Kijk eens wat eronder zit!

Transcriptie

1 Kijk eens wat eronder zit! Vragen over blok 3? Terugkoppeling c.q. vragen over kinder- en partneralimentatieberekening? Vragen erfrecht en schenken? 1

2 Programma dag 7 en 8 Terugblik alimentatie Vermogensverdeling Eigen woning Pensioenen Opstellen documenten Indienen rechtbank Raad voor Rechtsbijstand Nazorg Verzwijgingsartikel Verzwijgt men bewust bepaalde gegevens, dan heeft men kans, indien achteraf blijkt dat er bewust is verzwegen, (alle) rechten te verspelen Art. 3:194 lid 2 BW 2

3 De juridische vermogensverdeling De relatievorm De onderling gemaakte afspraken (voorwaarden) De betalingen en de tenaamstelling De peildatum van de samenstelling van het vermogen De waardering van de goederen en de schulden Relatievorm Stap 1 Wat is de juridische relatievorm? Gehuwd Geregistreerd partner Samenwonend Stap2; Met of zonder voorwaarden? 3

4 Vermogensverdeling Standaard Gemeenschap van goederen Of Gehuwd: Huwelijkse voorwaarden Geregistreerd partnerschap (zonder voorwaarden of met voorwaarden) Samenwonen (zonder contract, met contract) Huwelijkse voorwaarden Overeenkomst waarbij de vermogensrechtelijke gevolgen van het huwelijk worden geregeld Altijd opgemaakt door een notaris (notariële akte) Voorafgaande (of tijdens) het wettelijke huwelijk of geregistreerd partnerschap Schulden en vermogen behoort bij degene die het (juridisch) in bezit heeft Voorwaarden hebben werking als het vermogen van iedere partner apart wordt geadministreerd Zaaksvervanging 4

5 Voorwaarden: Vormen van de onderling gemaakte afspraken De koude uitsluiting Periodiek verrekenbeding Finaal verrekenbeding Beperkte gemeenschap Twee vormen Het gemeenschap stelsel: Bijvoorbeeld als er sprake is van een beperkte gemeenschap Het verreken stelsel: Periodiek en finaal verrekenbeding: Periodiek: Verrekening (gemeenschappelijk) per periode vaak een (boek)jaar Finaal: Verrekenen de vermogensbestanddelen aan het eind van een huwelijk, alsof zij gehuwd waren in gemeenschap van goederen. 5

6 Periodiek verrekenbeding Beide echtgenoten genieten in gelijke mate van de vermogensgroei door het niet gebruikte inkomen Vermogensoverheveling gedurende het huwelijk mogelijk zonder dat er sprake is van een gift Ieder een zelfstandig bestuur kan voeren over zijn/ haar vermogen Veilig stellen vermogen van schuldeisers Bij niet periodiek verrekenen kan men stellen dat: men gehuwd was in gemeenschap van goederen, mits ieder zijn/haar vermogen niet is na te trekken Wat is privé en valt niet in de gemeenschap Verknochte goederen Verkregen onder een uitsluitingsclausule Opgebouwde pensioenrechten, waarop de wet pensioenverevening van toepassing is En wat is uitgesloten bij huwelijkse voorwaarden 6

7 Wat komt o.a. niet voor vermogensverdeling in aanmerking Verknocht: Geld of goederen die direct gehecht zijn aan de persoon, bijvoorbeeld een schadeloosstelling na ongeval, waarbij de uitkering bedoeld is voor levensonderhoud Verknochtheid: Waarbij onderscheidt te maken is dat de goederen bij een persoon kunnen behoren, maar de waarde wel in de gemeenschap zal worden verdeeld Uitsluitingsclausule In verkrijging bij een schenking of testament is bepaald dat de schenking of erfenis alleen toekomt aan degene wie dit is toegewezen: Bij: testament Bij schenking op papier: Schenkingsakte Dit is ook genoeg indien dit op een bankoverschrijving is vermeld. 7

8 De betalingen en de tenaamstelling van de goederen Bepalend is na te gaan aan wie de goederen zijn geleverd En wie de goederen (voor meer dan 50%)heeft betaald Zaaksvervanging; bijvoorbeeld voor geld van een bankrekening wordt een woning gekocht. Casus Mark en Belinda Schrijf zoveel mogelijk onderwerpen op welke behoren bij het verdelen van de goederen, vermogen, etc., in 3 groepen. Benoem van de eerdere opgestelde lijst, op welke wijze goederen gewaardeerd kunnen worden 8

9 Waardering privé goederen Voor 1 januari 2012 kenden we de nominalteitsleer - het geïnvesteerde nominale bedrag blijft privé Vanaf 1 januari 2012 de beleggingsleer - het geïnvesteerde ingebrachte bedrag blijft met rendement ( positief of negatief) privé Onderdelen vermogen Eigen woning, tweede woning Auto, motor, caravan, boot Spaar- en beleggingsrekeningen Opties Spaarloonregelingen Schulden Polissen levensverzekeringen 9

10 Vervolg Polissen lijfrenteverzekeringen Rechten uit onderneming Aanslagen, dan wel teruggaven belastingen Inboedel goederen: Antiek Sieraden Schilderijen Waarde Economische waarde Dagwaarde Vrije verkoopwaarde Taxatiewaarde Premievrije waarde Afkoopwaarde Wat de gek ervoor geeft 10

11 Aanvraag ontbinding huwelijkse gemeenschap en peildatum juridische vermogensverdeling vanaf 1 januari 2012 Op het moment van indiening van het verzoek bij de rechtbank tot scheiding Art. 1:164 BW vergoeding van schade aan de andere partner: Als andere partner nadien schulden heeft gemaakt Goederen van de gemeenschap heeft verspild Rechtshandelingen zonder toestemming echtgenoot heeft verricht Verhaalsrecht schuldeisers na indienen van de scheiding Na ontbinding blijven de echtgenoten beiden in zijn geheel aansprakelijk voor ontstane schulden die in de gemeenschap vallen. 11

12 Verdeling; Gemeenschap van goederen Ieder heeft de helft in eigendom Gelijkelijk verdelen Overbedeling = schenking????? Waarde en goederen De waarde van de goederen wordt gelijkelijk verdeeld Sommige goederen zijn en blijven eigendom, bijvoorbeeld aandelen van een BV, polissen op naam van verzekeringsnemer of sieraden Echter, waarde kan wel verdeeld worden! 12

13 Inboedel Vraag: Hoe kunnen partijen hun inboedel verdelen Wie kent voorbeelden uit de praktijk Zou je de inboedelgoederen wel of niet waarderen Wie kent voorbeelden uit de praktijk Wet schuldsanering Waar rekening mee te houden??? Let op: Wanneer één van beiden gebruik gaat maken van de Wet schuldsanering, dan kunnen de schuldeisers de schulden nog steeds blijven verhalen op de ander 13

14 De eigen woning: Juridisch Register goed, door notaris in te schrijven in een register. Wie heeft het eigendom? Wat is de eigendomsverhouding? De eigen woning: Fiscaal De woning moet de belastingplichtige, anders dan tijdelijk, tot het hoofdverblijf dienen De woning zal de belastingplichtige ter beschikking moeten staan op grond van het eigendomsrecht 14

15 Fiscaal: Eigenwoningregeling Box 1 werk en woning Rente en andere kosten die samenhangen met een lening voor de eigen woning zijn aftrekbaar van het inkomen in Box 1 Fiscaal aftrekbaar op basis van de eigendomsverhouding bij ieder van de partners Toerekening rente en kosten aan partners op basis van een vrij te kiezen verhouding Bij fiscaal partnerschap Fiscaal partner Gehuwd of geregistreerd partner Samenwoners ingeschreven op hetzelfde adres Notarieel samenlevingscontract Samen Erkend kind Gezamenlijke woning Samen ingeschreven voor (nabestaanden)pensioen 15

16 Renteaftrek Alleen voor de Box 1 lening Rente voor verwerving, onderhoud en verbetering van de eigen woning Na annuïteiten aflossing voor nieuwe of verhoging van hypotheken, wil de hypotheekrente nog aftrekbaar zijn Wat betekend dit bij echtscheiding Max. 30 jaar rente aftrek na aangaan van de lening, regeling is ingegaan vanaf 1 januari 2001 Eigen woning en echtscheiding de echtscheidingsregeling? (art lid 4 Wet IB2001). Deze is exact 2 jaar van toepassing, nadat de belastingplichtige de woning heeft verlaten, (zich op een ander adres heeft ingeschreven) indien de (ex-)partner de woning nog steeds als hoofdverblijf bewoont. 16

17 De hypotheekrenteaftrek bij scheiding ieder voor de helft eigenaar De belastingdienst ziet hypotheek als 50% schuld voor de één en 50% schuld voor de ander Op basis van de eigendomsverhoudingen: Nog 2 jaar renteaftrek voor degene die de woning heeft verlaten Ieder betaalt de helft van de rente, wil deze fiscaal aftrekbaar zijn Mogelijkheid: benoemen als afspraak in het convenant In het jaar van scheiden opteren voor het fiscaal partnerschap Na het jaar heeft ieder zijn eigen renteaftrek 3 Mogelijkheden bij scheiden 1. Partner 1 koopt de woning en neemt de gehele hypotheek over 2. Partner 2 koopt de woning en neemt de gehele hypotheek over 3. Woning wordt verkocht aan een derde Wat te doen? 17

18 Wat te doen? Waarde verklaring of Taxatierapport? Inzichtelijk maken: Eigenaarslasten Gebruikerslasten Bewonen Onderzoeken wie de woning wil en kan overnemen? Oftewel de hypotheek kan overnemen, in samenspraak met bestaande hypotheekverstrekker Let op: Nationale Hypotheek Garantie Wie krijgt het gebruikersrecht? Slachtoffer of dader Afspraken maken of de niet-gebruiker nog in de gemeenschappelijke woning mag komen 18

19 Budgetteren Laat ieder van de partijen zijn kosten inzichtelijk maken voordat er tijdelijke afspraken worden gemaakt Welke kosten blijven gemeenschappelijk tot definitiever verkoop of overdracht van de woning Welke kosten heeft ieder van de partijen voor zich zelf verdelen Eigenaarslasten Benoem de eigenaarslasten; Rente, aflossing, bijbehorende kosten aflossingsen risicoverzekering, opstalverzekering, eigenaarslasten gemeentelijke heffingen.. Komen voor rekening van de eigenaren Benoem de gebruikerslasten Energielasten, telefoon, gebruikerslasten gemeentelijke heffingen, inboedelverzekering.. 19

20 Eigenaarslasten Stel ieder de helft van de woning in eigendom: Partner 1 heeft dan de helft van het eigenwoningforfait en de helft van de renteaftrek Partner 2 heeft de helft van het eigenwoningforfait en de helft van de renteaftrek Fiscaal partnerschap zorgt ervoor dat de renteaftrek terugkomt bij de meest verdienende oftewel degene die het hoogst belastbare inkomen heeft Alleen nog mogelijk in het jaar van scheiden of wanneer men beide nog in de woning woont Let op; waar kan het fout gaan Als degene die de woning heeft verlaten de eigenaarslasten blijft betalen Als degene die de woning heeft verlaten en de 2 jaarstermijn is verstreken, de eigenaarslasten blijft betalen Daar waar geen van beiden meer in de woning wonen of daar gebruik van maken, dan gaat de woning naar box 3 en geldt er geen 2 jaarstermijn 20

21 Renteaftrek van hypothecaire schulden Hypotheek kan niet geheel worden ingelost na verkoop woning Ieder heeft dan de helft van de schuld Rente van die schuld voortvloeiende uit de eigen woning is dan nog 15 jaar aftrekbaar. Voor 2015 was dit 10 jaar Kan meegefinancierd worden bij de aanvraag Nationale Hypotheek Garantie bij een nieuwe hypotheek? Verkoop woning met schuld Bij verkoop woning met een restant schuld zal de hypotheekverstrekker toestemming moeten geven Idem als er sprake is van Nationale Hypotheek Garantie Bij toestemming zal hypotheekverstrekker voorstel moeten doen over de aflossingswijze van de restant schuld 21

22 Geen van beiden woont nog in de woning; verhuisregeling De verhuisregeling (art lid 2 Wet IB2001) kàn de echtscheidingsregeling 'overlappen', indien de (ex-)partner alsnog de woning verlaat (binnen de periode van de echtscheidingsregeling) en de woning leeg in de verkoop wordt gezet. In dat geval geldt als maximale periode de resterende periode van 'het kalenderjaar waarin de belastingplichtige de woning verliet plus 3 volledige kalenderjaren'. De echtscheidingsregeling en verhuisregeling zijn dus géén cumulerende regelingen De verdeling van de woning Ingeval van gemeenschap van goederen of beperkte gemeenschap? Dan is elke partner voor 50% eigenaar van de woning Bij scheiding zal (moet) de bank één van de expartners ontslaan uit zijn of haar hoofdelijke aansprakelijkheid Hiervoor gelden dezelfde regels als voor het verstrekken van een nieuwe hypotheek. Vanaf 01 januari

23 Nieuwe aflossingsregels Vanaf 1 januari 2013: Een nieuwe aflossingsvrije hypotheek mag niet hoger zijn dan 50% van de woning De hypotheek aangegaan na moet binnen 30 jaar worden afgelost (annuïtair of lineair) Normen inkomen behoorlijk aangescherpt, er mag minder geld geleend worden Een nieuwe hypotheek oversluiten mag alleen nog als de nieuwe hypotheek niet hoger is dan de oude hypotheek Bij overdracht na de scheiding aan één van de partijen Eigendomsverhouding 100% Eigenwoningforfait 100% voor eigenaar Renteaftrek 100% voor eigenaar, mits voldaan aan de afslossingseis van

24 Voorbeeld 1 in de relatie Belasting tarief partij 1 = 50% Belastingtarief partij 2 = 30% Fiscaal partner Jaarlijkse rente ,= Belasting teruggaaf 8.000,= Netto last 8.000,= 2 Jaar regeling bij echtscheiding Eigendomsverhouding 50-50% Eigenwoningforfait ieder de helft Renteaftrek ieder de helft 24

25 Voorbeeld 2: rente aftrek 2 jaarsregeling Belasting tarief partij 1 = 50% Belastingtarief partij 2 = 30% Partij 1 is verhuisd naar andere woning Geen fiscaal partner meer Jaarlijkse rente ,= Partij 1 50% van 8.000,= maakt 4.000,= Partij 2 30% van 8.000,= maakt 2.400,= Netto last 9.600,= Voorbeeld 3; Na 2 jaar periode echtscheiding Eigendomsverhouding 50-50% Eigenwoningforfait blijver 50% Renteaftrek blijver 50% Eigenwoningforfait vertrekker als alimentatie Renteaftrek vertrekker nihil Is dit te compenseren als alimentatie!!! 25

26 Na 2 jaar heeft partij 1 geen renteaftrek meer Belastingtarief partij 1 = 50% Belastingtarief partij 2 = 30% Partij 1 is verhuisd naar andere eigen woning Geen fiscaal partner Jaarlijkse rente ,= Partij 1 geen aftrek meer = 0% van 8.000,= 0,= Partij 2 = 30% van 8.000,= maakt 2.400,= Netto last ,= Stel: partij 2 heeft de woning verlaten, na 2 jaar en heeft geen renteaftrek meer Belasting tarief partij 1 =man 50% Belastingtarief partij 2 = vrouw 30% Partij 2 is verhuisd naar andere eigen woning Geen fiscaal partner Jaarlijkse rente ,= Partij 1 = 50% van 8.000,= maakt 4.000,= Partij 2 geen rente aftrek meer = 0% van 8.000,= 0,= Netto last ,= 26

27 Samenvatting netto lasten In jaar van scheiding en fiscaal partnerschap, netto 8.000,= Gedurende 2 jaar na verlaten woning, netto 9.600,= Na 2 jaar partij 1 heeft de woning verlaten, netto ,= Na 2 jaar partij 2 heeft de woning verlaten, netto ,= Nationale Hypotheek Garantie Verplicht één van de eigenaren eerst na te gaan of die de hypotheek alleen kan betalen Indien geen van partijen de hypotheek kan betalen, dan verkoop aan een derde Goedkeuring hypotheekverstrekker en NHG 27

28 Eigen woning en kapitaalverzekering eigen woning (KEW) Kapitaalverzekering eigen woning Spaarrekening eigen woning Beleggingsrekening eigen woning Bij scheiding toe te delen ieder voor de helft?????? Bij verkoop bij scheiding wel of niet inlossen (voordelen/nadelen) Waarde bedrijf Voorraden Machines, goederen, gereedschappen Bedrijfspanden, auto's, boten Aanwezige stille reserve in bovengenoemde zaken Kennis Klanten Oftewel goodwill of de werkelijke waarde van de aandelen 28

29 Levensverzekeringen Verzekeringnemer Verzekerde Premiebetaler Begunstigde Kapitaaluitkering bij leven Kapitaaluitkering bij overlijden Wanneer dient de verzekering te worden verdeeld? Indien de verzekering deel heeft uitgemaakt van een gemeenschap van goederen en deze gemeenschap is ontbonden NB: Is er geen gemeenschap geweest, dan is er ook geen sprake van een te verdelen waarde van de polis 29

30 Wanneer valt de verzekering in de gemeenschap? Bij algehele gemeenschap van goederen Bij sommige huwelijkse voorwaarden Meestal hoogstens recht op waarde verrekening Levensverzekeringen en scheiden Verdeling van polissen kan bij scheiding geruisloos fiscaal plaatsvinden Polis toekennen aan één van de partijen, verzekeringnemer Polis splitsen en waarde verdelen Vervolgens kan ieder voor zichzelf kiezen wat te doen: Premievrij maken Zo nodig afkopen (let op: kan dit fiscaal?). 30

31 Verdelingsmogelijkheden Waarde toedelen: Beiden zijn verzekeringnemer Polis splitsen: Ieder zijn eigen deel Begunstiging wijzigen: Benoemen en aanvaarden Begunstiging toewijzen: Bijv. overlijdensdeel Waarde verdelen: Polis blijft eigendom van één van beiden Lijfrentepolissen Vóór 15 oktober 1990: Pre-herwaardering Vóór 1 januari 2001: Brede herwaardering Na 1 januari 2001: Bij gemeenschap van goederen fiscaal geruisloos Bij geen gemeenschap van goederen, maar vóór 15 oktober 1990, fiscaal geruisloos 31

32 Lijfrente of stamrecht Netto contante waarde meenemen in de vermogensverdeling (vaak afkoopwaarde) Is een bruto bedrag waarover nog belasting afgedragen moet worden Minus latente belastingclaim, gebruikelijk 30% Let op: Afkopen kan fiscale gevolgen met zich meebrengen Terugkoppeling vermogensverdeling Vragen, Toelichting Voldoende tempo Jammer geen rollenspelen Leuk, gezellig, leerzaam? 32

33 Mediation gesprek Mediator gaat gesprek aan over de te bespreken onderwerpen Gebruik (eventueel) de flip-over Structureer de te bespreken onderwerpen Onderhandelen Harvard Methode Win Win De koek vergroten Inventariseer de onderwerpen (belangen) hoe meer onderwerpen, hoeveel meer kans dat ieder krijgt wat hij hebben wil 33

34 Pensioen Vanaf 1 januari 2007 Pensioen Wet Wet Pensioen verevening Boon van Loon arrest Pensioenverevening of -verrekening Drie groepen: 1. Scheidingen plaatsgevonden op of na 1 mei 1995 wet VP 2. Vóór 1 mei 1995 en na 27 november 1981 Boon van Loon 3. Vóór 27 november 1981: Boon van Loon/ art. 12 wet VP. 34

35 Wanneer is er sprake van pensioen We spreken van pensioen daar waar sprake is van een werkgevers- en werknemersverhouding Pensioen beschouwt men NIET als vermogen en wordt dus nooit in de vermogensverdeling betrokken, behalve Let op : Lijfrente is geen pensioen, hoort dus thuis in de vermogensverdeling Mogelijkheden oudedag pensioen Standaard verevening Afwijkende percentage verevening Conversie Afstand doen van de wet pensioen verevening Voor iedere partner kan een andere mogelijkheid worden gekozen 35

36 De Pensioen Wet In deze wet staat: Een beschrijving van de taken en verantwoordelijkheden van de werkgever, werknemer en pensioenuitvoerder, in relatie tot het pensioen De verschillende onderdelen van de wet in het kader van de echtscheiding De Wet Pensioen Verevening bij scheiden De echtscheiding heeft plaats gevonden na 30 april 1995 Alleen van toepassing voor gehuwden en geregistreerde partners Ook bij huwelijkse voorwaarden een verdeling van het ouderdomspensioen Kan wel bij huwelijkse voorwaarden worden uitgesloten Een pensioenfonds is verantwoordelijk voor de uitbetaling van het pensioen, mits aanmelding binnen 2 jaar na. 36

37 De Pensioen Wet Wet pensioen verevening heeft betrekking op het oudedagspensioen Pensioen Wet heeft betrekking op het nabestaandenpensioen Arrest Boon van Loon Voorwaarden: De scheiding heeft plaatsgevonden tussen 27 november 1981 en 1 mei 1995 Het ouderdomspensioen en het nabestaandenpensioen moeten tussen beide ex-partners worden verdeeld (men stelde dat pensioen vermogen is) Alleen verdeling als er tijdens het huwelijk sprake was van gemeenschap van goederen Beide partners hebben ook recht op het pensioen dat voor het huwelijk is opgebouwd 37

38 Wet Pensioenverevening Wettelijke echtscheidingsregeling op ( ) Voorwaarde (er is sprake van): Echtscheiding Scheiding van tafel en bed Verdeling ongeacht huwelijkse goederenregime Dus pensioenjaren = huwelijkse jaren Wet Pensioenverevening Man/vrouw krijgt recht op uitbetaling deel: Binnen 2 jaar na tijdstip scheiding moet via het formulier melding worden gedaan. Er bestaat dan jegens de verzekeraar recht op uitbetaling Verzekeraar is actief, echter pas nadat formulier is ontvangen en de kosten zijn betaald De Wet VPS bepaalt namelijk dat een pensioen niet wordt verevend als het voorwaardelijk pensioen lager is dan 462,88 (2015, zie art. 3, lid 3). 38

39 Het pensioenoverzicht Het pensioenoverzicht Het pensioenoverzicht bestaat uit verschillende onderdelen, namelijk: De gegevens Het te bereiken pensioen Het opgebouwde pensioen Het pensioen voor het gezin als de pensioengerechtigde overlijdt Sinds augustus 2013 ook dat deel wat is verevend voor de ex partner 39

40 Van Boon van Loon naar. Van vermogensverdeling naar inkomensverdeling Van opgebouwd pensioen naar pensioenopbouw gedurende de relatie Wet Pensioenverevening Vereveningsmethoden: Standaard methode: Verevenen Bijzondere methoden: Andere periode dan huwelijkse periode Ander bedrag of percentage dan standaard methode. Conversie. Afwijkingen Afstand (uitsluiten van Wet PV) Opteren voor Boon van Loon 40

41 Afwijken verevening, bijzondere methoden Conversie: alleen ingeval van echtscheiding: Vrouw krijgt geen recht op uitbetaling deel OP en bijzonder WP Vrouw krijgt eigen recht op OP op haar eigen pensioenleeftijd Conversie is geldig mits: Bij huwelijkse voorwaarden of Echtscheidingsconvenant afgesproken en verzekeraar stemt in Afwijken verevening conversie Gevolg conversie: OP man wordt definitief verlaagd en wast niet meer aan als vrouw overlijdt Pensioendatum na conversie: Is pensioenleeftijd vereveningsgerechtigde? 41

42 Conversie Omzetting bijzonder nabestaandenpensioen en de helft van het OP in een eigen recht op OP (eigen pensioen datum) Bij overlijden van de partner vloeit de helft van het opgebouwde OP niet meer terug naar de pensioengerechtigde Conversie Het vereveningsdeel wordt opgesplitst in twee separate delen: Elk deel wordt als ware uit de pensioenregeling gehaald Het deel wordt zelfstandig gereserveerd voor degene aan wie dit toekomt Is dus niet meer afhankelijk van de pensioenleeftijd van de pensioengerechtigde Moet bij convenant worden geregeld Wel of geen toestemming nodig van pensioenuitvoerder? 42

43 Voordelen conversie Niet afhankelijk van leeftijd pensioengerechtigde Ontvangt pensioen op eigen pensioenleeftijd Geen pensioenvereveningsgat of inkomenstekort op pensioenleeftijd Door conversie kan men de pensioensituatie beter laten aansluiten op ieders persoonlijke situatie Nadelen conversie Bij overlijden van de ex-partner zal het geconverteerde deel niet meer automatisch terug vloeien in de pensioenregeling bij de pensioengerechtigde Voor de ex-partner van de pensioengerechtigde is vaak geen nabestaandenpensioen meer beschikbaar, dit is opgegaan aan het geconverteerde deel 43

44 Wanneer is conversie bespreekbaar Als de partners niets meer met elkaar te maken willen hebben, is conversie aan te raden: de pensioenband tussen de partners wordt definitief verbroken. De mogelijkheid van conversie kan men overwegen indien de ex-partner die het ouderdomspensioen heeft opgebouwd, aanzienlijk ouder is dan de ander: Hierdoor is de kans groot dat de oudere ex-partner als eerste overlijdt, waardoor de overgebleven partner geen ouderdomspensioen meer ontvangt Bij conversie is de uitkering van het ouderdomspensioen niet afhankelijk van de leeftijd of het overlijden van de partner Wanneer is conversie bespreekbaar Dus bij verschillen in leeftijden van de partners Conversie is ook een goede oplossing als de partner, die het ouderdomspensioen niet heeft opgebouwd, niet financieel afhankelijk is van partneralimentatie 44

45 Afstand doen van verevening Afstand/uitsluiten Wet Pensioen Verevening Moet bij (echt)scheidingsconvenant of huwelijkse voorwaarden worden uitgesloten De Wet Pensioen verevening expliciet noemen indien de toepasselijkheid van WVPS wordt uitgesloten, artikel 1:94, lid 4 BW geen werking meer heeft. Gevolg hiervan is dat het huwelijksvermogensrecht herleeft. Dit zou betekenen dat Boon/Van Loon in beeld komt. Het geniet dan ook voorkeur om en passant ook Boon/Van Loon uit te sluiten. Waarde oudedagspensioen Levenskans ongeveer 20 jaar bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Stel: elke 1.000,= oudedagspensioen heeft dan een kapitaalwaarde van ,= (bruto) Vraag in de familiemediation praktijk: Is afzien van pensioenverevening wel op zijn plaats? 45

46 Opgebouwd nabestaandenpensioen Tijdsevenredige opbouw gedurende de relatie blijft gereserveerd voor de ex partner, mits het pensioenfonds dit ook heeft geregeld. Pensioen Wat valt jou op van jouw eigen pensioenoverzicht Vanaf 2014 wordt in het pensioenoverzicht ook het vereveningsdeel opgenomen 46

47 Afronding Raad voor Rechtsbijstand Opstellen convenant Opstellen ouderschapsplan Indienen Rechtbank Notaris: Akte van verdeling Nazorg: Gezag, pensioen,.. De familiemediator Het is de bedoeling dat wij als familiemediators niet alleen het scheidingsproces begeleiden Het is de bedoeling dat wij als familiemediators ook weer nodig zijn in de toekomst. Over welke thema s verwacht je dat partijen (samen) de mediator weer nodig hebben? 47

48 Opdracht out of the BOX 2 groepen: Schrijf zoveel mogelijk op het flip-over papier Denk niet juridisch, wel logisch Welke onderdelen, thema s zouden volgens jullie altijd benoemd moeten worden in een convenant Verleden Heden - Toekomst Om te komen tot een afronding Integratie alimentatie- en vermogensverdeling Ouderschapsplan Convenant (vaststellingsovereenkomst) Gezamenlijk verzoek 48

49 Ouderschapsplan verplicht vanaf 1 maart 2009 Opvoeding en praktische afspraken Wijze van communicatie Alimentatie Omgangsregeling en dagelijkse zorg Periodieke bijstellingen en evaluatie Procedure bij conflicten Hoe dient een kind betrokken te zijn bij het tot stand komen van het ouderschapsplan In verzoekschrift vermelden: Op welke passende wijze (jonge) kinderen zijn betrokken Op leeftijdsadequaat (ontwikkelingsniveau), art. 815 lid 4 Vanaf 12 jaar heeft een kind inspraak, geen beslissingsbevoegdheid 49

50 Geen gezamenlijk ouderschapsplan Voorziening op voet van Art. 815 lid 6 Eenzijdig ouderschapsplan voorleggen Rechtbank Utrecht 11 november 2009 Rechtbank voorziet in (voorlopig)ouderschapsplan Convenant Convenant is nog geen vaststellingsovereenkomst Niet alle afspraken gemaakt in convenant vallen onder een vaststellingsovereenkomst Artikelen die gaan over de vermogensverdeling vallen wel onder de vaststelling Benoemen in convenant welke artikelen wel vallen onder een vaststellingsovereenkomst 50

51 Peildatum Er kunnen zich meerder peildata voordoen: Overeengekomen peildatum in convenant Peildatum voor schuldeisers, datum indien echtscheidingsverzoek is ingediend bij rechtbank Verkoop woning, opheffen gezamenlijke bankrekeningen,.. Convenant menselijk (emotioneel) Einde van periode van zakelijke en financiële onzekerheid Na ondertekening start nieuwe fase in het leven Afscheidsritueel Om de zakelijke afwikkeling, zoals woning, hypotheek en pensioen, uit te voeren 51

52 Convenant en/of vaststellingsovereenkomst Art. 7: 900 lid 1 BW: Juridisch een vaststellingsovereenkomst Kan dwingend recht opzij zetten: Volgens Art BW, grootst mogelijke voorzichtigheid betrachten Onderhandse akte tussen partijen: Kan notarieel worden vastgelegd Convenant en de genoemde artikelen: Zijnde een vaststellingsovereenkomst Contracteervrijheid Art. 3: 40 BW: Niet in strijd met openbare orde of goede zeden Arrest: De Haviltexnorm: Gaat niet alleen om de taalkundige betekenis, maar met name om de intentie oftewel wat men over en weer van elkaar mag verwachten Arrest 18 oktober

53 Indeling echtscheidingsconvenant Wie zijn de partijen Wanneer en hoe is men gehuwd Zijn er kinderen Alimentatie man of vrouw Gebaseerd op eigen inkomsten Draagkracht en behoefte benoemen Wel of niet nihil beding opnemen Vervolg 1 Wat te doen als de alimentatiebehoeftige meer gaat verdienen? Niet wijzigingsbeding opnemen, bepalen duur en gewijzigde omstandigheden Wat te doen met alimentatie bij nieuwe partner? Huisvesting, wie bijv. in de eigen woning blijft wonen en de kosten betaalt Wat te doen als er een nieuwe partner intrekt? 53

54 Voorbeeld benoemen alimentatie in convenant Bruto jaarinkomens van beiden Bruto maandinkomens en netto maandinkomens Behoeften kinderen op basis van gezamenlijk netto inkomen Kindgebondenbudget en zorgkorting Wat het deel is van vader en van moeder Wat de te betalen kinderalimentatie gaat worden Vervolg 2 Ouderschapsplan, gezag, omgangsregeling en alimentatie kinderen Kinderbijslag naar wie? Wederzijdse informatieplicht over belangrijke besluiten? Hoogte kinderalimentatie per kind, per maand en hoelang aan wie te betalen? Wie betaalt de overige bijzondere kosten? 54

55 Vervolg 3 Verdeling vermogen Verkregen schenkingen en erfenissen benoemen, wel of niet voorzien van uitsluitingsclausule Totale vermogen opsommen Wie krijgt wat en verdelen Overbedelingsom vaststellen Wanneer deze betaald moet zijn Boetebeding bij te late betaling bijv. 1% p.m. Welke notaris een verdelingsakte gaat opstellen en wie betaalt deze Vervolg 4 Kenteken auto s op naam Bankrekeningen op naam Overlijdensverzekering op alimentatie betaler Rechten van de levensverzekeringen Aandelen van BV of bedrijf op naam 55

56 Overlijdensrisicoverzekering Welke reden kan er zijn voor het regelen van een overlijdensrisicoverzekering bij scheiding? Bijvoorbeeld: ter compensatie van kinder- en of partneralimentatie na overlijden Vervolg 5 Pensioen bij echtscheiding: Verevenen of een afwijkende verevening (%) Conversie Uitsluiting verevening Bijzonder nabestaandenpensioen Kleine pensioenen afkopen 451,22 (2013) 56

57 Vervolg 6 Kwijting en vrijwaring De kosten van mediation en ingeschakelde adviseurs Wat te doen bij geschillen? Slotbepaling: De partijen verbinden zich deze overeenkomst noch geheel, noch gedeeltelijk te zullen ontbinden op grond van enigerlei tekortkoming in de nakoming daarvan. Nakoming zal steeds gevorderd kunnen worden, al dan niet met schadevergoeding Natuurlijke verbintenis Boek 6 BW: Wanneer de ene echtgenote jegens de andere echtgenote een dringende morele verplichting heeft van zodanige aard dat naleving daarvan, ofschoon niet afdwingbaar, naar maatschappelijke opvattingen, als voldoening van een aan die ander toekomende prestatie moet worden aangemerkt 57

58 Indienen rechtbank Gezamenlijk of individueel verzoek gedurende het mediationproces Reden: Huwelijkse duur (5 jaar, geen kinderen) of schulden, aankomend faillissement., of erfenissen. Na ondertekening ouderschapsplan en convenant Altijd door advocaat Proces rechtbank en akte van berusting Inschrijven Burgerlijke Stand Opdracht nazorg Benoem thema s wat partijen zelf hebben te doen na de scheiding Wie gaat welk thema voor hen uitvoeren? 58

59 Structuur bieden Vertel bij de intake, aanvangsfase, wat men gedurende het scheidingsproces mag verwachten: Het is hun scheiding Niet te lang stilstaan bij het verleden, wees toekomst gericht Wie doet wat Afspraken over huiswerk Communicatie Huiswerk voor partijen? Wat en hoeveel huiswerk zou je partijen mee kunnen geven voor het volgende gesprek Afronden gesprek: Is vandaag alles gezegd of gevraagd of aan de orde gekomen, wat voor jullie belangrijk was? 59

60 De familiemediator De mediator heeft de regie en de rol van gespreksleider Hij brengt structuur aan en demonstreert hoe de bemiddeling verloopt Hij geeft informatie over de relationele kant door emoties te benoemen Hij geeft informatie over wet en jurisprudentie en alternatieven Informatie is van de kant van de mediator belangrijker dan advies De familie mediator Je moet het wel zelf doen maar je hoeft het niet alleen te doen 60

61 Sandwich feedback methode Wat ik specifiek goed vind is.. Wat mogelijk is te verbeteren is. Over het algemeen vind ik. GESLAAGD 61