De Waag, Leiden Opnamerapport gebreken en herstelplan - dakbedekkingen

Transcriptie

1 De Waag, Leiden Opnamerapport gebreken en herstelplan - dakbedekkingen Gezien door de Welstands en Monumentencommissie Leiden d.d Behoort bij beschikking van Burgemeester en Wethouders van Leiden Wabo architektenburo Veldman Rietbroek Smit Leiden Vollersgracht VK Leiden b a januari 2014

2 opdrachtgever Gemeente Leiden Stadhuisplein EJ Leiden architektenburo veldman rietbroek smit architect architektenburo Veldman Rietbroek Smit Vollersgracht VK Leiden Leiden, januari 2014 afbeelding voorpagina: J. Goedeljee, eind 19 e eeuw, bron: RAL b a 2/35

3 Inhoudsopgave Inleiding Situatie Overzichtsfoto s Gebreken 24. RUWBOUWTIMMERWERK 26. BOUWKUNDIGE KANAALELEMENTEN 33. DAKBEDEKKINGEN 50. DAKGOTEN EN HEMELWATERAFVOEREN 70. ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES b a 3/35

4 b a 4/35

5 1 INLEIDING algemeen - In opdracht van Gemeente Leiden hebben wij in de week van 8 juli 2013 een bouwtechnische opname gedaan van het interieur en exterieur van het Waaggebouw en de bijbehorende Boterhal in Leiden. - In deze rapportage de opname van de gebreken van de dakbedekkingen en de goten van de Waag en een voorstel voor het herstellen van de gebreken waarbij uitgegaan wordt van één op één herstel en instandhouding van het pand. leeswijzer toelichting - Het rapport is opgezet volgens de Stabu-codering. Het schilderwerk is benoemd bij de verschillende Stabu-onderdelen. - De rapportage is opgezet in 3 kolommen. In de linker kolom zijn de foto s met gebreken geplaatst. In de middenkolom worden de gebreken omschreven. In de rechterkolom zijn de herstelwerkzaamheden omschreven. De installaties met uitzondering van de hemelwaterafvoeren zijn niet opgenomen. - Daar waar in de omschrijving van gebouwonderdelen de linker en rechter bouwmuur worden genoemd wordt bedoeld de linker of rechter bouwmuur gezien vanaf de voorgevel. - De herstelwerkzaamheden betreffen alleen het herstel van het gebrek van de betreffende bouwdelen. Er zijn geen verbeteringen opgenomen zoals isolatie en verbeteringen vanwege de mogelijke functiewijziging. b a 5/35

6 b a 6/35

7 2 SITUATIE De voorgevel van de Waag is gericht op de Aalmarkt; de Boterhal ligt tegen de achterzijde van de Waag aan. De rechterzijgevel van de Boterhal is gelegen aan de Mandenmakerssteeg. Links van de Waag en de Boterhal zijn de verschillende gebouwen van de V&D gesitueerd. De bebouwing achter de Waag is gesloopt in Op dit moment wordt hier nieuwbouw gerealiseerd. luchtfoto Google maps b a 7/35

8 3 OVERZICHTSFOTO S voor- en linkerzijgevel van De Waag voor- en rechterzijgevel van De Waag b a 8/35

9 Waag en Boterhal gezien vanuit naastgelegen V&D Waag en Boterhal gezien vanuit naastgelegen V&D, lager standpunt Waag en Boterhal gezien vanuit naastgelegen Mandenmakerssteeg dak Boterhal gezien vanaf dak Waag b a 9/35

10 4 GEBREKENRAPPORT, HERSTEL GEBREKEN RUWBOUWTIMMERWERK Kapconstructie Waag Op enkele plaatsen zijn aantastingen door houtworm en bonte knaagkever aangetroffen. Meerdere sporen, met name bij de dakkapellen zijn door bonte knaagkever verzwakt. In totaal hebben we ca. 20 aangetaste sporen geteld. - De aangetaste delen van de sporen aanklissen met nieuw hout. De kap regelmatig controleren op de aanwezigheid van houtworm en bonte knaagkever en het hout hiertegen behandelen. b a 10/35

11 - Ook in enkele dekbalken, muurstijlen en korbelen zijn aantastingen door houtinsecten aangetroffen. Het hout lijkt niet dermate verzwakt dat er onderdelen vernieuwd moeten worden. b a 11/35

12 - 26. VENTILATIE- EN LUCHTBEHANDELINGS- INSTALLATIES Dak Waag De rechter kap is recentelijk vernieuwd maar de linker kap is erg roestig. - De linker kap vernieuwen indien deze nog in gebruik is. b a 12/35

13 33. DAKBEDEKKINGEN Natuursteen leien Waag Er is plaatselijk te veel ruimte tussen de leien. De leien liggen hierdoor scheef en kunnen bewegen. Als gevolg hiervan zijn sommige leien ingesleten ter plaatse van de koperen leihaken. Er zijn in het verleden al meerdere leien ingedekt. - De leien zijn veelal met koperen haken van ca. 8 cm lang bevestigd. Enkele leien zijn genageld. Enkele koperen haken zijn vernieuwd door rvs haken. De leien zijn gemiddeld 20 centimeter breed, het zichtgedeelte 13 centimeter hoog. b a 13/35

14 - Enkele leien zijn afgekeurd door de Monumentenwacht. Deze lei is bovendien te smal. Het lood op de hoekkepers is niet gefelst maar alleen overlappend aangebracht. b a 14/35

15 Enkele leien zijn gebroken waardoor er delen ontbreken en de dekking van het dak niet goed is. b a 15/35

16 - De aansluitingen van het hoekkeperlood, het voetlood en het indeklood zijn erg rommelig gemaakt. Hierdoor liggen de leien niet plat en is de druk op de leien niet gelijkmatig verdeeld. Door de grote kieren kan regenwater eenvoudig inwateren. - Ter plaatse van deze hoekkeper liggen de leien ook erg scheef, bovendien zitten de leihaken vaak niet in het midden van de lei. Van de lei meest linksonder is de nagel zichtbaar; hier kan water binnendringen. b a 16/35

17 - De overlapping van het noklood over de leien is erg beperkt, slechts enkele centimeters. Bij deze kapotte lei stroomt het regenwater makkelijk achter de leien op het dakbeschot doordat de afdekkende lei ontbreekt. - De leien in dit achterdakvlak zijn erg verschillend van kleur, dikte en breedte. Ook hier zijn brede kieren zichtbaar tussen de leien. b a 17/35

18 - Er komen erg veel schilfers van de leien. Ook zijn een groot aantal leihaken verbogen. - Advies om de leibedekking van het dak van de Waag geheel te vernieuwen. De schade is dermate omvangrijk dat het niet haalbaar is om het dak te repareren met alleen het verdekken van leien. Daar komt bij dat het loodwerk van de hoekkepers en de goten, evenals het voetlood van de goten, ook erg slecht is. Aangezien dit ook vernieuwd moet worden is het logisch dit tezamen met het leiwerk te doen. Het noklood is voldoende zwaar maar te kort. Deze werkzaamheden kunnen maximaal 10 à 15 jaar worden uitgesteld als in de tussenliggende periode intensief controle en onderhoud wordt uitgevoerd. Leiendak tussenlid - Op dit zadeldak zijn dezelfde problemen zichtbaar als op het dak van de Waag; veel geschilferde leien, ruimte tussen de leien en ingesleten leien boven de leihaken. De koperen leihaken buigen uit. b a 18/35

19 Boterhal, lage en hoge dak Op deze dakvlakken zijn vrij veel leien geteld die scheef liggen of gebroken zijn. Ook zijn er vrij veel leien die al eerder ingeschoten zijn. Boterhal, hoge dak Een scheur in het voetlood, deze is al eerder gerepareerd door een extra loodslabbe over de scheur te plaatsen. b a 19/35

20 Boterhal, lage dak Ter plaatse van de hoekkepers is de schade ernstiger. b a 20/35

21 - Boterhal, lage dak Op dit dakvlak, aansluitend op de achtergevel van de Waag, zijn alle leien onder de nok scheefgezakt, enkele zijn gebroken. - De loodaansluitingen van de daken van de Boterhal zijn redelijk goed en de gootbekledingen zijn nog redelijk nieuw. Het noklood is zwaar en in goede staat. De schade aan het leiwerk is minder ernstig dan op het dak van de Waag. Advies om op deze daken de slechte leien uit te halen te viernieuwen door goed passende, zowel qua kleur als maat, leien. Rekenen op het vernieuwen van 20% van de leien. b a 21/35

22 Felsplaatbedekkingen Waag, voorgevel, afdekking fronton - Aan deze loodbekleding zijn in het verleden al meerdere reparaties uitgevoerd. Stukken lood zijn vernieuwd en er zijn gaten gedicht met een soort kit. De verbindingen zijn niet echt gefelst maar het zijn overlappende delen lood. Dit is niet waterdicht bij opwaaiend regenwater. - De punt is al eens ingescheurd en met een kit gerepareerd. Het lood dat is gebruikt voor de reparatiestukken is dunner (20 tot 25 NHL) dan het lood van de rest van het dak. b a 22/35

23 - Het lood is op enkele plaatsen gescheurd zoals hier waar het over het lijstwerk is gevouwen en vastgenageld ipv met klangen vastgezet. Het lood is veelal gescheurd op de nagels. Het lood heeft geen goed druipprofiel waardoor regenwater van het lood over de houten lijst loopt. - Het lood is op de nok, bij de aansluiting met het dak, geribbeld en gescheurd. Doordat de stukken lood te groot zijn is de absolute krimp en uitzetting van het lood onder invloed van temperatuurswisselingen te groot. De overlapping van het voetlood is de verkeerde kant op; deze dient afwaterend - De gehele loden afdekking van de frontons vernieuwen in zwaar (30 NHL) lood. De stukken lood niet te groot maken en met felsen verbinden zodat het lood kan werken. Ter plaatse van het lijstwerk een royale druiplijst maken zodat regenwater van het lood afvalt en niet langs het lijstwerk loopt. b a 23/35

24 Waag, linkerzijgevel, afdekking dakkapel - Het lood is ook hier op de punt ingescheurd en opgeribbeld. - Waar het lood over het natuursteen is aangebracht is het uitgezakt. - De gehele loden afdekkingen van de twee dakkapellen vernieuwen in zwaar (30 NHL) lood. De stukken lood niet te groot maken en met felsen verbinden zodat het lood kan werken. Ter plaatse van de dakranden royale druiplijsten maken zodat regenwater van het lood afvalt. b a 24/35

25 Roevenbedekkingen Waag, platte dak - Het platte dak van de Waag bestaat uit een gesoldeerde loodbedekking en één enkele roef in het midden. Er zijn een aantal dakdoorvoeren gemaakt zoals een luik en een ventilatiekanaal. - Er zijn al veel reparaties uitgevoerd aan het dak met loodplakkers en met kit. Deze reparaties zijn met name bij de dakranden zichtbaar. Het noklood is vrij oud maar ziet er nog goed uit en is van voldoende zwaar lood gemaakt. b a 25/35

26 - Op de hoeken van het dakluik is het lood ingescheurd, hier zijn reparatieplakkers te zien. Het lood is op het stuk tussen het luik en de schoorsteen ook gescheurd, dit is met kit gedicht. - De gehele loodbedekking van het platte dak dient vernieuwd te worden. Er dienen voldoende roeven te worden aangebracht en de detaillering van de hoeken en aansluitingen verdienen extra aandacht. Het noklood handhaven. b a 26/35

27 - Reparatie van het lood met een plakker die reeds sterk verweerd/verouderd is. Het muurlood van de gemetselde schoorsteen ziet er niet zo goed uit. Het is niet strak maar bobbelt erg en het is op de hoeken ingescheurd. - Bij het vernieuwen van de loodbedekking van het dak ook het muurlood van de schoorsteen vernieuwen. b a 27/35

28 - Eén van de vier loden vazen is op de hoek gescheurd. - De scheur solderen. Het lood hiertoe eerst goed reinigen en ontvetten. b a 28/35

29 Waag, achtergevel, afdekking fronton - De loodbekleding van dit fronton is met een roef onderbroken. De detaillering is echter niet waterdicht; er is geen felsverbinding gemaakt, de delen lood zijn koud over elkaar gelegd. - De aansluiting van deze loodbedekking met de gootbekleding is erg slordig. Het geheel bestaat uit grote stukken lood die zonder plan over elkaar zijn gelegd. Er zijn diverse reparaties en plakkers te zien. Advies om de loodbedekking te vernieuwen in een gefelste afdekking met stukken lood van voldoende zwaarte (30 NHL). De stukken lood niet te groot maken en met felsen verbinden zodat het lood kan werken. Ter plaatse van de dakranden royale druiplijsten maken zodat regenwater van het lood afvalt. b a 29/35

30 - De klauwstukken van de dakkapel zijn aan de achterzijden met lood bekleed. Dit lood sluit niet overal goed aan en is niet waterdicht. - Vernieuwen van het lood aan de achterzijde van de klauwstukken, tezamen met de overige lei- en loodwerken. b a 30/35

31 - Meerdere schadebeelden ter plaatse van een klauwstuk van de dakkapel; ingescheurd lood; weinig overlapping van loodloket over indeklood; slecht voegwerk natuursteen; reparaties met loodplakkers in de goot. - Bij de werkzaamheden aan het dak alle loodverbindingen vernieuwen en het voegwerk van het natuursteen nalopen. Voor de goot zie hoofdstuk 50. b a 31/35

32 50.DAKGOTEN EN HEMELWATERAFVOEREN Waag, loden goot - Diverse scheuren in de loodbekleding, al eerder gerepareerd met loodplakkers en kit. b a 32/35

33 - Detaillering van de loodbekleding laat te wensen over. Grote delen lood zijn over elkaar gevouwen in plaats van te felsen. Het lood is gescheurd op de bovenzijde van de rand van de goot. Door de onregelmatige ondergrond is het lood op de kroonlijst, naast de goot, in de putten gezakt. Dit vergroot de kans op scheuren in het lood. b a 33/35

34 - Op deze hoek komen lood van de gootbekleding, dakbekleding (fronton), voetlood, hoekkeperlood en lood van de kroonlijst samen. Het ziet er erg rommelig uit en het lijkt zonder vooropgezet plan te zijn aangebracht. Het gat naar de hemelwaterafvoer is erg klein. Er zijn diverse plakkers en reparaties zichtbaar. - Advies om al het lood tezamen met de leibedekking te vernieuwen, inclusief de gootbekleding en de afdekking van de kroonlijst. Alle verbindingen dienen te worden gefelst en het lood dient voldoende zwaar te zijn. Stukken mogen maximaal een meter lang zijn. De grove ondergrond van de kroonlijst eerst uitvlakken met mortel om een vlakke ondergrond te krijgen. b a 34/35

35 70. ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES Verlichting op dak de Waag - In de goot liggen enkele verlichtingsarmaturen. De lampen zijn gericht op het dak van de Waag maar ze zijn kapot of ze worden niet aangezet. - Deze elektrakabel is op een niet zo fraaie wijze naar buiten geleid. De lampen waar de kabel voor dient zijn overigens kapot of staan nooit aan. - Indien de verlichting gewenst is dient een betere oplossing gevonden te worden voor het naar buiten leiden van de stroomvoorziening. Bovendien dienen de lampen dan gerepareerd te worden. b a 35/35