Magazine juli 2007, nummer 1

Transcriptie

1 Magazine juli 2007, nummer 1 pagina 2 Interview met Sharon Dijksma pagina 4 Meer kracht in VVE met Vversterk pagina 7 Vversterk op televisie: docudrama JongLeren pagina 8 Toelichting website Vversterk Een goede start Vlak voor de zomer ontvangt u dit eerste exemplaar van Vversterk Magazine. Hierin vooral aandacht voor de start van het project Vversterk en een interview met staatssecretaris Sharon Dijksma. In de loop van het project zal het magazine halfjaarlijks verschijnen, met aandacht voor nieuwe ontwikkelingen in VVE en natuurlijk in het project Vversterk. Het is voor het eerst dat er landelijk een VVE-scholing plaatsvindt waarbij ook de kinderopvang wordt betrokken. Vversterk kan gezien worden als een eerste stap op weg naar een betere afstemming tussen kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en voorschoolse educatie. Het project kan daarmee een bijdrage leveren aan het realiseren van een meer samenhangend systeem voor voor- en vroegschoolse voorzieningen op lokaal niveau. Vversterk ondersteunt zo gemeenten om de kwaliteit van (het voorschoolse deel van) VVE een impuls te geven. Vversterk voorziet in een grote behoefte van professionals om (bij)geschoold te worden in de brede ontwikkeling van het jonge kind. Ook vanuit de kinderopvang komen er veel aanmeldingen. Als we in de komende jaren 70 of zelfs 100 procent van de kinderen willen bereiken met voorschoolse educatie zal de vraag naar scholing alleen maar toenemen. Hoe meer professionals worden geschoold, hoe meer kinderen ervan profiteren. Voor alle kinderen, maar zeker voor kinderen met minder gunstige onderwijskansen, betekent deze aandacht voor de vroege ontwikkeling een goede start en een betere kans op succes in het onderwijs. Miek Hoogbergen, directeur Sardes

2 Interview met staatssecretaris Sharon Dijksma Ik ben van de afdeling optimisme Sharon Dijksma, de nieuwe staatssecretaris van onderwijs, heeft onder andere VVE in haar portefeuille. Hoe kijkt zij aan tegen VVE en het project Vversterk? Sardes directeur Miek Hoogbergen en Vversterk Magazine redacteur Kees Broekhof interviewden haar. Wat is voor u het belang van kwaliteit in de voor- en vroegschoolse educatie? Ik denk dat VVE-programma s ongelofelijk belangrijk zijn om kinderen te helpen om zich te ontwikkelen. Goede kwaliteit betekent daarbij dat van een programma is bewezen dat het werkt. Er is al eens gezegd dat als je een euro investeert in een goed VVE-programma, dat je die later dubbel en dwars terugverdient. We weten van Piramide en Kaleidoscoop dat die echt werken, dat is bewezen kwaliteit. Maar het gaat niet alleen om de programma s. De kwaliteit van de mensen die de programma s uitvoeren is ook belangrijk. En ook de omgeving waarin kinderen opgroeien speelt een rol. Biedt het thuisfront een taalrijke omgeving, waar kinderen gestimuleerd worden? Of is het een taalarme omgeving, waar het voor kinderen alleen maar moeilijker wordt om zich te ontwikkelen? Als dat laatste het geval is, dan heeft dat een negatieve invloed op de mogelijke effecten van het programma. De (bij)scholing die Vversterk biedt aan leidsters en leerkrachten heeft betrekking op de brede ontwikkeling van kinderen. Vindt u dat een goede keuze of vindt u dat bijvoorbeeld taal meer prioriteit zou moeten hebben? Voor mij geldt dat taal de sleutel is om je in het leven te ontwikkelen, omdat taal toegang geeft tot kennis en tot volwaardige deelname aan de samenleving. Maar taal is niet het enige belangrijke voor de ontwikkeling van kinderen. Er bestaat bijvoorbeeld een duidelijk verband tussen motorische stoornissen en andere aspecten van de ontwikkeling. Dus je moet sowieso kijken naar meer dan taal. Maar ik vind eigenlijk dat politici niet de inhoud van programma s moeten vaststellen. Wat ik wil, is een probleem oplossen. Dat probleem is in de eerste plaats: de taalachterstanden van kinderen. Als blijkt dat het goed is om taalachterstanden aan te pakken via een breed programma, dan komt dat ook tegemoet aan mijn maatschappelijke wens om die kinderen te helpen. Ik vind het wel belangrijk dat kinderen zich spelenderwijs ontwikkelen. Met een goed programma gebeurt dat. Toch zie ik in de media voortdurend onbegrip over wat VVE inhoudt. Sommige kranten hebben het consequent over taalles, terwijl dat absoluut niet aan de orde is. Ik zeg altijd: die kinderen krijgen gewoon een taalrijke omgeving aangeboden, waarin ze spelenderwijs deelnemen aan een programma dat hen vooruit helpt in hun ontwikkeling. Maar die boodschap komt kennelijk niet duidelijk genoeg over. Die beeldvorming is echt een aandachtspunt voor ons en dat moet het ook zijn voor de sector. Uit een behoeftenpeiling onder de opleidingen blijkt dat er weinig structurele aandacht is voor VVE, zowel in roc s als op pabo s. Wat vindt u daarvan? Als het gaat om de opleidingen, zal ik in ieder geval moeten afstemmen met andere collega s op het ministerie. Zojuist heb ik met staatssecretaris Marja van Bijsterveldt, die verantwoordelijk is voor de roc s en de pabo s, een presentatie bijgewoond over de bestrijding van analfabetisme. Daar heb ik nog eens benadrukt hoe belangrijk het is om vroeg te beginnen, om analfabetisme juist te voorkomen. Dat betekent dat je 2

3 Ik heb daarvan een mooi voorbeeld gezien op een openbare basisschool in Zwijndrecht. Daar is een peuterspeelzaal gevestigd binnen de school en terwijl de kinderen naar de peuterspeelzaal gaan, krijgen de moeders taalles. En die lessen gaan dan over dezelfde thema s als de VVE-programma s van hun kind. Dus die ouders kunnen daarna thuis met hun kind praten over dezelfde dingen. Zo n aanpak vind ik perfect. Er is veel belangstelling voor de Vversterk-scholing. Is dat een succes of juist een zorg? Ik ben altijd heel erg van de afdeling optimisme. Ik beschouw het feit dat zoveel mensen zich opgeven voor deze scholing als een heel positief gegeven, want dat betekent dat ze er zelf in willen investeren om kinderen nog beter te helpen en dat kan ik alleen maar van harte ondersteunen. Het betekent dat de mensen een goede drive hebben. Ik heb liever dat er teveel inschrijvingen zijn dan dat niemand zich zou melden. Dat zou pas echt zorgwekkend zijn. degenen die werken met jonge kinderen in staat moet stellen om die preventie goed vorm te geven. De vraag naar de rol van de opleidingen is toen ook gesteld. We zijn daar nog niet helemaal uit, maar dit is dus wel een onderwerp dat ons beide ter harte gaat en dat onze aandacht heeft. Hoe kunnen lokale bestuurders bijdragen aan de verankering van kwaliteit in VVE? Ik denk dat de gemeenten een duidelijke regierol krijgen in het beleid voor 0- tot 4-jarigen. Zij hebben te maken met alle lokale spelers op dit vlak, de peuterspeelzalen, de kinderopvang, de gezondheidszorg, de Centra voor Jeugd en Gezin. We hebben bovendien een bestuursakkoord gesloten met de VNG waarbinnen aanzienlijke middelen naar gemeenten worden toegesluisd voor VVE. Dat geeft gemeenten een goede positie om met dit onderwerp aan de slag te gaan. Voor de optimale ontplooiing van kinderen is ook de thuisomgeving belangrijk. Hoe ziet u de rol van ouders in VVE? De betrokkenheid van ouders is cruciaal. Want als ouders zelf achterstanden hebben, kunnen ze ook hun kind niet goed helpen. Dan moeten we dus de ouders steunen, zodat zij op hun beurt hun kind kunnen helpen. Hoe zal het beleid rond VVE er in deze kabinetsperiode uit gaan zien? VVE is voor mij een scharnierpunt in het beleid voor 0- tot 4-jarigen. En het regeerakkoord biedt ons de kans om niet alleen over structuren te discussiëren, maar ook om de inhoud te verrijken. Harmoniseren is goed, maar we moeten het ook over de inhoudelijke benadering hebben. Wat ik leuk vind, is dat je merkt dat er in de kinderopvang veel belangstelling is om met VVE-programma s aan de slag te gaan. Dat is een goed teken. Maar we gaan nu eerst zorgen voor een drempelloze toegang voor ouders tot verschillende soorten voorzieningen. En dan hopen we, dat we zo ook een leukere mix van kinderen krijgen lees verder op pagina 4

4 in voorzieningen en een breder aanbod van VVE. Als alle kinderen gaan deelnemen aan stimuleringsprogramma s bestaat het risico dat de doelgroepkinderen hun achterstand niet inlopen, omdat dan ook de niet-doelgroepkinderen profiteren van de programma s. Wat vindt u daarvan? Er zal altijd verschil blijven tussen kinderen. Niet iedereen is tenslotte hetzelfde. Waar het mij om gaat is dat we alle kinderen op een aanvaardbaar niveau brengen. En voor de leidsters en leerkrachten geldt dat zij niet ieder kind hetzelfde recept moeten toedienen. Goed kunnen differentiëren is een aspect van hun professionaliteit. Maar dat kunnen wij niet van bovenaf regelen, dat is niet onze rol. Ik moet het aanbod mogelijk maken. De uitvoering moet op lokaal niveau goed geregeld worden. Waar ligt volgens u de grens van VVE-beleid als het gaat om het bereiken van een zo groot mogelijke doelgroep? Wat kun je doen om ouders over de streep te trekken? Mijn veronderstelling is dat je met enthousiasme heel ver komt. Maar ik denk ook dat degenen die niet bereikt worden misschien wel degenen zijn die het t hardst nodig hebben. Daarom zoek ik naar wegen om de vrijblijvendheid voorbij te gaan. Ik zoek naar geschikte instrumenten voor de gemeenten om te bekijken of ze met drang (dat is iets anders dan dwang) een stap verder zouden kun-nen komen. Daar wordt in sommige gemeenten al mee geëxperimenteerd. Niet iedereen is daar voorstander van, dat weet ik. Maar als je het belang van het kind als uitgangspunt kiest, dan betekent dat, dat je ook wel eens achter de voordeur moet durven komen. Meer kracht in VVE Na maanden van voorbereiding werd in het najaar van 2006 het startsein gegeven voor Vversterk, de landelijke professionaliseringsimpuls voor VVE. Vversterk is een omvangrijk project, niet alleen door de vele onderdelen waaraan gewerkt wordt, maar ook door de betrokkenheid van instellingen in heel Nederland. Vversterk scholingen voor leidsters en leerkrachten De scholing van leidsters en leerkrachten vormt het hart van Vversterk. In de eerste reeks scholingen zijn 600 leidsters en leerkrachten getraind. In september zullen nog eens 3000 deelnemers van start gaan en zijn 34 scholingsinstellingen gecontracteerd om deze scholingen te verzorgen. De werving van deelnemers verloopt goed: zelfs voor de derde en vierde tranche stromen de aanmeldingen al Professionaliseren in een kippenhok Hugo van den Broek en Marloes Vermeulen van de CED-groep trainen een groep van 17 leidsters die werkzaam zijn bij peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. De leidsters zijn afkomstig van de Zuid-Hollandse eilanden. Het is een leergierige groep die zich enorm inzet tijdens de training. Iedere keer komen ze met enthousiaste verhalen over de uitwerking van het geleerde in de praktijk. Ideeën daarvoor worden geboren tijdens de trainingsbijeenkomsten, zegt Hugo: Tijdens het bespreken van de opdrachten komen ze gezamenlijk op goede ideeën. Hoe vertaal je theorie naar praktijk? Dat vinden ze het belangrijkst en dat levert veel concrete suggesties op. Het enthousiasme van de cursisten is in de loop van het traject alleen maar toegenomen. Er wordt dan ook tijdens de opdrachten druk gepraat om ervaringen uit te wisselen en opdrachten te maken. Hierdoor gonst het in de ruimte van stemmen en activiteit. Zoals een van de leidsters opmerkte: Het is hier net een kippenhok. Toen Marloes even later naar de receptie liep, vertelde de receptioniste dat de postbode net was geweest en tegen haar zei: Wat is daar aan de hand, het lijkt wel een kippenhok! 4

5 met Vversterk Resultaten uit het onderzoek onder roc s en pabo s: De helft van de opleidingen besteedt weinig of geen aandacht aan VVEprogramma s. Volgens meer dan 40% van de respondenten komt ontwikkelingsstimulering matig of geheel niet aan bod in de opleidingen. Meer dan de helft van de opleidingen besteedt ruim aandacht aan sociaalemotionele ontwikkeling. Rekenen voor jonge kinderen krijgt veel aandacht op 80% van de pabo s; dit onderwerp ontbreekt geheel in de opleidingen van de helft van de roc s. Eenderde van de respondenten van de pabo s zou graag beschikken over ondersteunende materialen. Ruim eenderde van de respondenten van de roc s vraagt om ondersteuning bij de invulling van nieuw programma-aanbod. binnen. Het is de bedoeling dat in de loop van het project, dat duurt tot 1 januari 2009, in totaal 6500 leidsters en leerkrachten worden geschoold. De training bestaat uit een basisscholing en een verdiepingstraject rond de volgende onderwerpen: 1. De Nederlandse VVEprogramma s en de Taallijn 2. Taal en rekenen/wiskunde 3. Sociaal-emotionele ontwikkeling 4. Sensomotorische ontwikkeling 5. Ouderbetrokkenheid 6. ICT en multimedia 7. Overgang naar de basisschool 8. Coaching op de werkvloer In totaal zijn 13 modules beschikbaar. Elke module biedt theorie en oefeningen, waarmee een trainingsprogramma van 3,5 uur kan worden gevuld. Het pakket biedt de cursisten de mogelijkheid om kennis en praktische vaardigheden uit te breiden. Uit onderzoek naar de eerste reeks scholingen blijkt dat het overgrote deel van de cursisten zeer tevreden is over het aanbod. Men heeft nieuwe dingen geleerd, heeft een beter beeld van VVE gekregen en een beter beeld van de ontwikkeling van kinderen. De oefeningen geven ideeën voor de werksituatie en de meeste cursisten hebben plannen om het geleerde in hun werk te gaan gebruiken. Om de opgedane kennis in gedachten te houden, krijgen alle deelnemers het informatieboek De Basis, dat speciaal voor dit doel is geschreven. Bovendien staan op de Vversterk website twee activiteitencycli, waarin de praktijkoefeningen zijn uitgewerkt als een concreet activiteitenprogramma. Zo kunnen de deelnemers het geleerde na afloop van de cursus direct in de praktijk toepassen. Wie wil weten of hij of zij voldoende bekwaam is geworden, vindt vanaf juli 2007 op de website van Vversterk een link naar zelfbeoordelingstoetsen die het Cito voor Vversterk heeft ontwikkeld. Aan de hand van stellingen en situatiebeschrijvingen krijgen cursisten een beeld van hun bekwaamheden. Bij de testscore zit een rapportage met suggesties om de bekwaamheid verder te ontwikkelen. Vversterk in de opleidingen Een belangrijke onderdeel van Vversterk is het verbeteren van de voorbereiding van toekomstige professionals op het werken met jonge kinderen. Om dat te bereiken, gaat Vversterk de komende twee jaren samen met roc s en pabo s het programma-aanbod van de lees verder op pagina 6

6 opleidingen voor leidsters en leerkrachten verrijken. De afgelopen maanden hebben roc s (inclusief de LOI) en pabo s meegewerkt aan een onderzoek, waarin het VVE-gehalte van de huidige onderwijsprogramma s is bekeken. Ook is in kaart gebracht welke ondersteuning de instellingen zelf willen hebben. Zowel de roc s als de pabo s geven aan dat ontwikkelingsstimulering matig aan bod komt in de huidige opleidingen. Belangrijke onderwerpen als taalontwikkeling ontbreken in een aantal gevallen geheel of gedeeltelijk. De roc s schatten het VVE-gehalte van de eigen opleidingen overigens lager in dan de pabo s. Dit geldt ook voor de zelfbeoordeling en teambeoordeling op het gebied van VVE-deskundigheid. Zowel pabo s als roc s geven aan behoefte te hebben aan ondersteuning door Vversterk. Kwaliteit versterken en verankeren Vversterk werkt op twee manieren aan de kwaliteit van VVE: 1. versterking, door scholing, coaching en conferenties 2. verankering, door beleidsondersteuning, publicaties, televisieprogramma s en materiaal op de website Op basis van de onderzoeksgegevens en bijeenkomsten met het veld wordt het programma verder uitgewerkt. In ieder geval wordt voor de nieuwe opleidingen pedagogisch werker 3 en 4 een VVE-verrijkt programmaaanbod ontwikkeld met scholingsmogelijkheid voor docenten. Ook staan er ontwikkelactiviteiten op stapel om de aansluiting roc-pabo te verbeteren en worden zogenoemde kennisobjecten ontwikkeld die pabo s kunnen gebruiken bij de inrichting van het onderwijs. Vversterk in beleid Vversterk wil VVE beter verankeren in het kwaliteitsbeleid en personeelsbeleid van peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen en in het lokale beleid van gemeenten. Daarom worden er regionale bijeenkomsten en maatwerktrajecten uitgevoerd voor managers van peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen en voor beleidsmedewerkers van gemeenten. Het is voor de eerste keer dat het management van instellingen zo nauw wordt betrokken bij de professionalisering van VVE. En dat is niet zonder reden, want op dit punt staan alle betrokkenen in de komende tijd voor cruciale beslissingen. Vanuit Vversterk worden twee typen activiteiten georganiseerd. Er komen na de zomervakantie in het hele land regionale bijeenkomsten voor managers en gemeenteambtenaren om gezamenlijk vraagstukken rond kwaliteit en professionalisering te bespreken. Deze bijeenkomsten worden zoveel mogelijk georganiseerd met de regionale aanbieders van de Vversterk-scholingsactiviteiten. In juni zijn de eerste twee bijeenkomsten gehouden in Maastricht en Bodegraven in samenwerking met Consent en MHR. Ook de inspectie van het onderwijs heeft aan deze bijeenkomsten meegewerkt. Naast de regionale bijeenkomsten komen er lokale maatwerktrajecten. Daarin krijgen peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, basisscholen en gemeenten begeleiding om samen het VVE-beleid door te lichten en een verbeteringsplan op te stellen. Maatwerktrajecten volgen op de regionale bijeenkomsten. Voor een maatwerktraject kan twee dagen een adviseur vanuit Vversterk worden ingeschakeld. Er is ruimte voor 50 maatwerktrajecten. Dat is veel minder dan het aantal gemeenten. Aanvragen van de vier lokale partners samen (kinderopvang, peuterspeelzaalwerk, basisonderwijs en gemeente) komen dan het eerst in aanmerking. Meer informatie over de inschrijving komt op de website en in de digitale nieuwsbrief Vversterk Koerier. 6

7 Vversterk op televisie: docudrama JongLeren Het is een donderdagochtend in juni. Op peuterspeelzaal Pinokkio is het een drukte van belang. Ze hebben een filmploeg over de vloer en niet alleen vandaag. Een aantal weken lang worden leidsters Ferida en Mariette gefilmd terwijl ze aan het werk zijn met de kinderen. Wat doen zij om kinderen in hun ontwikkeling te begeleiden? Welke problemen komen ze tegen en hoe gaan ze daarmee om? Om dit soort vragen draait het in de televisieserie JongLeren. Ferida en Mariette zijn niet de enige leidsters die in beeld komen. We zien ook hoe Leida en Floor van kinderdagverblijf Dikkertje Dap omgaan met kinderen en ouders. En er wordt ook gefilmd op een basisschool in het oosten van het land. Zo kunnen de kijkers zien hoe Jos, een stagiair van de pabo, op zijn nieuwe stageschool kennismaakt met Ina, de leerkracht van groep 1-2 en met het VVE-programma waarmee gewerkt wordt: Juf Ina bespreekt met de kinderen in de kring het weekend. Jos klopt aan en komt verlegen binnen: Sorry dat ik te laat ben, mijn scooter was stuk. Ina stelt hem voor aan de kinderen: Doe maar gauw je jas uit. Kijk jongens, dit is Jos, de nieuwe hulpjuf. De kinderen corrigeren haar lachend: hulpmeester! Ina gaat verder met het kringgesprek, terwijl Jos erbij gaat zitten. Na het kringgesprek complimenteert Ina een kind met diens inbreng: Heel knap van jou. En wie hebben we nou nog niet gehad? De kinderen begrijpen wie ze bedoelt en kijken naar Jos. Die doet alsof hij schrikt en pakt een foto uit zijn tas: Ik wil jullie iets vragen. Weten jullie wie dit is? Hij laat een foto zien van een jongetje van een jaar of vier in een kleuterklas. De kinderen weten het niet. Jos: Dat ben ik. Toen was ik net zo oud als jullie! De kinderen moeten er erg om lachen. JongLeren is onderdeel van de multimediale ondersteuning van Vversterk. Acht weken lang zien de kijkers leidsters en leerkrachten aan het werk. Alle thema s die deel uitmaken van de Vversterk-training komen in de acht afleveringen aan bod. Uitzendingen JongLeren wordt vanaf 4 september 2007 uitgezonden op Nederland 2 (van uur). De serie is gemaakt door Teleac/NOT in samenwerking met Tuvalu. Studioprogramma Aansluitend op de eerste uitzending wordt op Ned-E een studioprogramma uitgezonden waarin voor- en tegenstanders zullen discussiëren over nut, noodzaak en kwaliteit van VVE. 7

8 Hoe spreek je dat eigenlijk uit? Vversterk, het lijkt wel een spelfout. Maar het staat er echt en de naam is bewust zo gekozen. Een aardige combinatie van VVE en versterken. Dat is ten slotte waar het in dit project om draait, zegt Paul Kooiman, de bedenker van de naam. Maar hoe spreek je het nou uit? V-versterk? VVE-sterk? Gewoon versterk, zegt Kooiman, dat rolt het gemakkelijkst van de tong. Bezoek ook de projectwebsite Scholing Materiaal Veel gestelde activiteitencyclus peuters vragen info over aanbod voor leidsters, leerkrachten, managers, beleidsmakers, opleiders lijst van scholingsinstellingen inschrijfformulier activiteitencyclus kleuters vragen en antwoorden (binnenkort) aanvullingen over Vversterk op scholingsmaterialen Contact mailen met Vversterk secretariaat Nieuws Binnenkort verschijnt de digitale nieuwsbrief: Vversterk Koerier. Lees meer Welkom bij Vversterk Vversterk wil de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) versterken door scholing en ondersteuning te bieden aan leidsters in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven, leerkrachten in groep 1 en 2, managers van instellingen, beleidsmakers in gemeenten, opleiders van leidsters en leerkrachten. Het project, dat loopt tot 1 januari 2009, wordt mogelijk gemaakt door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De landelijke coördinatie is in handen van Sardes. Wat is Vversterk? Vversterk folder ontwikkelingen in VVE publicaties Nieuws Vversterk nieuws Vversterk Magazine (binnenkort) nieuwsbrief Vversterk Koerier Under construction vraagbaakfunctie: vragen stellen aan Vversterk panel videoclips uit televisieserie JongLeren Colofon Redactie: Kees Broekhof, Sardes Teksten: Denise Bontje, Hugo van den Broek, Kees Broekhof, Wander van Es, Miek Hoogbergen, Sjak Rutten, Loes van Tilborg, Marloes Vermeulen Vormgeving en drukwerk: FC Klap, Hilversum Fotografie: Studio André Ruigrok, Almere (pag. 1-6 en 8), Tuvalu (pag. 7). Vversterk Magazine verschijnt halfjaarlijks Wilt u vanaf augustus de digitale nieuwsbrief Vversterk Koerier ontvangen? Meld u dan aan via de website.