Ouderen en slaap. Tejo Hylkema Slaapanalyse en advies

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Ouderen en slaap. Tejo Hylkema Slaapanalyse en advies"

Bernard van der Ven
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Ouderen en slaap Tejo Hylkema Slaapanalyse en advies

2 Feitjes

3 Feitjes Bron: NSWO

4 Feitjes De eerste minuten na het ontwaken functioneren ons hersenen minder dan bij mensen die stomdronken zijn, bij sommige mensen duurt dit tot 4 uur Tassi & Muzet, 2000; Tassi et al., 2006

5 Structuur van slaap bron: Coenen, 2001

6 Structuur van slaap bron: NSWO

9 Biologisch ritme

12 Biologisch ritme

13 Fysiologie van slaap Bron: NSWO

14 Fysiologie van slaap De N-Rem slaap heeft een herstellend vermogen Een tekort aan met name fase 4 van de N-Rem slaap leidt tot afname van de weerstand en kan ernstige medische problemen geven. Fysiologische processen welke tijdens de N-Rem slaap plaatsvinden: Afname van pols, bloeddruk en ademhaling Stofwisseling en temperatuur dalen Piekproductie van groeihormonen en maximale celdeling stimulatie van het immuunsysteem Lee, 1997; Achterberg 1999; Hylkema & Tiesinga, 2005

15 Fysiologie van slaap De REM slaap is van belang voor het geestelijk welzijn. Angst, prikkelbaarheid en concentratieproblemen kunnen het gevolg zijn van een gebrek aan REM slaap. De REM slaap is vermoedelijk van belang voor het leren Achterberg, 1999; Maquet, 2000; Hylkema & Tiesinga, 2005

16 Prevalentie van slaapproblemen Onder de Nederlandse bevolking heeft ongeveer tussen de 15% en 25% slaapproblemen Bij mensen met een verstandelijke beperking is dit tussen de 40% en 67% Bij kinderen met een verstandelijke beperking wordt zelfs gesproken van 80%! NSWO, 2009; Hylkema & Vlaskamp, 2009; Barlett, Rooney, & Spedding, 1985

19 slaapproblemen Specifieke problemen in de slaap van mensen met een verstandelijke beperking: Men doet er langer over om in slaap te komen (hoge slaaplatency) Fase 2 van de N-REM slaap wordt langzaam bereikt, fase 3 en 4 moeizaam of helemaal niet hoe ernstiger de beperking hoe minder REM slaap Vaak korte periodes van indutten Samengevat: het slaappatroon van mensen met een verstandelijke beperking lijkt op die van bejaarde mensen Lagrain, 1998

20 Slaapproblemen en bijkomende handicaps Epilepsie: Hier is sprake van een vicieuze cirkel. Mensen met epilepsie hebben meer slaapproblemen, mensen met epilepsie en slaapproblemen hebben meer last van epileptische aanvallen. Verder vallen een aantal dingen op: Verkorting van de totale hoeveelheid slaaptijd (men is s nachts veelvuldig kortdurend wakker) Afname van de REM slaap met 20-50% die ook in kwaliteit (minder snelle oogbewegingen) minder is De N-REM slaap is meestal oppervlakkiger en onstabieler Stores et al., 1998; Lammers & Declerck, 2001

21 Slaapproblemen en bijkomende handicaps Autistisch spectrum stoornissen: er is vooral veel onderzoek gedaan naar kinderen met een verstandelijke beperking en een autistisch spectrum stoornis. Hierin vallen een aantal specifieke problemen op: Instrumentele slaapproblemen Reactieve slaapproblemen Zelfstimulerende slaapproblemen Patroonmatige slaapproblemen Quine 1992; Kraijer,

22 Slaapproblemen en bijkomende handicaps Lichamelijke beperkingen waardoor slaapproblemen meer voorkomen: Spasmen en verlammingsverschijnselen Cerebrale parese Bij spierziekte en spierzwakte veel slaapapnoe Spina bifida Hydrocefalie Auditieve en visuele beperkingen

23 Slaapproblemen en syndromen Down syndroom Smit-Magenis-syndroom Angelman-syndroom Prader-Willi-syndroom Fragiele-X-syndroom Rett-syndroom

24 Onderzoek

25 Wat kan niet met de actiwatch: Er kunnen geen verschillende fases onderscheiden in de slaap Het is slechts een diagnostisch apparaat Er kunnen geen metingen plaatsvinden bij cliënten die ernstig motorisch beperkt zijn

26 Wat kan wel met de actiwatch: Voor een grote groep mensen is dit een weinig belastend instrument Dutjes, inslaaptijd, slaapefficiëntie kunnen goed in kaart worden gebracht. De slaapefficiëntie kan verhoogd worden waardoor kwaliteit van leven wordt verbeterd

27 Voorbeeld

28 Specifieke problemen bij ouderen Ohayon et al., 2004

29 Specifieke problemen bij ouderen Ohayon et al., 2004

30 Specifieke problemen bij ouderen Ohayon et al., 2004

31 Slaapproblemen Alzheimer

32 Yamanaka et al, 2006; Heyn et al., 2004

33 Usui et al, 2000; Riemersma-van der Lek et al.,2008;

35 Ouderen met een verstandelijke beperking: slapen gefragmenteerder en instabieler dan een contolegroep van 50 plussers zonder een verstandelijke beperking Maaskant, van de Wouwa,van Wijck Evenhuis, Echteld, 2012 Van dijk, Hilgenkamp, Evenhuis & Echteld, 2012

37 Wat te doen? Uit een groot literatuur review blijkt: Er is weinig bekend over interventies. Er werden 13 studies gevonden met effect: 11 waren case studies of cases series (niet geanalyseerd) en twee studies met grotere populatie Wouw, Evenhuis & Echteld, 2012

38 Onderzoek non farmaceutische interventies Interventies: Betere slaaphygiëne 17 Activering overdag: 11 Betere slaaphygiëne & activering overdag: 9 Andere dagindeling: 2 Anders: 2 Hylkema & Vlaskamp, 2009

39 39 Hylkema & Vlaskamp, submitted JCCS

40 40 Hylkema & Vlaskamp, submitted JCCS

41 Oudere mensen met een verstandelijke beperking zijn veel minder fit dan in een controle groep van ouderen zonder een verstandelijke beperking!!!!!!!!!! Hilgenkamp, van Wijck, Evenhuis 2012

42 De ideale dag 00:00 Maximaal 7 uur slaap 18:00 06:00 12:00 Maximaal half uur tot uur

43 Toedienen van tryptofaan aminozuur Spaans onderzoek geeft aan dat het toedienen van deze stof een positief effect heeft op de slaap. Bravo, et.all, Deze stof zit veel in bananen en zou het melatonine,seontine en endorfine spiegel doen stijgen Bron NSWO

44 Vragen?

Vergelijkbare documenten

De eerste minuten na het ontwaken functioneren ons hersenen minder dan bij mensen die stomdronken zijn, bij sommige mensen duurt dit tot 4 uur

Bron: NSWO De eerste minuten na het ontwaken functioneren ons hersenen minder dan bij mensen die stomdronken zijn, bij sommige mensen duurt dit tot 4 uur Tassi & Muzet, 2000; Tassi et al., 2006 Lee, 1997;