Verslag over de doorlichting van GO! medisch pedagogisch instituut Heemschool Nederover-Heembeek

Transcriptie

1 Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan BRUSSEL Verslag over de doorlichting van GO! medisch pedagogisch instituut Heemschool Nederover-Heembeek te NEDER-OVER-HEEMBEEK Hoofdstructuur buitengewoon basisonderwijs Instellingsnummer 3301 Instelling GO! medisch pedagogisch instituut Heemschool Neder-over- Heembeek Directeur Vanessa WEYN Adres Koning Albertlaan NEDER-OVER-HEEMBEEK Telefoon Fax Website Bestuur van de instelling Adres Scholengemeenschap Adres CLB Adres GO! scholengroep Brussel Oud-Strijderslaan EVERE SGEBRUSSELIAIII Karel Bogaerdstraat LAKEN GO! CLB Brussel Dieleghemse Steenweg JETTE Dagen van het doorlichtingsbezoek , , , Einddatum van het doorlichtingsbezoek Datum bespreking verslag met de instelling Samenstelling inspectieteam Inspecteur-verslaggever Teamleden Marian TEERLINCK Jan VAN EECKHOUT, Jan SPELTINCX (Schoolar ) 1

2 INHOUDSTAFEL INLEIDING SAMENVATTING DOORLICHTINGSFOCUS Leergebieden in de doorlichtingsfocus Procesindicatoren of procesvariabelen in de doorlichtingsfocus RESPECTEERT DE SCHOOL DE ONDERWIJSREGLEMENTERING? Respecteert de school de erkenningsvoorwaarden? Voldoet de school aan de onderwijsdoelstellingen? communicatie en taal, wereldoriëntatie in type 2 - kleuter- en lager onderwijs, communicatie en taal, wereldoriëntatie in type 4 - kleuter- en lager onderwijs Voldoet de school aan de erkenningsvoorwaarde bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne? Voldoet de school aan de overige erkenningsvoorwaarden? Respecteert de school de overige reglementering? BEWAAKT DE SCHOOL DE EIGEN KWALITEIT? Deskundigheidsbevordering Sociale en emotionele begeleiding ALGEMEEN BELEID VAN DE SCHOOL STERKTES EN ZWAKTES VAN DE SCHOOL Wat doet de school goed? Wat kan de school verbeteren? Wat moet de school verbeteren? ADVIES BETREFFENDE DE ERKENNINGSVOORWAARDEN OVERIGE REGELGEVING: REGELING VOOR VERVOLG bubao GO! medisch pedagogisch instituut Heemschool Neder-over-Heembeek te NEDER-OVER- HEEMBEEK (Schoolar )

3 INLEIDING De decretale basis van het onderzoek Tijdens een doorlichting gaat de onderwijsinspectie na of de school 1. de onderwijsreglementering respecteert, 2. op systematische wijze haar eigen kwaliteit onderzoekt en bewaakt, 3. haar tekorten al dan niet zelfstandig kan wegwerken (zie artikel 38 van het decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs, 8 mei 2009). Een doorlichting is dus een onderzoek van 1. de onderwijsreglementering, 2. de kwaliteitsbewaking door de school, 3. het algemeen beleid van de school. Een onderzoek in drie fasen Een doorlichting bestaat uit drie fasen: het vooronderzoek, het doorlichtingsbezoek en het doorlichtingsverslag. - Tijdens het vooronderzoek bekijkt het inspectieteam de gehele school aan de hand van het CIPOreferentiekader. Het vooronderzoek wordt afgesloten met een doorlichtingsfocus: een selectie van te onderzoeken aspecten tijdens het doorlichtingsbezoek. - Tijdens het doorlichtingsbezoek voert de onderwijsinspectie het onderzoek uit aan de hand van observaties, gesprekken en analyse van documenten. - Het doorlichtingsverslag beschrijft het resultaat van de doorlichting, bevat een advies over de verdere erkenning en wordt gepubliceerd op Een gedifferentieerd onderzoek 1. Omdat de onderwijsinspectie gedifferentieerd doorlicht, onderzoekt het inspectieteam in de school een selectie van de onderwijsreglementering: - het voldoende handelingsplanmatig nastreven van de onderwijsdoelstellingen Hiertoe selecteert de onderwijsinspectie een aantal leergebieden. Daarbij onderzoekt de onderwijsinspectie altijd de vijf fasen van handelingsplanning: de beginsituatiebepaling de doelenselectiefase de voorbereidingsfase de uitvoeringsfase de evaluatiefase. - een selectie van andere erkenningsvoorwaarden, waaronder de erkenningsvoorwaarde bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne. - een selectie van overige regelgeving. 2. Om de kwaliteitsbewaking door de school na te gaan, selecteert het inspectieteam een aantal procesvariabelen. Het inspectieteam gaat met de kwaliteitswijzer na of de school voor deze procesvariabelen aandacht heeft voor - doelgerichtheid: welke doelen stelt de school voorop? - ondersteuning: welke ondersteunende initiatieven neemt de school om efficiënt en doelgericht te werken? - doeltreffendheid: bereikt de school de doelen en gaat de school dit na? - ontwikkeling: heeft de school aandacht voor nieuwe ontwikkelingen? 3. Het inspectieteam onderzoekt ten slotte het algemeen beleid van de school aan de hand van vier procesvariabelen: leiderschap, visieontwikkeling, besluitvorming, kwaliteitszorg. (Schoolar ) 3

4 In dit luik rapporteert het inspectieteam ook over het zorg- en gelijkeonderwijskansenbeleid van de school. Het advies De adviezen die de onderwijsinspectie uitbrengt, hebben betrekking op alle of op afzonderlijke structuuronderdelen van de school. De onderwijsinspectie kan drie adviezen uitbrengen: - een gunstig advies: het inspectieteam adviseert gunstig over de verdere erkenning van de school of van structuuronderdelen. - een beperkt gunstig advies: het inspectieteam adviseert gunstig over de erkenning van de school of van structuuronderdelen als de school binnen een bepaalde periode voldoet aan de voorwaarden vermeld in het advies. - een ongunstig advies: het inspectieteam adviseert om de procedure tot intrekking van de erkenning van de school of van structuuronderdelen op te starten. Bij een ongunstig advies beoordeelt de onderwijsinspectie bovendien of de school de vastgestelde tekorten zelfstandig kan wegwerken. Tot slot Binnen een termijn van dertig kalenderdagen na ontvangst van het definitieve doorlichtingsverslag informeert de directeur van de school de ouders en leerlingen over de mogelijkheid tot inzage. Binnen de dertig kalenderdagen na ontvangst moet de directeur van de school het verslag volledig bespreken tijdens een personeelsvergadering. Het bestuur van de school of zijn gemandateerde tekent het verslag voor gezien. Het bestuur stuurt het binnen dertig kalenderdagen na ontvangst terug naar de onderwijsinspectie en maakt eventueel melding van zijn opmerkingen. De school mag het verslag niet gebruiken voor publicitaire doeleinden. Meer informatie? en bubao GO! medisch pedagogisch instituut Heemschool Neder-over-Heembeek te NEDER-OVER- HEEMBEEK (Schoolar )

5 1 SAMENVATTING Dit verslag rapporteert over de doorlichting van de basisschool voor buitengewoon onderwijs van het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap 'MPIGO! Heemschool 1' in Neder-Over-Heembeek. Deze school richt zich tot leerlingen met een matige tot ernstige mentale beperking (type 2) of leerlingen met een motorische beperking (type 4). Beide types vertegenwoordigen een groot aantal leerlingen met ernstige meervoudige beperkingen (EMB). Het schoolteam kiest er voor om, over de types heen, de leerlingen in 4 specifieke doelgroepen onder te verdelen. Dit doet ze om aan de eigenheid en de mogelijkheden van de leerlingen tegemoet te komen. Zo werkt de school met een Kleuter-team, een Hoe-team, een Stimuli-team en een Auti-team. De basisschool bevindt zich op dezelfde campus als de secundaire school voor buitengewoon onderwijs 'Heemschool 2', het internaat MPIGO! en het opvangcentrum 'Heemhotel'. De directeur van de school is ook directeur van het internaat en het Heemhotel. Het Nederlands is voor meerdere leerlingen een tweede of derde taal. De stijgende problematiek van de kansarme gezinnen is een bijkomende uitdaging voor het schoolteam. De meeste personeelsleden werken reeds geruime tijd op de school. De onderwijsinspectie houdt in haar oordeel rekening met de specifieke kenmerken van de school, de omgeving, het personeel en de leerlingen. Op basis van het vooronderzoek van 16 maart 2015 bepaalde de onderwijsinspectie de focus die ze tijdens deze doorlichting onderzocht. Ze ging de inspanning van het schoolteam na om voor de leergebieden communicatie en taal én voor wereldoriëntatie de ontwikkelingsdoelen handelingsplanmatig na te streven. Daarnaast peilde de onderwijsinspectie naar de kwaliteit en de kwaliteitsbewaking van de deskundigheidsbevordering en de sociale en emotionele begeleiding en naar aspecten van het algemeen beleid. Ten slotte onderzocht ze ook een selectie van regelgeving en de mate waarin de school aandacht heeft voor de bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne van de leeromgeving. Het onderzoek wijst uit dat het schoolteam voldoende inspanningen levert om de ontwikkelingsdoelen voor communicatie en taal én voor wereldoriëntatie op een handelingsplanmatige wijze na te streven. Er is aandacht voor positieve kenmerken en succeservaringen van de leerlingen. Het klassenraadteam hecht veel belang aan de zorgvragen in het individueel handelingsplan (IHP) die gericht zijn op prioritaire problemen van de leerlingen. Voor het groepswerkplan (GWP) en het IHP selecteren de klasleraren en therapeuten doelen die haalbare tussenstappen bevatten. Een aantal teamleden herwerkt de ontwikkelingsdoelen tot specifieke doelen op maat van de leerling zodat er een sterk doelgericht, planmatig en ontwikkelingsgericht proces uit ontstaat. De klassenraadleden besteden veel aandacht aan de individuele doelenselectie vanuit de zorgvraag. De aard van de begeleiding en de klasinterne ondersteuning staat in het teken van de specifieke onderwijsbehoeften van de leerlingen. De horizontale samenhang tussen de verschillende leergebieden is vooral in de uitvoeringsfase expliciet aanwezig. Er zijn sterke voorbeelden van permanente evaluatie op basis van veelvuldige observaties. Het klassenraadteam evalueert de zorgvragen. Bijsturingen en nieuwe zorgvragen leiden tot een geactualiseerde beginsituatie. Het onderzoek naar de kwaliteit en de kwaliteitsbewaking van de processen in de focus maakt duidelijk dat de grondhouding van de teamleden sterk bijdraagt aan een gepaste sociale en emotionele begeleiding. De teamleden vertonen de bereidheid en de vaardigheid om in te spelen op de behoeften van de leerlingen. Het samenspel tussen klasleraren, therapeuten en ondersteuners zorgt voor een steeds verdere 'verfijning' van kennis en vaardigheden over signalen bij onder meer leerlingen met EMB. Het psycho-pedagogisch team biedt doelgericht ondersteuning op leerling-, groeps-, school- en ouderniveau. Ze speelt in op de noden van het team omtrent grensoverschrijdend gedrag en problematische opvoedingsomstandigheden. Het uitgewerkt speelplaatsbeleid, de leerlingspecifieke gedragshantering en de strikte opvolging van de problematische afwezigheden illustreren een preventieve werking. De vlotte informatieoverdracht tussen de school en het internaat en de transparantie van de leerlingvolgsystemen zorgen voor continuïteit en (Schoolar ) 5

6 afstemming in de begeleiding. Het onderzoek naar het proces deskundigheidsbevordering toont aan dat de professionaliseringstrajecten vaak ontstaan naar aanleiding van ondersteuningsnoden van het schoolteam. Het schoolbeleid voorziet voldoende tijd om een deskundigheidstraject met het team te doorlopen. Binnen de teams delen de leden voortdurend hun interne deskundigheid. Er zijn meerdere overlegstructuren die het collectief leren in de hand werken. De mate waarin de nascholingen leiden tot duurzame effecten vormt nog geen onderwerp van reflectie of discussie. Het onderzoek naar het algemeen beleid toont aan dat de directeur het pedagogisch-didactisch beleid sterk delegeert naar het psycho-pedagogisch team. De meeste teamleden waarderen de inzet van de directeur binnen het complexe takenpakket, maar missen soms de nodige nabijheid op de werkvloer. Het schoolbeleid bouwde de laatste ren de overlegstructuur verder uit. Dit initiatief zorgt voor een groeiende overlegcultuur. Het schoolteam voorziet voldoende tijd om een visie tot stand te laten komen die door iedereen gedeeld wordt. De teamleden krijgen ruim de kans om hun bevindingen en wensen te formuleren. Het kernteam trekt hieruit besluiten die teruggekoppeld worden op de personeelsvergadering. Voorlopig heeft de school weinig zicht op de resultaten van het vervolgonderwijs. Het is geen gewoonte om systematisch naar de tevredenheid van de ouders te peilen. Het is een uitdaging voor het beleid van de Heemschool om met een gefaseerd beleidsplan het schoolteam te betrekken in doelen en acties op korte, middellange en lange termijn. Het onderzoek naar de bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne van de leeromgeving wijst uit dat de school op systematische wijze de situatie op het vlak van bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne nagaat. Ze is in de opvolging van de tekorten echter onvolledig. Niet alle lokalen en terreinen zijn even geschikt en comfortabel voor de organisatie van onderwijs en begeleiding. De school voorziet in de toekomst belangrijke infrastructuurwerken en wil hiermee een antwoord bieden aan een aantal tekortkomingen. Voor beide types onderwijs formuleert de onderwijsinspectie een gunstig advies voor de erkenningsvoorwaarde "voldoen aan de onderwijsdoelstellingen" voor de leergebieden communicatie en taal én wereldoriëntatie. Het onderzoek naar de geselecteerde aspecten van de overige erkenningsvoorwaarden toont aan dat het schoolteam de onderzochte reglementering respecteert. Het schoolteam respecteert eveneens de geselecteerde overige regelgeving. De onderwijsinspectie sluit de doorlichting af met een gunstig advies voor de erkenningsvoorwaarde "overige erkenningsvoorwaarden" en een beperkt gunstig advies voor de erkenningsvoorwaarde "bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne" bubao GO! medisch pedagogisch instituut Heemschool Neder-over-Heembeek te NEDER-OVER- HEEMBEEK (Schoolar )

7 2 DOORLICHTINGSFOCUS Op basis van het vooronderzoek en in het kader van een gedifferentieerde doorlichting selecteerde de onderwijsinspectie onderstaande leergebieden en procesindicatoren/procesvariabelen voor verder onderzoek. 2.1 Leergebieden in de doorlichtingsfocus type 2 - kleuteronderwijs communicatie en taal, wereldoriëntatie type 2 - lager onderwijs communicatie en taal, wereldoriëntatie type 4 - kleuteronderwijs communicatie en taal, wereldoriëntatie type 4 - lager onderwijs communicatie en taal, wereldoriëntatie 2.2 Procesindicatoren of procesvariabelen in de doorlichtingsfocus Personeel - Professionalisering Deskundigheidsbevordering Onderwijs - Begeleiding Sociale en emotionele begeleiding (Schoolar ) 7

8 3 RESPECTEERT DE SCHOOL DE ONDERWIJSREGLEMENTERING? 3.1 Respecteert de school de erkenningsvoorwaarden? Voldoet de school aan de onderwijsdoelstellingen? Het onderzoek naar het voldoen aan de onderwijsdoelstellingen levert voor de geselecteerde leergebieden het volgende op communicatie en taal, wereldoriëntatie in type 2 - kleuter- en lager onderwijs, communicatie en taal, wereldoriëntatie in type 4 - kleuter- en lager onderwijs Voldoet Het schoolteam levert voldoende inspanningen om via een cyclisch proces van handelingsplanning passende ontwikkelingsdoelen voor communicatie en taal én wereldoriëntatie na te streven. Vanuit een kwaliteitsvolle beginsituatiebepaling formuleert het multidisciplinair team prioritaire zorgvragen. Deze expliciete zorgvragen vormen het uitgangspunt voor een herkenbare doelenselectie. Ze zetten ook aan om een passend onderwijsaanbod op maat van de leerling of groep voor te bereiden. Het klassenraadteam evalueert de zorgvragen die leiden tot een geactualiseerde beginsituatie. Beginsituatiebepaling Beeldvorming Functionele neerslag Opvolging Actualisering Het psycho-pedagogisch team verzamelt voor nieuwe leerlingen relevante informatie uit het intakegesprek en uit test- en observatiegegevens van externe instanties. De verpleegster vult de belangrijke medische gegevens strikt aan. De logopedisten brengen onder meer de beeldvorming van de verschillende aanwezige communicatieve functies, de mondmotoriek en het maatschappelijk lezen in kaart. Ze overwegen zorgvuldig welke gestandaardiseerde testen ze zullen afnemen. Dit gebeurt vooral in functie van het niveau van betekenisverlening en de gepaste ondersteunende middelen. De klasleraren noteren vanuit bestaande richtlijnen observatiegegevens die de beginsituatie van de leerlingen voor beide leergebieden scherp in beeld brengt. Voor de andere leerlingen zijn het rapport, het verslag van de eindklassenraad en een informeel overgangsgesprek richtinggevend voor de nieuwe beginsituatie. Het team bespreekt ook alle leerlingen op de tussentijdse klassenraad. De school schakelde dit ar over naar een nieuw elektronisch leerlingvolgsysteem. De meeste teamleden houden zich aan de richtlijnen om hun eigen aandeel in te vullen als voorbereiding op de klassenraad. Het klassenraadteam hecht veel belang aan de zorgvragen in het IHP die gericht zijn op prioritaire problemen van de leerlingen. Ze noteert ook de positieve aspecten en succeservaringen. De anderstalige context van veel leerlingen blijft een extra uitdaging. Het schoolteam is zich ervan bewust dat afstemmen met de ouders onontbeerlijk is om deze leerlingen zo optimaal mogelijk te begrijpen en te begeleiden. Het traject dat de school met het Onderwijscentrum Brussel (OCB) volgde (communicatie met ouders/zelfredzaamheid) zette hier sterk op in. Gesprekken en documenten geven aan dat er nog een aantal drempels weggewerkt moeten worden om de waardevolle bijdrage van de ouders als ervaringsdeskundigen mee te nemen. De aanwezigheid van het internaat of externe begeleidingsdiensten bij de klassenraden draagt bij tot een brede beeldvorming van de leerling. Doelenselectiefase Selectie ontwikkelingsdoelen Het schoolteam gebruikt de ontwikkelingsdoelen type 2 als referentiekader. Het schoolbeleid ontwikkelt schooleigen leerlijnen voor onder meer de domeinen bubao GO! medisch pedagogisch instituut Heemschool Neder-over-Heembeek te NEDER-OVER- HEEMBEEK (Schoolar )

9 Leerlingenkenmerken Op maat Harmonische ontwikkeling en optimale integratie Evenwichtig aanbod Doelenkaders Multidisciplinair overleg redzaamheid en maatschappelijk lezen. De doorleefde visie omtrent redzaamheid sluit aan bij de uitgangspunten van de ontwikkelingsdoelen. Het schoolteam legt de link tussen maatschappelijk lezen en zelfredzaamheid in functie van de maatschappelijke integratie. Voor het GWP en het IHP selecteren de klasleraren en de logopedisten doelen uit de ontwikkelde leerlijnen die haalbare tussenstappen bevatten. Voor communicatie en taal verfijnen ze de tussendoelen vaak nog zelf in operationele doelen op maat van de individuele leerling. In een aantal groepen van het Stimuli-team leidt deze verfijning tot een sterke doelgerichte, planmatige en ontwikkelingsgerichte werking bij leerlingen met EMB. Dit voorbeeld van goede praktijk kent onder meer in de kleuterwerking nog groeikansen. De logopedisten hanteren bijkomende therapeutische doelen. Een aantal therapeuten en klasleraren analyseren samen de observatielijsten en de testgegevens. Van daaruit selecteren ze in overleg de doelen. De meeste teamleden doen dit echter nog op zelfstandige basis. Hierdoor is de samenhang tussen de therapeutische doelen en de ontwikkelingsdoelen die de klasleraar selecteert niet optimaal. Het multidisciplinair overleg voor de doelenselectie op het niveau van de leerlingengroep is, waar mogelijk, ook in mindere mate aanwezig. De klassenraadleden besteden veel aandacht aan de individuele doelenselectie vanuit de zorgvraag. Het is sterk dat het team ook doelen bespreekt voor de begeleidingsaspecten. De focus die het schoolteam legt op persoonlijke, maatschappelijke en huishoudelijke redzaamheid is duidelijk zichtbaar in de doelenselectie. Verschillende teamleden hebben beperkt aandacht voor de domeinen mens en natuur, ruimte en maatschappij. Hoewel het volgsysteem waardevolle informatie bevat, verwoorden meerdere teamleden dat ze het niet eenvoudig vinden om het overzicht te bewaren. Teamleden uit de werkgroep van het nieuwe elektronische platform erkennen dit knelpunt en tonen zich bereid dit aan te pakken. Er zijn groeikansen om de verbinding tussen de verschillende fasen van de handelingsplanning binnen het GWP en het IHP duidelijker en functioneler te maken. Voorbereidingsfase Planning Multidisciplinair Groeperingsvorm Infrastructuur en uitrusting Het schoolbeleid brengt duidelijk in kaart wat het betekent om therapeut te zijn op de Heemschool. Het schoolteam legt prioritaire accenten voor de doelgroepenwerking. De teamleden van de eindklassenraad wijzen de leerlingen aan een bepaald team toe. Ook de klasoverschrijdende werking en de niveaugroepen krijgen op dat moment reeds vorm. Hieruit vloeien afspraken voort. Bepaalde overlegstructuren staan volledig in het teken van voorbereiden, afstemmen en bijsturen van het onderwijsaanbod en van de additionele hulp. De dienstnota van de handelingsplanning, de afspraken op schoolniveau en de vertalingen hiervan naar de subteams zijn sturende instrumenten. De uniforme documenten zoals de agenda, het activiteitenrooster en de vaste fiches stimuleren het gelijkgericht werken. Waardevolle informele contacten tussen de teamleden versterken deze degelijke voorbereidingsfase. De diverse teamleden stemmen hun planning op elkaar af en bereiden weekroosters voor. Bepaalde teamleden leveren inspanningen om samen te zoeken naar vernieuwende methodieken. Op de personeelsvergaderingen bereiden de werkgroepen systematisch activiteiten voor. De werkgroep moestuin stelde een aractieplan op met heel (Schoolar ) 9

10 wat afwisselende activiteiten. Het gezondheidsteam levert hierin ook zijn bijdrage naast planningen voor onder meer tafeleducatie en de afvalbrigade. Veel teamleden loven de initiatieven van de speelplaatswerking. De gezamenlijke voorbereidingstijd wordt efficiënt benut. Uitvoeringsfase Planmatige aanpak Aanbod op maat Organisatie op maat Actief leren Klasmanagement Methodiek en werkvormen Samenhang realiseren De klasleraren, de ondersteuners en de therapeuten kiezen vaak voor diverse vormen van co-teaching. De aard van de begeleiding en de klasinterne ondersteuning staan vooral in het teken van de specifieke onderwijsbehoeften van de leerlingen. Er zijn mooie voorbeelden van ondersteuningsmomenten die de horizontale samenhang tussen de klasleraar en de ondersteuners uit verschillende disciplines bevorderen. Zo zijn er de themawerking en de methode in het kleuterteam die voor continuïteit, gradatie en samenhang zorgen. Illustratief is ook de ergotherapeut die navorming volgt omtrent een ondersteunend communicatiemiddel. De logopedisten ontwikkelen gepersonaliseerde boodschappenlijstjes of begeleiden een huishoudelijke taak en gaan mee op zoek naar de nodige gradatie. De noodzakelijke (verzorgende) ondersteuning van de kinderverzorgers in de Stimuli-klassen biedt ook kansen tot observeren en interpreteren van het gedrag van leerlingen met EMB. Deze werking verhoogt de kans tot kwaliteitsvolle interacties. De horizontale samenhang over de leergebieden heen is sterk aanwezig tijdens het winkelen, het koken en binnen het moestuinproject. In de winkelactiviteiten zitten functioneel rekenen, maatschappelijk lezen en maatschappelijke redzaamheid duidelijk verweven. Tijdens de onthaalmomenten of tijdens de individuele logopedische therapie is in een aantal gevallen de samenhang met muzische vorming en wereldoriëntatie een gegeven. Het schoolteam besteedde de nodige tijd om bewust met deze samenhang om te gaan. Een aantal teamleden zijn hier echter nog niet expliciet mee bezig. De samenhang komt tijdens de uitvoering naar voor, maar wordt in een aantal gevallen binnen de doelenselectie en bijgevolg ook tijdens de evaluatiefase minder meegenomen. De aandacht voor leerwandelingen is eerder wisselend. Dit kan in sommige groepen te wijten zijn aan de nodige ondersteuning die niet steeds voorhanden is. Het schoolteam gaat flexibel om met de hergroepering van leerlingen. De aandacht voor onderwijs op maat uit zich onder meer in leerlingen die een themawerking of waarneming meevolgen in een andere groep waar ze beter aansluiten. De klasleraren hanteren verschillende werkvormen zoals hoekenwerk, partnerwerk, rollenspel en zelfstandig werk. Er zijn zelden leerlingen die onnodig zitten te wachten. De teamleden hebben veel aandacht voor het creëren van een hoge betrokkenheid bij de activiteiten en voor het welbevinden van hun leerlingen. Het logopedisch team levert gewaardeerde inspanningen om ouders en teamleden te betrekken bij het gebruik van een communicatiemethode waarbij sleutelwoorden ondersteund worden met gebaren. De effecten hiervan zijn duidelijk aanwezig op de klasvloer. Waar het mogelijk is begeleiden de logopedisten ouders bij het aanvragen van passende ondersteunende communicatiemiddelen. Door contextfactoren is dit echter niet voor iedereen haalbaar. Het schoolbeleid reflecteerde nog in mindere mate over een ICT- beleid dat ondersteuningskansen creëert voor meerdere leerlingen bubao GO! medisch pedagogisch instituut Heemschool Neder-over-Heembeek te NEDER-OVER- HEEMBEEK (Schoolar )

11 De sterk verouderde infrastructuur van de klaslokalen staat in schril contrast met de nieuwgebouwde lokalen voor het beleid en de administratie. De klasbeelden ogen vaak schraal en weinig uitnodigend. In meerdere klassen zijn spelmaterialen verouderd en eerder groezelig. De aankleding van de wanden met pictogrammen en andere visualisaties zijn in meerdere klaslokalen minder aantrekkelijk. De inrichting van de speel- en werkhoeken nodigt niet altijd uit tot exploreren en experimenteren. De keuze van de boeken in sommige groepen met oudere leerlingen is niet in verhouding tot hun ontwikkelingsniveau en hun belevingswereld. De gezellige en warme onderwijsomgeving is veeleer te danken aan de respectvolle en betrokken houding van de teamleden. Evaluatiefase Visie en afspraken Systeem of instrument Gelinkt aan doelen/diagnostisch Valide Betrouwbaar Evenwichtig en representatief Procesevaluatie Rapportering De klasleraren evalueren samen met de directeur en het psycho-pedagogisch team de handelingsplannen. Dit gebeurt recentelijk ook voor de therapeuten en de ondersteuners. Het betreft opvolging van afspraken alsook samen reflecteren over de werkwijze en over het proces van handelingsplanning. Dit heeft duidelijk effect op een zorgvuldige registratie. Het leidt eveneens tot acties om het proces van handelingsplanning te optimaliseren. De klasleraren noteren minimaal maandelijks per domein voor elke leerling evaluatiegegevens. Er zijn sterke voorbeelden van permanente evaluatie op basis van veelvuldige observaties. Door de beperkte of impliciete doelenselectie voor de domeinen mens en natuur, ruimte en maatschappij komt de evaluatie van deze domeinen minder aan bod tijdens het multidisciplinair overleg. Het klassenraadteam evalueert de zorgvragen. Bijsturingen en nieuwe zorgvragen leiden tot een geactualiseerde beginsituatie. De teamleden maken nieuwe afspraken en geven in gesprekken aan dat deze ook nauwgezet door iedereen worden opgevolgd. De therapeuten en de klasleraren noteren geregeld nieuwe doelen in het luik van de (tussentijdse) klassenraad. Dezelfde opmerking in verband met het overzicht bewaren geldt ook hier. De verticale afstemming en de graduele opbouw zijn volgens meerdere teamleden niet eenvoudig terug te vinden of via het systeem zichtbaar te maken. Het cyclische en dynamische karakter van de handelingsplanning is in de praktijk duidelijk herkenbaar. Het schoolteam investeerde geruime tijd in de ontwikkeling van een visie omtrent de schriftelijke communicatie met ouders. Ze nam de rapportering naar de ouders toe niet mee in dit ontwikkelingstraject. Ze reflecteerde nog niet echt over de gebruikte terminologie, het gebruik van visuele ondersteuning en de uitvoerige beschrijvingen. Waardevolle informatie voor ouders over het onderwijsaanbod en de individuele leervorderingen gaat hierdoor verloren. De afspraken voor de heen-en-weerschriften, de pictogrammen en de andere voorbeelden van briefwisseling zijn nochtans als inspiratiebron al aanwezig. De teamleden hebben duidelijk aandacht voor de positieve belevingen, ontwikkelingen en interesses van de leerlingen Voldoet de school aan de erkenningsvoorwaarde bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne? (Schoolar ) 11

12 De school gaat op systematische wijze de situatie op het vlak van bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne na, maar is in de opvolging van tekorten onvolledig. De school voorziet in de toekomst belangrijke infrastructuurwerken en wil hiermee een antwoord bieden aan een aantal tekortkomingen. Uit de controles en adviezen van externe controlediensten, de interne dienst en de externe dienst blijken meerdere tekorten te zijn opgemerkt op het vlak van bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne. Deze tekorten zijn op het ogenblik van de doorlichting nog onvoldoende opgelost. De school dient in alle lokalen voldoende daglicht en verluchtingsmogelijkheden te voorzien. In meerdere lokalen zorgen het gebruik van elektrische verlengsnoeren en verdeelstekkers voor onveilige situaties. De vloer van de turnzaal vertoont gaten. Op meerdere plaatsen zijn de dakgoten stuk en veroorzaken ze lekken, waaronder ook op de speelplaatsen. De (microgolf)ovens staan niet overal stabiel en kindveilig opgesteld. Niet alle kapstokken zijn voldoende kindveilig. Er is opstijgend vocht merkbaar in het administratief gebouw. Oudere televisietoestellen met beeldbuis kunnen mogelijks imploderen. Putten en oneffenheden op de speelplaatsen creëren een verhoogd risico op valgevaar. Beide zandbakken zijn onvoldoende kindveilig. Nog niet alle tekorten uit het keuringsverslag van de elektrische laagspanning van juni 2014 zijn in voldoende mate weggewerkt. Een aantal rolkarren in de keuken beantwoordt niet aan de principes van de 'Goede Hygiëne Praktijken'. De school beschikt niet over een beheersplan betreffende de preventie van legionella. De school krijgt een beperkt gunstig advies voor de erkenningsvoorwaarde bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne. De onderwijsinspectie vertrouwt op het beleidsvoerend vermogen om de tekorten binnen de voorziene periode weg te werken Voldoet de school aan de overige erkenningsvoorwaarden? Het onderzoek naar het voldoen aan de geselecteerde erkenningsvoorwaarden levert het volgende op. Onderzochte erkenningsvoorwaarde Leeft de school de bepalingen na over de taalregeling in het onderwijs? (decreet bao - art. 62,6 ) Neemt de school de reglementering inzake vakantieperioden en de aanwending van de onderwijstijd, zoals bedoeld in artikel 50 in acht? (decreet bao - art. 62,8 ) Heeft de school een beleidscontract of beleidsplan met een centrum voor leerlingenbegeleiding waarin de vereiste bepalingen zijn opgenomen? (decreet bao - art. 62,10 ) Wordt de officiële school begeleid door de begeleidingsdienst van het GO!, OVSG of POV? (decreet bao - art. 62, 2,4 ) 3.2 Respecteert de school de overige reglementering? Het onderzoek naar het voldoen aan de geselecteerde reglementering levert het volgende op. Onderzochte regelgeving geldelijke en niet-geldelijke ondersteuning die niet afkomstig is van de Vlaamse gemeenschap en de rechtspersonen die ervan afhangen de bijdrageregeling de engagementsverklaring tussen de school en de ouders waarin wederzijdse afspraken worden opgenomen over het oudercontact, voldoende aanwezigheid, vormen van individuele leerlingenbegeleiding en het positieve engagement ten aanzien van de onderwijstaal het recht op inzage door de ouders en hun recht op toelichting bij de gegevens die op de leerling betrekking hebben, waaronder de evaluatiegegevens die worden verzameld door de school bubao GO! medisch pedagogisch instituut Heemschool Neder-over-Heembeek te NEDER-OVER- HEEMBEEK (Schoolar )

13 informatie over extra-murosactiviteiten de afspraken in verband met het rookverbod het reglement inzake tucht en schending van de leefregels van de leerlingen, met inbegrip van een preventieve schorsing, een tijdelijke uitsluiting of een definitieve uitsluiting en inzake de beroepsprocedure, inbegrepen het hanteren van redelijke en haalbare termijnen bepalingen in verband met het recht op onderwijs aan huis de afspraken in verband met onderwijs aan huis richtlijnen inzake afwezigheden en te laat komen afspraken in verband met huiswerk, agenda s, leerlingenevaluatie en rapporten de wijze waarop de leerlingenraad, de schoolraad en de ouderraad in voorkomend geval wordt samengesteld Is het schoolreglement conform het inschrijvingsrecht? (decreet bao - art. 37) de omschrijving van het pedagogisch project zijnde het geheel van fundamentele uitgangspunten dat het schoolbestuur voor de school vastlegt de organisatie van de school en voornamelijk de indeling in leerlingengroepen de wijze waarop de school het leerproces van de leerlingen beoordeelt en daarover rapporteert de voorzieningen in het gewoon onderwijs voor leerlingen met een handicap of die leerbedreigd zijn, inclusief de werkvormen met andere scholen van gewoon/buitengewoon onderwijs Bezorgt de school de verplichte informatie aan de ouders correct bij de eerste inschrijving? (decreet bao - art. 28) Respecteert de school de voorgeschreven procedure die leidt tot het afleveren van attesten aan leerlingen die geen getuigschriften krijgen? (decreet bao - art en BVR van ) Respecteert de school het recht op 28 lestijden per week? (decreet bao - art. 48) (Schoolar ) 13

14 4 BEWAAKT DE SCHOOL DE EIGEN KWALITEIT? Het onderzoek naar de kwaliteit en de kwaliteitsbewaking van de geselecteerde procesindicatoren of procesvariabelen levert het volgende op. 4.1 Deskundigheidsbevordering Doelgerichtheid Ondersteuning Doeltreffendheid Ontwikkeling Het schoolbeleid bracht aan de hand van een bevraging recentelijk de nascholingsbehoeften in kaart. Het nascholingsplan met visie en afspraken is in opbouw en moet nog verschillende overlegorganen passeren. Prioriteiten en daaraan gekoppelde vormingen op schoolniveau ontstaan veeleer door de voeling die het psycho-pedagogisch team heeft met de werkvloer. Uit verschillende enquêtes en bevindingen bundelen ze veel voorkomende noden en wensen. De professionalisering en het traject rond ouderbetrokkenheid en zelfredzaamheid zijn hier voorbeelden van. Er is een visie en een uitgewerkte brochure om nieuwe personeelsleden te begeleiden. Een systematische ondersteuning heeft nog groeikansen. Het schoolbeleid voorziet voldoende tijd om een traject met het team te doorlopen. Binnen de teams delen de leden hun interne deskundigheid. Er zijn meerdere overlegstructuren die het collectief leren in de hand werken. Op de klassenraad krijgen de klasleraren uitgebreide informatie van de therapeuten. Ze geven aan dat dit ondersteunend werkt. Het psycho-pedagogisch team houdt sterk voeling met de teamleden en de leerlingen van het team die ze coördineren. Het schoolteam voorziet ruim in externe ondersteuning. Het drierig begeleidingstraject vanuit het OCB is hier een voorbeeld van. Het psycho-pedagogisch team en de directeur kiezen geregeld voor navormingen in het kader van het beleidsvoerend vermogen. De mate waarin de nascholingen leiden tot duurzame effecten vormen nog geen onderwerp van reflectie of discussie. Het team evalueert de pedagogische studiedagen. Binnen het teamoverleg evalueren de leden individuele navormingen. Er is bij de meeste teamleden een nascholingsbereidheid. Ze weten en erkennen waar ze nog verder kunnen in groeien en willen ondersteund worden. Het beleid kiest ervoor om nieuwe personeelsleden de bachelor na bachelor buitengewoon onderwijs te laten volgen. De basiscursus autisme is verplicht voor de betreffende Auti-teamleden. 4.2 Sociale en emotionele begeleiding Doelgerichtheid De grondhouding van de teamleden van de Heemschool creëert een klimaat waarin de aandacht voor het sociaal en emotioneel welbevinden van de leerlingen vooropstaat. De waardevolle registraties in het IHP tonen dit aan. Ook de bereidheid en de vaardigheid van de teamleden om in te spelen op de behoeften van de leerlingen leiden tot zorg op maat. Door middel van ondersteunende begeleidingen en een specifieke omgang krijgen de gedragingen en de belevingen van de leerlingen betekenis. Het samenspel tussen klasleraren, therapeuten en ondersteuners zorgt voor een steeds verdere verfijning van kennis en vaardigheden over signalen bij onder meer leerlingen met EMB. Naast de nodige (fysische) zorg en hulpverstrekking is er ook aandacht voor de autonomie van de leerlingen. Zo krijgen ze tijd en ruimte, om daar waar het kan, bubao GO! medisch pedagogisch instituut Heemschool Neder-over-Heembeek te NEDER-OVER- HEEMBEEK (Schoolar )

15 Ondersteuning Doeltreffendheid Ontwikkeling zich zelfstandig te verplaatsen. Het psycho-pedagogisch team biedt doelgerichte ondersteuning op leerling-, groeps-, school- en ouderniveau. Het schoolbeleid probeerde een antwoord te bieden op de onrust en de onzekerheid bij de verschillende teamleden naar aanleiding van grensoverschrijdend gedrag en crisissituaties. De visietekst van het overkoepelend gedragssysteem, de procedures bij problematische opvoedingsomstandigheden zijn hier voorbeelden van. De schoolraad steunt de initiatieven. Via briefwisseling en oudercontacten brengt het schoolteam de ouders op de hoogte. Het uitgewerkt speelplaatsbeleid, de leerlingspecifieke gedragshantering (fiche) en de strikte opvolging van de problematische afwezigheden illustreren een preventieve werking. De vlotte informatieoverdracht tussen de school en het internaat en de transparantie van de leerlingvolgsystemen zorgen voor continuïteit en afstemming in de begeleiding. In een aantal gevallen organiseert de klasleraar een aanbod in verband met seksuele opvoeding. Het schoolteam investeerde nog niet in een doelgericht beleid dat de methodieken en de aanwezige onderwijsleerpakketten kritisch verkent. Het schoolteam past recentelijk een gedragssysteem toe. De visietekst voorziet acties om de effecten in kaart te brengen. Het klassenraadteam analyseert onlangs de eerste registraties. Binnen het teamoverleg zoeken de teamleden vanuit kritische reflectie naar de nodige aanpassingen voor de leerlingen. De leerlingen vullen de fiche van de halteklas samen met de begeleider in. Ze krijgen inzicht in hun gedrag en formuleren voorstellen voor een effectieve aanpak. De analyse hiervan gebeurt op leerlingniveau en eerder uitzonderlijk op leerkrachtniveau. Er zijn groeikansen om de ouders nader te betrekken en de effecten te bevragen. Op de fiche van de leerlingspecifieke gedragshantering vullen klasleraren doeltreffende handelingen aan. Het schoolteam investeert in de professionalisering van het team rond omgaan met grensoverschrijdend gedrag. Dit doet ze ook voor de begeleiding van leerlingen met autismespectrumstoornissen. Het schoolteam staat open voor de nodige aanpassingen en bijsturingen en focust zich op een onderbouwd beleid. (Schoolar ) 15

16 5 ALGEMEEN BELEID VAN DE SCHOOL Het onderzoek naar het algemeen beleid van de school levert volgende vaststellingen op. Leiderschap Visieontwikkeling Besluitvorming Kwaliteitszorg De directeur delegeert het pedagogisch-didactisch beleid zo goed als volledig naar het psycho-pedagogisch team. Door het wekelijks pedagogisch overleg is ze op de hoogte van de lopende processen. Ze laat zich adviseren waar nodig, is ontvankelijk voor feedback en hakt knopen door in het algemeen belang. De leden van dit sterke middenkader, waaronder ook de verpleegster, wisselen geregeld informeel informatie uit. Deze teamleden zijn zich ervan bewust dat micropolitieke spanningen kunnen binnensluipen. Het is een uitdaging om binnen de nauwe samenwerkingsverbanden, de verantwoordelijkheden af te bakenen en de mandaten helder te stellen. De teamleden waarderen de betrokkenheid en de ondersteuning vanuit het psycho-pedagogisch team. Een aantal geeft aan dat ze net deze ondersteuning, erkenning en nabijheid van hun directeur missen. Door het complex takenpakket gaat veel tijd uit naar het organisatorisch, financieel, administratief en personeelsbeleid. Het blijft voorlopig bij de intentie van de directeur om de klassen geregeld te bezoeken en systematisch functioneringsgesprekken te organiseren. Het beleidsteam creëert meerdere gelegenheden om expliciet van gedachten te wisselen over de doelen, de uitgangspunten en de eigenheid van de school en de diverse teams. Ze moedigen de teamleden aan om hun persoonlijke visie te ontwikkelen. De documenten die voorafgaan aan visievorming over onder meer maatschappelijk lezen, zelfredzaamheid en gedragshantering tonen dit aan. Het schoolteam voorziet ruim de tijd om een visie tot stand te laten komen die door iedereen gedeeld wordt. Het interactief proces en de werkgroepen die eruit ontstaan, leiden ook tot actualisering van de visies. Niet alle teamleden zijn echt doordrongen van de algemene visie van de Heemschool of van de onlangs aangemaakte visies van de doelgroepenwerking. Het schoolbeleid bouwde in de loop van een aantal ar de overlegstructuur uit. Dit initiatief zorgt voor een groeiende overlegcultuur. Het beleid investeert in uren bijzondere pedagogische taken waardoor het kernteam gevormd wordt door personeelsleden vanuit elke doelgroep. Deze vertegenwoordiging brengt de noden en de verwachtingen vanuit hun team mee naar een tweewekelijks overleg. Op de personeelsvergadering worden de besluiten vanuit het kernteam teruggekoppeld aan het volledige team. De verslagen en de agenda van de verschillende overlegorganen wijzen op een doelgericht verloop. De informatie is op het platform voor iedereen beschikbaar. De schoolraad wordt voldoende betrokken en levert naast advies ook een actieve bijdrage in de schoolactiviteiten. Het schoolbeleid waardeert de inspanningen van de teamleden omwille van hun actieve bijdrage tijdens de vele vergadermomenten. Het schoolbeleid schrikt er niet voor terug om het schoolteam te bevragen met onder meer tevredenheidsenquêtes. Een analyse van de resultaten brengt naast positieve aspecten ook meerdere frustraties aan het licht. Het beleidsteam vindt de creativiteit en de positieve ingesteldheid om hieruit besluiten te trekken. Ze grijpt dit aan als middel om het schoolfunctioneren te verbeteren. Ouders en leerlingen geven in een enquête weer hoe ze de schriftelijke communicatie ervaren en wat hun wensen hierbij zijn. Het schoolteam neemt de resultaten van de bevindingen mee in de uitwerking van hun visie. Ook de bevraging van teamleden over het gedragssysteem, de totale werking en de zelfredzaamheid toont aan dat het schoolbeleid de interne kwaliteit onderzoekt bubao GO! medisch pedagogisch instituut Heemschool Neder-over-Heembeek te NEDER-OVER- HEEMBEEK (Schoolar )

17 en bewaakt. Het beleidsteam nam de externe evaluatie van de vorige schooldoorlichting ernstig en formuleerde concrete werkpunten en acties. Ze blijft er tot op vandaag in investeren. Het psycho-pedagogisch team weet dat de prioriteiten van de laatste ren een aantal andere initiatieven overschaduwen. Zo heeft het team weinig zicht op de resultaten van het vervolgonderwijs. Het is nog een uitdaging om met een gefaseerd beleidsplan het schoolteam te betrekken in doelen en acties op korte, middellange en lange termijn. (Schoolar ) 17

18 6 STERKTES EN ZWAKTES VAN DE SCHOOL 6.1 Wat doet de school goed? Wat betreft de erkenningsvoorwaarden Het team heeft aandacht voor alle vormen van communicatie. Het team heeft een gedeelde visie over en besteedt ruim aandacht aan zelfredzaamheid in functie van maatschappelijke integratie. De teamleden formuleren expliciete zorgvragen als uitgangspunt van het multidisciplinair over Wat betreft de kwaliteit/kwaliteitsbewaking van de processen De betrokkenheid van het psycho-pedagogisch team en de voeling met de werkvloer leiden tot professionaliseringsinitiatieven die tegemoet komen aan de noden van de teamleden en van de leerlingen. De teamleden zijn bereid en hebben de vaardigheden om in te spelen op de behoeften van de leerlingen. Het schoolteam heeft oog voor een veilig leef- en leerklimaat. Wat betreft het algemeen beleid Het psycho-pedagogisch team stuurt het zelfreflecterend vermogen aan. De overlegstructuur werkt een groeiende overlegcultuur in de hand. Het kernteam en andere overlegorganen dragen bij tot een participatieve besluitvorming. 6.2 Wat kan de school verbeteren? Wat betreft de erkenningsvoorwaarden De teamleden kunnen de doelgerichte en ontwikkelingsgerichte aanpak versterken door de doelen nog meer te concretiseren en te operationaliseren. Het team kan doelbewuster omgaan met het doelenkader wereldoriëntatie zodat er ook expliciet aandacht uitgaat naar de domeinen mens en natuur, ruimte en maatschappij. Het team kan nog meer stimulerende en uitdagende leeromgevingen voorzien met kansen tot exploreren en experimenteren. Wat betreft de kwaliteit/kwaliteitsbewaking van de processen Het team kan het professionaliseringsbeleid aftoetsen op effectiviteit. Het team kan een doelgericht beleid uitwerken in verband met relationele en seksuele voorlichting. Wat betreft het algemeen beleid Het beleidsteam kan een gefaseerd beleidsplan uitwerken met prioriteiten en doelen op korte, middellange en lange termijn. De school kan de ouders en het vervolgonderwijs systematisch bevragen en deze outputgegevens aanwenden om de onderwijskwaliteit te verbeteren. 6.3 Wat moet de school verbeteren? Wat betreft de erkenningsvoorwaarden De school moet een aantal tekorten met betrekking tot de bewoonbaarheid, de veiligheid en de hygiëne wegwerken bubao GO! medisch pedagogisch instituut Heemschool Neder-over-Heembeek te NEDER-OVER- HEEMBEEK (Schoolar )

19 7 ADVIES BETREFFENDE DE ERKENNINGSVOORWAARDEN In uitvoering van het decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs van 8 mei 2009 is het advies: BEPERKT GUNSTIG voor de erkenningsvoorwaarde 'bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne'. Om deze tekorten op te volgen voert de onderwijsinspectie vanaf opnieuw een controle uit. GUNSTIG voor de erkenningsvoorwaarde 'voldoen aan de onderwijsdoelstellingen' voor alle structuuronderdelen. voor de overige erkenningsvoorwaarden. 8 OVERIGE REGELGEVING: REGELING VOOR VERVOLG Op de gecontroleerde overige regelgeving werden door het inspectieteam geen inbreuken voor verder gevolg door de onderwijsinspectie vastgesteld. Namens het inspectieteam Voor kennisname namens het bestuur Marian TEERLINCK de inspecteur-verslaggever Datum van verzending aan de directie en het bestuur van de school Vanessa WEYN de directeur (Schoolar ) 19