 200 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 6 PJ.
Nadere informatieTanja de Koeijer, Harry Luesink en Gideon Kruseman (LEI Wageningen UR) November 2013
Bijlage notitie 9. Ex ante evaluatie mestbeleid 213 Effect van verplichte mestverwerking op de afzetprijs van mest: 1: Empirisch-theoretische relatie tussen vraag en van. Tanja de Koeijer, Harry Luesink
Nadere informatieParkeerbehoefte berekenen, niet schatten
(Bijdragenr. 71) Parkeerbehoefte berekenen, niet schatten Sjoerd Stienstra (ir. Sj. Stienstra Adviesbureau stedelijk verkeer BV) Samenvatting: Parkeerkentallen geven slechts een globale benadering van
Nadere informatieACTUALISATIE MKBA ASBESTDAKEN
ACTUALISATIE MKBA ASBESTDAKEN Datum: 28januari 2015 Onze ref. NL221-30019 Deze rapportage geeft de resultaten weer van de actualisatie van de maatschappelijke kosten-baten analyse (MKBA) daken en gevelpanelen,
Nadere informatieEffecten van Mobility Mixx voor de BV Nederland
Effecten van Mobility Mixx voor de BV Nederland Indicatie van het potentieel van Mobility Mixx wanneer toegepast op het gehele Nederlandse bedrijfsleven Notitie Delft, november 2010 Opgesteld door: A.
Nadere informatieModal shift en de rule of half in de kosten-batenanalyse
Modal shift en de rule of half in de kosten-batenanalyse Sytze Rienstra en Jan van Donkelaar, 15 januari 2010 Er is de laatste tijd bij de beoordeling van projecten voor de binnenvaart veel discussie over
Nadere informatieOEFENOPGAVEN LESBRIEF INDUSTRIE
OEFENOPGAVEN LESBRIEF INDUSTRIE 6 VWO Opgave 1. De onderneming Haakma BV heeft voor 2005 de volgende voorcalculatie met betrekking tot de toegestane kosten opgesteld. De constante fabricagekosten bestaan
Nadere informatieIndirecte productiekosten: meewegen van machine-uurtarieven
Indirecte productiekosten: meewegen van machine-uurtarieven Samenvatting Bij machine-uurtarieven wordt per product de machinebelasting of het machinegebruik bepaald. Daarnaast wordt een tarief per eenheid
Nadere informatieKetenanalyse HKS-Van Mechelen-Eindverwerkers. Versie Inleiding
Ketenanalyse HKS-Van Mechelen-Eindverwerkers Versie 31-12-2015 Inleiding Van Mechelen recycling b.v. verwerkt een groot deel van de bij Liander n.v. door HKS ingezamelde grondkabel. Na verwerking ontstaan
Nadere informatieEindexamen m&o vwo 2007-II
Beoordelingsmodel Opgave 1 1 maximumscore 1 product maximumscore 1 De regels van FNLI zijn strenger dan de internationale richtlijnen waardoor er minder producten onder een gezond-logo geplaatst kunnen
Nadere informatieSamenvatting. De aanpak van het onderzoek
Samenvatting Het huidige onderzoek brengt de mogelijkheden en beperkingen van het schatten van de export van in Nederland geteelde cannabis in kaart en beoogt, voor zover mogelijk, een nieuwe schatting
Nadere informatieConjunctuurtest voorjaar 2011
Conjunctuurtest voorjaar 2011 Vereniging FME-CWM, Zoetermeer, juni 2011 Kasper Buiting, beleidsadviseur Onderzoek en Economie www.fme.nl Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag zonder bronvermelding
Nadere informatieInternationale varkensvleesmarkt 2012-2013
Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt
Nadere informatieUITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 10
UITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 10 Opgave 1 Onderneming De groene wand maakt geluidswallen waarin beplanting is opgenomen. Voor 2020 is de volgende begroting samengesteld. Constante fabricagekosten 450.000
Nadere informatieMARKTANALYSE: POLEN I. KANTOORMARKT IN POLEN A. WARSCHAU B. REGIO'S C. VRAAG D. LEEGSTAND E. ONTWIKKELING
2016 MARKTANALYSE: POLEN I. KANTOORMARKT IN POLEN A. WARSCHAU De kantoormarkt in Warschau blijft enorm groeien. Ondanks de indrukwekkende opname wordt ervan uitgegaan dat het nieuwe aanbod op middellange
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieSamenvatting Economie Consument en Producent
Samenvatting Economie Consument en Producent Samenvatting door een scholier 1055 woorden 29 oktober 2004 6,1 60 keer beoordeeld Vak Economie Consument en producent. Hoofdstuk 1: De klant. Marktaandeel
Nadere informatieBUREAU VOOR DE STAATSSCHULD. Suriname Debt Management Office. Kosten en Risico analyse van de Surinaamse schuldportefeuille per ultimo 2014
BUREAU VOOR DE STAATSSCHULD Suriname Debt Management Office Kosten en Risico analyse van de Surinaamse schuldportefeuille per ultimo 2014 Sarajane Marilfa Omouth Paramaribo, juni 2015 1. Inleiding De totale
Nadere informatieSaldo economisch klimaat. Q (verwacht) -39,8
BEDRIJFSLEVEN TOTAAL 1. Bedrijfsleven eind 2008 in onzekerheid Het bedrijfsleven in het gebied van Kamer van Koophandel Den Haag heeft in het derde kwartaal van 2008 niet slecht gepresteerd, zeker niet
Nadere informatieOpschalen, saneren of vervangen
Opschalen, saneren of vervangen Veel te sober ingerichte één op één vervangingsregeling SDE+ 2015 onderzoek Bosch &van Rijn i.o.v. NWEA 1000-1800 MW MEP en oudere turbines Lage energieprijzen -> geen rendabele
Nadere informatieTHEMA 10. Resultaatbeoordeling: inleiding tot balans, resultatenrekening en liquiditeitsplan. 0. Introductie: doet de omgeving er iets toe?
THEMA 10 Resultaatbeoordeling: inleiding tot balans, resultatenrekening en liquiditeitsplan 0. Introductie: doet de omgeving er iets toe? Heeft de strategie van een onderneming een impact op de overlevingskans
Nadere informatieExamen HAVO. Economie 1
Economie 1 Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 21 juni 13.30 16.00 uur 20 00 Dit examen bestaat uit 31 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een goed
Nadere informatieBouwaanvragen. Opbrengst bouwleges
Kwartaalrapportage 1. Inleiding Vorig jaar werd Nederland geconfronteerd met de kredietcrisis. In eerste instantie werd nog gedacht dat dit probleem zich zou beperken tot de VS. Niets blijkt minder waar.
Nadere informatieGoedkeuring van de concentratie tussen Euroma Holding B.V. en Clearwood Investment B.V.
Besluit Euroma/ Intertaste Ons kenmerk : ACM/UIT/448952 Zaaknummer : ACM/17/024889 Datum : 22 januari 2018 Goedkeuring van de concentratie tussen Euroma Holding B.V. en Clearwood Investment B.V. Muzenstraat
Nadere informatieExtra opgaven hoofdstuk 11
Extra opgaven hoofdstuk Opgave Van een landbouwbedrijf zijn de input- en outputrelaties in onderstaande tabel weergegeven. We veronderstellen dat alleen de productiefactor arbeid varieert. Verder is gegeven
Nadere informatieStructuuronderzoek 24 Samenvatting. De handel in grind, industriezand en aanverwante materialen in Nederland
Structuuronderzoek 24 Samenvatting De handel in grind, industriezand en aanverwante materialen in Nederland 2006 2015 1. Inleiding De Nederlandse Vereniging van Leveranciers van Bouwgrondstoffen "NVLB"
Nadere informatieNotitie Amsterdam, 20 november Samenvatting. 1 Langetermijnenergieprijs
Notitie Amsterdam, 20 november 2017 ECN-N--17-026 Kenmerk Afdeling Van Voor Beleidsstudies Sander Lensink, Adriaan van der Welle Ministerie van Economische Zaken Onderwerp Basisprijzen en basisprijspremies
Nadere informatieCO2-PRESTATIELADDER BIJLAGE : HOOFDSTUK 3 TUSSENTIJDSE. CO2-FOOTPRINT 2017 (schatting) GROEN & ALDENKAMP INSTALLATIETECHNIEKEN.
Polanerbaan 9 3447 GN Woerden Telefoon: +31 (0)348-412480 Telefax: +31 (0)348-415562 info@gati.nl www.gati.nl CO2-PRESTATIELADDER BIJLAGE : HOOFDSTUK 3 TUSSENTIJDSE CO2-FOOTPRINT 2017 (schatting) GROEN
Nadere informatieInhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Vervoer, opslag en communicatie Kwartaalcijfers Pagina 1 van 26
Inhoud Ontwikkeling productie 2 Verwachting productie 3 Oordeel productiecapaciteit 4 Ontwikkeling aantal orders 5 Verwachting aantal orders 6 Verwachting aantal exportorders 7 Oordeel orderpositie 8 Oordeel
Nadere informatieExponentieel (Leden historie)
7. Middelen In dit hoofdstuk staan de financiële middelen van de Lambertikerkgemeente centraal. Daarbij wordt alleen gekeken naar het levende geld, het geld dat via het college van kerkrentmeesters binnen
Nadere informatieZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN
ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN Lezing ter gelegenheid van het GEO Promotion Congres van eigen bodem 10 maart 2017 Groningen. door prof. em. Pier Vellinga Waddenacademie Colin OPBOUW
Nadere informatieBesluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.
BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer 2647/Thermo King - Grenco I. MELDING 1. Op
Nadere informatieOPGAVEN HOOFDSTUK 5 UITWERKINGEN
OPGAVEN HOOFDSTUK 5 UITWERKINGEN Opgave 1 Mevrouw Van Driel maakt product Z207. Voor 2018 zijn de volgende gegevens begroot: Begrote toegestane constante kosten 200.000 Verwachte totale variabele kosten
Nadere informatieDe antwoorden tussen haakjes zijn de antwoorden die wij VERMOEDEN die juist zijn.
Examenvragen economie 12 juni 2002. De antwoorden tussen haakjes zijn de antwoorden die wij VERMOEDEN die juist zijn. --------------------------------------------------------------------------------- 1)
Nadere informatieEconomie en melkproductie
Economie en melkproductie Productschap Zuivel onderwijsdag Pierre Berntsen Directeur Agrarische Bedrijven ABN AMRO 19 november 2013 Agenda Stand van de economie Beschikbaarheid van grondstoffen en zuivel
Nadere informatieA ; B ; C ; D Géén van de alternatieven A, B en C is CORRECT.
Vraag 1 De vraagcurve voor herenoverhemden met een zuurstokdesign luidt Q d = 200 P. De aanbodcurve voor herenoverhemden met een zuurstokdesign luidt Q s = 2*P 40. Stel dat de overheid de totale omzet
Nadere informatieHerstel woningmarkt in 2014? Versie 2012
Herstel woningmarkt in 2014? Versie 2012 1. Inleidend. De alles overheersende vraag vandaag de dag is hoe de toekomst van de woningmarkt er uit ziet. Deze vraag was uiteraard ook actueel aan het begin
Nadere informatieADVIES VOOR DE M.E.R.-BEOORDELING OVER DE PRODUCTIE VAN PRIMAIR ALUMINIUM BIJ ALUMINIUM DELFZIJL 28 MEI 2001 INHOUDSOPGAVE
ADVIES VOOR DE M.E.R.-BEOORDELING OVER DE PRODUCTIE VAN PRIMAIR ALUMINIUM BIJ ALUMINIUM DELFZIJL 28 MEI 2001 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING...1 2. ADVIES VAN DE COMMISSIE OVER DE M.E.R.-BEOORDELING...2 2.1
Nadere informatieConjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland
Conjunctuur enquête Technologische Industrie Nederland Gunstig beeld met internationale onzekerheden Het CBS kopt donderdag 16 februari dat het ondernemersvertrouwen in Nederland nog nooit op zo n hoog
Nadere informatieUITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 5
HOOFDSTUK 5 Opgave 1 a. Wat is het belangrijkste kenmerk van constante kosten? Constante kosten zijn niet gevoelig voor een toename of afname van de bedrijfsdrukte. Zolang dit binnen bepaalde grenzen valt.
Nadere informatieGap Year onderzoek. 1. Uitkomsten Jongeren
Samenvatting Gap Year onderzoek Mei 2012 Gap Year onderzoek In april 2012 hebben het Europees Platform en de Nuffic onderzoek gedaan naar de toekomstplannen van leerlingen na hun eindexamen. De focus van
Nadere informatieUITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 2
HOOFDSTUK 2 Opgave 1 a. De kosten en opbrengsten en daarvan uiteindelijk de ontvangsten en uitgaven zijn voor iedere investering van belang. b. Het grote probleem zijn de schaarse middelen. c. Dit zijn
Nadere informatieSamenvatting. Indicatoren voor ecologische effecten hangen sterk met elkaar samen
Samenvatting Er bestaan al jaren de zogeheten Richtlijnen voor goede voeding, die beschrijven wat een gezonde voeding inhoudt. Maar in hoeverre is een gezonde voeding ook duurzaam? Daarover gaat dit advies.
Nadere informatieBelemmeringen voor de exportontwikkeling van de Gelderse industrie
Onderzoeksmemorandum Belemmeringen voor de exportontwikkeling van de Gelderse industrie Probleemstelling I Een aantal bedrijven uit de Achterhoek heeft bij provincie Gelderland het probleem aangekaart
Nadere informatieOPGAVEN HOOFDSTUK 6 ANTWOORDEN
OPGAVEN HOOFDSTUK 6 ANTWOORDEN Opgave 1 Jansen heeft een maakt en verkoopt product P11. De verkoopprijs van het product is 60 exclusief btw. De inkoopprijs van het product is 28. De overige variabele kosten
Nadere informatieMDS technologie. Kennisinstituut Duurzaam Verpakken, 6 maart 2014
MDS technologie Kennisinstituut Duurzaam Verpakken, 6 maart 2014 Achtergrond Urban Mining Corp (UMC) Urban Mining Corp is een samenwerking tussen Fondel Urban Mining en de TU Delft De partijen werken al
Nadere informatie1.9.2 Verschil tussen direct costing en integrale kostencalculatie
1.9 Direct costing 1.9.1 Direct costing en variabele-kostencalaculatie Direct costing (D.C.) of wel variabele kostencalculatie is de methode van kostencalculatie waarbij alleen de variabele kosten als
Nadere informatieCollegevoorstel. Zaaknummer: Exploitatie zwembad die Heygrave
Collegevoorstel Inleiding 25 maart 2014 is het voorstel onderzoek sportbedrijf (00383372) in het college behandeld. In het onderzoek is ingegaan op de kosten en opbrengsten van het sportbedrijf voor de
Nadere informatieBUSINESS VALUATION UITWERKING TOPAAS B.V.
BUSINESS VALUATION UITWERKING TOPAAS B.V. VERONDERSTELLINGEN Vraagprijs 2.500.000 (pand en inventaris). Inkomsten: In totaal 40 kamers; Bezetting kamers: T1 45%, T2 52%, T3 63%, vanaf T4 en verder 68%;
Nadere informatieOpbrengst van melk op basis van Nederlandse noteringen, respectievelijk wereldmarktprijzen voor boter en mager melkpoeder
euro per 100 kg melk met 3,7% vet Marktbericht april 2015 Sinds begin maart staan de prijzen onder druk. Dit gold in eerste instantie voor mager melkpoeder, waarna medio maart ook de neerwaartse druk op
Nadere informatieStortgasemissies Duurzaam Stortbeheer
Stortgasemissies Duurzaam Stortbeheer 1 Eind rapport ECOFYS Ecofys Nethexiands BV KAnaalweg 16-A 0 Box 8408 3503 8K Utrecnt he Netherlands T +31(0)306623300 F. 631 (0) 30 66 23 301 E. irxo ecofys corn
Nadere informatieCO2-PRESTATIELADDER BIJLAGE : TUSSENTIJDSE. CO2-FOOTPRINT 2018 (schatting) GROEN & ALDENKAMP INSTALLATIETECHNIEKEN VERSIE 2
Polanerbaan 9 3447 GN Woerden Telefoon: +31 (0)348-412480 Telefax: +31 (0)348-415562 info@gati.nl www.gati.nl CO2-PRESTATIELADDER BIJLAGE : TUSSENTIJDSE CO2-FOOTPRINT 2018 (schatting) GROEN & ALDENKAMP
Nadere informatieDuurzaamheid. De voordelen van blikverpakkingen
Duurzaamheid De voordelen van blikverpakkingen Duurzaamheid Duurzaamheid is één van de belangrijke aandachtspunten van het bedrijfsleven. Deze brochure is een initiatief van EMPAC, de organisatie van de
Nadere informatieWelkom Algemene Vergadering van Aandeelhouders Attero Holding NV. 26 april 2012
Welkom Algemene Vergadering van Aandeelhouders Attero Holding NV 26 april 2012 Agenda 1. Opening 2. Ingekomen stukken en mededelingen 3. Boekjaar 2011 4. Realisatie strategie 5. Benoemingen 6. Opdracht
Nadere informatieWat voor een bedrijf is Nedmag?
Leuk dat je je spreekbeurt houdt over Nedmag! In dit document vind je allerlei informatie over Nedmag en magnesiumzout, zodat je je spreekbeurt goed kunt voorbereiden. Mocht je toch nog vragen hebben,
Nadere informatieDe economie van de luchtvaart; waarde voor Eindhoven? Presentatie BVM 2 25 augustus 2018, Knegsel Dr Walter J.J. Manshanden
De economie van de luchtvaart; waarde voor Eindhoven? Presentatie BVM 2 25 augustus 2018, Knegsel Dr Walter J.J. Manshanden Ontwikkeling aantal passagiers, 2008-16 Landen EU > 50 miljoen pax in 2016 Aantal
Nadere informatie