1. De visie van Edukans op wereldburgerschap

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "1. De visie van Edukans op wereldburgerschap"

Transcriptie

1 Visie en methode van Edukans mbt wereldburgerschap Status document: definitief Inhoudsopgave 1. De visie van Edukans op wereldburgerschap 1.1 Edukans en wereldburgerschap 1.2 Inhoudelijke uitgangspunten van wereldburgerschap 1.3 Vijf elementen van wereldburgerschap 2. De methode van Edukans voor wereldburgerschap 2.1 Vaardigheden / competenties bij wereldburgerschap 2.2 Thema s van wereldburgerschap 2.3 Methodisch concept bij wereldburgerschap 2.4 Manieren van leren bij wereldburgerschap 2.5 Acties en programma s per onderwijssegment 1. De visie van Edukans op wereldburgerschap 1.1 Edukans en wereldburgerschap Edukans is een ontwikkelingsorganisatie gespecialiseerd in onderwijs. We steunen onderwijsprojecten in ontwikkelingslanden en betrekken jaarlijks leerlingen in Nederland bij ontwikkelingssamenwerking. De onderwijsprojecten van Edukans in ontwikkelingslanden zijn afgestemd op de educatiebehoeften van de lokale bevolking en gericht op het verbeteren van toegang tot duurzaam kwaliteitsonderwijs. Daarnaast is het onze doelstelling om onderwijs in Nederland te verbinden met onderwijs in ontwikkelingslanden. De leerlingen die we in Nederland bereiken zitten in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, MBO, HBO, beroepsonderwijs en op de universiteit. Onze projecten, acties, programma's en materialen dragen bij aan mondiale vorming: wereldburgerschap. Wereldburgerschap is een breed begrip. Helaas wordt wereldburgerschap in het onderwijs nog te veel ingevuld met 'de wereldproblemen naar het kind brengen'. De benadering is daardoor vaak negatief en legt de nadruk op verschillen. Dit is niet onze invalshoek. Edukans gaat bij wereldburgerschap uit van het kind. Het gaat erom dat het kind zichzelf leert kennen, zich leert zien als onderdeel van zijn omgeving en in het geheel van de wereld. We kiezen daarbij voor een positieve benadering en verbindende thema's. De nadruk ligt op je open stellen voor anderen, leren van elkaar en betrokken zijn. Wereldburgers stellen betrokkenheid als daad tegenover onverschilligheid. Ze komen in actie, leveren een positieve bijdrage aan de gemeenschap en ontwikkelen daardoor ook zichzelf. 1.2 Inhoudelijke uitgangspunten van wereldburgerschap We willen als Edukans onze eigen visie op wereldburgerschap breed onder de aandacht brengen. Als organisatie zijn we ingebed in een lange christelijk-sociale traditie. Begrippen als 'betrokkenheid, 'solidariteit', 'rentmeesterschap' en 'pedagogiek van de hoop' spelen daarin een belangrijke rol. Vanuit deze traditie willen we deze begrippen steeds een actuele inhoud geven gerelateerd aan hedendaagse maatschappelijke ontwikkelingen. In nationaal en internationaal verband is de laatste 30 jaar het thema duurzame ontwikkeling en (wereld)burgerschap op de agenda gekomen. Dat heeft geresulteerd in een aantal belangrijke overleggen en documenten. Wereldwijd denken we dan aan de VN-conferenties over duurzaamheid. In Europees verband is het document Europese Duurzaamheidsstrategie belangwekkend. In Nederland is er een nationale duurzaamheidsstrategie ontwikkeld waarin door

2 de politiek een aantal transities naar een duurzame samenleving zijn uitgewerkt. De sociaalculturele aspecten van duurzame ontwikkeling zijn nauw verbonden met het thema wereldburgerschap. Maar ook de economische aspecten en milieu-aspecten vragen om een mentaliteitsverandering in de richting van wereldburgerschap. Waar mogelijk willen we als Edukans aansluiten bij nationale en internationale ontwikkelingen op het terrein van wereldburgerschap. Om te beginnen kijken we daarbij naar definities en inhouden van het begrip. Bij wereldburgerschap draait het om betrokkenheid bij, zorgen over of actie voor de internationale gemeenschap (NCDO 2007). Deze omschrijving is afgeleid van de definitie van burgerschap: de bereidheid en het vermogen deel uit te maken van de gemeenschap en daar een actieve bijdrage aan te leveren (NCDO, 2007). Volgens de omschrijving van CONCORD, het Europees netwerk van ontwikkelingsorganisaties, heeft wereldburgerschap het doel om jonge mensen toe te rusten met de waarden, houding, kennis, het begrip en de vaardigheden om goed geïnformeerde, zelfverzekerde en actieve wereldburgers te zijn. Wereldburgerschap is burgerschap in een wereldwijd perspectief. 1.3 Vijf elementen van wereldburgerschap In de visie van Edukans heeft wereldburgerschap vijf elementen: 1. jezelf kennen 2. zien wat jou met anderen verbindt 3. je open stellen voor en leren van anderen 4. betrokkenheid 5. een bijdrage leveren aan een betere wereld ad 1. Voor de vorming van het individu en je identiteit is het eerst belangrijk dat je jezelf leert kennen. Wie ben ik?, is dan de centrale vraag. Het antwoord daarop is je afkomst en karakter, maar ook je gedachten en emoties, waarden en normen, gedrag en sociale achtergrond. De invloed van je sociale omgeving op de vorming van je identiteit is groot. Je bent niet alleen op de wereld. Je identiteit is onlosmakelijk verbonden met je omgeving en de geschiedenis daarvan. Je bent verbonden met de gemeenschap waarin je leeft. 'Ik ben, omdat wij zijn', is een Afrikaanse uitdrukking die kernachtig onze visie weergeeft op de vorming van individu en gemeenschap. Dick de Groot zegt hierover in zijn artikel Ubuntu in de polder : 'Een mens wordt pas een mens door andere mensen. We zijn wie we zijn doordat we worden gezien, doordat de mensen om ons heen ons als persoon respecteren en erkennen. Leren zou altijd in verbinding moeten staan met de gemeenschap, omdat niets van wat je ik ben omdat wij zijn leert waarde heeft zonder dat het betekenis heeft voor de gemeenschap. Ieders leren draagt bij aan het voortbestaan en het welbevinden van de gemeenschap'. Edukans vindt het belangrijk als uitgangspunt van wereldburgerschap dat kinderen zichzelf leren kennen als onderdeel van een gemeenschap. ad 2. Individualisme legt de nadruk op eigen belangen. Het is een belangrijk kenmerk van de westerse cultuur. Op zich is individualisme een positieve eigenschap, maar het slaat soms door naar ikke, ikke, en de rest kan stikken. Burgerschap is in het Westen een reactie op doorgeslagen individualisme. Burgerschap is een tegenbeweging die de gemeenschap en sociale cohesie weer centraal stelt. Door burgerschap krijgen we meer oog voor groepsbelangen. Ook bij wereldburgerschap is dat een essentieel element van bewustwording. nadruk op overeenkomsten en groepsbelangen

3 De nadruk leggen op verschillen, kweekt angst voor het vreemde. De nadruk leggen op verschillen tussen culturen, kweekt xenofobie: angst voor 'vreemdelingen'. Maar andere mensen zijn niet 'vreemd', hooguit iets anders. Er zijn verschillen tussen mensen, die ontkennen we niet; we benadrukken de overeenkomsten. Leren kritisch te denken is een noodzakelijke vaardigheid om jezelf te kunnen ontwikkelen tot een zelfbewuste, actieve persoonlijkheid. Daarom is het belangrijk verschillen tussen mensen te erkennen, te respecteren en te benutten, maar deze niet te verabsoluteren. Vanuit een organisch denken leggen we de nadruk op overeenkomsten. We kiezen voor een positieve invalshoek door meer te kijken naar verbondenheid dan naar tegenstellingen. In de visie van Edukans moet wereldburgerschap de nadruk leggen op groepsbelangen en overeenkomsten tussen mensen, zodat we leren meer oog te krijgen voor wat ons verbindt. ad 3. Wie geen relatie ziet tussen zijn eigen identiteit en die van z'n omgeving, zal zich niet makkelijk open stellen voor anderen. Het individu dat helemaal op zichzelf gericht is, wil niet leren van anderen. De persoon die zijn eigen waarden en normen als superieur ziet aan die van andere culturen, zal zich niet open stellen voor andere culturen en niet van andere culturen willen leren. Geen contact met andere culturen leidt tot vooroordelen en wakkert angst aan. Wereldburgerschap is een reactie op het individualisme, etnocentrisme en het cultuurimperialisme van westerse samenlevingen. Tegenover het cultuurabsolutisme of cultuuruniversalisme, dat stelt dat de westerse cultuur superieur is aan niet-westerse culturen, staat het cultuurrelativisme of multiculturalisme. In onze pluriforme samenleving is er constant spanning tussen beide tegenpolen in het denken over culturen. In plaats van het denken in scherpe wij-zij-tegenstellingen, zet wereldburgerschap het wij-gevoel centraal. leren van anderen maakt je wijzer In een tijd van globalisering en in onze multiculturele samenleving komen we met steeds meer culturen in aanraking. Kennis van en contact met andere culturen is noodzakelijk om mensen uit andere culturen te begrijpen. We zien het als een opdracht om via opvoeding en onderwijs kinderen te laten leren van andere culturen. Zo ontstaat begrip. Begrip leidt tot respect. Respect betekent waarde hechten aan wat de ander vindt. Alleen door je te verdiepen in de ander, kun je leren een ander waardevol te vinden. Leren van anderen maakt je wijzer. Je doet jezelf en anderen tekort als je niet leert van anderen. Wereldburgerschap is je open stellen voor anderen en leren van anderen. ad 4. Een kenmerkend begrip bij wereldburgerschap is betrokkenheid. Betrokkenheid bij de ander is een fundamentele waarde voor de ontwikkeling van een persoon en een gemeenschap. Als Edukans vinden we het belangrijk om betrokkenheid als daad te stellen tegenover onverschilligheid, ongevoeligheid en vrijblijvendheid. Dat geldt in Nederland en wereldwijd. betrokkenheid als daad tegenover onverschilligheid Kees de Jong zegt in zijn artikel Hoe groot is je wereld eigenlijk? : Kinderen moeten oog en oor krijgen voor de verborgen wereld van kwetsbare kinderen die buitengesloten worden. Dat begint al heel dichtbij: opkomen voor gepeste kinderen, geduld hebben met niet zo vlotte kinderen, gastvrij zijn voor 'nieuwe' kinderen. Maar het strekt zich ook uit tot ver weg, tot kansarme kinderen in ontwikkelingslanden. Zij kunnen niet naar school, omdat ze schoenen in elkaar moeten zetten (waar wij mee sporten). Omdat hun ouders een hongerloontje verdienen in de ananasfabriek (ons ingeblikte fruit). Omdat ze moeten helpen bij de katoenoogst (ons T-shirt). Hun wereld en onze wereld zijn met elkaar verbonden. Wereldburgers zijn betrokken bij hun directe omgeving, maar ook bij de wereldgemeenschap. Hun

4 eigen ontplooiing is onlosmakelijk verbonden met de ander, dichtbij of verder weg. Bij de benadering van kinderen gaan we uit van de pedagogiek van de hoop van Lea Dasberg. In deze tijd van individualisme, consumentisme en verharding, willen we kinderen leren om oog te krijgen voor wat hen met hun omgeving verbindt. Vanuit onze christelijke inspiratie leggen we de nadruk op leren delen. We geloven dat voor het realiseren van een betere wereld een zekere tegendraadsheid nodig is. Dus niet meegaan met de stroom, maar ertegen in: opkomen voor de zwakken en de minst bedeelden. Een wereldburger leert om steeds betrokkenheid te stellen als daad tegenover onverschilligheid. ad 5. Wereldburgerschap is een manier van in de wereld staan, maar het betekent ook in actie komen. Het is verantwoording nemen voor de wereld en je inzetten voor een betere wereld waarin onder andere meer gerechtigheid, verbondenheid, duurzaamheid en veiligheid is. Betrokkenheid zonder actie is volgens Edukans geen wereldburgerschap. Betrokkenheid betekent delen en samen leven. Delen en samen leven zijn werkwoorden. Delen en samen leven is oog hebben voor mensen die buitengesloten worden en naar hen omzien. een bijdrage leveren aan de gemeenschap Wie zich bewust is van zijn eigen identiteit en de verbinding van die identiteit met de gemeenschap dichtbij en veraf, is betrokken en kan een bijdrage leveren aan die gemeenschap. Betrokkenheid uit zich niet alleen in geld, maar ook in het geven van aandacht, tijd en energie. Wereldburgerschap is wat Dick de Groot noemt: 'communaal constructivisme', een bijdrage leveren aan de gemeenschap. In de visie van Edukans is oog hebben en opkomen voor de kansarmen in de samenleving een belangrijk onderdeel van wereldburgerschap. Het gaat om het doen van recht en gerechtigheid. In actie komen voor een betere wereld geeft wereldburgerschap handen en voeten. Edukans betrekt met name het onderwijs in Nederland bij internationale samenwerking. Leerlingen verdiepen zich in het leven van leeftijdgenoten in ontwikkelingslanden en in duurzame ontwikkeling hier en daar. De scholenprogramma's van Edukans zijn vormend voor kinderen en jongeren in Nederland. Zo raken ze betrokken en leren om te delen en te geven. Met onze projecten, acties, programma's en materialen ontwikkelen jonge mensen zich tot wereldburgers. 2. De Edukans methode voor wereldburgerschap 2.1 Vaardigheden / competenties bij wereldburgerschap Wereldburgerschap vraagt om een aantal specifieke vaardigheden / competenties. Het gaat dan om: bij jezelf kennen : - kritisch naar jezelf kunnen kijken - relativeren bij zien wat jou met anderen verbindt : - jezelf kennen als onderdeel van een gemeenschap - oog hebben voor wat jou met anderen verbindt bij je open stellen voor en leren van anderen : - bereid zijn je open te stellen voor anderen - je verdiepen in het leven van anderen - intentie om te leren van anderen bij betrokkenheid : - delen - samen leven bij een bijdrage leveren aan een betere wereld

5 - actiebereidheid Het leren van deze vaardigheden is een proces. Vertaald naar de schoolsituatie is dit proces een logische leerlijn waarbij de vaardigheden stap voor stap worden aangeleerd. We zien deze logische leerlijn terug in de acties en programma s van Edukans. Elke actie is afgestemd op een bepaalde leeftijdsgroep. Van het vullen door jonge kinderen van een schoenendoos voor een kind in een ontwikkelingsland tot de stage voor studenten in een ontwikkelingsland. Elementen van de leerlijn worden steeds verder uitgewerkt en verdiept naarmate de deelnemers ouder zijn. Daarbij krijgt het ontdekkend en onderzoekend leren veel aandacht. We volgen in het leren de lijn van onze inhoudelijke uitgangspunten van wereldburgerschap. Daarom beginnen we steeds bij wat de kinderen zelf bezig houdt, leggen de nadruk op verbindende thema s, het leren van elkaar, betrokkenheid en als eindpunt het leveren van een actieve bijdrage. Voor studenten die een studie volgen voor een baan in het onderwijs is het niet alleen belangrijk dat ze bovenstaande competenties zelf beheersen, maar ook dat ze leren hoe ze deze vaardigheden aan kinderen kunnen leren. 2.2 Thema s van wereldburgerschap Door het Europees samenwerkingsverband CONCORD en in het kader van VN-studies over duurzame ontwikkeling zijn een groot aantal thema s bij wereldburgerschap geformuleerd. In Nederland heeft het NCDO een aantal thema s naar voren geschoven. De belangrijkste thema s binnen wereldburgerschap zijn volgens Edukans: 1 sociale cohesie 2 economische verbondenheid 3 culturele diversiteit 4 duurzame ontwikkeling 5 mensenrechten 6 veiligheid Wereldburgerschap vereist naast bepaalde vaardigheden ook specifieke kennis die kinderen en jongeren gedeeltelijk kunnen opdoen op school. Het gaat dan over kennis van bovenstaande thema s. Behalve het leren van vaardigheden is kennis daarom een belangrijk aspect van de Edukans methode. Het doel van de Edukans methode is ook het kennen van je eigen identiteit en die van anderen. Daarbij hoort enerzijds een oriëntatie op de waarden en normen van je directe omgeving en anderzijds kennis van andere culturen. Meer kennis van je eigen wortels en die van anderen leidt tot meer begrip. Er is veel onwetendheid, mensen weten weinig van hun eigen cultuur en van andere culturen en daardoor ontstaan vooroordelen en onbegrip. Meer weten over de cultuur van de ander en weten wat de ander bezighoudt, wat zijn of haar drijfveren zijn, maakt het makkelijker om je open te stellen voor anderen, te leren van anderen en te delen. Wereldburgerschap komt het meest voor in de vakgebieden wereldoriëntatie, levensbeschouwing, aardrijkskunde en muzieklessen. Om bij deze vakken de belangstelling van kinderen voor wereldthema s te wekken, beginnen we dicht in de buurt. De dagelijkse ervaring van kinderen is zoveel mogelijk vertrekpunt voor wereldburgerschap. We willen het inlevingsvermogen en de verbeeldingskracht van kinderen stimuleren door de nadruk te leggen op overeenkomsten in plaats van verschillen. Dat doen we door op een leuke manier het dagelijks leven van kinderen centraal te zetten. We verbinden wat in hun buurt speelt met internationale thema s. Dat doen we in onze acties, programma s en in onze educatieve materialen. 2.3 Methodisch concept bij wereldburgerschap Het aanleren van kennis gebeurt, net als het aanleveren van vaardigheden, in de Edukans methode

6 stapsgewijs. Waar de kinderen op de basisschool via onze kinderwebsite virtueel in de wereld van kinderen in ontwikkelingslanden stappen, doen de scholieren op het voortgezet onderwijs en de studenten dat ook in het echt. Bij wereldburgerschap hoort volgens Edukans ervaringsgericht leren. Het leren van concrete ervaringen stimuleert en motiveert enorm. Daarom kiest Edukans als methodisch concept bij wereldburgerschap voor learning by doing, het laten opdoen van concrete ervaringen. De concrete ervaringen binnen de Edukans methode voor wereldburgerschap zijn als leermomenten gericht op: - het krijgen van een positief zelfbeeld - het krijgen van respect voor de ander - het creëren van een gevoel van saamhorigheid - het zoeken naar wat waarheid is - het vormen van een wereldgemeenschap We willen dat leerlingen en jongeren daar komen door: reflecteren, begrip, betrokkenheid, onderzoeken en samenwerken. In een plaatje: De vaardigheden, de leerlijn, kennis en het methodisch concept komen terug in de acties en programma s van Edukans en de daaraan verbonden educatieve materialen die bijdragen aan wereldburgerschap. De doelstelling van Edukans is om onderwijs in Nederland te verbinden met het onderwijs in ontwikkelingslanden. 2.4 Manieren van leren bij wereldburgerschap Bij de Edukans methode voor wereldburgerschap hebben we een aantal richtlijnen ontwikkeld om de methode toe te passen. Ze zijn de praktische vertaling naar de leersituatie op scholen en gaan over de manier van leren. We streven in alle scholenacties en programma s ernaar om deze richtlijnen zo optimaal mogelijk te verwerken. We denken dat de Edukans methode het best tot z n recht komt in een leeromgeving die de leerling/student als plezierig ervaart, de leerling/student motiveert en ervoor zorgt dat de leerling/student ook daadwerkelijk meer leert. We gebruiken in de Edukans methode voor wereldburgerschap de volgende manieren van leren: zelfstandig werken, samenwerkend leren, onderzoekend leren, ontdekkend leren, praktijkgericht leren en ervaringsgericht leren.

7 LEREN BIJ DE EDUKANS METHODE VOOR WERELDBURGERSCHAP zelfstandig samenwerkend onderzoekend ontdekkend praktijkgericht ervaringsgericht Zelfstandig leren De leerling/student wordt bij de Edukans methode voor wereldburgerschap uitgedaagd om zelfstandig te werken. De leerkracht is daarbij voornamelijk coach en begeleider. Deze manier van leren vraagt een actieve houding. De leerling/student wordt heel direct betrokken bij zijn eigen leerproces. Dat stimuleert de leerling/student om effectief te leren en zich te ontwikkelen. Zo leert de leerling/student zichzelf beter kennen en krijgt hij/zij de ruimte om een eigen mening te vormen. Deze manier van leren sluit aan op de leerlijn bij de Edukans methode voor wereldburgerschap. Samenwerkend leren Samenwerkend leren betekent op sociaal niveau dat de leerlingen/studenten open staan voor elkaar en dat deze manier hen de ruimte geeft om van elkaar te leren. De leerlingen/studenten worden op die manier geconfronteerd met een diversiteit aan waarden en normen. Het gevolg is dat zij worden uitgedaagd om elkaar te begrijpen en te respecteren. Door in de Edukans methode voor wereldburgerschap daarbij nadruk te leggen op overeenkomsten leren de leerlingen/studenten ontdekken wat hen met anderen verbindt. Onderzoekend leren Onderzoekend leren vergt een kritische blik en een probleemoplossend vermogen. Het is niet alleen belangrijk om andere culturen te onderzoeken, maar ook dat de leerling/student reflecteert op eigen handelen en denken om zichzelf beter te leren kennen. Beide aspecten nemen in de Edukans methode voor wereldburgerschap een belangrijke plaats in. Ontdekkend leren Bij ontdekkend leren krijgt de leerling de ruimte om zich te oriënteren op waarden in eigen en andere culturen. Het is van belang om de leerling/student een kans te geven om een verbinding te maken tussen eigen identiteit en de wereldgemeenschap waarin hij/zij leeft. Ontdekkend leren in de Edukans methode voor wereldburgerschap geeft de leerling/student de kans zich daadwerkelijk te ontwikkelen tot wereldburger. Praktijkgericht leren Een belangrijke manier van leren in de Edukans methode voor wereldburgerschap is praktijkgericht leren. Daarbij wordt de leerling/student gestimuleerd om zelf deelnemer te zijn aan praktijkgerichte activiteiten. Dit vraagt betrokkenheid, een actieve en initiatiefrijke houding van de leerling/student. Het gaat om het beleven van goed doen. Uit onderzoek is gebleken dat het leren door het zelf te doen in de praktijk een positief effect heeft op het vasthouden van de leerstof en op de ontwikkeling van leerlingen/studenten. Ervaringsgericht leren Bij ervaringsgericht leren creëer je een omgeving waarin de leerling/student te maken krijgt met betekenisvolle contexten en situaties. De behoeften van de leerling/student staan centraal om een zinvolle omgeving te ontwerpen die de leerling/student motiveert. Je kunt een mens niets leren; je kunt hem alleen helpen het zelf te ontdekken in zichzelf. ~ Galileo Galilei Deze uitspraak van Galilei geeft aan dat de manier waarop je informatie aanbiedt in een leerproces erg belangrijk is. De Edukans methode concentreert zich daarom zoveel

8 mogelijk op betekenisvolle contexten en situaties gekoppeld aan de behoeften van de leerlingen/studenten. Het uitgangspunt van onze acties en programma s is dat de leerling/student in die leeromgeving zelf ontdekt en later zijn kennis en ervaring met enthousiasme kan doorgeven aan een ander. 2.5 Acties en programma s per onderwijssegment Concreet vertaalt Edukans haar visie en methode voor wereldburgerschap in acties en programma s. Voor elk onderwijssegment is er een eigen actie/programma afgestemd op de doelgroep: Schoenmaatjes basisschool (groep 1 tm 8) SCOOLS basisschool (met name groep 5 tm 8) Going Global voortgezet onderwijs Onderwijsexpeditie studenten (met name PABO en ALO) Ex-change studenten (beroepsonderwijs, MBO, HBO, WO) Al onze acties, programma s en educatieve materialen zijn op bovenstaande methodische uitgangspunten gestoeld. Zo is bij Schoenmaatjes het uitgangspunt dat je kunt leren te delen door het gewoon te doen. Door een schoenendoos te vullen, deel je heel persoonlijk iets van jezelf met een ander kind in moeilijkheden. Door leskisten met allerlei voorwerpen uit ontwikkelingslanden maken kinderen ontdekkenderwijs kennis met het leven in die landen. Op de kinderwebsite op het onderdeel De wereld van onderzoeken kinderen hoe hun leeftijdgenootjes in ontwikkelingslanden leven door zich te verplaatsen in de ander. Ook de internationaliseringsprojecten Going Global, Onderwijsexpeditie en Ex-change zijn voorbeelden van het learning by doing - principe. Door een ontwikkelingsland te bezoeken, ontdekken jongeren pas echt wat ontwikkelingssamenwerking inhoudt. Terug in Nederland geven ze presentaties op scholen en doen ze verslag in de media. Ook voeren ze financiële acties voor de onderwijsprojecten die ze bezocht hebben. Zo komt de wereld van leeftijdgenoten in ontwikkelingslanden heel dichtbij. Meer info over de acties, programma s en educatieve materialen staat op Johan van der Pols

Vlaams Verbond van het Katholiek Basisonderwijs Guimardstraat 1, 1040 BRUSSEL. Deel 1 Opvoedingsproject

Vlaams Verbond van het Katholiek Basisonderwijs Guimardstraat 1, 1040 BRUSSEL. Deel 1 Opvoedingsproject Vlaams Verbond van het Katholiek Basisonderwijs Guimardstraat 1, 1040 BRUSSEL Deel 1 Opvoedingsproject 1 ONS OPVOEDINGSPROJECT Wij verwachten van alle ouders dat ze loyaal achter de identiteit en het opvoedingsproject

Nadere informatie

Deel 1 Opvoedingsproject

Deel 1 Opvoedingsproject Deel 1 Opvoedingsproject 1 Beste ouders, Welkom aan onze school. U kiest onze school voor het onderwijs en de opvoeding van uw kind. Wij zijn blij en dankbaar voor het vertrouwen in onze school. De directie

Nadere informatie

Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter

Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter Onze ideologie We zien iedereen als uniek en waardevol. Ieder kind heeft talenten en samen gaan we die ontdekken en ontwikkelen. Hierdoor kunnen

Nadere informatie

DEEL 2: SCHOOLVISIE EN

DEEL 2: SCHOOLVISIE EN DEEL 2: SCHOOLVISIE EN PEDAGOGISCH PROJECT. schoolvisie. Vrije basisschool t NIEUWLAND Onze school is een gezellige, familiale, warme basisschool gelegen in het groene hart en aan de rand van Tielt. Vanuit

Nadere informatie

Wat is Samsam? SAMSAM, AMSTERDAM JULI 2015

Wat is Samsam? SAMSAM, AMSTERDAM JULI 2015 Wat is Samsam? SAMSAM, AMSTERDAM JULI 2015 2/9 Samsam is een educatief platform voor wereldwijze kinderen. Samsam wil bijdragen aan de ontwikkeling en opvoeding van kinderen tot wereldburgers. Wereldburgers

Nadere informatie

obs Jaarfke Torum 15 9679 CL Scheemda Postbus 60 9679 ZH Scheemda 0597 592524 jaarfke@planet.nl

obs Jaarfke Torum 15 9679 CL Scheemda Postbus 60 9679 ZH Scheemda 0597 592524 jaarfke@planet.nl obs Jaarfke Torum 15 9679 CL Scheemda Postbus 60 9679 ZH Scheemda 0597 592524 jaarfke@planet.nl 1 Actief burgerschap en sociale integratie: Door de toenemende individualisering in onze samenleving is goed

Nadere informatie

Studenten lerarenopleiding. In gesprek over de inhoud van het onderwijs

Studenten lerarenopleiding. In gesprek over de inhoud van het onderwijs Studenten lerarenopleiding In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel

Nadere informatie

Deel 1: Pedagogisch project Vrije Basisschool Lenteland

Deel 1: Pedagogisch project Vrije Basisschool Lenteland 1 ONZE SCHOOL en de SCHOLENGROEP ARKORUM Het katholiek basisonderwijs brengt al vele jaren een aanbod van kwalitatief onderwijs en opvoeding aan kleuters en leerlingen in de regio Roeselare- Ardooie. In

Nadere informatie

GIBO HEIDE. pedagogisch project

GIBO HEIDE. pedagogisch project GIBO HEIDE pedagogisch project gemeenteraadsbesluit van 26 mei 2015 Het pedagogisch project is de vertaling van de visie van directie en leerkrachten die betrekking heeft op alle aspecten van het onderwijs

Nadere informatie

Het Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie:

Het Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie: BIJGESTELDE VISIE OP HET LEERGEBIED DIGITALE GELETTERDHEID Digitale geletterdheid is van belang voor leerlingen om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse

Nadere informatie

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt: Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan

Nadere informatie

Identiteit van de Koos Meindertsschool

Identiteit van de Koos Meindertsschool Identiteit van de Koos Meindertsschool 1. Identiteit - het karakter van de school Wij zijn een open school waarin een ieder gelijkwaardig is. Wij heten elk kind welkom op de Koos Meindertsschool, ongeacht

Nadere informatie

ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE

ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE Heutink ICT ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE op de C.B.S. De Bruinhorst 22-5-2012 Inhoudsopgave Inleiding 3 Pagina 1. Burgerschap op de Bruinhorstschool 3 2. Kerndoelen 3 3. Visie 4 4. Hoofddoelen

Nadere informatie

Deel 1. Opvoedingsproject

Deel 1. Opvoedingsproject Deel 1 Opvoedingsproject 5 6 1. Opvoedingsproject Wij verwachten van alle ouders dat ze loyaal achter de identiteit en het pedagogisch project van onze school staan en dit ondersteunen. Hieronder vindt

Nadere informatie

Het beleidsplan cultuureducatie

Het beleidsplan cultuureducatie Het beleidsplan cultuureducatie Beleidsplannen voor cultuureducatie kunnen variëren van 1 A4 tot een compleet beleidsplan. Belangrijk hierbij is dat het cultuureducatiebeleid onderdeel is van het schoolplan.

Nadere informatie

pedagogie van het jonge kind PJK: Opvoeding en Coaching

pedagogie van het jonge kind PJK: Opvoeding en Coaching BACHELOR pedagogie van het jonge kind PJK: Opvoeding en Coaching DE GEDRAGSINDICATOREN VOOR AFSTUDEERSTAGE (WIE DOET WAT? WELKE INDICATOREN? WELKE VERWACHTINGEN?) DEEL 1: WIE DOET WAT? ROL VAN DE STUDENT:

Nadere informatie

Maatschappelijke vorming

Maatschappelijke vorming toelichting Hoe kan de school de leerling helpen om zich te ontwikkelen tot een actieve, verantwoordelijke en sociale burger? Een belangrijke taak van de school is om leerlingen voor te bereiden op hun

Nadere informatie

Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs!

Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! In ons onderwijs staat de mens centraal, of het nu gaat om studenten of medewerkers, om ouders of werknemers uit het bedrijfsleven, jongeren of volwassenen. Wij zijn

Nadere informatie

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van

Nadere informatie

Vorm en inhoud geven aan burgerschap. MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013

Vorm en inhoud geven aan burgerschap. MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013 Vorm en inhoud geven aan burgerschap MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013 Inhoud Inleiding Bespiegelingen burgerschap Praktische middelen: - Kijk in mijn wijk - Geen grapjes

Nadere informatie

Pedagogisch Project. Gemeentelijke basisschool Buggenhout

Pedagogisch Project. Gemeentelijke basisschool Buggenhout Pedagogisch Project Gemeentelijke basisschool Buggenhout Tel.: 052/33.95.67 fax: 052/33.95.66 1 1. Gegevens met betrekking tot de situering van de onderwijsinstelling Onze school is een basisschool die

Nadere informatie

LIEVERWIJS. kindercoaching & training. kindercoaching basisschool trainingen kindercoach op bestelling. Een rups kan altijd nog een vlinder worden

LIEVERWIJS. kindercoaching & training. kindercoaching basisschool trainingen kindercoach op bestelling. Een rups kan altijd nog een vlinder worden LIEVERWIJS kindercoaching & training kindercoaching basisschool trainingen kindercoach op bestelling Een rups kan altijd nog een vlinder worden Kindercoaching Van Rups naar Vlinder Voor kinderen in de

Nadere informatie

Opbrengst vsv cafe 3 april talentontwikkeling Pagina 1

Opbrengst vsv cafe 3 april talentontwikkeling Pagina 1 Opbrengst van de werkgroepen tijdens het VSV Cafe 3 april met als Thema talentontwikkeling Stelling 1 Talentontwikkeling is de benadering om tot een positieve leerattitude te komen. Centraal staat de erkenning

Nadere informatie

2. Waar staat de school voor?

2. Waar staat de school voor? 2. Waar staat de school voor? Missie en Visie Het Rondeel gaat uit van de Wet op het Basisonderwijs. Het onderwijs omvat de kerndoelen en vakgebieden die daarin zijn voorgeschreven. Daarnaast zijn ook

Nadere informatie

Werken aan 21 e eeuwse vaardigheden met NPDL

Werken aan 21 e eeuwse vaardigheden met NPDL Werken aan 21 e eeuwse vaardigheden met NPDL Door: Fréderieke van Eersel (Eigenaar Eduet www.eduet.nl /adviseur eigentijds onderwijs) Op veel onderwijssites en in veel beleidsstukken kom je de term 21st

Nadere informatie

2013-2017. Actief burgerschap en sociale integratie

2013-2017. Actief burgerschap en sociale integratie 201-2017 Actief burgerschap en sociale integratie Inhoudsopgave: Kwaliteitszorg actief burgerschap en sociale integratie Visie en planmatigheid Visie Doelen Invulling Verantwoording Resultaten Risico s

Nadere informatie

IDENTITEITSBEWIJS Helder zicht op leren

IDENTITEITSBEWIJS Helder zicht op leren IDENTITEITSBEWIJS Helder zicht op leren Verbondenheid, persoonsvorming en betekenisvol onderwijs De Lichtboei Protestants Christelijke Basisschool Luitstraat 7 1312 LH Almere www.lichtboei.nl (036) 536

Nadere informatie

Werkgevers Ondernemers. In gesprek over de inhoud van het onderwijs

Werkgevers Ondernemers. In gesprek over de inhoud van het onderwijs Werkgevers Ondernemers In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel gedachten,

Nadere informatie

Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool

Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool Christelijke identiteit De Koningin Julianaschool is een open christelijke basisschool. Dat wil zeggen: iedereen is welkom. Daarbij is acceptatie van en respect

Nadere informatie

Morele Ontwikkeling van Jongeren. Hanze Jeugdlezing 2012

Morele Ontwikkeling van Jongeren. Hanze Jeugdlezing 2012 Morele Ontwikkeling van Jongeren Hanze Jeugdlezing 2012 Wiel Veugelers Universiteit voor Humanistiek Universiteit van Amsterdam Opbouw verhaal Wat is morele ontwikkeling? Wat leert onderzoek over morele

Nadere informatie

Morele vorming in het voortgezet onderwijs Een peiling onder leidinggevenden en ouders

Morele vorming in het voortgezet onderwijs Een peiling onder leidinggevenden en ouders Morele vorming in het voortgezet onderwijs Een peiling onder leidinggevenden en ouders Auteurs: Drs. G. van der Meulen Referentie: WvdJ/SL 11.0426 Datum: maart 2007 Het lectoraat Morele vorming in het

Nadere informatie

Brochure. Primair onderwijs. Brochure. Primair onderwijs

Brochure. Primair onderwijs. Brochure. Primair onderwijs Brochure Primair onderwijs Brochure Primair onderwijs Positive Action Positive Action is een programma waarmee kinderen ondersteund en uitgedaagd worden in het ontwikkelen van hun unieke talenten. Het

Nadere informatie

Coördinator Wetenschap en Techniek

Coördinator Wetenschap en Techniek Coördinator Wetenschap en Techniek De post-hbo opleiding Coördinator Wetenschap en Techniek heeft tot doel leraren en middenkaderfunctionarissen toe te rusten met inzichten en vaardigheden op het gebied

Nadere informatie

Europakenner Onderzoeker Journalist. toepassing. bediscussiëren en beargumenteren van Europese kwesties. gehaald op:

Europakenner Onderzoeker Journalist. toepassing. bediscussiëren en beargumenteren van Europese kwesties. gehaald op: Europakenner Onderzoeker Journalist Europeaan en invloeden Europese en internationale instellingen bediscussiëren en beargumenteren van Europese kwesties toekomst als Europees burger formuleren Een Europeaan

Nadere informatie

Op expeditie naar waarde(n)

Op expeditie naar waarde(n) Op expeditie naar waarde(n) 21e eeuwse educatie Effectief leiderschap Vakmanschap: de leraar doet ertoe! Verbinding met de gemeenschap Waardengedreven onderwijs Op expeditie naar waarde(n) De hele opvoeding

Nadere informatie

Missie. Waar komen we vandaan?

Missie. Waar komen we vandaan? Groen moet je doen! Waar komen we vandaan? Missie In 1938 is te Gouda de christelijke lagere land- en tuinbouwschool opgericht door de Christelijke Boeren- en Tuindersbond. In het begin was dit een school

Nadere informatie

middelbaar beroepsonderwijs Brainport regio Eindhoven Onderwijsvisie Onze kijk op onderwijs

middelbaar beroepsonderwijs Brainport regio Eindhoven Onderwijsvisie Onze kijk op onderwijs middelbaar beroepsonderwijs Brainport regio Eindhoven Onderwijsvisie Onze kijk op onderwijs Summa College maart 2013 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: De vijf onderwijspijlers 4 Hoofdstuk 2: De vijf onderwijspijlers

Nadere informatie

Collectief aanbod Jeugd Houten

Collectief aanbod Jeugd Houten Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining

Nadere informatie

Hieronder geven wij antwoord op een aantal vragen, die van belang kunnen zijn bij het kiezen van een school voor uw kind(eren).

Hieronder geven wij antwoord op een aantal vragen, die van belang kunnen zijn bij het kiezen van een school voor uw kind(eren). Waarom kiezen voor onze school? Het is geen gemakkelijke opgave, een goede basisschool te kiezen voor uw kind(eren). De basisschool vervult immers een belangrijke rol in de opvoeding en ontwikkeling van

Nadere informatie

In gesprek over de inhoud van het onderwijs van de toekomst

In gesprek over de inhoud van het onderwijs van de toekomst In gesprek over de inhoud van het onderwijs van de toekomst Leraar Schoolleider Bestuurder Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst.

Nadere informatie

Actief burgerschap en sociale integratie

Actief burgerschap en sociale integratie Actief burgerschap en sociale integratie Mei 2019 1. Inleiding Per 1 februari 2006 is wettelijk vastgelegd dat scholen actief burgerschap en sociale integratie moeten bevorderen. Burgerschap moet herkenbaar

Nadere informatie

Krachtlijnen voor een sterk basisonderwijs Praktijkvoorbeeld

Krachtlijnen voor een sterk basisonderwijs Praktijkvoorbeeld Een onderzoek in kader van de opleiding Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs Departement Onderwijs en Pedagogie Krachtlijnen voor een sterk basisonderwijs Praktijkvoorbeeld Kenniscentrum Urban Coaching

Nadere informatie

Actief burgerschap. Sint Gerardusschool Splitting 145 7826 ET Emmen Tel: 0591-622465 gerardusschool@skod.nl

Actief burgerschap. Sint Gerardusschool Splitting 145 7826 ET Emmen Tel: 0591-622465 gerardusschool@skod.nl 2013 Actief burgerschap 0 Sint Gerardusschool Splitting 145 7826 ET Emmen Tel: 0591-622465 gerardusschool@skod.nl Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Hoofdstuk 1 : 3 Hoofdstuk 2 : : een doel en een middel

Nadere informatie

Visie en missie. Voorwoord. De Wingerd, samen groeien

Visie en missie. Voorwoord. De Wingerd, samen groeien Samen groeien door Visie en missie De Wingerd, samen groeien Vanuit de christelijke identiteit ontmoeten we elkaar, luisteren we naar elkaar, inspireren we elkaar, zijn we nieuwsgierig en gaan we de dialoog

Nadere informatie

Visie en Methoden Mondiaal Burgerschap

Visie en Methoden Mondiaal Burgerschap Visie en Methoden Mondiaal Burgerschap De KNVB gelooft in de maatschappelijke meerwaarde van voetbal. Voetbal brengt de samenleving in beweging. Zo n 300.000 vrijwilligers zijn in Nederland actief bij

Nadere informatie

Speelruimte van betekenis

Speelruimte van betekenis Uitnodiging: Speelruimte van betekenis Conferentie voor opleiders levensbeschouwelijke, godsdienstige en morele vorming over de paradigmawisseling in hun vak Op 31 oktober en 1 november 2011 vindt de conferentie

Nadere informatie

REFLECTEREN OP MULTICULTURALITEIT (60 MIN)

REFLECTEREN OP MULTICULTURALITEIT (60 MIN) 1 REFLECTEREN OP MULTICULTURALITEIT (60 MIN) INVULLING DEELSESSIE 11.45 12.45 Deelsessie ronde B programma II 15.00 16.00 Deelsessies ronde B programma I Kennismaking Projectuitleg Situaties opdracht Discussie

Nadere informatie

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale

Nadere informatie

Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444

Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Wet van 9 december 2005, houdende opneming in de Wet op het

Nadere informatie

Basisschool de Drijfveer

Basisschool de Drijfveer Basisschool de Drijfveer Schooljaarverslag 2017-2018 De volgende items willen we in het verslag verder toelichten Een goed pedagogisch klimaat (5) Kinderen vinden het fijn op school, accepteren en respecteren

Nadere informatie

Leren op een prachtige school

Leren op een prachtige school Meerwerf basisschool Tuindorpschool www.meerwerf.nl Leren op een prachtige school midden in Den Helder R Rust en ruimte In het oude centrum van Den Helder ligt onze prachtige Tuindorpschool. Al generaties

Nadere informatie

Thema in de kijker : Filosoferen met kinderen

Thema in de kijker : Filosoferen met kinderen Thema in de kijker : Filosoferen met kinderen Wat is filosoferen met kinderen? Samen op een gestructureerde wijze nadenken en praten over filosofische vragen. Zoeken naar antwoorden op vragen die kinderen

Nadere informatie

Meerwerf basisschool Prinses Margriet. www.meerwerf.nl. Leren voor het leven

Meerwerf basisschool Prinses Margriet. www.meerwerf.nl. Leren voor het leven Meerwerf basisschool Prinses Margriet www.meerwerf.nl Leren voor het leven B Baken in het dorp De Prinses Margrietschool is voor vele generaties een bekende plek. Vanouds hebben we aandacht voor een ieder:

Nadere informatie

Wij gaan met plezier naar school.

Wij gaan met plezier naar school. www.schoolbranst.be Wij gaan met plezier naar school. 3...onze visie Onze school is een landelijk gelegen dorpsschool, een groene school, waar we leven in verbondenheid met de natuur en met elkaar en handelen

Nadere informatie

Samen Inspireren Ontdekken. Informatiegids. IKC de Plattenburg.

Samen Inspireren Ontdekken. Informatiegids. IKC de Plattenburg. Samen Inspireren Ontdekken Ontwikkelen Informatiegids IKC de Plattenburg www.deplattenburg.nl Kiezen Het kiezen van een basisschool voor uw kind: een belangrijke stap. Bij de Plattenburg gaat er voor uw

Nadere informatie

Onze visie. Onze pijlers

Onze visie. Onze pijlers Koersplan 2018 2021 pagina 2 van 6 Dit is het koersplan van Kbs Kievitsloop voor de beleidsperiode 2018-2022. In dit koersplan nemen wij u graag mee in onze visie op onderwijs, hoe we hier vorm en inhoud

Nadere informatie

Meerwerf basisschool Thorbecke. Baken tussen centrum en zee

Meerwerf basisschool Thorbecke.  Baken tussen centrum en zee Meerwerf basisschool Thorbecke www.meerwerf.nl Baken tussen centrum en zee OOp volle kracht vooruit Basisschool Thorbecke ligt in het levendige centrum van Den Helder, maar vormt voor onze kinderen een

Nadere informatie

BLAADJE #4. mei 2018

BLAADJE #4. mei 2018 BLAADJE #4 mei 2018 School voor KEES GROEP 1/2 breinvriendelijk onderwijs OBS met engelse les vanaf groep 1 De Koningslinde is een jonge openbare basisschool (obs ) in Vught. In het stadhouderspark, in

Nadere informatie

Contact. particuliere hogeschool voor beroepsonderwijs. bezoekadres Handelskade 75. postadres Postbus 2119 7420 AC Deventer

Contact. particuliere hogeschool voor beroepsonderwijs. bezoekadres Handelskade 75. postadres Postbus 2119 7420 AC Deventer Contact bezoekadres Handelskade 75 postadres Postbus 2119 7420 AC Deventer telefoon 0570-60 30 83 fax 0570-60 37 05 e-mail info.next@saxion.nl particuliere hogeschool voor beroepsonderwijs Hbo Tweedegraadslerarenopleiding

Nadere informatie

Visie Kindcentrum Vroondaal

Visie Kindcentrum Vroondaal Visie Kindcentrum Vroondaal Daar word je wijzer van! Den Haag, mei 2017 Deze visietekst is tot stand gekomen via stuurgroepbijeenkomsten met professionals vanuit SCOH en Triodus, gesprekken met teamleden

Nadere informatie

Samenwerking. Betrokkenheid

Samenwerking. Betrokkenheid De Missie Het Spectrum is een openbare school met een onderwijsaanbod van hoge kwaliteit. We bieden het kind betekenisvol onderwijs in een veilige omgeving. In een samenwerking tussen kind, ouders en school

Nadere informatie

Beste sollicitant, Daarnaast bieden wij de mogelijkheid geheel vrijblijvend langs te komen om een indruk te krijgen van ons onderwijs en de school.

Beste sollicitant, Daarnaast bieden wij de mogelijkheid geheel vrijblijvend langs te komen om een indruk te krijgen van ons onderwijs en de school. Beste sollicitant, Fijn dat je interesse hebt in een baan op onze school. Het is goed dat je je vooraf goed laat informeren over het werken bij schoolvereniging IRIS en verdiept in het werken op CBS De

Nadere informatie

Stichtingsdocument 2015-2016

Stichtingsdocument 2015-2016 T Stichtingsdocument 2015-2016 Swammerdamstraat 38bg 1091 RV Amsterdam T: 020 6 75 08 80 F: 020 6 70 84 56 info@skcnet.nl www.skcnet.nl 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1.Wat doet de organisatie... 3

Nadere informatie

De maatschappelijke stage als onderdeel van burgerschapsvorming

De maatschappelijke stage als onderdeel van burgerschapsvorming De maatschappelijke stage als onderdeel van burgerschapsvorming Jeroen Bron en Minke Bruning, 27 november 2014 27-11-2014 SLO projectgroep burgerschap; Jeroen Bron CPS Onderwijsontwikkeling en advies;

Nadere informatie

Alle leerlingen actief! Een onderdeel van de oplossing. Bram Buiting Adviseur Datum: 10/12/2009

Alle leerlingen actief! Een onderdeel van de oplossing. Bram Buiting Adviseur Datum: 10/12/2009 Alle leerlingen actief! Een onderdeel van de oplossing Bram Buiting Adviseur Datum: 10/12/2009 Doel & Doelgroep Het doel van de methodische aanpak Alle leerlingen Actief! is het activeren van inactieve

Nadere informatie

Visiedocument. Actief Burgerschap. Januari 2010

Visiedocument. Actief Burgerschap. Januari 2010 Visiedocument Actief Burgerschap Januari 2010 Gereformeerde scholen voor speciaal basisonderwijs Het Baken en De Drieluik Inleiding Actief Burgerschap U staat op het punt ons visiestuk actief burgerschap

Nadere informatie

Welzijn Breed (Onderwijsassistent)

Welzijn Breed (Onderwijsassistent) Crebo Duur Niveau Leerweg Start Locatie(s) 25485 3 jaar Niveau 4 BeroepsOpleidende Leerweg (BOL) Augustus Auditorium, Elst Onze opleidingen in Elst kenmerken zich door kleinschaligheid en persoonlijk contact.

Nadere informatie

Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas

Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas 1. Algemene doelstelling cultuureducatie 2. Doelen en visie van de school 3. Visie cultuureducatie 4. Beschrijving van de bestaande situatie 5. Beschrijving van

Nadere informatie

OPDRACHTVERKLARING WZC Leiehome (Actualisering 12.06.2015)

OPDRACHTVERKLARING WZC Leiehome (Actualisering 12.06.2015) OPDRACHTVERKLARING WZC Leiehome (Actualisering 12.06.2015) Woonzorgcentrum Leiehome is een woonplaats met ruime verzorgingsmogelijkheden voor ouderen. Wij verlenen een deskundige en actuele zorg op maat.

Nadere informatie

Voldoende is niet goed genoeg.. Strategisch beleidsplan 2015/2019. Stichting H 3 O

Voldoende is niet goed genoeg.. Strategisch beleidsplan 2015/2019. Stichting H 3 O Voldoende is niet goed genoeg.. Strategisch beleidsplan 2015/2019 Stichting H 3 O 1 Bijzonder Wat is het bijzondere van H 3 O? Waarin onderscheidt H 3 O zich, wat maakt het verschil? En wat wil H 3 O waarmaken?

Nadere informatie

Edukans Going Global Malawi. Schooljaar 2012-2013

Edukans Going Global Malawi. Schooljaar 2012-2013 Edukans Going Global Malawi Schooljaar 2012-2013 Opzet presentatie Wat is Edukans? Wat doet Edukans? Going Global Malawi Sollicitatieprocedure Edukans omdat onderwijs écht helpt Ontwikkelingsorganisatie

Nadere informatie

Opleiding tot kindercoach met inzet van paarden

Opleiding tot kindercoach met inzet van paarden Opleiding tot kindercoach met inzet van paarden Inleiding Kinderen zijn volop in ontwikkeling. Coaching met behulp van paarden geeft op het terrein van denken, doen en voelen veel beweging.om al die veranderingen

Nadere informatie

STEM. Visietekst van het GO! onderwijs van de. 28 november Vlaamse Gemeenschap

STEM. Visietekst van het GO! onderwijs van de. 28 november Vlaamse Gemeenschap STEM Visietekst van het GO! 28 november 2016 onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap 2 Samenvatting In de beleidsnota 2014-2019 stelt Vlaams minister van Onderwijs de ambitie om leerlingen warmer te maken

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken? >> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?

Nadere informatie

Ons. Onderwijs. Kwaliteit in onderwijs

Ons. Onderwijs. Kwaliteit in onderwijs Ons Onderwijs Kwaliteit in onderwijs Voorwoord Bij Marianum staat de ontwikkeling van de leerling voorop. Wij staan voor aantrekkelijk en afgestemd onderwijs, gemotiveerde leerlingen en goede eindresultaten.

Nadere informatie

Visie op burgerschap en sociale integratie

Visie op burgerschap en sociale integratie Visie op burgerschap en sociale integratie CNS De Regenboog Inleiding Tegenwoordig leven we in een multiculturele samenleving. Burgerschap is in toenemende mate belangrijk geworden. Kennis hebben over

Nadere informatie

Professionele leeromgeving. Inleiding

Professionele leeromgeving. Inleiding Professionele leeromgeving Het onderwijs aan studenten is gebaat bij betrokken en professionele onderwijsteams. Het bieden van professionele ruimte geeft teams de gelegenheid om het onderwijs op een optimale

Nadere informatie

CKV Festival 2012. CKV festival 2012

CKV Festival 2012. CKV festival 2012 C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van

Nadere informatie

KNAG dag Andreas Boonstra

KNAG dag Andreas Boonstra KNAG dag 2018 Andreas Boonstra 1 Beeldvorming Foto van Pixabay 2 Is er sprake van een kloof? Foto van Pixabay 3 Kennis en vaardigheden?? Is het en/of OF en/en? 4 Eerste jaar Aardrijkskunde op de Katholieke

Nadere informatie

Competenties van leerkrachten in scholen met een katholiek geïnspireerd opvoedingsproject

Competenties van leerkrachten in scholen met een katholiek geïnspireerd opvoedingsproject Competenties van leerkrachten in scholen met een katholiek geïnspireerd opvoedingsproject Deze lijst is het onderzoekresultaat van een PWO-traject binnen de lerarenopleidingen van de KAHO Sint-Lieven,

Nadere informatie

COMMUNICEREN VANUIT JE KERN

COMMUNICEREN VANUIT JE KERN COMMUNICEREN VANUIT JE KERN Wil je duurzaam doelen bereiken? Zorg dan voor verbonden medewerkers! Afgestemde medewerkers zijn een belangrijke aanjager voor het realiseren van samenwerking en innovatie

Nadere informatie

Ontwikkelvragen scholen SPOLT schooljaar

Ontwikkelvragen scholen SPOLT schooljaar Ontwikkelvragen scholen SPOLT schooljaar 2014-2015 Basisschool Antonius Dicht bij huis Hoe ontwikkelen we een kader om het cultuureducatieve aanbod dat ons aandient aan te laten sluiten bij ons onderwijs?

Nadere informatie

Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen

Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen Aantekening door C. 814 woorden 16 januari 2014 5,6 52 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Standpunt Waarden, normen en moraal Waarde:

Nadere informatie

Omgaan met diversiteit in de klas leerlingparticipatie als start van een veilig leerklimaat

Omgaan met diversiteit in de klas leerlingparticipatie als start van een veilig leerklimaat Omgaan met diversiteit in de klas leerlingparticipatie als start van een veilig leerklimaat enspired leerweek, 19 april 2018 Rachel Wittenberg, Anton Douglas en Maggie Schmeitz Wat maakt ons zo verschillend:

Nadere informatie

POP Martin van der Kevie

POP Martin van der Kevie Naam student: Martin van der Kevie Studentnr.: s1030766 Studiefase: leerjaar 1 Datum: 18 okt 2009 Interpersoonlijk competent Overzicht wat leerlingen bezig houdt dit kun je gebruiken tijdens de les. Verder

Nadere informatie

Visie obs Dik Trom

Visie obs Dik Trom Visie obs Dik Trom 2014-2018 1: Kernwaarden Leven en werken vanuit een moreel doel betekent handelen met de intentie het positieve verschil uit te maken in het leven van individuen (collega s, kinderen,

Nadere informatie

Bijdragen aan een positieve beeldvorming? Fotograferen volgens The new picture of Technique

Bijdragen aan een positieve beeldvorming? Fotograferen volgens The new picture of Technique Bijdragen aan een positieve beeldvorming? Fotograferen volgens The new picture of Technique Uw fotografie en moderne beeldvorming Iedereen die communiceert over techniek draagt bij aan de beeldvorming

Nadere informatie

De Onderwijsraad heeft in deze zes kerndoelen geformuleerd waar het primair onderwijs aan moet voldoen inzake Actief Burgerschap:

De Onderwijsraad heeft in deze zes kerndoelen geformuleerd waar het primair onderwijs aan moet voldoen inzake Actief Burgerschap: Actief Burgerschap Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Actief Burgerschap: een nadere kennismaking 3 3. Actief Burgerschap: een doel en een middel 4 4. Actief Burgerschap: Hoe leren we dit aan? 5 5. Actief

Nadere informatie

onderwijs en kinderopvang

onderwijs en kinderopvang School voor onderwijs en kinderopvang Pedagogisch Werker Kinderopvang Onderwijsassistent School voor onderwijs en kinderopvang pedagogisch medewerker kinderopvang / NIVEAU 3 pedagogisch medewerker kinderopvang

Nadere informatie

De Klankhof t Kofschip waar iedereen tot zijn recht komt

De Klankhof t Kofschip waar iedereen tot zijn recht komt Positionering De Klankhof en t Kofschip, Etten-Leur Kernwoorden: Je mag er zijn Vertrouwen Positief kijken naar jezelf en anderen Meervoudige intelligentie Samen de merkbelofte van De Klankhof t Kofschip:

Nadere informatie

Identiteitsdocument Met de Bijbel op weg de wereld in

Identiteitsdocument Met de Bijbel op weg de wereld in Identiteitsdocument Met de Bijbel op weg de wereld in 1. We willen gereformeerd zijn 2. We geloven in genade 3. We zijn samen op reis Gereformeerd onderwijs voor christenen Met de Bijbel op weg de wereld

Nadere informatie

Kernkwaliteiten zoals ontwikkeld en beschreven door D. Ofman. 1. Inleiding. 2. Kernkwaliteiten. 3. Kernkwaliteit en valkuil. 4.

Kernkwaliteiten zoals ontwikkeld en beschreven door D. Ofman. 1. Inleiding. 2. Kernkwaliteiten. 3. Kernkwaliteit en valkuil. 4. Kernkwaliteiten zoals ontwikkeld en beschreven door D. Ofman 1. Inleiding 2. Kernkwaliteiten 3. Kernkwaliteit en valkuil 4. Omgekeerde proces 5. Kernkwaliteit en de uitdaging 6. Kernkwaliteit en allergie

Nadere informatie

Vijf opdrachten voor het Katholiek Basisonderwijs in Vlaanderen

Vijf opdrachten voor het Katholiek Basisonderwijs in Vlaanderen Vijf opdrachten voor het Katholiek Basisonderwijs in Vlaanderen 1. Werken aan een schooleigen christelijke identiteit 2. Werken aan een geïntegreerd onderwijsinhoudelijk aanbod 3. Werken aan een stimulerend

Nadere informatie

PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN

PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN 3.1 Exploreren, verkennen en integreren van de mogelijkheden van de mens 3.2 Exploreren, verkennen en integreren van de grenzen van de mens 3.3 Ontdekken

Nadere informatie

Nederlands. Mondeling onderwijs

Nederlands. Mondeling onderwijs Nederlands Mondeling onderwijs - Kerndoel 1: De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven. Gebruik

Nadere informatie

eindtermen basisonderwijs

eindtermen basisonderwijs STAM op schoolmaat eindtermen basisonderwijs inhoudstafel 1. inleiding...3 2. leergebied overschrijdende eindtermen...3 2.1. ICT...3 2.2. sociale vaardigheden...3 3. eindtermen leergebieden...4 3.1. muzische

Nadere informatie

& Sociale Integratie. Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP. Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1

& Sociale Integratie. Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP. Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1 Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP & Sociale Integratie Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1 INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1: Visie op actief burgerschap & sociale integratieactie Hoofdstuk

Nadere informatie

Levensbeschouwing hoofdstuk 2.

Levensbeschouwing hoofdstuk 2. Levensbeschouwing hoofdstuk 2. Boek Menswaardigheid In deze module ging het om de vraag hoe je kunt bepalen waardoor/waarom bepaalde levenshoudingen niet deugen. We hebben ontdekt dat het begrip menswaardigheid

Nadere informatie

Onderwijskundige Visie

Onderwijskundige Visie Onderwijskundige Visie 1 Inleiding Missie Het kind Het kind staat voorop en dus centraal. Ieder kind is uniek en heeft talenten. Elk kind is bijzonder en elk kind mag er zijn. Kinderen zijn niet gelijk,

Nadere informatie