Gemeente Brielle. Woonvisie Offerte 14 maart 2016

Transcriptie

1 Gemeente Brielle Woonvisie Offerte 14 maart 2016

2 DATUM 14 maart 2016 TITEL Woonvisie ONDERTITEL Offerte OPDRACHTGEVER Gemeente Brielle Boulevard Heuvelink KT Arnhem Postbus BD Arnhem (026) BTW NL B01 IBAN NL95RABO KVK AUTEUR(S) Bram Klouwen PROJECTNUMMER /g

3

4 1 Inleiding De gemeente Brielle heeft samen met de gemeenten Spijkenisse, Hellevoetsluis en Westvoorne recent de regionale woonvisie opgesteld. Dit is een visie op hoofdlijnen. De gemeenten Hellevoetsluis en Westvoorne, partners in de toekomstige ambtelijke fusie, hebben dit regionale beleid naar lokaal beleid uitgewerkt. Brielle wil dezelfde stap zetten. Reden hiervoor ligt enerzijds in de Woningwet die stelt dat het gemeentelijke beleid de basis is voor prestatieafspraken met de corporaties. Anderzijds dat de Brielse corporaties SOR en Vestia weinig middelen hebben om bij te dragen aan de woonvisie. Voor de sociale opgave is Brielle mogelijk afhankelijk van corporaties in de regio. Dan is het goed om een gelijk vertrekpunt te hebben als de beide partner-gemeenten. De woonvisie van Brielle stamt uit 2013; het dieptepunt van de woningmarktcrisis. Sindsdien is de woningmarkt in het herstel terecht gekomen. Ook dat vraagt, naast de Woningwet, om actualisering van de visie uit De gemeente Brielle vraagt adviesorganisatie Companen om een voorstel uit te werken voor de actualisering van de woonvisie uit Companen was betrokken bij de vorige visie, wat leidt tot een effectieve inzet op basis van toen opgedane ervaringen. Naar aanleiding van deze vraag hebben Marion Brandsma van de gemeente en Bram Klouwen van Companen met elkaar de vraagstelling doorgesproken. Deze offerte is een uitwerking van dit gesprek, mede op basis van onze kennis van Brielle en ervaringen met een modern woonbeleid. In het vervolg beschrijven we enkele achtergronden die op dit moment van belang zijn bij het ontwikkelen van woonbeleid. Hierna gaan we in op het plan van aanpak en op aspecten die samenhangen met de uitvoering van het onderzoek. 2 Achtergronden bij een woonvisie anno 2016 Naar een moderne woonvisie Een moderne woonvisie biedt een uitnodigend perspectief waar burgers, ontwikkelende partijen en corporaties op in kunnen spelen, in plaats van een dichtgetimmerd verhaal met aantallen en planningen waaraan partners zich dienen te conformeren. Een uitnodigende en inhoudelijk aansprekende visie biedt inwoners, ontwikkelaars en corporatie richtingen voor hun inzet in Brielle. Ter illustratie geven wij onze visie op het instrument woonvisie: De traditionele woonvisie Visie Wonen nieuwe stijl Inhoudelijke focus? Sectoraal woonbeleid. Betekenis wonen voor aanpalende beleidsdoelen: ruimtelijke structuur, infrastructuur, voorzieningen, klimaat. Betekenis wonen voor de inwoners: betaalbaar, met goede zorg en diensten, leefbaar, levensloopgeschikt, energiezuinig. Tijdshorizon? 4 jaar. Langetermijnvisie (10 tot 15 jaar) Houding ten opzichte van partners? Woonvisie gebaseerd op cijfers en het woningbouwprogramma. Met concrete agenda voor twee jaar met meetbare doelen. Een wenkend perspectief, uitnodigend tot een bijdrage aan de realisatie (bod). Visie geeft het doel: wat willen we? Niet hoe dit exact te realiseren. Eindproduct? Boekwerk. Primair online beschikbaar: beknopte visie (staat vast), agenda en uitvoeringsagenda zijn dynamisch van aard. Met aansprekende communicatie /g Woonvisie

5 Woningwet 2015 vraagt concrete keuzes in de woonvisie Met de komst van de Woningwet is het belang van een actuele woonvisie groter geworden. De corporaties leveren een redelijke bijdrage aan de uitvoering van het volkshuisvestingsbeleid, via een bod. Dit vraagt in de woonvisie scherpe en concrete keuzes. De sturende kracht van het woonbeleid gaat verloren als de gemeente geen keuzes maakt, en alles belangrijk vindt. De woonvisie wint aan kracht als dit een dynamisch document is. Jaarlijks moeten de corporaties hun bod formuleren. Als in de woonvisie ervaringen en actualiteiten niet meegewogen worden, verliest het beleid haar zeggingskracht voor dit bod. Zeker ook omdat de wetgever aan corporaties vraagt jaarlijks vijf jaar vooruit te kijken. Na enkele jaren lopen een statische woonvisie en bod niet meer synchroon. Wij stellen dan ook voor samen met u een aanpak voor een jaaragenda uit te werken. Onderbouwing beleid met bestaand onderzoek Goed woonbeleid kent ook een gedegen onderbouwing. Recent zijn in de regio Rijnmond, op Voorne- Putten en in Brielle onderzoeken uitgevoerd naar de woningmarkt, waarop we kunnen voortborduren. We kijken hierbij naar de onderwerpen waar aan de hand van de Woningwet aandacht voor nodig is. Dan gaat het om de gewenste omvang sociale huurwoningen in verschillende prijsklassen (in verband met passend toewijzen en de wenselijkheid van eventuele verkoop), de behoefte aan geliberaliseerde huurwoningen (in verband met scheiden Daeb/niet-Daeb), en de gewenste investeringen in leefbaarheid. Maar ook moeten we zicht hebben op de behoefte aan verschillende marktsegmenten in de herstellende woningmarkt, zodat voor nieuwbouw een goede basis beschikbaar is voor Ladder-onderbouwingen. Deze inzichten kunnen vanuit de genoemde bronnen herleid worden. Betrokkenheid partners De visie moet kunnen rekenen op draagvlak bij de gemeenteraad, de ambtelijke organisatie, maatschappelijke partners en inwoners. In ons gesprek hebben we vastgesteld dat de afgelopen jaren al de nodige bijeenkomsten zijn geweest. Daarom is een breed proces met veel partijen niet gewenst. Toch kunnen we ons voorstellen dat corporaties, marktpartijen en raadsleden een plek krijgen in de aanpak. Hier richten we onze aanpak op in. 3 Plan van Aanpak Voor het vlot doorlopen van het proces om te komen tot de Woonvisie, is een goede organisatie en een helder stappenplan nodig. Dit stappenplan is het concept-draaiboek, van waaruit wij het proces zullen aansturen. Wij hechten eraan om aan de hand van dit plan nadere afspraken te maken, zodat planning en verwachtingen over en weer helder zijn. Voor de begeleiding van de ontwikkeling van de Woonvisie stellen wij een projectgroep voor. Deze bestaat uit vertegenwoordigers van de gemeente (wonen, ruimtelijke ontwikkeling, welzijn en communicatie). De projectgroep volgt en bewaakt de voortgang en vormt een kritisch klankbord rond te maken afwegingen / besluiten. In ons voorstel komt de projectgroep maximaal drie maal bijeen /g Woonvisie

6 STAP INHOUD / RESULTAAT PROCES 1. Aanpak en opgaven bepalen Plan van aanpak vaststellen Thema s en (samenvatting) analyses Discussienotitie opstellen Startoverleg projectgroep Gesprek portefeuillehouder 2. Van opgaven naar visie en interventies Visie op thema s bepalen Woonvisie uitwerken 2 e overleg projectgroep Informatiebijeenkomst gemeenteraad 3. Uitvoeringsprogramma en instrumentarium Instrumentarium Volkshuisvestingsagenda Programma woningbouw 3 e overleg projectgroep Gesprek corporatie(s) Gesprek marktpartijen 4. Besluitvorming Besluitvorming Optioneel: verwerken inspraakreacties Optioneel: presentatie gemeenteraad 3.1 Stap 1: Aanpak en eerste opgaven bepalen Doel: aftrap met maken van werkafspraken over planning, projectorganisatie, aanlevering van gegevens en definitief draaiboek. Vaststellen wijze van de projectgroep in het licht van de Woningwet. Ophalen eerste overzicht bestuurlijke ambities. Overleg: 1x projectgroep, 1x gesprek portefeuillehouder. Resultaat: aangescherpt plan van aanpak, discussienotitie. Aftrap Tijdens het startoverleg met de projectgroep scherpen we het plan van aanpak uit deze offerte aan. Op grond van deze bespreking stellen we het plan van aanpak bij tot een draaiboek voor het proces. In dit overleg gaan we met elkaar ook alvast in op verwachtingen en richtingen voor het eindresultaat. Wat willen we bij de afronding bereikt hebben? Door in deze fase de verwachtingen concreet te maken, kunnen we gedurende het proces soepel doorwerken naar het eindproduct. Vervolgens spreken we de verantwoordelijke portefeuillehouder op basis van een gestructureerde gesprekspuntenlijst. Doel is om op te halen welke ambities hij vanuit zijn verantwoordelijkheid in de Woonvisie terug wil zien. Vertreksituatie in beeld: factsheets rond de belangrijkste woonopgaven Vervolgens stellen we op basis van de beschikbare analyses een beknopte notitie op met woningmarktopgaven voor Brielle. Dit doen we op basis van de regionale woonvisie (punten hieruit halen die voor de lokale woonvisie belangrijk zijn en / of verdieping vragen). Daarnaast gebruiken we beschikbare analyses. We ordenen onderzoeksgegevens rond de relevante thema s in factsheets, met uitwerking per kern: Brielle, Vierpolders en Zwartewaal. Onderwerpen waarop we inzoomen zijn onder andere demografische ontwikkeling van Brielle (groei en verandering bevolkingssamenstelling), korte- en langetermijn woningbehoefte, inkomensdoelgroepen, passend toewijzen, wonen en zorg, leefbaarheid, energieprestaties. Hierbij gaan we ook in op onderwerpen uit de regionale visie die in de woonvisie een plek moeten krijgen /g Woonvisie

7 Discussienotitie gewenste ontwikkelingsrichting De resultaten van de factsheets en de gesprekken werken we uit naar de discussienotitie (enkele A4 s). Hierin agenderen we de thema s vanuit de gemeentelijke optiek. 3.2 Stap 2: Van opgaven naar visie en interventies Doel: het opstellen van de visie per thema en het verzamelen van inzichten van partners. Overleg: 1x projectgroep, informatiebijeenkomst gemeenteraad. Resultaat: gedragen visies op de verschillende thema s. Uitwerken naar een visie voor Brielle Wij bespreken de notitie met de projectgroep, waarna we deze uitwerken naar een eerste uitwerking van de visie. We geven daarbij richtingen aan rond de volgende vragen: Welke ontwikkelingen, kansen en opgaven zien we? Welke ambities heeft de gemeente en welke prioriteiten stelt zij? Welke bijdrage kunnen verschillende betrokkenen leveren aan het verwezenlijken van de ambities? Wat moet de rol van de gemeente zijn? Hierbij gaan we bijvoorbeeld in op de volgende onderwerpen: 1. Woonaantrekkelijkheid van de gemeente: Wat is de gewenste ontwikkelingsrichting voor Brielle, Vierpolders en Zwartewaal om aantrekkelijke woongemeenschappen te blijven? Op welke aspecten scoren de kernen nu al goed, waar is verbetering gewenst? Hierbij beschouwen we wonen breed: samenhang wonen-werken, wonen-voorzieningen, wonen-zorg, etc. 2. Woningmarktopgave (nieuwbouw, transformatie): Op basis van de gewenste ontwikkelingsrichting stellen we vast welk kwalitatief woningbouwprogramma hierbij hoort, inclusief de specifieke kwaliteiten die hierbij een rol spelen. Hierbij komt ook het beter benutten van de bestaande voorraad aan de orde. 3. Sociaal wonen: Centraal staan de vragen: wat wordt de nieuwe rolverdeling tussen gemeente en corporaties? Welke opgaven liggen op het dossier Sociaal Wonen (betaalbaarheid, beschikbaarheid, investeringsopgave, passend toewijzen)? 4. Duurzaamheid: de verduurzaming en toekomstbestendigheid van de bestaande woningvoorraad staat hoog op de agenda. Naast de beleidsaandacht van de gemeente en haar partners zijn er ook tal van burgerinitiatieven om de woningen en omgeving te verduurzamen. 5. Langer zelfstandig wonen: Rijksbeleid, en de wens van de burger, is gericht op langer zelfstandig wonen. Om in zelfstandigheid te kunnen participeren in de samenleving is een passend woningaanbod noodzakelijk, in combinatie met een prettige leefomgeving (mantelzorg) en voorzieningen in de omgeving. Per onderwerp gaan we ook in op het perspectief per kern (behoud / versterken eigenheid). Optioneel: tussentijdse inbreng gemeenteraad Vervolgens kan een informatieavond met de raad worden georganiseerd. De gemeenteraad krijgt de notitie vooraf toegestuurd. Tijdens de informatiebijeenkomst gaan we met raadsleden in gesprek over de gewenste thema s en vooral ook richtingen in de Woonvisie. Op voorhand gaan we uit van een werkbijeenkomst, waarbij gemeenteraadsleden worden uitgenodigd om een inhoudelijk gesprek te voeren over het volkshuisvestingsbeleid; dus nog geen politieke stellingnames. Hierop richten we het programma in /g Woonvisie

8 Bij de afsluiting van de bijeenkomst trekken we gezamenlijk conclusies ten aanzien van de prioritaire thema s en de richtingen die daaruit in hoofdzaak naar voren komen. Daarbij gaat het niet om een finale conclusie. Besluitvorming volgt namelijk later. De bevindingen verwerken we in de conceptwoonvisie. 3.3 Stap 3: Uitvoeringsagenda en instrumentarium Doel: de visie per deelonderwerp nader concretiseren in een uitvoeringsagenda bestaande uit een volkshuisvestingsagenda, uitvoeringsagenda en woningbouwkader. Bijeenkomsten: 1x projectgroep, bijeenkomst met corporaties, bijeenkomst met marktpartijen. Resultaat: complete Woonvisie met uitvoeringsprogramma. Uitvoering beleidsthema s Vanuit de prioriteiten in de Woonvisie benoemen we verschillende concrete uitvoeringsmaatregelen. We kijken hierbij naar de thema s die binnen de lokale invloedssfeer liggen, in verband met de gewenste realiteitswaarde en welke partij welke rol aanneemt. De uitvoeringsagenda bestaat in elk geval uit de volgende onderdelen: 1. Volkshuisvestingsagenda: De Woonvisie geeft de richting voor de redelijke bijdrage van corporaties en dient als onderbouwing voor zienswijzen. Om richting te geven aan het bod van de corporaties werken we bij de agenda een specifieke volkshuisvestingsagenda uit. Daarin benoemen we de onderwerpen die voor het bod en de prestatieafspraken op dit moment prioriteit hebben. We sluiten aan bij de Woonvisie, de Woningwet en de vier rijksprioriteiten. De concept-volkshuisvestingsagenda bespreken we met de corporaties en huurdersorganisaties, waarbij we ons voorstellen dat ook andere corporaties op Voorne-Putten worden uitgenodigd. 2. Uitvoeringsagenda: Een overzicht van in te zetten instrumenten rond de keuzes in de woonvisie. Wij bieden houvast bij de inzet van verschillende type instrumenten: Communicatief / marketing: verkopen van de boodschap, en partners uitnodigen / aanzetten tot gewenst gedrag. Juridisch: Inzet vanuit Bro (Ladder Duurzame Verstedelijking), Huisvestingswet. Financieel: inzet van stimuleringsgelden, verwerving. 3. Kwantitatief en kwalitatief woningbouwkader: Naast de beleidsinhoudelijke thema s kijken we naar de te maken afwegingen bij woningbouw- en herstructureringsplannen. Hiertoe sluiten we aan bij het huidige afwegingskader. Woningbouwplannen plaatsen we in dit afwegingskader, zodat de uitkomsten een werkbaar resultaat is. Belangrijke bijvangst is dat het woningbouwkader bijdraagt aan de noodzakelijke onderbouwing vanuit de Ladder voor Duurzame Verstedelijking. Het conceptwoningbouwkader bespreken we met marktpartijen, om met hen te achterhalen of de richtingen aansluiten bij hun dagelijkse praktijk / werkbaar zijn in de uitvoering. Eindrapportage De resultaten leggen we nu vast in de eindrapportage. Het conceptrapport leggen we eenmaal voor aan de projectgroep. Dit eindrapport kent in elk geval de volgende onderdelen: Een beknopte visie met ambities rond verschillende woonthema s, met de volgende opzet: o wat willen we bereiken? o wat doen we hier al aan? o wat is aanvullend nodig? Een volkshuisvestingsagenda met heldere prioriteitstelling richting bod en prestatieafspraken /g Woonvisie

9 Uitwerking van wat aanvullend nodig is in een schematische uitvoeringsagenda met een beperkt aantal concrete actiepunten, inclusief een nauwgezette beschrijving van de gemeentelijke rol en ieders inzet en de beschikbare instrumenten hierbij. Woningbouwkader met marktconforme woningbouwprogrammering. Onderbouwingen krijgen een plek in een bijlage. De rapportage wordt aangeleverd in Word. Na verwerking van de bevindingen uit de projectgroep beschouwen we de opdracht als afgerond. 3.4 Stap 4: optioneel: Besluitvorming Doel: afronden Woonvisie en vrijgeven voor de inspraak. Bijeenkomsten: presentatie raad. Resultaat: vastgestelde Woonvisie. Werkwijze Nu de Woonvisie gereed is, kan de concept-woonvisie de besluitvorming in via de reguliere besluitvormingsprocedure van de gemeente. Wij gaan ervan uit dat u zorgdraagt voor het inspraak- en besluitvormingsproces. Wij kunnen optioneel, indien noodzakelijk, ondersteunen met een presentatie voor de raad en door de inspraakreacties te verwerken in de inspraaknota en de definitieve Woonvisie. Gelet op de interactie in het totstandkomingsproces is onze ervaring dat uit de inspraak weinig substantiële wijzigingen voortkomen. Vaststellen De visie wordt aangeboden aan college en gemeenteraad. 4 Uitvoeringsaspecten 4.1 Organisatie Projectgroep Voor de begeleiding van de ontwikkeling van de Woonvisie stellen wij een projectgroep voor. Deze bestaat uit vertegenwoordigers van de gemeente (wonen, ruimtelijke ordening, sociaal domein). De projectgroep volgt en bewaakt de voortgang en vormt een kritisch klankbord rond te maken afwegingen / besluiten. In ons voorstel komt de projectgroep maximaal drie maal bijeen. Vanuit Companen stellen we een ervaren projectleider beschikbaar en een projectondersteuner. De invulling moeten we nog definitief intern afstemmen. Belanghebbenden Belanghebbenden krijgen een plek in het proces. We betrekken hen als de relevante richtingen zijn uitgewerkt, zodat zij kunnen reageren op onderbouwde voorstellen. Dit doen we in een afzonderlijke bijeenkomst met corporaties en huurdersorganisaties, en vervolgens een bijeenkomst met marktpartijen (ontwikkelende partijen, makelaars) /g Woonvisie

10 Inbreng raad College en raad betrekken we op de volgende momenten tijdens het proces: Optioneel bij bespreking van de discussienotitie. Bij de besluitvorming. 4.2 Planning Wij stellen de volgende planning voor. Bij de start willen we concrete werkafspraken maken over overlegmomenten en momenten van aanleveren. Onderstaand schema geeft op hoofdlijnen de planning zoals we die nu inschatten. april mei juni juli augustus september oktober Stap 1. Aanpak en eerste opgaven bepalen Stap 2. Van opgaven naar visie en interventies Stap 3. Uitvoeringsprogramma en instrumentarium Stap 4. Besluitvorming Bij de start van het project maken we gedetailleerde afspraken over de planning. Dit is de garantie om de beoogde planning daadwerkelijk te realiseren. 4.3 Kwaliteit en expertise Companen werkt ruim 50 jaar aan lokaal en regionaal woonbeleid. Wij werken voor overheid, woningcorporaties, projectontwikkelaars op verschillende schaalniveaus (complex, wijk, gemeente, provincie en rijk). Hierdoor zijn we goed op de hoogte van het speelveld in al haar facetten. Wij kennen de situatie in Brielle goed vanuit eerdere opdrachten. In dit project komen verschillende specifieke ervaringen van Companen van pas: Procesbegeleiding en coaching: Bij verschillende gemeenten (Ede, Haarlem, Den Haag, Meppel, Emmen) bestond onze inbreng uit coaching van het proces. Woonbeleid: We zijn in tal van gemeenten betrokken bij de ontwikkeling van woonbeleid, waaronder eerder in Brielle, Gorinchem, Lisse, Hillegom, Noordwijkerhout, Midden-Delfland, Wassenaar, Zoeterwoude, Alphen aan den Rijn, Nieuwkoop, Kaag en Braassem, Goeree- Overflakkee, Tholen, Schouwen-Duiveland, etc. Wonen in brede zin / sociaal beleid: Wij zetten ons in voor de kwaliteit van de sociale infrastructuur in wijken en kernen. Bij toekomstvisies, Wmo-beleid, wijkontwikkelingsvisies, wonen-welzijn-zorg, maatschappelijk vastgoed, hebben verbindingen tussen de fysieke, sociale en economische pijler veel waarde. Faseren en doseren: Wij geven invulling aan productieafspraken tussen ontwikkelende partijen onderling en met overheden. Dit deden wij in Ommen, Hardenberg, Alkmaar, Heerhugowaard, Castricum, Druten, Westelijke Mijnstreek, etc. Opdrachten voor VNG en Ministerie van BZK: recent maakten we voor het ministerie, VNG, Aedes en Woonbond de Handreiking Prestatieafspraken /g Woonvisie

11 Voor gemeenten voeren we onderzoek uit, stellen Visies Wonen en -agenda s op, begeleiden woningbouwplanning, begeleiden processen op het vlak van wonen-welzijn-zorg, etc. In de corporatiesector werken wij regelmatig aan onderzoek, beleidsplannen, strategische advisering, beleidsnotities en toekomstvisies. Companen is ISO-gecertificeerd volgens de norm ISO 9001 versie Companen is lid van de MOA, de brancheorganisatie van marktonderzoeksbureaus in Nederland. Op onze website vindt u een uitgebreid overzicht van projecten waarbij we betrokken zijn. 4.4 Kosten Voor de uitvoering van dit project ramen we de kosten als volgt: Activiteiten Kosten Stap 1: Aanpak en opgaven bepalen Overleg projectgroep 1 interview portefeuillehouder Inventarisaties en discussienotitie opstellen Stap 2: Van opgaven naar visie en interventies Overleg projectgroep Uitwerken concept Woonvisie Stap 3: Uitvoeringsprogramma en instrumentarium 1x overleg projectgroep Volkshuisvestingsagenda Bijeenkomst corporaties / huurdersorganisaties Programma woningbouw Bijeenkomst marktpartijen Rapportage Stap 4: Optioneel Besluitvorming Totaal (exclusief 21% BTW) Verder hebben we in onze opzet de volgende optionele werkzaamheden benoemd: Voorbereiden, begeleiden informatiebijeenkomst gemeenteraad (exclusief BTW) Extra presentaties aan college en partners per presentatie (exclusief BTW) Extra overleggen 800 per overleg (exclusief BTW) Ondersteuning bij inspraakreacties PM, afhankelijk van aantal Overige voorwaarden: Kosten voor zaalhuur en catering van bijeenkomsten en kosten voor het drukken van de woonvisie zijn niet inbegrepen. Reis- en verblijfskosten zijn in ons uurtarief verwerkt. De kosten beschouwen we als aanneemsom. De eerste termijn (40%) wordt gedeclareerd bij aanvang van de opdracht, de tweede termijn (40%) na het tweede overleg met de projectgroep en de derde termijn bij afronding van de opdracht (20%). Deze offerte is geldig tot 1 mei /g Woonvisie