De functies van slaap

Transcriptie

1 De functies van slaap Waarom slapen we? Prof. Anton Coenen Radboud Universiteit Nijmegen Symposium Slaap en Sportprestatie Papendal

2 slow wave sleep 1. Waken met hoge breinactiviteit en intens gedrag 2. Slapen met lage breinactiviteit en geen gedrag Drie stadia van bewustzijn 3. REM-slaap met een hoge breinactiviteit en (vrijwel) geen gedrag. De droomslaap.

3 De twee hoofdklokken in ons lichaam: het slaap-waak ritme en het ritme van de lichaamstemperatuur Slaap wordt getriggerd door duisternis en daling van temperatuur Waak wordt getriggerd door licht en stijging van temperatuur

4 Het hypnogram van een jonge volwassene. De trias van slaap is 1. diepe slaap in het begin 2. lichte slaap aan het eind en 3. REM-slaap in fasen tijdens de hele nacht. Slaap is een periodiek optredende toestand van rust van het organisme, gepaard gaande met een verlaging van het bewustzijn en een afsluiting van de buitenwereld

5 Het circadiane ritme van groeihormoon en cortisol. Het groeihormoon piekt bij diepe slaap en cortisol in de vroege ochtend ( cortisol awakening response ).

6 Het circadiane ritme van testosteron. Dit anabole hormoon dat geproduceerd wordt tijdens slaap zorgt voor spiermassa, botdichtheid en kracht. Het heeft ook androgene eigenschappen ( morning glory piek).

7 De restauratieve (herstel) theorie van slaap Slaap is opbouwend, anabool, van aard. Waak bestaat uit een lange, afbrekende, katabole fase, onderbroken door een korte, anabole fase.

8 Groeihormoon (somatotropine), testosteron en cortisol worden als dopingmiddelen gebruikt

9 goede slaap slechte slaap De relatie tussen het cortisol en het groeihormoon bij slaap. Na slechte slaap: futloosheid, stress en malaisegevoel (naar Jan Born)

10 Functie groeihormoon Groei en deling lichaamscellen, vooral van bot en spieren. Stimuleert eiwitsynthese. Productie vooral tijdens (diepe) slaap, laag tijdens stress. Functie cortisol Cortisol zorgt voor afbraak van eiwitten in spieren waarbij aminozuren vrijkomen. Hiervan wordt glucose voor energie gemaakt. Cortisol wordt ook wel het stresshormoon genoemd omdat het vrijkomt bij stress.

11 Slaap zorgt voor herstel van tussenwervelschijven Overdag worden deze samengedrukt en verliezen vorm en elasticiteit. s Nachts wordt dit weer hersteld door vocht en voeding.

12 Inflammatory cytokines Slaap versterkt het immuun systeem en bevordert genezing. Slechte slaap tast het immuunsysteem aan door inflammatoire cytokines, die de weerstand tegen aandoeningen als griep en verkoudheid verlagen.

13 Slaap tekort leidt tot gewichtstoename ghrehline geeft aan dat het tijd is om te eten leptine signaleert de verzadiging

14 Heel lang is gezocht naar de humorale slaaptheorie, die zegt dat slaap het brein schoonmaakt door giftige afvalstoffen te verwijderen. Hier houdt Henri Piéron zijn hond langdurig wakker.

15 De cleansing (reiniging) theorie door Maiken Nedergaard Het brein reinigt zichzelf door afval weg te spoelen. Dat gaat beter tijdens slaap door een grotere ruimte tussen cellen. Rood is de stroom bij slaap, en groen bij waak

16 Effecten van een tekort aan slaap prikkelbaar agressief stoornis concentratie aandacht geheugen kans op hartproblemen toename reactietijd afname accuraatheid toename ongevalkans stoornis immuunsysteem afname ziekteweerstand groeistoornis huidveroudering zwaarlijvigheid obesitas kans op diabetes

17 Slaap is belangrijk voor gezondheid en welbevinden

18 Een schooljongen slapend op zijn boek (1755) Jean-Baptiste Greuze ( ) Het positieve effect van slaap op geheugen Slaap vormt een goede toestand van het brein voor geheugenvorming

19 Decay (% free recall of trial 5) recall morning list recall evening list Minder verval na een nacht slaap, dus betere herinnering

20 Slaap zorgt ervoor dat het lichaam kan herstellen van dagelijkse activiteiten en inspanningen. Het groeihormoon dat vrijkomt tijdens de diepe slaap, in het begin van de nacht, zorgt hiervoor. De cortisol spiegel is hoog bij het wakker worden en daalt langzaam. Cortisol zorgt ervoor dat het lichaam van energie wordt voorzien. Bij slechte slaap komt er te weinig groeihormoon vrij en teveel cortisol. Dit leidt tot een malaise-achtig en futloos gevoel. Slaap versterkt het immuunsysteem en zorgt voor weerstand tegen aandoeningen. Omgekeerd geldt ook: wie ziek is, moet slapen. Tijdens slaap wordt het brein schoongespoeld en ontdaan van toxische metabole eindproducten. Kortom slaap is van eminent belang voor gezondheid en welbevinden. Een tekort aan slaap leidt tot talloze aandoeningen en problemen. Een aangenaam bijproduct van slaap is dat het een goede toestand vormt voor opslag van informatie in het geheugen.