DE WEGRAKING en alles wat daar op lijkt

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DE WEGRAKING en alles wat daar op lijkt"

Transcriptie

1 Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION DE WEGRAKING en alles wat daar op lijkt Bea Martens en Ruby Soekhoe Verpleegkundig specialisten Epilepsiecentrum Kempenhaeghe Juni 2014 Inhoud Wederzijds voorstellen Welke vragen leven er, waar wil men persé antwoord op krijgen? Opbouw: Differentiaal diagnostiek Uitlichten van enkele ziektebeelden Video s Vragen beantwoorden 1

2 Aanvallen, differentiaaldiagnostiek sensibiliteit, hogere functies /gedrag Epileptische aanval Oorzaken: Psychogene nietepileptische wegraking wegraking Oorzaken cardiovasculair: Syncope ( flauwvallen ): hartritme stoornissen, circulatie problemen vasovagaal (autonoom zenuwstelsel), reflex syncope orthostatische hypotensie Stoornissen van de regionale cerebrale doorbloeding: TIA 2

3 wegraking Voorkomen Syncope Tot 18 jr 15% jr (militairen) 25% jr 16-19% > 70 jr 23% Hoogste voorkomen bij hartproblemen en oudere patiënten in verpleeghuis. Onderscheid tussen insult en syncope Passend bij insult Stijf neervallen Langdurige schokken bij ontstaan van bewustzijnsverlies Hemilaterale clonische trekkingen Tongbeet (soms) Voor: Aura (bijvoorbeeld bijzondere geur, opstijgend gevoel vanuit maag) Automatismen (soms) Na: Langdurige verwarring Pijnlijke spieren Passend bij syncope Slap neervallen evt. schokken na ontstaan van verlies van bewustzijn Niet in alle ledenmaten schokken Korte duur (< 15 seconden) Voor: Misselijkheid, braken, abdominale klachten, Rillerigheid, zweten Bleekheid duizeligheid Na: Gelijk helder Oorzaken: Metabool: DM, hypoglycemie Hyponatriëmie Maar ook: Psychofarmaca m.a.g. bv acute dystone reactie Intoxicaties, alcoholontrekking Delier 3

4 wegraking Oorzaken: Neurologisch: Migraine parasomnie(slaapstoornissen) Duizeligheid Reflux Bewegingsstoornissen, bijv. dyskinesie, tic, chorea Slaap/ waakstoornissen In de nacht: parasomnie Overdag: narcolepsie (kataplexie) Parasomnie Vanuit REM slaap, vaker vanuit diepe slaap Pt lijkt wakker maar is zich niet helder van omgeving bewust Motorische onrust in gradaties Gedrag als bij slaapwandelen, mgl agressief. Bijv.: Tandenknarsen Praten in slaap Slaapwandelen Uitleven droom Slaap/ waakstoornissen Kataplexie Plotseling tonusverlies, vaak benen, kan ook andere spiergroepen Bewustzijn normaal Kortdurend onvermogen bewegen Trigger: emoties slap van het lachen Vaak onderdeel narcolepsie syndroom 4

5 Psychogene nietepileptische Aanvallen die veel kunnen lijken op epileptische aanvallen, maar die niet gepaard gaan met meetbare veranderingen in de elektrische activiteit van de hersenen en die een psychologische oorzaak hebben. Geen simulatie of nabootsing. PNEA en psychopathologie Psychogene nietepileptische Vaak (maar niet altijd een rol spelend): Volwassenen: stemmingsstoornis (m.n. depressie) angststoornis (o.m. PTSS) somatisatiestoornis (ook functionele bewegingsstoornissen), dissociatieve stoornis, persoonlijkheidsstoornis Kinderen: stemmingsstoornis (m.n. depressie) omgevingsstress, soms schoolfobie aanvallen vaak functie binnen het systeem Hoe vaak komt het voor? Psychogene nietepileptische Incidentie PNEA in algemene populatie: relatief laag: geschat op 1.5/100,000 personen per jaar Maar: in epilepsiecentra 25-30% Ong. 5% van de patiënten met epilepsie heeft ook PNEA Ong 15% van de patiënten met PNEA heeft ook epilepsie Epilepsie wordt vaak ten onrechte gesteld als er sprake is van PNEA (25%) Voordat diagnose PNEA gesteld wordt duurt gemiddeld 7 jaar (maar mogelijk eerder) Veel vaker bij vrouwen dan bij mannen 5

6 Soms is het niet wat het lijkt, soms lijkt het niet op wat het is! Trigger Semiologie door de jaren Overgang naar aanval Motorische symptomen Vocalisaties Verwondingen PNEA Vaak ( over de rooie ) Verandert vaak, niet stereotiep Vaak geleidelijk (indien in slaap EEG waakpatroon) Doen willekeurig aan met stoppen en weer starten Meer willekeurig Mogelijk, pat. gaat vallende arm soms niet uit de weg Epilepsie Kan (veel minder vaak) Kan veranderen, maar stereotiep Doorgaans kort, ook in slaap, soms rommelt het al een tijd Bdz doorgaans synchroon, nooit echte arc de cercle Doorgaans geen snikken Meer kans op tongbeet en verwondingen Soms is het niet wat het lijkt, soms lijkt het niet op wat het is! PNEA Epilepsie Reactief Ogen Cyanose Lijkt diep bewusteloos en kan zich achteraf niets herinneren zonder verandering in waak-eeg Desondanks zijn de aanvalssymptomen soms bij te sturen (reactie op contact, vastpakken) Vaak dicht (met knijpen) Pupillen kunnen wijd zijn maar reageren op licht Ongewoon CP, gegeneraliseerd, EP Bij langdurige CP aanval de hele tijd bewusteloos blijven komt bijna niet voor Meestal open Geregeld Vragen? Dank voor uw aandacht! 6

7 Bronvermelding Bodde, N., Brooks, J., Baker, G., Boon, P., Hendriksen, J., Mulder O., & Aldenkamp A. (2009). Psychogenic non-epileptic seizures. Definition, treatment en prognostic issues: A critical review. Seizure, 18, Van Dijk, J., & Thijs, R. (2005). De wegraking. Biemondcursus

DE WEGRAKING en alles wat daar op lijkt

DE WEGRAKING en alles wat daar op lijkt DE WEGRAKING en alles wat daar op lijkt Bea Martens en Inge Frumau Verpleegkundig specialisten Epilepsiecentrum Kempenhaeghe Heeze en Stichting Epilepsie Instellingen Nederland Juni 2013 Inhoud Wederzijds

Nadere informatie

NASCHOLING EPILEPSIE INHOUD AANVALLEN HERKENNEN, REGISTREREN,TIPS EN TRUCS

NASCHOLING EPILEPSIE INHOUD AANVALLEN HERKENNEN, REGISTREREN,TIPS EN TRUCS Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION NASCHOLING EPILEPSIE AANVALLEN HERKENNEN, REGISTREREN,TIPS EN TRUCS OBSERVATIE VAN AANVALLEN BIJ VOLWASSENEN Inge Frumau verpleegkundig specialist SEPION

Nadere informatie

Wanneer is het epilepsie?

Wanneer is het epilepsie? Wanneer is het epilepsie? Vascular rounds 2018 Syncope: een multidisciplinaire aanpak Mariëlle Vlooswijk Disclosure potential conflicts of interest Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Is het wel een wegraking?

Is het wel een wegraking? Is het wel een wegraking? Criteria Voorbeelden Kennelijk bewusteloos? - Valneiging + abnormale motoriek - Niet responsief - Amnesie Ja Nee Val+ intact bewustzijn Veranderd bewustzijn zonder val TIA, beroerte

Nadere informatie

Het zieke brein. Het epileptische brein & PNEA

Het zieke brein. Het epileptische brein & PNEA Het zieke brein Het epileptische brein & PNEA Geen Disclosures Epilepsie Wat is epilepsie? Epileptische aanvallen ontstaan door een plotselinge, tijdelijke verstoring van het elektrisch evenwicht in de

Nadere informatie

Aanvallen bij kinderen

Aanvallen bij kinderen Aanvallen bij kinderen Nicolien Brandenbarg ANIOS Kindergeneeskunde Freek van den Heuvel Kindercardioloog Inhoud Wegrakingen bij kinderen & oorzaken Benadering en anamnestische clues Differentiatie tussen

Nadere informatie

Psychogene niet-epileptische aanvallen

Psychogene niet-epileptische aanvallen Psychogene niet-epileptische aanvallen Diagnose en advies Psychogene niet-epileptische aanvallen Diagnose en advies Sommige mensen hebben aanvallen die sterk op epileptische aanvallen kunnen lijken, maar

Nadere informatie

Reflexsyncope. Wat is het en hoe stel je de diagnose? Dr. Joost H.W. Rutten internist-vasculair geneeskundige Radboudumc. NVHVV Dinsdag 20 maart 2018

Reflexsyncope. Wat is het en hoe stel je de diagnose? Dr. Joost H.W. Rutten internist-vasculair geneeskundige Radboudumc. NVHVV Dinsdag 20 maart 2018 Reflexsyncope Wat is het en hoe stel je de diagnose? Dr. Joost H.W. Rutten internist-vasculair geneeskundige Radboudumc NVHVV Dinsdag 20 maart 2018 Spraakverwarring Collaps Insult Wegraking Flauwvallen

Nadere informatie

Workshop: Wel aanvallen, geen epilepsie!

Workshop: Wel aanvallen, geen epilepsie! Workshop: Wel aanvallen, geen epilepsie! Dr. N. Bodde, klinisch psycholoog/ psychotherapeut Drs. A. Haenen, gzpsycholoog Drs. J. van Ool, promovenda Stellingenspel 1. Opzettelijk nadoen van aanvallen komt

Nadere informatie

Syncope. Uitleg en adviezen

Syncope. Uitleg en adviezen Syncope Uitleg en adviezen Syncope Syncope is het moeilijke woord voor aanvallen van kortdurend bewustzijnsverlies dat veroorzaakt wordt doordat de bloeddruk even weg valt. De meest voorkomende oorzaak

Nadere informatie

Samenwerken met patiënten, families en artsen om steun te bieden en informatie te verstrekken over syncope en Reflex Anoxic Seizures

Samenwerken met patiënten, families en artsen om steun te bieden en informatie te verstrekken over syncope en Reflex Anoxic Seizures Samenwerken met patiënten, families en artsen om steun te bieden en informatie te verstrekken over syncope en Reflex Anoxic Seizures Hebt u soms zonder aantoonbarereden last van De controlelijst voor onverklaarbaar

Nadere informatie

7 Epilepsie. 1 Inleiding. In dit thema komen aan de orde: 2 Wat is epilepsie? 3 Leven met epilepsie. 4 Epilepsie-aanvallen. SAW DC 7 Epilepsie

7 Epilepsie. 1 Inleiding. In dit thema komen aan de orde: 2 Wat is epilepsie? 3 Leven met epilepsie. 4 Epilepsie-aanvallen. SAW DC 7 Epilepsie DC 7 Epilepsie 1 Inleiding In dit thema komen aan de orde: 2 Wat is epilepsie? 3 Leven met epilepsie 4 Epilepsie-aanvallen 1 1 2 Wat is epilepsie? Een epileptische aanval is een plotselinge kortsluiting

Nadere informatie

Kempenhaeghe. Epilepsiecentrum Sterkselseweg 65 5591 VE Heeze 040-2279022. Presentatie: Maria Stijnen Epilepsieverpleegkundige

Kempenhaeghe. Epilepsiecentrum Sterkselseweg 65 5591 VE Heeze 040-2279022. Presentatie: Maria Stijnen Epilepsieverpleegkundige Kempenhaeghe Epilepsiecentrum Sterkselseweg 65 5591 VE Heeze 040-2279022 Presentatie: Maria Stijnen Epilepsieverpleegkundige Wat is epilepsie: Verschijnselen die optreden bij plotseling overmatige ontlading

Nadere informatie

Gebruikte termen voor voorbijgaande bewusteloosheid op de Eerste Hulp; een inventarisatie. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2005;149:1625-30

Gebruikte termen voor voorbijgaande bewusteloosheid op de Eerste Hulp; een inventarisatie. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2005;149:1625-30 Gebruikte termen voor voorbijgaande bewusteloosheid op de Eerste Hulp; een inventarisatie Roland D.Thijs, 1 Eveliene Granneman, 1 Wouter Wieling, 2 J.Gert van Dijk 1 Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde

Nadere informatie

Epilepsie. bij kinderen

Epilepsie. bij kinderen Epilepsie bij kinderen Wat is epilepsie? Epilepsie is een stoornis die ongeveer 1 op de 150 à 250 personen treft. In België gaat het dus om meer dan 60.000 personen. Er bestaan trouwens verschillende vormen

Nadere informatie

Een leerling met narcolepsie in de klas

Een leerling met narcolepsie in de klas Een leerling met narcolepsie in de klas Informatie en advies voor leraren Inleiding In deze handleiding geven we uitleg over het ziektebeeld narcolepsie met daarbij extra aandacht voor de mogelijke gevolgen

Nadere informatie

Lokale handreiking epilepsie voor de specialist ouderengeneeskunde regio Arnhem-Nijmegen

Lokale handreiking epilepsie voor de specialist ouderengeneeskunde regio Arnhem-Nijmegen Lokale handreiking epilepsie voor de specialist ouderengeneeskunde regio Arnhem-Nijmegen DEFINITIE Epilepsie is een ziekte van de hersenen waarbij er sprake is van twee nietgeprovoceerde epileptische aanvallen

Nadere informatie

CONVULSIES BIJ KINDEREN: EEN GEWONE KOORTSSTUIP?

CONVULSIES BIJ KINDEREN: EEN GEWONE KOORTSSTUIP? CONVULSIES BIJ KINDEREN: EEN GEWONE KOORTSSTUIP? O. F. Brouwer Afdeling Neurologie Universitair Medisch Centrum Groningen EPILEPSIE Waarom ontstaat een epileptische aanval? Afwijkende prikkelbaarheid van

Nadere informatie

PNEA: wat is dat eigenlijk?

PNEA: wat is dat eigenlijk? ARTIKEL PNEA: wat is dat eigenlijk? Door Hilde Cnudde PNEA is de afkorting voor Psychogene niet-epileptische aanvallen, of in het Engels Psychogenic non-epileptic seizures afgekort naar PNES. Een vaak

Nadere informatie

DUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND

DUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND DUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Iedereen is wel eens duizelig geweest. Toch is het moeilijk om het begrip duizeligheid duidelijk te omschrijven. Er kan van alles

Nadere informatie

Valincidenten bij ouderen: Valt het mee?

Valincidenten bij ouderen: Valt het mee? Valincidenten bij ouderen: Valt het mee? Michiel Hijwegen, geriatrie fysiotherapeut TSz Huub Maas, geriater TSz Waarom zijn valincidenten relevant? Uiting van kwetsbaarheid/negatieve gezondheidsuitkomsten

Nadere informatie

Een leerling met narcolepsie Informatie en advies voor leraren. landelijk netwerk ziek zijn & onderwijs

Een leerling met narcolepsie Informatie en advies voor leraren. landelijk netwerk ziek zijn & onderwijs Een leerling met narcolepsie Informatie en advies voor leraren landelijk netwerk ziek zijn & onderwijs Een leerling met narcolepsie Informatie en advies voor leraren In deze Ziezonbrochure geven we uitleg

Nadere informatie

SLAAPSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE

SLAAPSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE SLAAPSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE ALGEMEEN Slapen lijkt zo normaal. Toch zijn er heel wat mensen bij wie slapen niet vanzelf gaat. 20 tot 30% van de mensen heeft wel eens een paar slechte nachten achter

Nadere informatie

Epilepsie. bij 60-plussers

Epilepsie. bij 60-plussers Epilepsie bij 60-plussers Wat is epilepsie? Epilepsie is een stoornis die ongeveer 1 op de 150 à 250 personen treft. In België gaat het dus om meer dan 60.000 personen. Er bestaan trouwens verschillende

Nadere informatie

Eerste Hulp Bij Aanvallen

Eerste Hulp Bij Aanvallen Eerste Hulp Bij Aanvallen Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION M. van Buren MANP L. Rietveld J. Zwiers MSc MANP NASCHOLING EPILEPSIE Wat gaan we bespreken Terugblik epileptische aanvallen EHBA

Nadere informatie

Epilepsie. Wat de docent moet weten.

Epilepsie. Wat de docent moet weten. Epilepsie Wat de docent moet weten. Sommige epileptische aandoeningen zijn moeilijker onder controle te brengen dan andere, maar de kans is groot dat de voorgeschreven medicijnen goed werken. Epilepsie

Nadere informatie

Wat is de oorzaak van een REM sleep behaviour disorder? Niet precies bekend De oorzaak van een REM sleep behaviour disorder is niet precies bekend.

Wat is de oorzaak van een REM sleep behaviour disorder? Niet precies bekend De oorzaak van een REM sleep behaviour disorder is niet precies bekend. REM sleep behaviour disorder Wat is een REM sleep behaviour disorder? Een REM sleep behaviour disorder is een slaapstoornis waarbij de spieren van kinderen en volwassen tijdens het dromen in de REM-slaap

Nadere informatie

Volwassen vrouw met aanvallen

Volwassen vrouw met aanvallen Volwassen vrouw met aanvallen Carly Jansen, verpleegkundig specialist Kempenhaeghe Claudia Kamsma, verpleegkundig specialist SEIN Netwerk Epilepsie Zorg Even voorstellen Wie zijn jullie? Inhoud Diagnostiek

Nadere informatie

Centrum voor Slaapen Waakstoornissen (CSW)

Centrum voor Slaapen Waakstoornissen (CSW) = Centrum voor Slaapen Waakstoornissen (CSW) Inhoudsopgave Inleiding 3 Het Centrum voor Slaap- en Waakstoornissen 3 De slaap 5 Wat is slaap? 5 Het verloop van de slaap 5 Hoe wordt de slaap geregeld? 6

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Hoofdbonken.

Kinderneurologie.eu. Hoofdbonken. Hoofdbonken Wat is hoofdbonken? Hoofdbonken is een bewegingsstoornis tijdens de slaap waarbij voornamelijk kinderen tijdens het inslapen of midden in de nacht met hun hoofd tegen de bedrand aanbonken.

Nadere informatie

Patiëntgerichte Zorg voor Epilepsie. 23 oktober 2012 Willem-Jan Hardon, Neuroloog

Patiëntgerichte Zorg voor Epilepsie. 23 oktober 2012 Willem-Jan Hardon, Neuroloog Patiëntgerichte Zorg voor Epilepsie 23 oktober 2012 Willem-Jan Hardon, Neuroloog Patiëntgerichte Zorg voor Epilepsie + Algemeen + Diagnostiek + Behandeling + StartPoliEpilepsie + Marjolein Kalse, Epilepsieconsulent

Nadere informatie

Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1

Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1 Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1 Marleen Arends Epilepsieconsulent Martiniziekenhuis Groningen

Nadere informatie

vertigo beoordeling op de SEH Bart van der Worp

vertigo beoordeling op de SEH Bart van der Worp vertigo beoordeling op de SEH Bart van der Worp disclaimer geen duizeligheidsexpert geen belangenverstrengeling oorzaken duizeligheid vestibulair centraal cardiovasculair intoxicatie metabool BPPD neuritis

Nadere informatie

Een verkeerde diagnose met vreselijke gevolgen. Marc Engelen (Kinder)neuroloog AMC

Een verkeerde diagnose met vreselijke gevolgen. Marc Engelen (Kinder)neuroloog AMC Een verkeerde diagnose met vreselijke gevolgen Marc Engelen (Kinder)neuroloog AMC Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Opbouw van de presentatie 1. Feitelijke beschrijving

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Syncope.

Kinderneurologie.eu. Syncope. Syncope Wat is een syncope? Een syncope is een aanval waarbij kinderen of volwassenen kortdurend bewusteloos zijn en slap worden in hun spieren als gevolg van een te lage bloeddruk en/of een te lage hartslag

Nadere informatie

Wat u moet weten. over koortsstuipen

Wat u moet weten. over koortsstuipen Wat u moet weten over koortsstuipen Beste ouders Kinderen die ziek zijn, maken soms één of meer koortsstuipen door. In deze brochure vindt u algemene informatie over de symptomen, oorzaken en behandeling

Nadere informatie

Epilepsie en het schoolgaande kind Programma voor schoolgaande kinderen met ontwikkelingsproblemen ten gevolge van epilepsie

Epilepsie en het schoolgaande kind Programma voor schoolgaande kinderen met ontwikkelingsproblemen ten gevolge van epilepsie EPILEPSIE Epilepsie en het schoolgaande kind Programma voor schoolgaande kinderen met ontwikkelingsproblemen ten gevolge van epilepsie Het programma Epilepsie en het schoolgaande kind van het epilepsiecentrum

Nadere informatie

Oudere volwassenen en epilepsie. Informatie voor 60-plussers met epilepsie

Oudere volwassenen en epilepsie. Informatie voor 60-plussers met epilepsie Oudere volwassenen en epilepsie Informatie voor 60-plussers met epilepsie Wat is epilepsie? Epilepsie is een aandoening van het zenuwstelsel die iedereen kan treffen, ongeacht leeftijd, geslacht, sociale

Nadere informatie

To stuip or not to stuip Neurologisch maar toch Praktisch

To stuip or not to stuip Neurologisch maar toch Praktisch To stuip or not to stuip Neurologisch maar toch Praktisch Jan Braakhekke en Katinke van Dijk Neuroloog en Kinderarts/kinderneuroloog Isala kliniek, Zwolle en Rijnstate Ziekenhuis, Arnhem Arts et al., 1999

Nadere informatie

Slaapproblemen bij neurologische aandoeningen

Slaapproblemen bij neurologische aandoeningen Slaapproblemen bij neurologische aandoeningen Definitie slaap Terugkerende toestand Van verminderd bewustzijn En tot rust komen van het lichaam Waaruit men vlot gewekt kan worden Representation of consciousness

Nadere informatie

Grensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie

Grensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie Grensoverschrijdend gedrag Les 2: inleiding in de psychopathologie Programma Psychopathologie; wat is het? Algemene functionele psychopathologie DSM Psychopathologie = Een onderdeel van de psychiatrie

Nadere informatie

Geriatrie. Patiënteninformatie. Flauwvallen (syncope) Slingeland Ziekenhuis

Geriatrie. Patiënteninformatie. Flauwvallen (syncope) Slingeland Ziekenhuis Geriatrie Flauwvallen (syncope) i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Syncope (uitgesproken: sin-co-péé) is de medische term voor flauwvallen: een aanval waarbij u kort het bewustzijn verliest.

Nadere informatie

Epilepsie. bij vrouwen

Epilepsie. bij vrouwen Epilepsie bij vrouwen Wat is epilepsie? Epilepsie is een stoornis die ongeveer 1 op de 150 à 250 personen treft. In België gaat het dus om meer dan 60.000 personen. Er bestaan trouwens verschillende vormen

Nadere informatie

Zes - Traps Raket. Epidemiologie. Classificatie van aanvallen en epilepsiesyndromen. Epidemiologie. Epilepsie ja/nee

Zes - Traps Raket. Epidemiologie. Classificatie van aanvallen en epilepsiesyndromen. Epidemiologie. Epilepsie ja/nee Epidemiologie Classificatie van en epilepsiesyndromen Joost Nicolai Sepion 12 juni 2009 Incidentie epilepsie: 50 per 100.000 (NL 7.500 per jaar) Prevalentie epilepsie: 5-10 per 1.000 (NL: 75.000-150.000)

Nadere informatie

Epilepsie in cijfers.

Epilepsie in cijfers. Acute aanpak van een epileptische aanval. Dr. A. Meurs Neurologie Referentiecentrum voor Refractaire Epilepsie (RCRE) UZ Gent Epilepsie in cijfers. prevalentie in Vlaanderen: 5 / 1000 aantal patiënten

Nadere informatie

Angststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol

Angststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol Angststoornissen Verzekeringsgeneeskundig protocol Epidemiologie I De jaarprevalentie voor psychische stoornissen onder de beroepsbevolking in Nederland wordt geschat op: 1. 5-10% 2. 10-15% 15% 3. 15-20%

Nadere informatie

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Epilepsie. rkz.nl

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Epilepsie. rkz.nl Patiënteninformatie Epilepsie rkz.nl Wat is het en waar heb je last van? Epilepsie is een hersenaandoening die het gevolg is van een plotselinge, tijdelijke verstoring van het elektrisch evenwicht in de

Nadere informatie

Wat kan er fout gaan tijdens onze slaap? Neurologie van de slaap. Maarten Dewil, MD, PhD Neuroloog Imeldaziekenhuis Bonheiden

Wat kan er fout gaan tijdens onze slaap? Neurologie van de slaap. Maarten Dewil, MD, PhD Neuroloog Imeldaziekenhuis Bonheiden Wat kan er fout gaan tijdens onze slaap? Neurologie van de slaap Maarten Dewil, MD, PhD Neuroloog Imeldaziekenhuis Bonheiden 1 Overzicht Inleiding Waarom slapen we? Wat kan er fout gaan in de slaap? Dokter,

Nadere informatie

Epilepsie. C. Lafosse Revalidatieziekenhuis RevArte. Wat is epilepsie? Soorten epilepsie Gegeneraliseerde aanvallen Partiële aanvallen Behandeling

Epilepsie. C. Lafosse Revalidatieziekenhuis RevArte. Wat is epilepsie? Soorten epilepsie Gegeneraliseerde aanvallen Partiële aanvallen Behandeling Epilepsie Epilepsie C. Lafosse Revalidatieziekenhuis RevArte Wat is epilepsie? Soorten epilepsie Gegeneraliseerde aanvallen Partiële aanvallen Behandeling Wat is epilepsie? Bij epilepsie is er sprake van

Nadere informatie

Epilepsie. bij adolescenten

Epilepsie. bij adolescenten Epilepsie bij adolescenten Wat is epilepsie? Epilepsie is een stoornis die ongeveer 1 op de 150 à 250 personen treft. In België gaat het dus om meer dan 60.000 personen. Er bestaan trouwens verschillende

Nadere informatie

Verstandelijk beperkt en Epilepsie. Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION K. Schlepers J. Zwiers MSc MANP NASCHOLING EPILEPSIE

Verstandelijk beperkt en Epilepsie. Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION K. Schlepers J. Zwiers MSc MANP NASCHOLING EPILEPSIE Verstandelijk beperkt en Epilepsie Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION K. Schlepers J. Zwiers MSc MANP NASCHOLING EPILEPSIE Inhoud Verstandelijke beperking Relatie VB en epilepsie De praktijk

Nadere informatie

1. Wat is epilepsie Oorzaak 5 Uitlokkende factoren 5 Erfelijkheid 6

1. Wat is epilepsie Oorzaak 5 Uitlokkende factoren 5 Erfelijkheid 6 Epilepsie 2 Inhoud 1. Wat is epilepsie 4 2. Oorzaak 5 Uitlokkende factoren 5 Erfelijkheid 6 3. Soorten aanvallen 7 Partiële aanvallen 7 De meest voorkomende gegeneraliseerde aanvallen 8 4. Diagnostiek/onderzoeken

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen

Kinderneurologie.eu.  Epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen Epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen Wat is epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen? Epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen is een verzamelnaam voor epilepsiesyndromen

Nadere informatie

Stoornissen in het bewustzijn. AG eerste hulp opleidingen Best

Stoornissen in het bewustzijn. AG eerste hulp opleidingen Best Stoornissen in het bewustzijn AG eerste hulp opleidingen Best Beoordeel het bewustzijn Kniel naast het slachtoffer aan de gezichtszijde. Spreek het slachtoffer aan en schud voorzichtig aan de beide schouders.

Nadere informatie

Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen

Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen Symptomatische behandeling bij psychosen Effectiviteit: 70 a 90% Indicaties Schizofrenie Manie Depressie met psychot. kenm. Waanstoornis Psychose NAO Psycho-org.

Nadere informatie

Hersentumoren en rijbewijs. Naam: prof. dr. Jan J.Heimans Functie: Neuroloog VU medisch centrum

Hersentumoren en rijbewijs. Naam: prof. dr. Jan J.Heimans Functie: Neuroloog VU medisch centrum Hersentumoren en rijbewijs Naam: prof. dr. Jan J.Heimans Functie: Neuroloog VU medisch centrum Gezondheidsproblemen kunnen de rijvaardigheid beïnvloeden. Hiervoor zijn twee redenen: 1. Het vermogen om

Nadere informatie

Verstandelijke beperking Epilepsie. Verstandelijke beperking + epilepsie

Verstandelijke beperking Epilepsie. Verstandelijke beperking + epilepsie Carly Jansen Verpleegkundig specialist Academisch Centrum voor Epileptologie Kempenhaeghe & Maastricht UMC+ 13 juni 2014 Verstandelijke beperking en epilepsie Thema s in leven met epilepsie Risicomanagement

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. SUDEP

Kinderneurologie.eu.   SUDEP SUDEP Wat is SUDEP? SUDEP is de naam voor het plotseling onverwacht overlijden van een persoon die bekend is met epilepsie zonder dat duidelijk is waarom deze persoon is overleden. Hoe wordt SUDEP ook

Nadere informatie

Internationaal nieuws

Internationaal nieuws Internationaal nieuws Epikrant jg.34 nr.1 jan-feb-mrt 2017) Herwerkte CLASSIFICATIE VAN EPILEPSIE-AANVALSTYPES Versie 2017 ILAE, the International League Against Epilepsy (vertaling uit 2017 Reviced Classification

Nadere informatie

TE VEEL SLAPEN OF NIET SLAPEN HET ZIT VOORAL IN JE BREIN

TE VEEL SLAPEN OF NIET SLAPEN HET ZIT VOORAL IN JE BREIN TE VEEL SLAPEN OF NIET SLAPEN HET ZIT VOORAL IN JE BREIN DR. STEPHANIE HÖDL Centrum voor Neurofysiologische Monitoring Universitair Ziekenhuis Gent SLAAPSTADIA POLYSOMNOGRAFISCHE - REGISTRATIE Monitoring

Nadere informatie

Een kind met een insult De stuipen op het lijf! Jolanda Schieving, kinderneuroloog Ties Eikendal, SEH arts

Een kind met een insult De stuipen op het lijf! Jolanda Schieving, kinderneuroloog Ties Eikendal, SEH arts Een kind met een insult De stuipen op het lijf! Jolanda Schieving, kinderneuroloog Ties Eikendal, SEH arts (potentiële) belangenverstrengeling Geen Disclosure belangenverstrengeling van de sprekers van

Nadere informatie

Duchenne spierdystrofie en epilepsie

Duchenne spierdystrofie en epilepsie Duchenne spierdystrofie en epilepsie 2013-2017 (prefrontale) cortex hippocampus ( zeepaardje ) cerebellum Ruben Hendriksen Kempenhaeghe, 2 juni 2018 OVERZICHT - Introductie: epilepsie - Stukje historie

Nadere informatie

Ruimte voor adressticker. Datum ontvangst (invullen door SIvsG) Voorletters + Naam (+ meisjesnaam) Straat en huisnummer. Postcode en woonplaats

Ruimte voor adressticker. Datum ontvangst (invullen door SIvsG) Voorletters + Naam (+ meisjesnaam) Straat en huisnummer. Postcode en woonplaats F 2011.1 Versie 2 15-09- 2013 Vragenlijst Instituut voor Slaapgeneeskunde Woerden Ruimte voor adressticker Deze vragenlijst biedt ons inzicht in uw klachten en uw medische voorgeschiedenis. Vult u daarom

Nadere informatie

Centrum voor slaap- en waakstoornissen

Centrum voor slaap- en waakstoornissen Centrum voor slaap- en waakstoornissen U heeft zich bij het Slaapcentrum van het HMC (Haaglanden Medisch Centrum) aangemeld met slaap- en/of waakproblemen. In deze folder vindt u algemene informatie over

Nadere informatie

KINDERGENEESKUNDE. Koortsstuipen KINDEREN

KINDERGENEESKUNDE. Koortsstuipen KINDEREN KINDERGENEESKUNDE Koortsstuipen KINDEREN Koortsstuipen Uw kind heeft een koortsstuip gehad. Voor de meeste mensen is het meemaken van zo n aanval een angstige ervaring die veel vragen oproept. In deze

Nadere informatie

Doelstellingen basisstage neurologie

Doelstellingen basisstage neurologie Doelstellingen basisstage neurologie Zoals voor elke basisstage wordt het accent gelegd op vaak voorkomende problemen en op urgente problemen waarbij het van belang is ze tijdig te herkennen. Het is de

Nadere informatie

Diazepam rectiole. (bij volwassenen) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Diazepam rectiole. (bij volwassenen) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Diazepam rectiole (bij volwassenen) U wordt behandeld voor epilepsie. Als u een aanval krijgt kan iemand in uw naaste omgeving een diazepam rectiole toedienen als dat nodig is. In deze folder leest u meer

Nadere informatie

Kindergeneeskunde. Koortsstuipen. www.catharinaziekenhuis.nl

Kindergeneeskunde. Koortsstuipen. www.catharinaziekenhuis.nl Kindergeneeskunde Koortsstuipen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KIN031 / Koortsstuipen / 11-07-2013 2 Koortsstuipen Uw kind heeft een koortsstuip

Nadere informatie

Wisselend reageren, inadequaat Voorkeursstand ogen en hoofd naar rechts Verkramping linkerarm

Wisselend reageren, inadequaat Voorkeursstand ogen en hoofd naar rechts Verkramping linkerarm Neurologische valkuilen 9 oktober 2014 Elly Pouwels Neuroloog Informatie bekend bij neuroloog via Man uit 1948, blanco huisarts Aanmelding als trombolyse Sinds 30 min ogen naar rechts, in de war/ afasie

Nadere informatie

KOORTSSTUIP BIJ KINDEREN FRANCISCUS VLIETLAND

KOORTSSTUIP BIJ KINDEREN FRANCISCUS VLIETLAND KOORTSSTUIP BIJ KINDEREN FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Voor de meeste mensen is het zien van een koortsstuip een zeer angstaanjagende ervaring. Met deze folder hopen wij op een paar van deze vragen antwoord

Nadere informatie

Bijlage van DSM V naar ICPC 1

Bijlage van DSM V naar ICPC 1 Bijlage van DSM V naar ICPC 1 Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen 319 Verstandelijke beperking P85 Mentale retardatie/intellectuele achterstand 307.9 Communicatiestoornissen P29 Andere psychische

Nadere informatie

DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING

DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING JMJ KRUL NEUROLOOG TERGOOIZIEKENHUIZEN BLARICUM Cijfers over diabetes (1) Er zijn ongeveer 740.000 mensen met diabetes in Nederland; 250.000 mensen

Nadere informatie

Globaal gezien zijn er twee vormen van epilepsie; primaire en secundaire epilepsie:

Globaal gezien zijn er twee vormen van epilepsie; primaire en secundaire epilepsie: Epilepsie bij honden Epilepsie bij de hond is een redelijk vaak voorkomend neurologisch probleem bij de hond. De aandoening gaat gepaard met min of meer heftige epileptiforme aanvallen. Deze aanvallen

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH)

Licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH) Licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH) Afdeling Spoedeisende Hulp Locatie Veldhoven U heeft een ongeval gehad waarbij u mogelijk letsel aan het hoofd/hersenen heeft opgelopen. In deze folder kunt u

Nadere informatie

Klachten en Symptomen. Dr. Jacoline Bromberg Neuroloog / neuro-oncoloog Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam

Klachten en Symptomen. Dr. Jacoline Bromberg Neuroloog / neuro-oncoloog Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam Klachten en Symptomen Dr. Jacoline Bromberg Neuroloog / neuro-oncoloog Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam Voorbeeld 1 Een voorheen gezonde man van 48 jaar krijgt plots een epileptische aanval. Deze

Nadere informatie

Paroxysmale kinesiogene chorea en paroxysmale kinesiogene dystonie zijn dus vormen van een paroxysmale kinesiogene dyskinesie.

Paroxysmale kinesiogene chorea en paroxysmale kinesiogene dystonie zijn dus vormen van een paroxysmale kinesiogene dyskinesie. Paroxysmale kinesiogene dyskinesie Wat is paroxysmale kinesiogene dyskinesie? Paroxysmale kinesiogene dyskinesie is een bewegingsstoornis waarbij een kind aanvallen heeft waarbij zijn/haar lichaam onbedoelde

Nadere informatie

12 Langdurige epileptische aanvallen

12 Langdurige epileptische aanvallen 12 Langdurige epileptische aanvallen Definitie en etiologie Incidentie Anamnese Lichamelijk onderzoek Epileptische aanvallen duren van enkele seconden tot hooguit enkele minuten. In de literatuur wordt

Nadere informatie

Koortsstuipen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Koortsstuipen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Koortsstuipen Uw kind heeft een koortsstuip gehad. Dit kan een angstige ervaring zijn voor u als ouder. In deze folder leest u over de achtergrond van koortsstuipen (koortsconvulsie), hoe u ze kunt herkennen

Nadere informatie

Koortsstuipen bij kinderen

Koortsstuipen bij kinderen Koortsstuipen bij kinderen Jonge kinderen krijgen bij koorts gemakkelijker een stuip dan volwassenen. Twee tot vijf op de honderd kinderen heeft wel eens een koortsstuip. Meestal is een koortsstuip onschuldig.

Nadere informatie

Koortsstuipen. Kind & Jeugd. Locatie Hoorn/Enkhuizen

Koortsstuipen. Kind & Jeugd. Locatie Hoorn/Enkhuizen Koortsstuipen Kind & Jeugd Locatie Hoorn/Enkhuizen Koortsstuipen Informatie voor ouders/verzorgers Inleiding Uw kind heeft een koortsstuip gehad en is nu opgenomen in het ziekenhuis ter observatie. Het

Nadere informatie

Hoe handelen bij een epileptische aanval

Hoe handelen bij een epileptische aanval Hoe handelen bij een epileptische aanval Wat is epilepsie? Epilepsie is een hersenaandoening die zich uit in de vorm van aanvallen. Epilepsie is een plotselinge, tijdelijke verstoring van het elektrisch

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Dementie

Werkstuk Biologie Dementie Werkstuk Biologie Dementie Werkstuk door een scholier 1045 woorden 22 december 2003 5,3 40 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is dementie: Vanuit het Latijn vertaald betekent dementie letterlijk ontgeestelijk-zijn.

Nadere informatie

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Duizeligheid

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Duizeligheid kno haarlemmermeer specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Duizeligheid Wat is duizeligheid? Normaal gesproken krijgt ieder mens voortdurend informatie over de ruimte om zich heen en over de positie

Nadere informatie

Hypo? De behandeling van hypoglycemie 28/01/2019. Hyperglycemie > 150 mg/dl. Hypoglycemie < 70 mg/dl

Hypo? De behandeling van hypoglycemie 28/01/2019. Hyperglycemie > 150 mg/dl. Hypoglycemie < 70 mg/dl De behandeling van hypoglycemie Fabienne Beyaert Hyperglycemie > 150 mg/dl Hypoglycemie < 70 mg/dl Hypo? Hypobrillen: firma BD 1 Afbeelding: diabeter.nl Symptomen: -> indelen in 4 categorieën: - autonome

Nadere informatie

Slaapstoornissen bij Parkinson. Dr. C. Gerlach neuroloog

Slaapstoornissen bij Parkinson. Dr. C. Gerlach neuroloog Slaapstoornissen bij Parkinson Dr. C. Gerlach neuroloog 07-11-2015 Inhoud: De normale slaap Voorkomen van slaapstoornissen Overzicht van slaapstoornissen bij Parkinson REM slaap gedragsstoornissen slaapadviezen

Nadere informatie

E-learningcursus Omgaan met epileptische aanvallen

E-learningcursus Omgaan met epileptische aanvallen E-learningcursus Omgaan met epileptische aanvallen Verdiepingsinformatie bij de cases Onderwerp Bron Te vinden via 1. Prikkeloverdracht Epilepsiefonds http://www.epilepsie.nl/informatie zie Wilt u uitgebreide

Nadere informatie

Herkennen en behandelen MIGRAINE

Herkennen en behandelen MIGRAINE Herkennen en behandelen MIGRAINE MIGRAINE Is meer dan gewoon hoofdpijn Wat is migraine? Een migraineaanval is veel meer dan gewoon hoofdpijn, het is een hele verzameling verschijnselen waaronder zeer ernstige

Nadere informatie

Bewegingen of ongewoon gedrag tijdens de slaap

Bewegingen of ongewoon gedrag tijdens de slaap Bewegingen of ongewoon gedrag tijdens de slaap Diagnose en behandeling van parasomnie Bewegingen of ongewoon gedrag tijdens de slaap komen in vele varianten voor, variërend van praten in de slaap tot veelvuldig

Nadere informatie

Wat is BPPD? BPPD is een aandoening waarbij kinderen of volwassen kortdurend last hebben van duizeligheidsklachten bij bewegen van het hoofd.

Wat is BPPD? BPPD is een aandoening waarbij kinderen of volwassen kortdurend last hebben van duizeligheidsklachten bij bewegen van het hoofd. BPPD Wat is BPPD? BPPD is een aandoening waarbij kinderen of volwassen kortdurend last hebben van duizeligheidsklachten bij bewegen van het hoofd. Hoe wordt BPPD ook wel genoemd? BPPD is een afkorting

Nadere informatie

Slaapstoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking

Slaapstoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking Slaapstoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking Slaapproblemen komen veel voor bij mensen met een verstandelijke beperking maar ze worden vaak niet herkend. Veelal kunnen deze mensen hun slaapprobleem

Nadere informatie

Symptom Tracking Form STF (versie: 5.0)

Symptom Tracking Form STF (versie: 5.0) Symptom Tracking Form STF (versie:.0) Hoe deze vragenlijst in te vullen: In deze vragenlijst wordt u gevraagd in welke mate u last heeft van een aantal specifieke klachten. Probeert u voor elk van de onderstaande

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Nachtmerrie. www.kinderneurologie.eu

Kinderneurologie.eu. Nachtmerrie. www.kinderneurologie.eu Nachtmerrie Wat is een nachtmerrie? Een nachtmerrie is een slaapprobleem waarbij kinderen of volwassenen plotseling wakker worden nadat ze heel eng gedroomd hebben en deze droom nog heel goed kunnen herinneren.

Nadere informatie

Samenvatting en conclusies

Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies Een wegraking (in de angelsaksische literatuur bekend als transient loss of consciousness) is een kortdurend, voorbijgaand bewustzijnsverlies met spontaan herstel en zonder externe

Nadere informatie

INHOUD Dit protocol is gebaseerd op de NVN richtlijn 2011 Prognose van post-anoxisch coma. 1 september 2012

INHOUD Dit protocol is gebaseerd op de NVN richtlijn 2011 Prognose van post-anoxisch coma. 1 september 2012 INHOUD Dit protocol is gebaseerd op de NVN richtlijn 2011 Prognose van post-anoxisch coma. 1 september 2012 Inleiding: Een post-anoxisch coma wordt veroorzaakt door globale anoxie of ischemie van de hersenen,

Nadere informatie

De geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie

De geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie De geriatrische patiënt op de SEH SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie Relevante onderwerpen Delier Symptoomverarming Medicatie op de SEH Duur aanwezigheid patiënt op de SEH Delier

Nadere informatie

Casusbespreking Sinustrombose of Trombosehoofd

Casusbespreking Sinustrombose of Trombosehoofd Casusbespreking Sinustrombose of Trombosehoofd Lotte Sondag, AIOIS neurologie Ewoud van Dijk, neuroloog Inhoud Casusbeschrijving Cerebraal veneuze sinustrombose Anatomie Pathofysiologie Epidemiologie en

Nadere informatie

Doel Preventie van duizeligheid en complicaties bij zelfstandig wonende ouderen.

Doel Preventie van duizeligheid en complicaties bij zelfstandig wonende ouderen. STAPPENPLAN DUIZELIGHEID IN DE EERSTE LIJN Doel Preventie van duizeligheid en complicaties bij zelfstandig wonende ouderen. STAP 1: Screenen op duizeligheid in de eerste lijn. Hebt u de afgelopen maand

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. De neurologische anamnese Jolanda Schieving, neuroloog-kinderneuroloog. www.kinderneurologie.eu

Kinderneurologie.eu. De neurologische anamnese Jolanda Schieving, neuroloog-kinderneuroloog. www.kinderneurologie.eu De neurologische anamnese Jolanda Schieving, neuroloog-kinderneuroloog Omdat er veel vraag is naar een handvat voor het uitvoeren van de neurologische anamnese, hier onder een van de mogelijke manieren

Nadere informatie

1 e jaargang nummer 4 VA RIO

1 e jaargang nummer 4 VA RIO 1 e jaargang nummer 4 VA RIO Beste collega s, Hierbij de 4 e versie van het VA RIO. Deze keer voorzien van een eerste collegiale bijdrage van Carla Westerbeek, met behulp van Rob Kok over PNES. Mocht iemand

Nadere informatie

Conversiestoornissen. Emile Broeksteeg en Marleen Tibben HSK Expertisecentrum Conversie. 8 november 2018

Conversiestoornissen. Emile Broeksteeg en Marleen Tibben HSK Expertisecentrum Conversie. 8 november 2018 Conversiestoornissen Emile Broeksteeg en Marleen Tibben HSK Expertisecentrum Conversie 8 november 2018 Dhr. drs. E.M.R. Broeksteeg GZ-Psycholoog/Cognitief gedragstherapeut VGCt Mw. drs. M.I. (Marleen)

Nadere informatie