Evaluatie pilots ouderprogramma s VVE. Criteria voor het ouderprogramma. Resultaten evaluatieonderzoek

Transcriptie

1 Evaluatie pilots ouderprogramma s VVE In 2011 heeft Marant, in opdracht van de gemeente Arnhem, onderzoek gedaan naar de bestaande ouderprogramma s VVE; in hoeverre die passen bij het VVE-beleid en aansluiten op de (taal-) stimulering in peuterspeelzaal en kleutergroepen. Dat heeft geleid tot wijziging in beleid en uitvoering vanaf schooljaar In dat schooljaar zijn er twee pilots geweest met een ouderprogramma nieuwe stijl: het ouderprogramma bij LOGO 3000 (ontwikkeld door Marianne Verhallen) en het ouderprogramma Meedoen met je kind, (ontwikkeld door RijnIJssel samen met de voorschoolgroepen in Malburgen Zuid). Ook deze pilots zijn onderzocht door Marant, die nu in een evaluatierapport aanbevelingen doet voor de toekomst. In het onderzoek is ook de methodiek TOLK meegenomen. TOLK is aangeboden aan scholen die niet deelnamen aan een van de pilots en bestaat uit een aantal ouderbijeenkomsten met gebruikmaking van het TOLK-materiaal: filmpjes en bijbehorend materiaal t.b.v. taal stimulerende activiteiten thuis. Criteria voor het ouderprogramma De gemeente Arnhem heeft in 2010 een aantal criteria geformuleerd, waaraan het vernieuwde ouderprogramma/de oudercomponent moet voldoen. De criteria zijn: - gericht op taalstimulering; - zo uniform mogelijk, maar niet statisch; - inhoudelijke aansluiting bij de gebruikte methodieken; - mogelijkheid van het aanbrengen van accenten; - een groot bereik; - laagdrempelig en toegankelijk voor laagopgeleide ouders; - effect op ouders en kinderen; - het levert energie op bij ouders, kinderen, pedagogisch medewerkers en leerkrachten. Verder is een competentieprofiel opgesteld voor de cursusleidsters van het uit te voeren programma. Resultaten evaluatieonderzoek 1 Deelname ouders De opleiding van ouders varieert van analfabeet tot HBO+. Ook de culturele achtergrond is divers. Het valt op dat aan LOGO, mogelijk door verkeerde beeldvorming, voor het overgrote deel niet- Nederlandse ouders deelnemen. Bij Meedoen met je kind valt op dat het bereik hoog is, soms bijna 100% bij de workshop. Bij de nabespreking is dat veel minder. 2 Werving Er is gebruik gemaakt van verschillende wervingsmethoden bij de drie programma s. Er is schriftelijke informatie verspreid, er zijn informatie avonden georganiseerd en ouders zijn persoonlijk aangesproken door leidsters en leerkrachten De werving is onvoldoende afgestemd op de verschillende doelgroepen, wat betreft taal en aanpak. Pagina 1 van 6

2 3 Aanpak en werkwijze Over het algemeen is men tevreden over de frequentie en duur van de programma s. LOGO is het meest intensief. Er zijn grote verschillen in frequentie en structurele deelname. Kinderopvang is geregeld bij LOGO en Meedoen met je kind. De gemaakte afspraken met ouders zijn praktisch van aard, mondeling gemaakt en niet bindend. De verbinding tussen het ouderprogramma en het aanbod in de groep wordt op verschillende manieren gelegd. Bij Meedoen met je kind nemen ouders naast de ouderbijeenkomsten - deel aan activiteiten in de groep van hun kind (3 à 4 wekelijkse ouder-kindworkshops. Bij LOGO en TOLK komen de ouders niet in de groep van hun kind. LOGO is wekelijks, met aandacht voor de taalvaardigheid van de ouders. De inhoud van de oudercursus sluit bij LOGO het beste aan: de inhoud van de oudercursus is gelijk aan het woordenaanbod dat de kinderen krijgen in de groep. 4 Doel & inzet De doelen zijn geformuleerd en vastgesteld in een plan van aanpak. Alle programma s stimuleren activiteiten thuis en focussen op de interactie tussen ouder en kind. Specifiek Logo: woordenschatuitbreiding. Specifiek Meedoen met je kind: taalstimulering/interactie. In de praktijk kennen scholen en peuterspeelzalen de doelen onvoldoende. Mogelijk zijn ze onvoldoende helder en niet eenduidig genoeg vastgelegd en gecommuniceerd. Het is nodig om duidelijkheid te geven over de doelen op alle niveaus en bij alle betrokkenen. 5 Flexibiliteit Alle programma s zijn flexibel in te zetten, waardoor differentiatie mogelijk is. Differentiatie van het aanbod is noodzakelijk ten aanzien van: - niveau van de ouders; - taalontwikkeling / achtergrond van de ouders; - tijdstip van de cursus; - aanbod in de groep. 6 Uitvoering programma door cursusleidster Cursusleidsters van Meedoen met je kind hebben ervaring in het leiden van groepsprocessen met volwassenen. Versterking van cursusleiding is nodig op gebieden: didactiek, kindkennis en VVEprogramma s. Over de uitvoering van LOGO is men tevreden. Professionalisering richten op Kaleidoscoop en differentiatie naar doelgroep. 7 Samenwerking & afstemming met school, peuterspeelzaal en kinderdagverblijf De afstemming bij LOGO op gebruik van woordenlijsten is beter dan bij Meedoen met je kind. Door het programma LOGO is afstemming goed te realiseren. De cursusleidsters van Meedoen met je kind stemmen thematisch meer af met de school en peuterspeelzaal. De beleving daarvan is verschillend. Peuterspeelzaalleidsters en leerkrachten vinden dit te veel, cursusleidsters vinden dit nodig. Pagina 2 van 6

3 8 Effect en resultaat Voor harde resultaten op taalontwikkeling en thuisactiviteiten is het nog te vroeg, bovendien zijn deze niet / nauwelijks te meten. Daarnaast ontbreekt een 0-meting. Er is behoefte aan indicatoren. 9 Verbeterpunten De verbeterpunten voor Meedoen met je kind zijn gerelateerd aan het maken van duidelijke afspraken over uitvoering en afstemming over taken en verantwoordelijkheden, als ook over het doel en verdere ontwikkeling van het programma. De verbeterpunten van LOGO zitten voornamelijk in gewenste tijd voor doorontwikkeling van het programma, helderheid over doelen en het bereik van andere doelgroepouders. 10 Kosten In het onderzoek is informatie over de kosten niet meegenomen. Pagina 3 van 6

4 Conclusie Het doel van de oudercursussen is het stimuleren van taalontwikkeling door het verhogen van de ouderbetrokkenheid en het vergroten van de interactievaardigheid van de ouders met hun kinderen. Hierbij is goede afstemming tussen peuterspeelzaal/school en ouders nodig. Daaraan beantwoorden alle drie de programma s, omdat ze zich alle drie richten op de taalontwikkeling, woordenschatontwikkeling en/of interactie en toepassingen in de thuissituatie. De mate waarin verschilt sterk. Meedoen met je kind is sterk in ouderbetrokkenheid, omdat de ouders daadwerkelijk in de groep of in de klas met hun kind aan de gang gaan. TOLK is sterk op interactie tussen ouder en kind en LOGO in woordenschatontwikkeling. LOGO is een professioneel, net nieuw ontwikkeld programma met mooi materiaal, dat zowel in de klas/groep als in de oudercursus wordt gebruikt: er is optimale afstemming tussen school/peuterspeelzaal en oudercursus. Ook TOLK heeft professioneel materiaal (filmpjes), maar heeft geen directe relatie met thema s of woorden die in de groep gebruikt worden. Cursusmateriaal van Meedoen met je kind wordt ontwikkeld door de cursusleidsters, die veel ervaring hebben met volwasseneducatie, maar nog onvoldoende ervaring hebben in het werken met kinderen, waardoor het materiaal niet altijd goed aansluit. Het programma Meedoen met je kind is in ontwikkeling en kan verbeterslagen maken door goede afspraken te maken en te communiceren over het doel van het programma, de afstemming over rollen en verantwoordelijkheden en door te investeren in professionalisering van de cursusleiding om aan het beschreven competentieprofiel te voldoen. Voor wat betreft werving, zal men bij alle drie programma s goed moeten nadenken over welke middelen worden ingezet bij welke ouders en bij welk programma. Waar LOGO wordt aangeboden, zal men zich moeten bezinnen hoe zij de cursus ook aantrekkelijk kunnen maken voor alle ouders. De drie programma s zijn niet verplichtend, waardoor er sprake is van vrijblijvendheid bij ouders om aan alle onderdelen van de programma s deel te nemen. Advies Als eerste worden vier succesfactoren benoemd, die noodzakelijk zijn om de ouderprogramma s effectief in te zetten. Daarna volgt de uitwerking van het basis- en plusarrangement. Pagina 4 van 6

5 1 Succesfactoren Alles overziend, is de effectiviteit van de ouderprogramma s te vergroten door: 1. Regie te voeren op ouderprogramma s. 2. Randvoorwaarden te realiseren, zoals voldoende kennis en vaardigheden van cursusleidsters en het inzetten op gedifferentieerde werving. 3. Doelbewuste keuze te maken voor een ouderprogramma, waarbij de doorgaande lijn van voor- naar vroegschools een belangrijk criterium is. 4. Heldere doelen te stellen. Zij vormen de basis voor evaluatiecriteria en afspraken over resultaatmeting. Bij 1. Regierol, centrale aansturing De regievoerder voorziet de partners van eenduidige informatie en heeft een brede ondersteunende functie als vraagbaak en adviseur. Hij heeft overzicht op wat waar gebeurt, legt verbindingen, monitort de uitvoering en bewaakt kosten/baten. Deze regierol kan Stichting PAS in samenwerking met de gemeente op zich nemen. Bij 2. Randvoorwaarden in orde maken De belangrijkste randvoorwaarden, die uit het onderzoek en het advies van de stuurgroep naar voren komen zijn: - Afstemming van verwachtingen tussen cursusleidster en (voor)school door afspraken te maken over samenwerking, taken en verantwoordelijkheden, werving en uitvoering en inhoud van het aanbod. - Het SMART formuleren van minimumeisen m.b.t. de uitvoering van het ouderprogramma, zoals minimum aantal deelnemers, minimale periode van deelname (met voor ouders begrijpelijke informatie en bewijs van deelname). - De cursusleidsters beschikken over een cursusbeschrijving bij een bepaald programma. Dit zorgt voor effectieve inzet van de middelen en geeft handvatten voor evaluatie. - Professionalisering van cursusleidsters. Deze is in elk geval gericht op Kaleidoscoop, de brede ontwikkeling in het algemeen en de taalontwikkeling in het bijzonder van jonge kinderen en de communicatie met ouders. - De regievoerder kan overwegen om bij de drie programma s leerkrachten en peuterspeelzaalleidsters in te zetten. Ook zij moeten voldoen aan het competentie-profiel. - Ruimte voor ontwikkeling van het programma. Bij 3. Doelbewuste keuze van ouderprogramma Het hoofddoel van de gemeente Arnhem is taalstimulering. We hebben gezien dat de drie programma s daar aan bijdragen. De verschillen zitten in de accenten t.a.v. woordenschat en/of interactie. Met het oog hierop is het van belang dat de gemeente in overleg met de partners het doel specifieker omschrijft. SMART formuleren kan hierbij behulpzaam zijn. Pagina 5 van 6

6 Bij 4. Evaluatiecriteria en afspraken over resultaatmeting Uit een concrete omschrijving van de doelen volgen evaluatiecriteria. Resultaten kunnen gemeten worden bij de ouder en/of het kind. De resultaten die tot nu toe benoemd worden, zijn gebaseerd op observaties en ideeën. Er wordt onderscheid gemaakt tussen output en outcome resultaten. 2 Basis- en plusaanbod Het basisarrangement is bedoeld voor alle ouders. Het hoofddoel is het vergroten van de ouderbetrokkenheid bij de (taal)ontwikkeling van het kind, in aansluiting op het aanbod in de groep. Het gaat hierbij om het volgen van de ontwikkeling van het eigen kind en weten wat er in de groep aangeboden wordt. De eerste verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de school of de voorschoolse voorziening. Activiteiten om dit doel te bereiken zijn bijvoorbeeld ouderbrieven, ouderbijeenkomsten en een systeem van oudergesprekken. Hierbij is het belangrijk dat de activiteiten structureel worden ingezet en standaard worden ingepland in het jaarprogramma. Het plusarrangement is bedoeld voor ouders, die extra ondersteuning kunnen gebruiken bij de taalstimulering van hun kind, opdat hun kind een goede basis krijgt voor zijn schoolloopbaan. Het doel is het versterken van de ondersteunende houding van ouders door het aanreiken en concreet oefenen van kennis en interactieve vaardigheden op het gebied van taalontwikkeling, gerichte taalstimulering en het woord- en thema-aanbod in de groep. Activiteiten om dit doel te bereiken zijn: Frequente, structurele doelgerichte ouderbijeenkomsten, waaraan de ouders bij voorkeur 2 tot 3 jaar deelnemen. Zij krijgen hierover goede, passende voorlichting. Welke mogelijkheden bieden de programma s? Bij LOGO kan het zinvol zijn mogelijkheden te onderzoeken om TOLK te integreren in LOGO. Op deze manier wordt het doel uitgebreid met het stimuleren van taalontwikkeling door interactie. Bij Meedoen met je kind is ontwikkeltijd nodig om het aanbod doelgerichter en planmatiger in te zetten op taalontwikkeling. De taalstimulering kan versterkt worden door Meedoen met je kind aan te vullen met het woordaanbod in de groep, zo mogelijk o.b.v. LOGO Ook TOLK kan hierbij gebruikt worden. Beelden van DVD-fragmenten versterken de boodschap over interactie met je kind en maken de nabespreking aantrekkelijker voor ouders. Een ander alternatief is integratie van de workshop van Meedoen met je kind met een doelgerichter taalprogramma, bv. LOGO. Concreet kan dit inhouden dat de creatieve verwerkingsactiviteit bij LOGO vervangen wordt door een doelgerichte workshop met het kind in de groep. Vervolg De resultaten, conclusies en aanbevelingen worden meegenomen in een beleidsplan Ouderbetrokkenheid VVE in de gemeente Arnhem. Op dit moment werken Marant, Stichting PAS en de gemeente Arnhem, in samenwerking met de projectgroep Kwaliteit VVE, aan de totstandkoming van dit plan. Pagina 6 van 6