Is het wel een wegraking?

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Is het wel een wegraking?"

Pieter-Jan Martens
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Is het wel een wegraking? Criteria Voorbeelden Kennelijk bewusteloos? - Valneiging + abnormale motoriek - Niet responsief - Amnesie Ja Nee Val+ intact bewustzijn Veranderd bewustzijn zonder val TIA, beroerte Wegrakingen Veilig of gevaarlijk? Prof dr JG van Dijk, neuroloog LUMC Vanzelf over in hooguit enkele minuten? Ja Nee Wegraking Transient Loss of Consciousness Langer bewusteloos: Intoxicaties Hypoglycaemie Reanimatie Is dit een wegraking? 1 Vrouw, 24 jaar: "Ik deed een hindernisloop en stopte om op adem te komen. Het volgende dat ik weet is dat ik in de modder lag met het gezicht van mijn vriendin boven me." Vriendin: "Ze stond te hijgen en zakte in elkaar. Ik rende naar haar toe: haar armen schokten en ze keek niet. Ik schudde en riep maar ze deed niets; na een minuut of zo keek ze me weer aan." Is dit een wegraking? 2 Man, 19 jaar: "Een maat vertelde een goede grap; toen viel ik en ik weet dat mijn hoofd de grond raakte. Toen ik daar lag begonnen mijn vrienden over een ambulance. Ik wilde zeggen dat dat niet moest maar dat kon ik niet." Vriend: "We stonden te geinen en toen viel hij ineens. We dachten eerst dat hij ons in de maling nam maar hij reageerde een minuut of twee totaal niet." Amnesie JA, val JA, geen respons JA, kort JA Ja! vasovagaal / cardiaal Amnesie NEE, val JA, geen respons JA, kort JA GEEN wegraking (kataplexie of psychogeen) Wegraking ~ Wegraking door cerebrale hypoperfusie Niettraumatische wegraking Traumatische wegraking: hersenschudding Orthostatische hypotensie - Ritmestoornis - Structureel Tonischclonisch insult TC-insult -Tonisch -Clonisch - Tonisch-clonisch - Atoon Psychogeen/ Functioneel Pseudo-epilepsie Pseudosyncope Zeldzaam & DD Vertebrobasilaire TIA s Subclavian steal syndrome Cyanotic Breath holding spells Orthostatische hypotensie 1. Vreemde actie autonome zenuwstelsel 2. Onvoldoende druk 3. Pomp stuk ESC Eur Heart J 2009; 30:

Structureel Uitlokking: Geen, of tíjdens inspanning (niet erna) Hartkloppingen, bekende hartziekten Hoog risico Anamnese Sterke factoren Nieuwe borstpijn, ademnood, buikpijn, hoofdpijn Tijdens

waarschuwing ECG: zie lijst Orthostatische hypotensie (bloeddruk daalt tijdens staan) Schema klassieke OH Uitlokking: (op)staan na inspanning Mechanisme: Onvoldoende vasoconstrictie Bloed verzamelt

2 Structureel Uitlokking: Geen, of tíjdens inspanning (niet erna) Hartkloppingen, bekende hartziekten Hoog risico Anamnese Sterke factoren Nieuwe borstpijn, ademnood, buikpijn, hoofdpijn Tijdens inspanning Liggend Hartkloppingen direct voor syncope Ernstige structurele of coronairziekte Zwakkere factoren: zie lijst Voorbeeld: geen of <10 s. waarschuwing ECG: zie lijst Orthostatische hypotensie (bloeddruk daalt tijdens staan) Schema klassieke OH Uitlokking: (op)staan na inspanning Mechanisme: Onvoldoende vasoconstrictie Bloed verzamelt in venen Bloeddruk daalt bij staan / stop inspanning Evt. pijn in schouders / nek & HF BD 100 Staan 20mmHg in 3 min. & val Klassieke OH 20* mmhg syst., 10 mmhg diast., 3 min. BD daalt steeds langzamer Los van klachten! Ouderen Freeman et al. Consensus, Clin Auton Res 2011; 21: ESC Guidelines 2018 Orthostatische hypotensie Primair AF puur autonoom falen (PAF) multipele systeem atrofie (MSA) AF bij Parkinson Secondair AF diabetes amyloïdose nog zeldzamer Medicatie antihypertensiva, diuretica, antidepressiva... Antihypertensiva, diuretica, antidepressiva... Ritmestoornis Uitlokking: Geen, kan ook liggend (Schrik, wekker, koud water: erfelijk verlengd QTsyndroom) Blinde vlek Naar uitlokking: Vasovagaal pijn, angst, staan Situationeel mictie, hoesten, defaecatie, uitrekken, enz. Sinus-caroticussyncope ouderen Lijkbleek, misselijk, zweten 2

Schema reflexsyncope Vasovagale syncope HF BD 100 1 min.

Staan & val Niet elke lage bloeddruk in staande houding is OH!

braken Lang staan, opstaan Tijdens of na maaltijd Hoofdrotatie/druk op nek VZ Al jaren zelfde aanvallen

Erna snel compleet bij? Insult of syncope Wat is dit?

slaap nadien Insult Geen uitlokking? Aantal schokken? Inprenting erna? Laterale tongbeet?

3 Schema reflexsyncope Vasovagale syncope HF BD min. BD (& HF) daalt plots steeds sneller BP, HR /= 3 min. Staan & val Niet elke lage bloeddruk in staande houding is OH! Laag risico, OH Aanval zelf Uitlokking: pijn, angst, staan, situationeel Misselijk, zweten, warm, braken Lang staan, opstaan Tijdens of na maaltijd Hoofdrotatie/druk op nek VZ Al jaren zelfde aanvallen Geen hartziekte LO: GA ECG: ga Uitlokking? Hartkloppingen? Bleek, misselijk, zweten? Erna snel compleet bij? Insult of syncope Wat is dit? Stijfheid Schokken Ogen open Deviatie hoofd en ogen Incontinentie Trekkingen Tonische houding Diepe slaap nadien Insult Geen uitlokking? Aantal schokken? Inprenting erna? Laterale tongbeet? Insult of syncope? Wat helpt wel? Epilepsie. Uitlokking zelden vaak Tevoren soms aura per type anders Schokken >20, 1 min. <10, 5 sec. Tongbeet zijkant punt (zelden) Bijkomen minuten seconden Verward kan nee (moe, slaap!) De '10/20 regel' Shmuely, van Dijk, Thijs. Neurology 2018 : 0-10 Tonisch-clonische insulten (20-191) Tijd (s.) 3

Schokken Psychogene aanvallen Patiënt lijkt

(PNES) 'Psychogenic pseudosyncope' (PPS)

aanvalsvrij Voorbeeld Psychogene Pseudosyncope

diagnose zeker Helpt uitleg en aanvaarding Video

anamnese Hulp bij opheffen blinde vlek 75 vragen

4 Schokken Psychogene aanvallen Patiënt lijkt bewusteloos 'Psychogenic nonepileptic seizures' (PNES) 'Psychogenic pseudosyncope' (PPS) Thuisvideo (onderbroken!) Epilepsie grof, 1 min Kantelproef klein, 10 s Onderschat dit niet! Stevige consequenties o.a. school, werk Diagnose na 1-6 jaar Prognose 1/3 aanvalsvrij Voorbeeld Psychogene Pseudosyncope (PPS) Thuisvideo heel nuttig Documentatie maakt diagnose zeker Helpt uitleg en aanvaarding Video & BD-meting thuis op mijn verzoek Hulp bij anamnese Hulp bij opheffen blinde vlek 75 vragen omstandigheden begin wegraking tijdens wegraking na wegraking voorgeschiedenis 2017: Medisch Contact 2018: NTvG 2018: ESC richtlijn 4

5 24 casus op nl.syncopedia.org 5

Vergelijkbare documenten

geen Openbaarmaking Omvallen of flauwvallen? Bloeddruk nodig voor perfusie Hersenen 20% van alle stroom Telefonische controle vrouw MSA-patiënt

geen Openbaarmaking Omvallen of flauwvallen? Bloeddruk nodig voor perfusie Hersenen 20% van alle stroom Telefonische controle vrouw MSA-patiënt Omvallen of flauwvallen? Openbaarmaking Mogelijke belangenverstrengeling: Orthostatische hypotensie bij de ziekte van Parkinson en MSA prof dr J.G. van Dijk, neuroloog Leids Universitair Medisch Centrum