INSPECTIERAPPORT 2015 Objectnummer 1025 Toren van NH kerk Tsjerkebuorren KH Aldeboarn

Transcriptie

1 INSPECTIERAPPORT 2015 Objectnummer 1025 van NH kerk Tsjerkebuorren KH Aldeboarn Stichting Monumentenwacht Fryslân Postbus AC Leeuwarden tel /fax info@monumentenwacht-fryslan.nl copyright 2013 Stichting Monumentenwacht Fryslân mei stipe fan:

2 INSPECTIERAPPORT objectnummer 1025 Objectgegevens Objectnummer: 1025 Debiteurennummer: 4218 Object: van NH kerk Gelegen te: Tsjerkebuorren KH Aldeboarn Gemeente: Boarnsterhim Bouwjaar: 1737 Monumentnummer: Oorspronkelijke functie: 03 Kerkelijk gebouw Inspectiegegevens Inspectie uitgevoerd door: J. Binnema en W. Punter Datum inspectie: Inleiding Voor nadere informatie verwijzen wij u graag naar onze website Voor uitvoering van werkzaamheden adviseren wij u om te informeren bij de gemeente of deze een vergunnings- of meldingsplicht hebben. Inspectieplan Risicoklasse: 2 Frequentie inspectie (maanden): 24 maanden Inspecties mogelijk vanaf (tijd): Eigenaar/abonnee: Contactpersoon: Sleuteladres: uur Monumentenstichting Boarnsterhim Boarnsterdyk AW Akkrum De heer De Boer Boarnsterdyk AW Akkrum H. Brandsma J. Douwamastr. 35, 8495 JA Aldeboarn telefoon : (06) telefoon : (06) Bereikbaarheid en toegankelijkheid Het interieur is redelijk toegankelijk voor inspecties. Het exterieur is matig bereikbaar voor inspecties en ook matig bereikbaar voor reparaties. Locatie Voor de toren. Bijzonderheden De toren is in 2013 geschilderd en houtrotaantasting is vervangen en of hersteld. Advies: Voor groot onderhoud van de koepel met een hoogwerker inspecteren of door steigeren. Het is te overwegen de toren aan de buitenzijde met behulp van onze bergsport uitrusting te inspecteren. Hierdoor kunnen hogere delen / moeilijk bereikbare delen van de complexe toren worden geïnspecteerd, wat de kwaliteit van de inspectie aanzienlijk verhoogd. Materialen op locatie Geen. pagina 2

3 INSPECTIERAPPORT objectnummer 1025 De constructieve toestand (casco) van het gebouw is redelijk. De onderhoudstoestand is matig. Aanbevolen werkzaamheden in volgorde van prioriteit onderdelen rubriek technische staat termijn Zouten regelmatig van het metselwerk afvegen. 3.1 Regelmatig. Uitvoeren/aanbrengen veiligheidsvoorzieningen. 4.2 Matig 0-1 jaar Herstellen lood Redelijk 0-1 jaar Herstellen houtrot /2.7/2.8 Redelijk 0-1 jaar Bijwerken schilderwerk Redelijk 0-2 jaar Opleggingen van balken nader onderzoeken jaar Aanlassen door houtrot aangetaste balken Matig 1-3 jaar Ontroesten, verwijderen en behandelen ankerwerk Matig 1-3 jaar Herstellen metsel- en voegwerk. 3.1 Matig 2-4 jaar pagina 3

4 1. GEVELS 1.1 Funderingen - funderingen G Voor zover waarneembaar en gezien de kwaliteit van het opgaande muurwerk. 1.2 Gevels Baksteen - metsel- en voegwerk Rode handvorm steen gemetseld in kruisverband met een platvolle voeg met dagstreep. Voorzijde (westzijde) - metselwerk G Tussen de entree en het ovale venster boven de entree (op de scheiding van de inmetseling met nieuwere bakstenen) scheurvorming, deze scheur is gevoegd. Voor zover zichtbaar lichte scheurvorming onder het ijzerwerk van de jaartal aanduiding, deze scheur is gevoegd. Ter plaatse aan de rechterzijde van de entree licht uitbuikend metselwerk, vermoedelijk oorzaak roestig ijzerwerk. - voegwerk G Plantengroei op de zuidwestzijde. Plantengroei. Linkerzijgevel (noordzijde) - metselwerk G - voegwerk G Het voegwerk is plaatselijk hersteld. Achterzijde (oostzijde) - metselwerk G - voegwerk G Rechterzijde (zuidzijde) - metselwerk G De scheuren zijn gevoegd. - voegwerk G Natuursteen - zandstenen basement G - sierstenen G - kapitelen G - sierlijsten G - sluitstenen G - aanzet stenen G * G = goed R = redelijk M = matig S = slecht pagina 4

5 1.4 Vensters Baksteen en natuursteen Voorzijde - natuurstenen rondvenster G Galmgaten - deelzuilen R Verweerd en stukken zijn weggevallen. Herstel is niet wenselijk: constructief goed en historisch waardevol. Verweerd natuursteen. - metselwerk R Ook in de dagkant van de opening aan de westzijde is een scheur aanwezig (zie ook binnenmuren). - voegwerk G Rondvenster voorgevel - natuursteen G Hout - galmborden G - bevestiging galmborden G - houten raamwerk afgazing R Bevestiging is plaatselijk roestig. De raamwerken kunnen niet makkelijk verwijderd worden, om de galmborden goed te kunnen inspecteren. - afgazing G Diversen - vensteropeningen met gaas gedicht 1.5 Deuren, poortjes, toegangen Entreepartij voorgevel - toegangsdeuren R Open getrokken verbindingen. - hardstenen drempel G - duimen G - gehengen G - gevelsteen G - wapenplaat G G * G = goed R = redelijk M = matig S = slecht pagina 5

6 1.7 Glas/schilderwerk Schilderwerk - vuil verfwerk Het regelmatig schoonmaken van het schilderwerk verhoogt de duurzaamheid van het verfsysteem. - herstel roest door schilderwerk Regelmatig schoonmaken De geroeste nagels voldoende diep in het hout drevelen. De ontstane gaatjes afstoppen met stopverf. - herstel schilderwerk R Plaatselijk bijwerken. - herstel coating Losse lagen verwijderen, schoonmaken en opnieuw coaten. Onderdelen - galmborden algemeen G - coating deelzuilen galmgaten G - luiken in lantaarn G - houtwerk om wijzerplaten G - gootlijst en fries G - open balustraden met onderliggend lijstwerk (wit) G Vuil verfwerk. Plaatselijk barstvorming van 1 e geleding (ter hoogte van de deuren. - gesloten balustraden (groen) R Barstvorming en bladderend ter hoogte van 1 e geleding. - zandsteen bekroning op lisenen G - ovaal venster west G - deuren R Plaatselijk barstvorming, vuil verfwerk en plaatselijk blaarvorming. 2. DAKEN 2.1 Kapconstructies Hout - houtconstructies Verspreid is enig verweerd hout aanwezig. In het verleden door bonte knaagkever aangetast houtwerk. Tijdens de inspectie zijn er geen actieve aantastingen waargenomen. Lantaarn: 1 e geleding eiken constructie - sporen / hoekkepers onderin R Enkele in het verleden door houtrot en boktor aangetast. - hoekkepers overige G - sporen overige G - schoren G - liggers G - dekbalken G - korbelen G - verankeringen G - klossen G - staanders G - muurplaten op beton G - verankeringen muurplaten G * G = goed R = redelijk M = matig S = slecht pagina 6

7 - beton balk G Lantaarn: 2 e geleding eiken constructie - staanders G Voor zover waarneembaar vanwege loodbekleding. - korbelen G - windschoren G - liggers G Lantaarn: 3 e geleding (koepel) - staanders G Voor zover waarneembaar. De staanders zijn met lood bekleed. - korbelen G - windschoren G - liggers G - kromme sporen G Koepel - algemeen Vanwege weersomstandig heden is dit gedeelte niet gecontroleerd. Onderstaande gegevens zijn overgenomen uit de vorige rapportage. - liggers G - korbelen G - makelaar R Plaatselijk gescheurd door zeer roestig ankerwerk. - ankerwerk makelaar R Op diverse plaatsen zeer roestig. Ontroesten en behandelen ijzerwerk, eventueel delen vervangen. - sporen G 2.2 Dakbedekking Leien - schubleien G - dakbeschot R Op de zuidoostzijde oude boktor aantastingen (1 e geleding). Voor zover waarneembaar. - keperlood G Metaal Lantaarn: 2 e geleding - loden vloer, roeven constructie Lantaarn: 3 e geleding - loden vloer, roeven constructie G R Enkele plooien zichtbaar door het uitzetten en krimpen van het lood. Een reparatie aanwezig. Koepel - lood G Reparatie aanwezig. * G = goed R = redelijk M = matig S = slecht pagina 7

8 2.3 Loodaansluitingen - lood G 2.4 Goten en hemelwaterafvoeren Goten Koper - goot omloop G Hemelwaterafvoeren Koper - afvoer zuidzijde G - muurpennen G Voor zover waarneembaar. 2.5 Dakopeningen Luiken Inspectieluik omloop - houten deuren G - duimen G - gehengen G - loodaansluiting G Luiken in lantaarn 1 e geleding - luiken G - houtwerk om luiken R Enkele delen zijn aan de onderzijde door houtrot aangetast. - loden afdekkingen frontons G - duimen G - gehengen G - loodaansluitingen G 2.7 Gootlijsten/balustraden - gootlijsten en fries/balustraden G - herstel houtwerk G - herstel ijzeren bevestigingen G Open balustraden met onderliggend lijstwerk (wit) - 3 e omloop G Voor zover waarneembaar. - 2 e omloop G Voor zover waarneembaar. - 1 e omloop R Plaatselijk door houtrot aangetast. Aanhelen houtwerk. Houtrot tot aan het gezonde gedeelte uitfrezen en uitvullen met een twee componenten kunsthars. Door houtrot aangetast. - verankeringen balustraden G Gesloten balustraden (groen) - 3 e omloop G - 2 e omloop R Op enkele plaatsen scheurt het houtwerk. - ijzeren bevestigingen G * G = goed R = redelijk M = matig S = slecht pagina 8

9 Gootlijst met fries - 1 e omloop G Voor zover waarneembaar. 2.8 Diversen Uurwerk/wijzerplaat - uurwerk G Staat stil. - wijzerplaten R Opbolling. - lampjes G - vergulding G - houtwerk om wijzerplaten R Op de oostzijde aan de onderzijde nog door houtrot aangetast. - schilderwerk wijzerplaten G kruis/pijnappel/haan - kruis G - pijnappel G - haan G Herstel houtrot. 3. INTERIEUR 3.0 Interieur - muurwerk, balken, trekstangen, verankeringen Voor zover bereikbaar en zichtbaar zijn door ons in het constructieve gedeelte van het interieur enkele ernstige en noemenswaardige gebreken geconstateerd. 3.1 Binnenwanden - binnenmuren Van boven naar beneden worden hieronder de aandachtspunten van de verschillende bouwlagen behandeld. - metsel- en voegwerk De zouten regelmatig van het metselwerk afvegen, zouten trekken vocht aan waardoor de stenen verpulveren. Boven de galmborden uitbuikend metselwerk op de zuid- en oostzijde. Klokkenzolder - metselwerk R Verspreid is enige scheurvorming aanwezig. Scheurvorming in de dagkanten van galmborden. - voegwerk R Plaatselijk open en uitgesleten voegwerk. Ruimte geboorte klokkenstoel - metselwerk R Tevens enkele lichte scheuren zichtbaar. Enkele stenen zijn verpulverd. - voegwerk R Uitkristalliseren van zouten zichtbaar. Met name aan de noordzijde. Zolder met uurwerk - metselwerk R Enkele stenen zijn door kristallisering (en uitzetting) van het zout verpulverd. - voegwerk R Enig uitgesleten voegwerk aanwezig. Met name aan de noordzijde uitkristalliseren van zouten zichtbaar. Zouten regelmatig van het metselwerk afvegen. * G = goed R = redelijk M = matig S = slecht pagina 9

10 1 e verdieping - metselwerk R Plaatselijk lichte scheurvorming. Verpulverde stenen door het erg harde voegwerk. Door kristallisering van het zout worden de stenen kapot gedrukt. De voegen zijn te hard, waardoor het vocht en zout via de stenen naar buiten treedt. - voegwerk M Hard voegwerk. Uitkristalliseren van zouten zichtbaar. Begane grond - metselwerk G Plaatselijk zout uitbloei. - voegwerk G 3.2 Dragende constructies/vloeren Voegwerk vervangen bij gelegenheid Dragende constructies - inspectie richting Van boven naar beneden. - balken Opleggingen nader onderzoeken. Klokkenzolder - staanders R Aan de achterzijde plaatselijk door houtrot aangetast (onderzijde). Veelal verwering van het oppervlakte. De hoekstijlen zijn tegen het muurwerk van de toren geplaatst. Ervaring leert dat aan de niet zichtbare zijde van houten constructies de aantastingen sterker kunnen zijn dan aanvankelijk wordt aangenomen. Verspreid oude aantastingen van bonte knaagkevers en houtworm zichtbaar. Diverse ondereinden zijn aangelast. - korbelen G - strijkbalken onder klokken langs oost en westgevel G - muurankers R Licht roestig in het muurwerk. Bij vervangen van de opleggingen van balken de ankers ontroesten en roestwerend behandelen. Ruimte geboorte klokkenstoel - trekbalk midden (oost/west) G - trekbalk midden G (noord/zuid) - oude ankers van trekbalken M Enkele oude ankers zijn nog aanwezig. - (huidige) ankers van trekbalk M Door roest aangetast (behoudens het anker aan de zuidzijde). Deze sterk geroeste (niet meer functionele) exemplaren kunnen beter worden verwijderd om schade aan het muurwerk te voorkomen. Om dit op goede wijze te herstellen is het noodzakelijk dat de ankers uit het muurwerk worden gehaald. Deze moeten worden ontroest en roestwerend behandeld. Wellicht is het minder kostbaar (en duurzamer) om nieuwe roest vast stalen ankers aan te brengen. * G = goed R = redelijk M = matig S = slecht pagina 10

11 - balk M Op de zuidoostzijde is de oplegging door houtrot aangetast. En de balk is aangetast door bonte knaagkever. - overige trekbalken / liggers G - strijkbalk langs oostgevel G - verankering strijkbalk oost G - overige strijkbalken G - verankeringen (overige) G strijkbalken - trekstang oost G - trekstang west G - trekstang noord R In westmuur is roestig. - trekstang zuid G Zolder met uurwerk - staanders R Oude houtwormaantastingen. Aan Aanlassen staander. de achterzijde wat verweerd / gerot. Ervaring leert dat aan de niet zichtbare zijde van houten constructies zoals muurstijlen / staanders de aantastingen sterker kunnen zijn dan aanvankelijk wordt aangenomen. De staander op de zuidoostzijde is aan de bovenzijde zwaar aangetast en door houtrot aangetast. - korbelen R Oude houtwormaantastingen. Tevens wat verweerd. - trekbalken R Bij de opleggingen in de west muur door houtrot aangetast. De middelste balk (west-oost) aangetast door bonte knaagkever en houtworm. - strijkbalken R Oude niet actieve aantastingen van houtworm en bonte knaagkever. De oostelijke balk is tegen de muur door houtrot aangetast. - houten constructie onderslag balken R In de westgevel door houtrot aangetast. muurstijlen R Plaatselijk in het verleden aangetast - verankeringen G 1 e verdieping - strijkbalk kerkmuur oost M Door houtrot en bonte knaagkever aangetast. De aantastingen zijn niet actief. Aangetaste staander. De balken aanlassen. 3 stuks Balken aanlassen. Herstel is nog niet aan de orde. - strijkbalken overige G Door houtrot aangetast. * G = goed R = redelijk M = matig S = slecht pagina 11

12 - verankeringen strijkbalk met trekbalken M Sterk door roest aangetast, de strijkbalk scheurt hierdoor. Het anker van de oostelijke balk laat los. - trekbalken algemeen R Door houtrot en bonte knaagkever aangetast. - trekbalken G Oude aantastingen van houtworm en bonte knaagkever, met name de middelste Vloeren Begane grond - plavuizen G - grafzerken G In het verleden hersteld. Verdiepingen - vloerdelen R Roestende vernageling. Beschadigd en op enkele plekken licht / verend. Luiken vloeren 1 e en 2 e geleding - koperen bekleding G 3.6 Timmerwerk - binnendeuren G - duimen en gehengen G 3.7 Binnenpleisterwerk Pleisterwerk Begane grond - pleisterlaag R Plaatselijk enig uitbloeden van zouten. Zout uitbloei en sauslagen laten los (zuidzijde). Demonteren, ontroesten en roestwerend behandelen. Wellicht is het minder kostbaar (en duurzamer) om nieuwe ankers aan te brengen. Aanlassen trekbalken. 3.9 Diversen Klok/ klokkenstoel - houtwerk klokkenstoel R In het verleden aangetast door bonte knaagkever en houtworm. Door de roestige verankeringen is het houtwerk plaatselijk gespleten. - verankeringen / pennen R Sterk door roest aangetast. Houtwerk splijt hierdoor. Grote luidklok - luidklok G Slijtplekken bij aanslag hamer en klepel. - bevestiging klok aan as G - tuimelas G - klepel G - bevestiging klepel G - luidhamer G - luidwiel G Kleine luidklok - luidklok G - bevestiging klok aan as G - tuimelas G - klepel G - bevestiging klepel G - luidhamer G Bij eventuele vervanging van de gescheurde balken de verankeringen/pennen vervangen. * G = goed R = redelijk M = matig S = slecht pagina 12

13 4. DIVERSEN 4.1 Technische installaties Bliksembeveiliging - installatie N.B. De inspectie van de bliksembeveiliging heeft uitsluitend betrekking op de uitwendige installatie. Betreffende de juiste functionering, dient u de installatie periodiek te laten doormeten door een gespecialiseerd bedrijf. - leidingen G - bevestigingen G 4.2 Bereikbaarheid en toegankelijkheid Interieur (toegankelijkheid) Oriëntatieverlichting - algemeen G Vloeren - algemeen R Plaatselijk open gaten in de vloeren Gaten dicht leggen. ter hoogte van 1 e Ladders en trappen - trappen G - ladder 1 e verdieping (voor M Aangetast door houtworm en slap. Verwijderen ladder. lampen vervangen en balken controle) - overige ladders G Diverse ladders zijn vervangen. De ladders zijn gekeurd door klimkeur. Trapgaten en openingen - 1 e geleding R Ter hoogte 1 e geleding een luik aanbrengen boven trapgat. - bovenste gedeelte lantaarn/koepel R - traphekjes G Loopplanken, bordessen en loopbruggen - bordessen koepel en 1e lantaarn Er ontbreken handgrepen bij de ladders. M In de 1e lantaarn (ter hoogte van de ladder die door het luik geschoven moet worden) ontbreekt een bordes/ventilatie vloer. - overige bordessen G Dakkapellen en luiken - algemeen R Van enkele luiken ontbreken de sluitingen en touwen. Om vallen van de luiken tegen te gaan Exterieur (bereikbaarheid) Koepel - algemeen Doormiddel van een kraan is de koepel te inspecteren. Regelmatig ladders laten keuren. Luik aanbrengen. Handgrepen aanbrengen. Bordessen aanbrengen. Sluitingen en touwen aanbrengen. 1x per 5 jaar een kraan gebruiken voor inspectie. Eventueel met het onderhoudsschilderwerk de steiger door steigeren zodat de koepel ook goed kan worden bekeken. * G = goed R = redelijk M = matig S = slecht pagina 13

14 4.3 Bestrating/terrein - bestrating/terrein G 4.5 Bomen/begroeiing - bomen/begroeiing G 4.6 Vogels en vleermuizen - vogels G * G = goed R = redelijk M = matig S = slecht pagina 14