Het recreatief gebruik van Veluwetransferia en P Veluwe

Transcriptie

1

2

3 HetrecreatiefgebruikvanVeluwetransferiaenPVeluwe 1

4 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE 2 HetindezenotabeschrevenonderzoekisuitgevoerdinopdrachtvandeprovincieGelderland.

5 HetrecreatiefgebruikvanVeluwetransferiaenPVeluwe R.Beunen L.deSchutter C.F.Jaarsma WageningenUniversiteit DepartementOmgevingswetenschappen LeerstoelgroepLandgebruiksplanning Oktober2010 3

6 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE REFERAAT R. Beunen, L. de Schutter en C.F. Jaarsma Het recreatief gebruik van Veluwetransferia en PVeluwe. Wageningen Universiteit, LeerstoelgroepLandgebruiksplanning. IndeafgelopenjarenheeftdeprovincieGelderlandsamenmetdiversepartnersgewerktaanhetrealiserenvanVeluwetransferiaenPVeluwe locaties.hetdoelvandezevoorzieningenisenerzijdsderecreatievebelevingvandeveluwetevergrotenenanderzijdsnegatieveeffectenop deomgevingzoveelmogelijktebeperken.inopdrachtvandeprovincieheeftwageningenuniversiteitonderzoekgedaannaardeaarden omvangvanhetrecreatiefgebruikvandeveluwetransferiaenpveluwe.daarvoorzijnopdiverselocatiesverkeerstellingengehoudenenop12 verschillende locaties in totaal 3410 enquêtes afgenomen onder de bezoekers. In dit rapport worden de resultaten van dit onderzoek gepresenteerd. Trefwoorden:recreatiemonitoring,Veluwe,Gelderland,mobiliteit,beleving. ISBN: LeerstoelgroepLandgebruiksplanning Droevendaalsesteeg3 6708PBWageningen Tel.: Wageningen Universiteit aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoekofdetoepassingvandeadviezen. Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigden/ofopenbaargemaaktdoormiddelvandruk,fotokopie,microfilmofopwelkeandere wijzeookzondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeleerstoelgroeplandgebruiksplanning. 4

7 5

8 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE 6 Inhoudsopgave Woordvooraf....6 Samenvatting Inleiding HistorischoverzichtVeluwetransferia&PVeluwe Visieoprecreatieonderzoek Resultaten Vergelijkingmeteerderonderzoek Conclusiesenaanbevelingen 74 Literatuur...80 Bijlagen. 84 Lijstmetfiguren Figuur1Theoretischmodelvanderelatietussenrecreatiefproduct(hetgebied)enconsument(derecreant)...26 Figuur2Onderzoekslocaties...29 Figuur3VerkeersintensiteitenVTPosbankperdag...34 Figuur4EtmaaloverschrijdingskrommeVTPosbank...34 Figuur5AantalbezoekersopdrukstedagenVTPosbank...34 Figuur6AantalmotorvoertuigenpermaandVTPosbank...34 Figuur7VerkeerintensiteitenVTNunspeetperdag...35 Figuur8EtmaaloverschrijdingskrommeVTNunspeet...35 Figuur9PercentageautoverkeerpermaandVTNunspeet...35 Figuur10PercentageautoverkeerperseizoenVTNunspeet...35 Figuur11Aantalgeparkeerdeauto sophetveluwetransferiumnunspeetperuurperdag...36 Figuur12Aantalgeparkeerdeauto sopdepveluwelocatiesperuurperdag...37 Figuur13Percentagerespondentenperleeftijdscategorie...38 Figuur14Gemiddeldegroepsgrootteperlocatie...39 Figuur15Percentagerespondentenmetenzonderkinderen...40 Figuur16Percentagerespondenteninbepaaldegroepssamenstelling...40 Figuur17Herkomstrespondenten...41 Figuur18Kaartendieperlocatiedeherkomstvanderespondententonen...44 Figuur19Gemiddeldereistijdrespondentenperlocatietype...45 Figuur20Verdelingrespondentenoverreistijdcategorieën...45 Figuur21Gemiddeldereistijdrespondentenperlocatie...46 Figuur22Wijzewaaropmenoverhetgebiedheeftgehoordgerelateerdaanbezoekfrequentie...47 Figuur22Redenvoorbezoekperlocatie...48 Figuur23Bezoekfrequentieperlocatie...49

9 Figuur24Verwachteverblijftijdinhetgebiedperlocatie...50 Figuur25Frequentieondernomenactiviteitenperlocatietype...52 Figuur26Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomseenkortewandelingmaaktperlocatie...53 Figuur27Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomseenlangwandelingmaaktperlocatie...53 Figuur28Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomshorecabezoektperlocatie...54 Figuur29Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomsgaatpicknickenperlocatie...54 Figuur30Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomsdehonduitlaatperlocatie...55 Figuur31Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomsgaatfietsenperlocatie...55 Figuur32Frequentiegebruikvoorzieningenperlocatietype...56 Figuur34Frequentiegebruikvoorzieningenperlocatie...57 Figuur34Gebruikvoorzieningengerelateerdaanbezoekfrequentie...58 Figuur36Redenomopbepaaldelocatieteparkeren...59 Figuur37Redenomopbepaaldelocatieteparkerengerelateerdaanbezoekfrequentie...59 Figuur37Percentagerespondentendatinbepaaldseizoennaareenlocatiekomt...60 Figuur38Percentagerespondentendatopbepaaldedagnaarlocatiekomt...61 Figuur39Belangrijksteredenommetdeautonaarlocatietekomen...61 Figuur40PercentagerespondentendatPVeluwebordvindtopvallen...63 Figuur41PercentagerespondentendatPVeluwebordmooivindt...63 Figuur42PercentagerespondentendatPVeluwebordinhetlandschapvindtpassen...63 Figuur43Antwoordenopdevraagommendefolderalkende...64 Figuur44Antwoordenopdevraagofdefoldernieuweinformatiebiedt...64 Figuur45PercentagerespondentendatweetdatermeerderePVeluwezijn...65 Figuur46PercentagerespondentendatbewustvooreenPVeluweheeftgekozen...65 Figuur47Druktebeoordelingperlocatie...66 Figuur48Druktewaarderingperlocatie...66 Figuur50Percentagebezoekersdatbepaaldedruktepositief,neutraalofnegatiefwaardeert...67 Figuur51Gemiddeldcijferperlocatie...68 Lijstmettabellen Tabel1Overzichtmechanischetellingen...25 Tabel2overzichtvanhetaantalafgenomenenquêtesperlocatie...32 Tabel3Aantalenquêtespertypelocatie...33 Tabel4Intensiteitenenpercentagetenopzichtevanhetwerkdaggemiddelde(100%=279auto sperdag)...35 Tabel5Overzichtvangebruiktewebsites...47 Tabel6Percentagebezoekersdatweleenseenkorteoflangewandelingmaakt,gerelateerdaanverwachteverblijftijd...50 Tabel7Gemiddeldantwoordopeenschaalvan1(helemaalmeeeens)tot5(helemaalnietmeeeens)opdevragenin hoeverre de respondent vindt dat het bord voldoende informatie biedt en de kaart een goed beeld geeft van het gebied...62 Tabel8Aantalmotorvoertuigenperjaarpertelpunt(delocatieszijninBijlage1opkaartweergegeven)

10 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE Ditrapportishetresultaatvaneenuitgebreidrecreatieonderzoekdatindeperiode isuitgevoerdop diverse locaties op de Veluwe. Het resultaat van dit veldwerk had niet tot stand kunnen komen zonder de enthousiastemedewerkingvandebezoekersvandeveluwe.velenvanhenhebbengeheelbelangelooshunvrije tijdbeschikbaargesteldvoorhetbeantwoordenvanvragenenhetinvullenvaneenenquêteformulier.dankzij henhebbenweeengoedbeeldgekregenvanhetrecreatiefgebruikvandeveluweendewensenenwaardering vandebezoekers.daarbijwillenweuiteraardookallestudentenbedanktendiehetveldwerkhebbenuitgevoerd. EvenzogaatonzedankuitnaarDjoycedeBruindievrijwelalleenquêtesinSPSSheeftingevoerd,waardooreen verdereanalysemogelijkwas.hermanjanssenwillenwebedanktenvoorinstalleren,controlerenenhetuitlezen vandetelapparatuurenhetbewerkenvandetelgegevens,chrisbaltjesvoorhetmakenvanhetkaartmateriaal. Aldezeinspanninghebbenervoorgezorgddatweinditrapporteengoedengenuanceerdbeeldkunnenschetsen vanhetrecreatiefgebruikvandeveluwetransferiaenpveluwelocaties.wevertrouweneropdatditbeeldhelpt bijhetevaluerenvandegenomenmaatregelenenbijhetverderontwikkelenvanbeleidomhetrecreatiefgebruik vandeveluweingoedebanenteleiden. Dr.ir.R.Beunen Projectleider 8

11 9

12 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE SAMENVATTING De Veluwe is een van Nederlands grootste natuurgebieden. Dankzij de aanwezige natuur en landschapswaardenheefthetgebiedookeenbelangrijkerecreatievefunctie.inhetkadervandebeleidsnota Veluwe 2010 wil de provincie Gelderland de recreatieve mogelijkheden voor bezoekers van de Veluwe vergroten en verbeteren en tegelijkertijd de negatieve effecten van het recreatief gebruik zoveel mogelijk beperken. Daarvoor worden samen met allerlei partners Veluwetransferia en PVeluwe gerealiseerd. De Veluwetransferia zijn locaties waarop meerdere faciliteiten en voorzieningen te vinden zijn, zoals een bezoekerscentrum, horecagelegenheid, fietsverhuur en natuurbelevingactiviteiten. De PVeluwe vormen een netwerkvankleinereparkeerplaatsenmetaansluitingopfietsenwandelroutes. Dit rapport geeft een overzicht van de resultaten van het veldwerk dat in 2008 en 2009 is uitgevoerd. Dit onderzoek bestond enerzijds uit verkeerstellingen en anderzijds uit het afnemen van enquêtes onder de autobezoekers. Bij de analyse is onderscheid gemaakt tussen de Veluwetransferia, de PVeluwe locaties en overigelocaties.intotaalzijnop12verschillendelocaties3410enquêtesafgenomen. Demeestebezoekerskomenmeteenpartnerofmethetgezin,familieofvriendennaardeVeluwetoe.De laatste categorie is iets groter bij Veluwetranferia dan bij de PVeluwe of overige locaties. In totaal komt ongeveer30%vandebezoekersmetkinderen.bijhetveluwetransferiuminnunspeetkomtbijnadehelftvan debezoekersmetkinderen. Hetmerendeelvandebezoekerskomtvanhethuisadres.Vandegeënquêteerdefietsersgaf30%aanvaneen vakantieadrestekomen.demeestemensenkomenuitdeomgevingenhebbengemiddeldzo n30minuten gereden.bijdeveluwetransferiaendepveluweisdegemiddeldereistijd(32minuten)overigenshogerdanbij deoverigelocaties(24minuten).hieruitblijktdatookbezoekersdieverderwegwonendeveluwetransferiaen PVeluwewetentevinden.Eenanderopvallendverschilinreistijdisooktezientussendebezoekersdiemet kinderenkomen(24minuten)endiegenendiezonderkinderenkomen(32minuten). De meeste mensen geven aan dat ze komen om te wandelen en te recreëren in de natuur. Op de Veluwetransferianoemteendeelvanderespondentenookdatzekomenomtefietsen(mountainbikenopde Posbank en toerfietsen op meerdere locaties). De bezoekers van de Veluwetransferia noemen ook de aanwezigheidvanallerleivoorzieningenalsredenomnaarhetgebiedtekomen.opdeanderelocatieswordt door veel meer mensen genoemd dat ze de hond komen uitlaten. Veel bezoekers gaan af en toe naar de Veluwetransferia, een kleinere groep komt zeer regelmatig komt en ongeveer 25% voor het eerst. Hier is duidelijkeenverschilmetdeoverigelocatieswaareenflinkegroep(40%)zeerregelmatigkomt. De meeste ondernomen activiteiten zijn wandelen en het bezoek van horeca. Veel bezoekers (58%) maken daarbijgebruikvandeaanwezigewandelroutes.anderevoorzieningendieregelmatigdoorbezoekersworden gebruiktzijnhoreca(67%),informatieborden(32%)enspeelweides(27%).eengrootdeelvandebezoekersvan develuwetransferiaendepveluweverwachtzeker2uurteblijven.ditislangerdanbijanderelocaties. 10

13 SAMENVATTING Aan de respondenten is ook gevraagd waarom ze op een bepaalde locatie parkeren. De bezoekers van de Velulwetransferia en de PVeluwe geven daarbij als belangrijkste redenen de aanwezigheid van bepaalde voorzieningenenhetfeitdatheteenstartpuntisvoorallerleiroutes. Overhetalgemeenzijnderespondentenergtevredenoverderecreatievemogelijkhedenvandeverschillende locaties. De PVeluwe borden en de informatie daarop worden goed gewaardeerd. Alles bij elkaar zijn de bezoekerstevreden,ondervindenzeweinighinderenwordtdedrukteoverhetalgemeenpositiefbeoordeeld. Hetonderzoeklaatziendatelkelocatieeeneigengroepbezoekerstrekt.Deonderzochtelocatieshebbeneen grotegroepvastebezoekers,maardeveluwetransferiaendepveluwetrekkenooktelkensnieuwebezoekers. Decombinatievandiversevoorzieningendieopéénlocatiewordtaangeboden,speeltdaarbijeenbelangrijke rol. De bezoekers herkennen en erkennen daarmee de inspanningen van de provincie Gelderland om de recreatievemogelijkhedenteverbeteren. OpbasisvanditonderzoekzijndebezoekersvandeVeluwein4groepenteverdelen: 1. Deeerstegroepiseenzeergrotegroepbezoekersdiemetenigeregelmaateenstukgaatwandelenen dat combineert met een bezoek aan een horeca gelegenheid om koffie te drinken of te lunchen. Zij zoekeneenlocatiemeteengoedebereikbaarheid,diversewandelrouteseneenhorecagelegenheid. 2. De tweede, ook omvangrijke groep, bestaat uit mensen die voor specifieke voorzieningen, zoals een kabouterpad, een bezoekerscentrum, GPS wandelingen, mountainbike routes en horeca voorzieningen naardeveluwekomen.voordezegroepiseenveluwetransferiumeengeschiktevoorzieningvanwegede goedebereikbaarheidendecombinatievanvoorzieningenenhetfeitdateraltijdwelwattedoenente belevenis. 3. Een derde groep bestaat uit mensen die zeer regelmatig, soms enkele malen per week, in de directe omgevingvanhunwoonplaatsgaanwandelenofdehonduitlaten.dezegroepheeftweinigbehoefteaan specifiekevoorzieningenenzoektvooraleengeschiktelocatieindedirecteomgevingvandewoonplaats. 4. Tenslotteisernogeenkleinegroeprecreantendiebewustdegrootstedruktemijdendoorofnaareen anderelocatietekomenofdoordeweektegaanrecreëren.zegaanvaakvoorbepaaldenatuurwaarden naar een gebied. Een deel ervan maakt gebruik van voorzieningen zoals een bezoekerscentrum of een horecagelegenheid,maarzezoekenvooralhuneigenweg. Eenbelangrijkeconclusievanditonderzoekisdathetruimtelijkconcentrerenvanvoorzieningen,zoalsgoed bereikbare en veilige parkeerplaatsen, wandel en fietsroutes, horecagelegenheden en bezoekers en activiteitencentraeengoedemanierisomeenruimtelijkezoneringterealiserenvanhetrecreatiefgebruik.het gedrag van de recreanten is voor een belangrijk deel te beïnvloedendoor de inrichting van het gebied, het aanbieden van voorzieningen en de communicatie hierover. De ervaringen en inzichten die in de afgelopen jarenzijnopgedaanmetdeontwikkelingvandeveluwetransferiaendepveluwezijnookinanderegebieden bruikbaar. Veel beleidsmakers en beheerders van natuurgebieden en nationale parken hebben immers vergelijkbare ambities om de recreatieve beleving van die gebieden te verbeteren, maar tegelijkertijd de negatieveeffectenvanhetrecreatiefgebruikzoveelmogelijktebeperken. 11

14 12

15 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE 13

16 INLEIDING Inleiding Voor veel mensen zijn natuurgebieden, nationale parken en nationale landschappen een populaire bestemming om te gaan recreëren. Ze komen af op de aanwezigheid van natuurlijke en cultuurhistorische waarden,eenbreedscalaaanrecreatievevoorzieningenendemogelijkhedenvoorrustenontspanning.juist dezewaardenkunnenonderdrukkomenstaanalsgroteaantallenbezoekersnaarhetgebiedkomen.vooral het autoverkeer is daarbij vaak een knelpunt. Druk autoverkeer kan leiden tot parkeeroverlast of conflicten tussenautomobilistenenerzijdsenfietsers,wandelaarsofomwonendenanderzijds.ookvoorhetgebiedzelf zijndegevolgenparadoxaal.aandeenekantbiedenrecreatieentoerismemogelijkhedenvooreconomische groei. Aan de andere kant is het niet uit te sluiten dat recreatie en toerisme negatieve invloed hebben op beschermdenatuurenlandschapswaardenenopdeleefbaarheid. Deorganisatiesdieverantwoordelijkzijnvoorhetbeheervandezegebiedenendeplanningvanrecreatieen toerisme, moeten dan ook voorkomen dat het recreatief gebruik van een gebied aan het eigen succes ten ondergaat(beunenetal,2008).zijhebbendaarvooreengoedbeeldnodigvandeaardenomvangvanhet recreatiefgebruik.ditgeeftdirectinzichtinnutennoodzaakvandesturingvanrecreatiestromeneninzichtin de mogelijkheden voor herstel en ontwikkeling van de natuur. Dit beeld kan worden verkregen via een zorgvuldigopgezetrecreatiemonitoringsprogramma,dattevenseenonderbouwdinzichtgeeftinhetsociaal en economisch belang van deze gebieden. Deze informatie is weer van belang voor allerlei discussies over beschermingenontwikkelingvannatuurenlandschap(regnerusetal,2007). De Veluwe is een van Nederlands grootste natuurgebieden. Dankzij de aanwezige natuur en landschapswaardenheefthetgebiedookeenbelangrijkerecreatievefunctie.deprovinciegelderlandstreeft samen met andere partijen naar een duurzame ontwikkeling van natuur en recreatie op de Veluwe. Een belangrijk aspect hiervan is het in goede banen leiden van het recreatief gebruik, in het bijzonder wanneer daarbijdeautowordtgebruikt.inhetkadervandebeleidsnotaveluwe2010heeftdeprovinciehetinitiatief genomen tot de realisatie van Veluwetransferia en PVeluwe. Het doel hiervan is om de Veluwe beter toegankelijk te maken en tegelijkertijd belastende en onnodige drukte op de natuur te voorkomen. De Veluwetransferia projecten die tot doel hebben de recreatieve druk op gevoelige natuurwaarden te verminderen en de recreant tegelijkertijd faciliteiten en voorzieningen aan te bieden, zoals een bezoekerscentrum, horecagelegenheid, fietsverhuur en natuurbelevingactiviteiten. De PVeluwe vormen een netwerk van kleinere parkeerplaatsen met aansluiting op fiets en wandelroutes. De PVeluwe zijn vooral bedoeldvoorbezoekersuitderegioendeverblijfsrecreanten.intotaalzijn6veluwetransferiaenongeveer30 PVeluwelocatiesgepland.SamengaandezedepoortentotdeVeluwevormen. VoorderealisatieenexploitatievandeVeluwetransferiaendePVeluweishetvanbelangomeengoedinzicht tekrijgeninhetgebruikendebelevingvandezevoorzieningendoorderecreanten.deprovinciegelderland heeft daarom samen met de leerstoelgroep Landgebruiksplanning van Wageningen Universiteit een monitoringsprogrammaopgezet.hetdoelvanditprogrammaishetonderzoekenvandeaardenomvangvan 14

17 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE hetrecreatiefgebruikendebelevingenwaarderingvanderecreantenopdeveluwetransferiainnunspeeten opdeposbankenvandediversepveluwelocatiesopdeveluwe. Dit rapport geeft een overzicht van de resultaten van het veldwerk dat in 2008 en 2009 is uitgevoerd. Nadrukkelijk wordt hierbij ook een vergelijking gemaakt met onderzoeken die eerder zijn uitgevoerd in het Posbankgebied(Beunen&Jaarsma,2004;Regnerus,2005)eninNunspeet(Beunen&Jaarsma2004;2005; Beunen&VanderVeen,2005)enmetdrukkerecreatievebestemmingenopanderelocatiesopdeVeluwe, zoals Het Leesten in Apeldoorn (Beunen & Jaarsma, 2007) en het bosgebied bij Heerde. In het volgende hoofdstukkenwordteersteenhistorischoverzichtgegevenvandeconceptenveluwetransferiumenpveluwe enderoldaarvaninhetprovinciaalbeleidveluwe2010.daarnawordtkortdegebruikteonderzoeksmethodiek uiteengezet. Vervolgens worden de belangrijkste resultaten besproken. De nadruk ligt daarbij op een vergelijking van de verschillende locaties die in het onderzoek zijn meegenomen. De resultaten per locatie wordeninafzonderlijkerapportengepresenteerd. 15

18 INLEIDING 16

19 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE 17

20 HISTORISCH OVERZICHT Methoden Deindeinleidingbeschrevenproblematiekvanautoverkeerinrelatietotnatuurenrecreatiegebiedenisopde Veluwealheellangeenonderwerpvanonderzoekenbeleid.Indithoofdstukwordtinhetkorteenhistorisch overzichtgegevenvandebelangrijksteontwikkelingen.daarmeewordendehedendaagseontwikkelingenen deresultatenvanditonderzoekineenbrederverbandgeplaatst. De WerkgroepZandwegenVeluwe kwamin1974almetvoorstellenomdeontsluitingvandeveluweaante passen (Jaarsma en Van der Voet, 1976). De aanleiding daarvan was de opening van de autosnelwegen HoevelakenZwolle (A28) en HoevelakenApeldoorn (A1) met bijbehorende op en afritten, waardoor het gebiedzeerintensiefgebruiktwerddoorzoweldagalsverblijfsrecreatie.dedoordewerkgroepvoorgestelde aanpassingwasgerichtopafsluitingvaneengrootdeelvanhetdestijdsintensiefdoorautoverkeergebruikte net van openbare onverharde zandwegen. Hoewel het afsluitingsplan op een groot aantal juridische hindernissenstuitte,ishetindeloopderjarengrotendeelsuitgevoerd.dankzijditplanzijndezandwegennu onderdeelvanhetbeschermdnatuurgebiedenkunnenzoookinsamenhangdaarmeewordenbeheerd. Een ander markant punt vormt het toeristischrecreatief mobiliteitsonderzoek, dat begin jaren 90 van de vorigeeeuwinopdrachtvan3ministeries(ez,lnvenv&w),deprovinciegelderland,deprovincialevvvende VerenigdeAutobusdienstenVADisuitgevoerddoorAdviesenOnderzoeksgroepBeke.Deaanleidingvandit onderzoekwasdetoegenomentoeristischrecreatievemobiliteit,die heeftgeleidofzalleidentotproblemen metbetrekkingtotdebereikbaarheidvantoeristischrecreatievevoorzieningen,hetmilieu,deleefomgeving, e.d. (Elands en Beke, 1992). De auteurs wijzen op de overheid, die hierop inhaakt door te streven naar maatregelenenvoorzieningendieeenbijdragekunnenleverenaaneenbeterebereikbaarheidvantoeristisch recreatievebestemmingen,zodanigdatdaarmeedegroeivandeautomobiliteitwordtbeperkt.derapportage vanditonderzoekbestaatuittweedelen.allereerstwordtineenkadernotahetanalysekaderweergegeven waarbinnenhetfenomeentoeristischrecreatievemobiliteitdienttewordengeplaatst.daarnaastwordteen integraal kader geschetst waarbinnen maatregelen, gericht op een ombuiging van de toeristischrecreatieve automobiliteittengunstevanhetcollectiefvervoerenlangzaamverkeer,kunnenwordengerealiseerd(elands en Beke, 1992). Daarnaast zijn acht mobiliteitsdeelplannen opgesteld. Deze deelplannen reiken gebiedsspecifiekemobiliteitsoplossingsrichtingenaanvoorspecifieketypenvoorzieningenopdeveluwe.zij hebben betrekking op verblijfsrecreatiegebieden, toeristische attracties (Arnhem, Apeldoorn, Harderwijk), steden en evenementen, dagrecreatieve gebieden en natuur en bosgebieden (Kootwijkerzand en Veluwezoomoost). Laatstgenoemd deelplan, Veluwezoomoost, omvat onder meer tellingen van auto en fietsverkeerrondomdeposbank(elandsetal.,1992).in1995ishiereenvervolgonderzoekuitgevoerd,naar de beweegredenen vanderecreantendevraaginhoeverredeautodaardeelvanuitmaakt(vankeekenet al.,1995). 18

21 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE In1993isinhetNederlandseverkeersenvervoersbeleidhettransferiumgeïntroduceerd.Dezevoorziening was in eerste instantie bedoeld om aan de rand van de grote steden autoverkeer naar het centrum op te vangen,waarnadereismethetopenbaarvervoerwerdvoortgezet.indeloopderjarenzijnbijdiversesteden transferia aangelegd, met wisselend succes. Sinds 1997 is het transferium concept ook gebruikt voor het opvangen van autoverkeer naar het Noordzeestrand bij Renesse. In de eerste jaren is het gebruik van dit transferiumookonderzocht.dealgemeneconclusievanditonderzoekisdathetrecreatietransferiumaande verwachtingenvoldoet(vernooij&jaarsma,2001).hetbegriptransferiumisdaarnasteedsvakergebruiktin relatietotrecreatieverkeer(beunen&jaarsma,2002). HetprovinciaalbestuurvanGelderlandheeftin2000hetbegriptransferiumgeïntroduceerdopdeVeluwemet alsdoelderecreatieveverkeersstromenzoveelmogelijkteconcentrerenaanderandvandeveluwe.de ontwikkelingvantransferiavloeitvoortuitdeambitiesdiezijnverwoordindebeleidsnotaveluwe2010.een vandethema svandezebeleidsnotaishetbewerkstelligenvaneenbetereafstemmingtussenverkeer,natuur enrecreatie.inmei2000ishetrapport NatuurtransferiaVeluwe,strategischevisie uitgebracht(a+tveluwe, 2000).Inditrapportwordteenverkenningvanhetbegripnatuurenrecreatietransferiagepresenteerdeneen visiegegevenopdeontwikkelingvandergelijketransferia.aandehandvandezeeersteideeënheeftde provinciegelderlandhetconceptveluwetransferiumuitgewerktindevormvaneenprogrammavaneisenen eeneigenhandelsmerk.dedefinitiesendoelenzijndaarnavastgelegdindestatennotieveluwetransferiaen hethandboekveluwetransferia.debelangrijkstedoelstellingishetterugdringenvanverstoringdoor recreanten.hetveluwetransferiumwordtgedefinieerdals: eenlocatiegelegenaanderandvanhetcentraalveluwsnatuurgebied(cvn),welkeenerzijdsdienst doetalsopvangvoorgemotoriseerd(recreatie)verkeer,anderzijdsbedoeldisalsentreetotdeveluwe en daarmee een beginpunt is voor (actieve) beleving van de Veluwse natuur en cultuur. Een Veluwetransferiumbiedthiertoeeengebundeldpakketvandienstenenproductenafgestemdbinnen eenvastgesteldconcept (ProvincieGelderland,2009). BelangrijkevoorwaardenvoorhetVeluwetransferiumzijndathet: aanderandvaneennatuurgebiedligt goedaangeduideeneenvoudigbereikbareparkeergelegenheidbiedt aanderandvaneenrecreatiec.q.natuurgebiedligt opkorteafstandvaneenhoofdontsluitingswegligt bereikbaarisperopenbaarvervoer(busen/oftrein) eeneenvoudigeenaantrekkelijkeverbindingenmeteenrecreatiedoelbiedt startpuntvanrecreatieveroutesis aantrekkelijkeenduidelijkeinformatieoverhetachterliggendegebiedenderecreatiemogelijkheden daarbeidt horecafaciliteitenbiedt. Daarnaast kunnen aanvullende diensten en producten, zoals fietsverhuur, VVV of souvenirverkoop worden aangebodenophetveluwetransferium. 19

22 HISTORISCH OVERZICHT In2000isbegonnenmetderealisatievandeeersteVeluwetransferia.VeluwetransferiumNunspeetisin2002 officieel geopend en het Veluwetransferium Posbank in Wageningen Universiteit is vanaf het begin betrokkenbijdeontwikkelingvandezeveluwetransferia.indeperiodenovember2002 oktober2003zijn verkeerstellingenuitgevoerdopdeposbank(beunen&jaarsma,2004a),gevolgddooreenrecreatieonderzoek in 2004 (Regnerus, 2005). Bij het Veluwetransferium Nunspeet is in 2004 een grootschalig onderzoek uitgevoerdnaardeaardenomvangvanhetrecreatiefgebruik(beunen&jaarsma,2004b;2005;beunenen Van der Veen, 2005). Deze onderzoeken dienden destijds als input voor nieuwe ontwikkelingen en zijn nu gebruiktvoordeevaluatievanveranderingeninhetrecreatiefgebruik. Ineenwerkgroepisvervolgensineenaantalstappenverdergewerktaandetweedecategorietransferia.De provincie heeft in maart 2002 een notitie opgesteld met uitgangspunten, randvoorwaarden en ideeën voor deze kleinschaligere natuurtransferia (Provincie Gelderland, 2002). Deze notitie is besproken in de begeleidingscommissie Natuurtransferia. In de notitie wordt voor het eerst gesproken over PVeluwe. In de notitie wordt gesteld dat bezoekers in een gewenste richting te sturen zijn door het slim benutten van de infrastructuurenvoorzieningen.denotitiestreeftnaareengoedezonering,waarbijpveluweparkeerplaatsen belangrijk zijn. Wandelen en fietsen worden gezien als belangrijkste recreatieve activiteiten. Aangezien de actieradiusvoorfietsengroterisdanvoorwandelen,volstaanparkeerplaatsenaanderandenvandeveluweof parkeerplaatsengekoppeldaanwoonkernen.voordewandelaarsisbehoefteaaneenietsfijnmazigernetvan parkeerplaatsen. Denotitieisbespokenmetdeterreinbeheerders.AanArcadisisgevraagdditverderuittewerkenenaante geven welke parkeerplaatsen op de Veluwe in aanmerking zouden komen om als PVeluwe te worden aangewezen.infebruari2003ishetrapport LocatievoorstelkleineparkeerplaatsenPVeluwe verschenen.in overlegmetallepartijenistoentotselectievangeschiktepveluwelocatiesgekomen. Vervolgens is een beschrijving gemaakt van het totale project en een samenvatting van alle gemaakte afsprakenendegeselecteerdeparkeerplaatsen.derapportagehieroverisinmaart2005uitgebracht,samen metdeopgesteldeuitgangspuntenenrandvoorwaarden.dezeeindversievanderandvoorwaardenheeftde statusvaneenwerkrapportgekregen.depveluwewordenalsvolgtbeschreven(provinciegelderland,2009): DePVeluweiseennetwerkvankleineparkeerplaatsenaanderandenvandenatuurgebiedenopde Veluwe.DitnetwerkisondersteunendaandeVeluwetransferia,deverwachtingisdatderecreanten die eerst een Veluwetransferia bezoeken, daar kennis nemen van het PVeluwe concept en het volgendebezoekaandeveluwezullenbeginnenopeenpveluwe.depveluwebezoekerisopzoek naarrust,hechtgeenwaardeaanvoorzieningenenwilvanafdeparkeerplaatsenwandelen,fietsenof paardrijden DerandvoorwaardenwaareenPVeluweaanmoetvoldoenzijnalsvolgtgeformuleerd: Hetgaatombestaandeparkeerplaatsenaanrandenvannatuurgebieden/terreinelementen. Deparkeerplaatsisdirectbereikbaarvanafhethoofdwegennet(provincialeNwegen)ofbinnen2,5 kilometervanafeenhoofdontsluitingviaeenverhardedoorgaandeopenbareweg.ofde 20

23 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE parkeerplaatsenbevindenzichbinnendeinvloedssfeervanwoonkernenenclustersvan verblijfsrecreatie. DePVeluwezijnbedoeldvoordedagrecreantdieeennatuurgerichterecreatievebestedingvoorogen heeft.inditkaderpassendaaromgeenparkeerplaatsenbijattractiesenzijndeparkeerplaatsen kleinschaligvanopzet. Deparkeerplaatsdientaangeslotentezijnopwandelenfietsroutes,bijvoorkeurhet knooppuntensysteem,ofkanopbestaandewandelenfietsroutesaangeslotenworden Dedirecteomgevingvandeparkeerplaatsmoeteenhogerecreatievebelevingswaardehebbenzoals decombinatievanafwisselendlandschap(hei,reliëfenbos)encultuurhistorischeelementen (landgoed,schaapskooi,molen). DeverdelingvandePVeluwemoetevenwichtigzijn,afstemmingmetnaastliggendegebiedenisnodig omeenevenwichtigeverdelingvandepveluwetegaranderen. Onderdeelvandevoorstellenzijnvoorstellenvoorcompenserendemaatregelenzoalshetopheffen vanparkeervoorzieningeneldersinhetgebied. VerderwordtverwachtdateenPVeluwelocatiegoedbegaanbaarenonverhardofhalfverhardis.HetGelders Overijssels Bureau voor Toerisme (GOBT) heeft de opdracht gekregen om een uniforme bewegwijzering en bebordingteontwikkelen.intotaalstaanongeveer30pveluwelocatiesindeplanning. Aan de hand van het werkrapport is vervolgens verder gegaan met de ontwikkeling van een aantal voorbeeldprojecten,zoalsdepveluwebijlappendekenenvan thoffweg.bijdezevoorbeeldprojecteniseen eigenhuisstijlvandepveluweverderontwikkeld. In maart 2008 is een evaluatie en voortgang van de PVeluwe uitgebracht waarin wordt gesteld dat het netwerk zich voorspoedig ontwikkelt en de realisatie van het plan met instemming wordt begroet. Met het toenemenvanhetaantalpveluwevindteenverdereintegratieplaatsvanpveluweinmarketingactiviteiten, onder meer door het uitbrengen van een publieksfolder. Wageningen Universiteit is toen gevraagd om onderzoek te doen naar het recreatieve gebruik van deze PVeluwe. Uit de evaluatie zijn ook een aantal aandachtpunten en knelpunten naar voren gebracht. De burgers moeten beter bij het project worden betrokken en de vergunningstrajecten duren langer dan verwacht. Hierdoor is de streefdatum voor de realisatie van alle locaties verschoven van 1 januari 2010 naar 1 januari Uit de voortgangsrapportage kwamenookeenaantalkansen.zowasgeblekendatookgemeentesindeijsselvalleiendegeldersevallei geïnteresseerd zijn in het PVeluwe concept en dat het concept dus wellicht breder getrokken zou moeten wordenomdebeoogdeuniformiteittehandhaven.daarnaastbleekdathetinteressantwasomkoppelingente makenmetnieuweontwikkelingen,zoalsdeontwikkelingvanhetfietsknooppuntensysteemveluwe,veluws Verleden,GroeneHaltes,VeluweRangerenecologischePoorten(ProvincieGelderland,2008).In2010zijn14 PVeluwe sgereed. 21

24 HISTORISCH OVERZICHT 22

25 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE 23

26 VISIEOPRECREATIEONDERZOEK RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK Algemeen DeleerstoelgroepLandgebruiksplanningheefteenruimeervaringmethetopzettenenuitvoerenvanrecreatie en belevingsonderzoek. Dergelijk onderzoek is ondermeer uitgevoerd in het duingebied Meijendel, de AmsterdamseWaterleidingduinenenopdiverselocatiesopdeVeluwe.Recreatiemonitoringkanverschillende doelendienen.ineersteinstantiedienthetominzichttekrijgeninhetrecreatiefgebruikvaneengebiedende veranderingen hierin gedurende de tijd. Dit inzicht kan gebruikt worden om te bepalen in hoeverre er knelpunten aanwezig zijn. Vervolgens kunnen op basis hiervan geschikte maatregelen worden bepaald. De verzamelde gegevens kunnen dan dienen als onderbouwing van de noodzaak voor deze maatregelen. Ten slotte kan recreatie monitoring in een later stadium ook gebruikt worden om de genomen maatregelen te evalueren.bijdiverseprojectenisgeblekendatdeonderzoeksgegevenseenbelangrijkerolhebbengespeeldin discussiesoverdeervarenproblematiekindegebiedenendecommunicatieoverdenoodzaakvantenemen maatregelen. Ominzichttekrijgeninhetrecreatiefgebruikvanhetgebiedendebelevingenwaarderingdoordebezoekeris het van belang de relatie tussen het gebied en de bezoeker te onderzoeken (zie figuur 1). Het theoretisch modelindefiguurlaatziendatdaarvoorzowelgegevensoverhetgebruikvanhetgebiedintijdenruimteals gegevensoverdewensenenachtergrondenvandebezoekersverzameldmoetenworden.hetverzamelenvan dezegegevenskanopdiversewijzewordenuitgevoerd.wijhebbenervoorgekozenomkwantitatiefonderzoek naar het aantal bezoekers te combineren met kwalitatief onderzoek naar het gebruik en de beleving van bezoekers.doormechanischetellingentecombinerenmeteenbeperktaantalaanvullendevisueletellingenis een indruk verkregen van het aantal motorvoertuigen en bezoekers aan het gebied, verspreid over de tijd. Daarnaast zijn via een enquêteonderzoek de spreiding van de bezoekers over het gebied, de aard van de recreatieve activiteiten en persoongebonden eigenschappen en wensen en behoeften van de bezoekers onderzocht. Methoden Mechanische&visueleverkeerstellingen De omvang van recreatief bezoek aan natuurgebieden vertoont grote schommelingen in de tijd; het aantal bezoekenisbijvoorbeeldsterkafhankelijkvanhetweer.voorhetbetrouwbaarbepalenvandebezoekomvang ishetdaaromnoodzakelijkomgedurendeeenlangereperiodetetellen(jaarsmaetal,2010).ditkangoedkoop enbetrouwbaardoorhetgebruikvanmechanischetellers.demechanischetellingenwordenuitgevoerdmet een automatisch telapparaat en over de weg gespannen luchtslangen waarmee auto's en fietsen worden geregistreerd.eenbeperktaantalvisueletellingendientenerzijdstercontrolevandemechanischetellingen, anderzijdsleverenzeaanvullendeinformatieoverderijrichtingvanhetverkeerenoverhetaantalinzittenden. Dezekwaliteitscontroleisnoodzakelijkomvasttestellenofdemechanischetellerscorrecttellen,dusofelke 24

27 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE autooffietsookalszodaniggeregistreerdwordt.degemiddeldevoertuigbezettingwordtgebruiktomaande handvanhetgeteldeaantalauto seenbetrouwbareinschattingtemakenvanhetaantalbezoekersdatper autonaarhetgebiedkomt. Deverzameldegegevensgeveninzichtindeaantallenfietsen,auto senautobezoekersendespreidinghiervan intijdenruimte.ditinzichtkangebruiktwordenomdenoodzaakengeschiktheidvanmaatregelentebepalen. Eenherhalingvandergelijketellingenofhetlangduriguitvoerenervanheeftalsbelangrijkemeerwaardedat het mogelijk is om onderscheid te maken tussen jaarlijkse fluctuaties, trends en effecten van genomen maatregelen.hetonderzoekdatvanaf1992doorlopendisuitgevoerdinhetduingebiedmeijendellaatditgoed zien(jaarsmaetal.,2003;jaarsmaetal.,2010). Voor dit project zijn in het Posbank gebied, bij het Veluwetransferium Nunspeet en op de toekomstige P VeluwelocatiesWekeromseZandenBakenbergsewegmechanischeverkeerstellingenuitgevoerd(tabel1).Op de andere onderzoekslocaties was het door de inrichting van het parkeerterrein niet mogelijk om op een betrouwbare wijze mechanisch te tellen. Hier is gecombineerd met het afnemen van de enquêtes steekproefsgewijseenindrukverkregenvanhetaantalgeparkeerdeauto sopverschillendemomentenvande dag. Tabel1Overzichtmechanischetellingen Locatie telperiode eerderuitgevoerdetellingen VTNunspeet 16april2008totenmet15april2009 1juni2004tot31mei2005) Posbank 1januari200931december2009(tellingenlopennog) 1november oktober2003 WekeromscheZand (tellingenlopennog) Bakenbergseweg (tellingenlopennog) Enquêteonderzoek HetafnemenvanenquêtesonderdebezoekersvandeVeluwetransferiaendePVeluweisgebruiktominzicht tekrijgenindeaardvanhetrecreatiefgebruikendewaarderingdaarvan.viadegebruikteenquêteszijnde verschillendefactorenuithettheoretischerecreatiemodelinfiguur1geoperationaliseerd.voorhetonderzoek ishetrecreatieveprocesineenaantalfasenuiteengelegd: 1. behoeftenactualisatie 2. beeldvorming 3. selectie 4. prioritering 5. recreatie 6. herbeleving 25

28 VISIEOPRECREATIEONDERZOEK Figuur1Theoretischmodelvanderelatietussenrecreatiefproduct(hetgebied)enconsument(derecreant) Indeeerstefase,debehoeftenactualisatieontstaatbijderecreantdebehoefteomvoorkorteoflangeretijd dedagelijkseleefomgevingteverlaten.indezefasezijnhetrecreatiemotiefenhetwensbeeldvanbelang.het recreatiemotief is de meer fundamentele reden om weg te gaan van de dagelijkse leefomgeving. Het wensbeeldiseenspecifiekerebeschrijvingvanwatderecreantwilgaandoen. Het recreatiemotief is voor elke recreant anders; iedereen heeft zijn of haar eigen redenen om te gaan recreëreneniedereenervaartvakantieendeplaatswaarmenisanders.deenepersoonzalbijvoorbeeldop hetstrandgaanliggenalshetwarmweeris,terwijleenanderjuisteentijdstipzaluitzoekenwaaropditzelfde strand verlaten is. Het is echter nog geen concrete beschrijving van wat men wil gaan doen. Deze meer 26

29 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE specifieke beschrijving wordt het wensbeeld genoemd. Dit wensbeeld wordt enerzijds bepaald door eigen behoeften, anderzijds door prikkels van buiten. Het wensbeeld is persoonsafhankelijk: leeftijd, inkomen, beroep,opleidingenleefstijlbepalenbijvoorbeeldvooreengrootdeelwateenrecreantinzijnvrijetijdwil gaandoen.daarnaastzijnookeerdereervaringenbelangrijk.alseenrecreanteenpositieveervaringheeftmet een bepaalde vorm van recreatie zal hij of zij eerder geneigd zijn tot een herhaling. Ten slotte is ook het kennisniveauvanbelang;eenrecreantkanalleeneenwensbeeldvormenvanietsalshijofzijvanhetbestaan afweet. Het wensbeeld kan worden beschreven aan de hand van vier kenmerken: substantieel (wat), temporeel(wanneer),ruimtelijk(waar)eninteractioneel(metwie). In de tweede fase, de beeldvorming, wordt informatie gezocht over producten die het wensbeeld kunnen vervullen. Van elke van deze producten wordt vervolgens een beeld gevormd. Dit beeld wordt enerzijds gebaseerd op persoonlijke ervaringen (waar is men al eens geweest, wat heeft men al eerder gedaan), anderzijds op informatie van anderen. De informatie van anderen kan via persoonlijke contacten (familie, kennissen,etc.)komenofviaallerleimedia(radio,tv,internet,folders,krantenetc.). Met behulp van de informatie die de recreant heeft en de beelden die hij of zij van de verschillende alternatieven heeft gevormd, wordt vervolgens in fase 3, de selectie, een afweging gemaakt tussen de verschillendealternatieven.aandehandvanwatderecreantwil,wordteenkeuzevooreenbepaaldproduct gemaakt. Deze keuze houdt niet automatisch in dat men gaat recreëren. Vaak zijn er allerlei beperkingen (constraints)diehetfeitelijkerecreërentegenhouden.infasevier,deprioritering,gaandezebeperkingeneen rolspelen.beperkingenkunnenvanuitdeconsumentkomen(geengeld,geentijd),maarzekunnenookvan hetproductafhangen,bijvoorbeeldopeningstijden.doordezebeperkingenkanhetgebeurendathetvervullen van het wensbeeld een lage prioriteit krijgt en dat allerlei andere activiteiten voor gaan. De wensvoor een vakantie naar een ver weggelegen land kan bijvoorbeeld al heel lang bestaan, maar doordat het werk belangrijkergevondenwordt,isergeentijdomdezevakantieookdaadwerkelijktehouden.doorhågerstrand wordteendrietaltypenconstraintsonderscheiden(hoogendam,1996): capabilityconstraints:eenmensisbeperktintijdenkanzichmaarbeperktverplaatsen. couplingconstraints:bepaaldeactiviteitenzijngekoppeldaananderenofmoetensamenmetanderen gedaanworden authorityconstraints:bepaaldebeperkingenontstaanalsgevolgvangezagsverhoudingen.vanuitde productkant zijn voorwaarden die door de exploitant worden gesteld, zoals bijvoorbeeld de openingstijden.daarnaastisderecreantafhankelijkvanzijnsocialeomgeving.ineengezinzullende oudersbijvoorbeeldrekeningmoetenhoudenmetdekinderen. Ophetmomentdatallebeperkingenzijnopgehevenvindtfase5,derecreatie,plaats.Ophetmomentdatde recreant daadwerkelijk gaat recreëren vindt in feite het hele proces opnieuw plaats, maar dan op kleinere schaal. Het besluitvormingsproces is dan ook toepasbaar op alle keuzes die de recreant maakt tijdens het recreëren.eenrecreantkiesterbijvoorbeeldvooromeenboswandelingtegaanmaken,vervolgenskiesthijof zijvooreenbepaalderoute,omevenergensietstegaandrinkenetc.elkekeuzekanwordenbekekenaande handvanhetbesluitvormingsproces.hetrecreërenkanbeschrevenwordenaandehandvaneensubstantieel 27

30 VISIEOPRECREATIEONDERZOEK kenmerk (wat wordt gedaan), een temporeel kenmerk (wanneer, hoe vaak en hoe lang), een ruimtelijk kenmerk(waar)eneeninteractioneelkenmerk(metwie)(hoogendam,1996;huigen,1986). Ten slotte worden in fase 6,de herbeleving,alle opgedane indrukkenen informatieverwerkt en wordt een waardering aan het product gekoppeld. Ook wordt het wensbeeld van het product bijgesteld. Dit nieuwe wensbeeldkanbijeennieuweafweginginfasetweeendrievanhetprocesvaninvloedzijnomaldannietnog eenkeergebruiktemakenvanhetproduct. Hethelebesluitvormingsproceskanopverschillendeschaalniveausbekekenworden.Ookdetijdsduurloopt uiteenvaneenlangevakantieendevoorbereidingdaarvantothetroutegedragtijdenseenwandelinginhet bos.daarnaastishetvanbelangdatdeverschillendebesluitenelkaarkunnenbeïnvloeden.hetbezoekaaneen tentoonstellingovereenbepaaldlandkanbijvoorbeeldleidentoteenvakantieindatland. Inhetonderzoekzalmetbehulpvanenquêtesinzichtwordenverkregenindeverschillendefasenvanhet recreatieveprocesendefactorendiehierineenrolspelen.daarvoorwordenindeenquêteeninde beschrijvingvanderesultatendevolgendeaspectenbehandeld: karakteristiekvandebezoekers wensenvandebezoekers recreatiefgebruikdoordebezoekers waarderingenbeleving Voor dit onderzoek zijn op de twee gerealiseerde Veluwetransferia en op 4 PVeluwe locaties enquêtes afgenomen(ziefiguur2).delocatiesbakenbergsewegenwekeromschezandwordenindenabijetoekomst ingerichtalspveluweenzijninhetkadervaneen0metingmeegenomeninditonderzoek.bijapeldoornen HeerdezijntoekomstigeVeluwetransferiageplandeninhetkadervaneenvooronderzoekisindeomgeving van deze plaatsen onderzoek gedaan naar het recreatief gebruik. Daarnaast zijn ter vergelijking enquêtes afgenomenbijhetpaviljoendeposbankenhetkootwijkerzand.deresultatenvandeenquêtesopdezelocaties zijn vergeleken met die van de Veluwetransferia en PVeluwe om zo een goed beeld te krijgen van het specifieke gebruik van deze voorzieningen. In totaal zijn op 12 verschillende locaties in ten minste 2 verschillende seizoenen enquêtes afgenomen onder de autobezoekers. De gebruikte enquête bestond uit 2 delen.debezoekerszijnbijaankomstophetparkeerterreinbenaderdmethetverzoekomantwoordtegeven opdevragenvandeel1.zehebbendaarnadeel2meegekregenmethetverzoekditintevullenenbijvertrek in te leveren. Op de PVeluwe Lappendeken en Van t Hoffweg zijn daarnaast ook fietsers geënquêteerd. Hiervoor is een aangepaste vragenset gebruikt. De enquêtes zijn verwerkt en geanalyseerd met statische software. 28

31 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE Figuur2Onderzoekslocaties. 29

32 VISIEOPRECREATIEONDERZOEK 30

33 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE 31

34 RESULTATEN 32 TNNTWIKKELING Indeperiode zijnverspreidover12locaties3410enquêtesafgenomenonderbezoekersaandeP VeluweendeVeluwetransferia(tabel2).Eengrootdeelvandebezoekersheeftmeegewerktaandeenquête dieuittweedelenbestond.vrijweliedereendieisbenaderd,heeftmeegewerktaanheteerstedeelvande enquêteen62%vandemensenheeftookdeel2ingevuld. Tabel2overzichtvanhetaantalafgenomenenquêtesperlocatie Locatie Datavanenquêteweekend Aantalenquêtes* %Deel2ingevuld Veluwetransferium Posbank 23/24mei /16augustus /18oktober (291) 40% Veluwetransferium Nunspeet 31mei/1juni /14september (308) 74% PVeluweLappendeken 10/11mei /31augustus /19oktober (324) 72% PVeluweVan thoffweg 14/15juni /12oktober (38) 63% PVeluweDrieseberg 1 9/10mei /30augustus (73) 59% PVeluwePoolseweg 9/10mei /30augustus (67) 62% Bakenbergseweg 24/25oktober (64) 62% WekeromscheZand 24/25oktober (33) 66% PaviljoendePosbank 23/24mei /16augustus /18oktober (288) 58% Kootwijkerzand 14/15juni /12oktober (169) 76% omgevingheerde 2 6/7juni /11oktober n.v.t. HetLeesten,Apeldoorn 20/21oktober (209) 77% Fietsenenquête 3 14/15juni n.v.t. Totaal 3410(1864) 62%**

35 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE ToelichtingbijTabel2: *Aantaldeel1afgenomendoorenquêteursentussenhaakjesaantaldatlaterdeel2heeftingevuld ** In de omgeving van Heerde is een korte lijst met vragen gebruikt en bestond de enquête uit 1 deel. Ook de fiets enquêtesbestondslechtsuiteendeel.dezeenquêteszijnnietmeegenomenindeberekeningvanhetpercentage. 1 OngeveerdehelftvandeenquêtesvanPVeluweDriesebergzijnafgenomenbijhetnabijgelegenRestaurantBoshuis(66 intotaal)omdatopdeenquêtedagenbleekdatveelrecreantendaarparkeerdenennietophetpveluweterrein. 2 Deenquête die in de omgeving van Heerde is afgenomen, bestondslechts uit een deel en de opzet was dan ook iets andersdanbijdeanderelocaties;hetmerendeelvandevragenwaswelhetzelfde. 3 DeenquêtesonderdefietserszijnafgenomenbijdePVeluweHoutvester thoffwegenlappendeken.opdezelocaties blekenaardigwatfietserstestoppenvooreenrustpauzewaardoorheteenvoudigwasomzeommedewerkingaande enquêtetevragen. De enquêtes zijn gelijkmatig verdeeld over de verschillende typen locaties die in dit onderzoek zijn meegenomen(tabel3).inditverslagwordteenvergelijkinggemaakttussendezetypenlocatiesendaarnaast eenoverzichtgegevenvandeverschillentussenalleonderzoekslocaties. Tabel3Aantalenquêtespertypelocatie Typelocatie # % Veluwetransferia % PVeluwe % overigelocatie % Verkeersenbezoekersaantallen Posbank In2009ishetautoverkeerinhetPosbankgebiedop7locatiesmechanischgeteld.Indezeparagraafwordende belangrijksteresultatenvandezetellingengepresenteerd.daarbijisgekekennaarhettotaleverkeernaarhet gebiedeniseenvergelijkinggemaakttussendetelpunten.aandehandvandetelpuntenwordteenbuitenring eneenbinnenringonderscheidenomzoeenonderscheidtemakentussenhetverkeernaarhetgebiedenhet verkeerdatnaarhetcentrumvanhetgebiedrijdt.eencomplicatiebijdievergelijkingenisdatmensenviahet gebiednaareenbepaaldeparkeerplaatskunnenrijden.zewordendaardoor2maalgeteldopdebuitenring(bij aankomst en vertrek) en 4 maal op de binnenring. Daardoor is het niet mogelijk om de tellers van de binnenringbijelkaar op te tellen om zo het totale verkeer in het gebied te bepalen. De vergelijking van de resultaten geeft wel een indicatie van het doorgaand verkeer, maar dit aantal is een overschatting van het werkelijkeaantal,datietslagerzalzijn.intotaalzijn inkomendeauto sgeteldin2009.ietsmeerdande helft(55%)vanalhetverkeernaarhetgebiedkomtviadeschietbergseweginrheden.60%vanditverkeer gaatnaarhetbezoekerscentrum.ditis30%vanalhetverkeernaarhetposbankgebied.opjaarbasisgaathet danom auto senongeveer bezoekers.38%vanhetverkeerdatviadeschietbergsewegbij Rhedenhetgebiedbinnenkomt,rijdtdoorrichtinghetPaviljoendePosbank. 33

36 RESULTATEN Metbehulpvanvisueletellingenisdegemiddeldevoertuigbezettingbepaald.Aandehandhiervanishetaantal motorvoertuigenomgerekendnaarhetaantalbezoekers.in2009washetaantalbezoekersdatmetdeauto naarhetgebiedkomt Figuur3laatziendatergroteverschillenzijntussendedagenenseizoen.Opdedrukstedagenzijntussende 3.000en4.000motorvoertuigenperdaggeteld.Vooraldezondageninhetnajaarzijndruk,maarookenkele zondagenindewinterenhetvoorjaar.dedrukstedagwas18oktobermet4.200inkomendemotorvoertuigen. Dit betekent meer dan bezoekers op één dag.op de 20 drukste dagen zijn in ieder geval meer dan 3.000motorvoertuigengeteld,watneerkomtop7.000ofmeerbezoekersperdag. Posbankgebied, motorvoertuigen Totale Posbank Gebied auto's per etmaal jan-09 feb-09 mrt-09 apr-09 mei-09 jun-09 jul-09 aug-09 sep-09 okt-09 nov-09 dec-09 maand Figuur3VerkeersintensiteitenVTPosbankperdag. Posbank gebied # motorvoertuigen 4,500 4,000 3,500 3,000 2,500 2,000 1,500 1, n-de drukste dag Figuur4EtmaaloverschrijdingskrommeVTPosbank 60,000 datum 31-mei aug sep aug jul mei aug apr apr mrt sep-09 6-sep apr-09 8-nov-09 1-jun okt-09 4-okt sep jan okt ,981 7,008 7,030 7,204 7,204 7,350 7,394 7,408 7,695 7,739 8,220 8,345 8,564 9,061 9,332 9,472 9,880 10,356 # motorvoertuigen 50,000 40,000 30,000 20,000 10, ,000 4,000 6,000 8,000 10,000 12,000 aantal autobezoeken Figuur5AantalbezoekersopdrukstedagenVTPosbank Figuur6AantalmotorvoertuigenpermaandVTPosbank Nunspeet DeresultatenvandeverkeerstellingeninNunspeetzijnlastigteinterpreteren.Doordatveelauto sscheefover detelslangrijdenendaardoordubbelwordengeteld,moetenderesultatenvandeautomatischetellermet een lage tellercoëfficiënt gecorrigeerd worden. Echter de visuele tellingen laten zien dat ook de 0 januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december 34

37 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE tellercoëfficiëntopdeverschillendewaarnemingsdagengroteverschillenvertoont,waardoorhetonmogelijkis ombetrouwbareberekeningentemaken.gemiddeldisdecoëfficiënt0,5endiewaardeisdanookgehanteerd voor de berekeningen. Daarnaast is een van de toegangen tot het parkeerterrein vanwege werkzaamheden enigetijdafgesloten.opdezetoegangisdanooknietgeteld,maarhetwassomswelmogelijkomviadieplek hetterreinoptegaanofteverlaten.ditallesmaakthetlastigomeenbetrouwbaarbeeldtegevenvanhet aantalauto senbezoekers.welkunnendeverschillendedagenenseizoenenmetelkaarvergelekenworden. Daarbijvaltopdathetverschiltussendedagtypenrelatiefkleinis.Zondagenenzaterdagenzijngemiddeldiets drukker dan werkdagen. Het parkeerterrein wordt, zoals ook al uit eerder onderzoek was gebleken ook doordeweeksintensiefgebruikt(beunen&jaarsma,2005). Tabel4Intensiteitenenpercentagetenopzichtevanhetwerkdaggemiddelde(100%=279auto sperdag) seizoen werkdag zaterdag zon/feestdag alledagen %zaterdag %zondag %totaal voorseizoen % 139% 109% hoogseizoen % 98% 100% naseizoen % 135% 109% winterseizoen % 117% 107% perjaar % 122% 106% auto's per etmaal Veluwetransferium Nunspeet apr-08 mei-08 jun-08 jul-08 aug-08 sep-08 okt-08 nov-08 dec-08 jan-09 feb-09 mrt-09 maand Figuur7VerkeerintensiteitenVTNunspeetperdag percentage van jaarbezoek 12% 8% 6% 4% 2% 0% jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Figuur9PercentageautoverkeerpermaandVTNunspeet aantal auto's dag n Veluwetransferium Nunspeet, 16 april april n-de drukste dag Figuur8EtmaaloverschrijdingskrommeVTNunspeet percentage van jaarbezoek 35% 30% 25% 20% 15% 5% 0% voorseizoen hoogseizoen naseizoen winterseizoen Figuur10PercentageautoverkeerperseizoenVTNunspeet 35

38 RESULTATEN zaterdag31mei08 zondag1jun08 zaterdag13sep08 zondag14sep Figuur11Aantalgeparkeerdeauto sophetveluwetransferiumnunspeetperuurperdag. 36

39 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE PVeluwe Op de meeste PVeluwe locaties is het door de inrichting van het parkeerterrein niet mogelijk om met mechanischetellersopeenbetrouwbaremaniertetellen.inplaatsdaarvanisgecombineerdmethetafnemen van de enquêtes elk uur het aantal geparkeerde auto s geteld. Dit geeft een beeld van de omvang van het gebruikopdezedagen.vanwegededagmetingenheefthetweereengroteinvloedopdegeteldeaantallen. Tochgevendebeschikbaregegevenseengoedeindicatievandeverschillenperlocatie.Ingrotelijnenhebben delocatieseenzelfdepatroon.hetaantalbezoekerslooptgestaagoptotongeveer15:0016:00uur.hierna volgt een sterke afname. Verder valt op dat PVeluwe Lappendeken een stuk drukker is dan de andere P Veluwelocaties. 40 PVeluweLappendeken 40 PVeluweVan'tHoffweg zaterdag10mei08 zondag11mei zaterdag11okt08 zondag12okt08 15 zaterdag30aug08 15 zaterdag14jun08 10 zondag31aug08 10 zondag15jun PVeluweDrieseberg 40 PVeluwePoolseweg zaterdag9mei09 20 zaterdag9mei09 15 zondag10mei09 15 zondag10mei Figuur12Aantalgeparkeerdeauto sopdepveluwelocatiesperuurperdag. OpdeWekeromscheZandenBakenbergewegzijnin2010mechanischetellersgeïnstalleerdomeenbeeldte krijgen van de verkeersomvang voor de ontwikkeling naar een PVeluwe. De terreinen zijn ondertussen opnieuwingerichtendeverkeertellingenlopennog.eenbetrouwbarevergelijkingvandeaantallenvoorenna herinrichtingvraagtkanalleenopbasisvaneentellingoverlangeretijdsperiode.deresultatenzijndanooknog nietmeegenomenindezerapportage. 37

40 RESULTATEN Karakteriseringrecreant: Leeftijd Alsonderdeelvandeenquêteisderespondentengevraagdnaarhunleeftijd.Deresultatengevengeenbeeld van de gemiddelde leeftijd van de bezoeker omdat slechts één persoon per groep is geënquêteerd en bij gezinnen isdit vaak een van de ouders.de vergelijkingtussende locaties is interessant omdathet wel een beeldgeeftvandeverschilleninleeftijd.ingrotelijnenvertoontdeleeftijdsverdelingvandebezoekersopde verschillende locaties eenzelfde patroon. De leeftijdscategorieën 4049 en 5065 scoren bij de alle locaties ongeveer even hoog (zie grafiek 1). De Veluwetransferia Nunspeet en Posbank en ook het Kootwijkerzand vormeneenuitzondering.waarschijnlijkwordtditveroorzaaktdooreenrelatiefgrotegroepjongeoudersmet kinderen. De PVeluwe Van t Hoffweg en Drieseberg worden relatief gezien door oudere leeftijdsgroepen bezocht.defietserszijnvooralmensenvanhogereleeftijd.hetmerendeelistussende50en65jaar(4246%), terwijlookeengrootgedeeltetussende65en79jaaris(2632%). 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 6% 11% 13% 13% 11% 11% 19% 20% 26% 26% 31% 25% 33% 40% 33% 33% 35% 33% 38% 28% 29% 26% 32% 30% 34% 32% 27% 24% 34% 31% 26% 26% 26% 19% 19% 18% 19% 13% 19% 16% 7% 9% 5% 7% 9% 8% 9% 4% 3% 5% 6% 4% 12% 32% 25% 21% 8% 3% 23% 33% 28% 13% 9% 11% 14% 28% 30% 35% 30% 22% 50% 20% 21% 7% 12% 0% 7% 80jaarofouder 6579jaar 5065jaar 4049jaar 3039jaar 1529jaar Figuur13Percentagerespondentenperleeftijdscategorie. Groepsgrootteensamenstelling UithetonderzoekisgeblekendateengrootdeelvandebezoekersmetzijntweeënnaardeVeluwekomt.Inde meeste gevallen is dit gezamenlijk met de partner. Bij grotere groepen komen meestal kinderen mee. De gemiddeldegroepsgroottebedraagt2,7.ditgemiddeldeisbijdelocatietypenhetzelfde,maarhetvertoontwel 38

41 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE grote verschillen tussen de enquête locaties (zie tabel 2). Het Veluwetransferium Nunspeet heeft met 3 personen een hoge gemiddelde groepsgrootte (49% heeft kinderen mee) net PVeluwe Lappendeken (2,9) (36%heeftkinderenmee)enhetKootwijkerzandmeteengemiddeldevan3,2(47%heeftkinderenmee).Ook het Veluwetransferium Posbank wordt door relatief veel gezinnen bezocht, op het transferium is de gemiddeldegroepsgrootte2,7personenenkomt31%vanderespondentenmetkinderen.ookbijhetpaviljoen isdegemiddeldegroepsgrootte2,7personenenkomt26%vanderespondentenmetkinderen. Veluwetransferia PVeluwe overigelocaties VeluwetransferiumPosbank VeluwetransferiumNunspeet PVeluweLappendeken PVeluweVan'tHoffweg PVeluweDrieseberg PVeluwePoolseweg Bakenbergseweg WekeromseZand PaviljoendePosbank Kootwijkerzand omgevingheerde HetLeesten,Apeldoorn 2,4 2,4 2,5 2,5 2,6 2,6 2,8 2,7 2,7 2,7 2,7 2,7 3 2,9 3,2 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 Figuur14Gemiddeldegroepsgrootteperlocatie. Degemiddeldegroepsgroottewordtvooralbepaalddoordeaanwezigheidvangezinnenmetkinderen.Hierbij valtopdatopdeveluwetransferiagemiddeldmeermensenmetkinderenkomen(37%t.o.v.30%opdeandere locaties). Met name het Veluwetransferium Nunspeet (49%), het Kootwijkerzand (47%) en het Wekeromse Zand(44%)zijnlocatieswaarveelmensenmetkinderennaartoegaan.HetVeluwetransferium,ismeerdan anderelocatieseenbestemmingwaarmensenmethetgezin,familieenvriendenheengaan.hetpercentage mensendatalleenofmetpartnerligthierdanooklagerdanbijdepveluweenoverigelocaties.tussende onderzochte locaties zijn uiteraard grote verschillen te zien. Met name PVeluwe t Hoffweg trekt vooral mensen die met hun partner komen(69%). Bij PVeluwe locatie Lappendeken komen in vergelijking met de anderepveluwelocatiesmeermensenmethetgezinoffamilie. 39

42 RESULTATEN 100% 90% 80% 70% 60% 50% 63% 71% 69% 67% 69% 51% 64% 90% 80% 71% 77% 56% 74% 53% 73% 75% 40% 30% 20% 0% 37% 29% 31% 37% 31% 49% 36% 20% 29% 23% 44% 26% 47% 27% 26% zonderkinderen metkinderen Figuur15Percentagerespondentenmetenzonderkinderen. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 9% 8% 6% 9% 15% 11% 8% 9% 19% 12% 18% 18% 12% 20% 17% 8% 26% 21% 23% 12% 21% 25% 22% 26% 11% 25% 27% 16% 26% 22% 33% 69% 44% 37% 48% 45% 39% 36% 40% 28% 30% 25% 12% 6% 7% 9% 7% 5% 5% 6% 9% 12% 4% 6% 12% 11% 15% 19% 36% 22% 36% 45% 41% 27% 6% 8% 4% 7% 7% 9% 9% 24% 26% 39% 42% 19% 15% metiemandanders,nl metkennissen/vrienden metfamilie metgezin metpartner alleen Figuur16Percentagerespondenteninbepaaldegroepssamenstelling. 40

43 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE Herkomstenreistijd Gevraagd naar de herkomst, geeft een grote meerderheid van de respondenten aan van de thuislocatie te komen (86%) (zie figuur 415). De overige categorieën worden slechts af en toe genoemd. Het percentage respondenten wat van een camping, bungalowpark of hotel uit de omgeving komt vertoont redelijke verschillen tussen de locaties. Voor een deel zal dit samenhangen met het seizoen waarin de enquêtes zijn afgenomen.naarverwachtingzijnindezomermaandenmeermensenopvakantiedaninhetvoorofnajaar. Opvallendisverderdatindeenquêtedieisafgenomenonderdefietsersisgeblekendatongeveereenderde deel(32%)afkomstigisvaneencampingofhotelindeomgeving.hetlijkterdusopdatvakantiegangersmeer defietsenminderdeautogebruikenomdeveluweteontdekken. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 84% 86% 88% 86% 86% 79% 90% 88% 80% 82% 96% 96% 80% 84% 89% 94% anders,nl camping,bungalowparkofhotel vanaffamilie,kennissen,vrienden woonplaats Figuur17Herkomstrespondenten. 41

44 RESULTATEN HerkomstbezoekersVeluwetransferiumPosbank HerkomstbezoekersVeluwetransferiumNunspeet HerkomstbezoekersPVeluweLappendeken HerkomstbezoekersPVeluweVan thoffweg 42

45 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE HerkomstbezoekersPVeluweDrieseberg HerkomstbezoekersPVeluwePoolseweg HerkomstbezoekersBakenbergseweg HerkomstbezoekersWekeromseZand 43

46 RESULTATEN HerkomstbezoekersPaviljoendePosbank HerkomstbezoekersKootwijkerzand HerkomstbezoekersomgevingHeerde HerkomstbezoekersHetLeesten,Apeldoorn Figuur18Kaartendieperlocatiedeherkomstvanderespondententonen. 44

47 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE Dekaartjeslatenzienwaardebezoekersvandaankomen.Bijeenaantallocatiesishetaantalrespondenten hogerwaardoorerookmeerstippenopdekaartstaan.hetvaltvooralopdatdebezoekersvandeposbank locatiesuithethelelandkomen.datgeldtook,zijhetinminderemate,ookgeldtvoorhetveluwetransferium Nunspeet en de PVeluwe t Hofweg, Drieseberg en Poolseweg. Ook het Kootwijkerzand, het Leesten bij ApeldoornendeomgevingHeerdetrekkenbezoekersvanverderweg.AlleenhetWekeromsezanden,iniets minderematedebakenbergsewegwordenvooralvanuitnabijgelegenplaatsenbezocht. EengrootdeelvanderecreantenopdeVeluwekomtuitdedirecteomgeving.Ongeveer40%vandemensen heeftminderdan15minutenreistijd.delocatiesdiedeeluitmakenvanhetveluwetransferiaendepveluwe netwerktrekkenookbezoekersvanverderweg.ditblijktuitdegemiddeldereistijddievoorveluwetransferia enpveluwe9minutenhogerisdanvoordeoverigelocaties. Veluwetransferia 32 PVeluwe 32 overigelocaties gemiddeldereistijdinminuten Figuur19Gemiddeldereistijdrespondentenperlocatietype. 100% 90% 80% 11% 9% 19% 18% 4% 11% 8% 16% 19% 6% 11% 70% 60% 50% 28% 35% 30% 31% 32% 33% >60min. 40% 3160min. 30% 20% 42% 37% 55% 45% 39% 51% 1630min. 015min. 0% Figuur20Verdelingrespondentenoverreistijdcategorieën. 45

48 RESULTATEN Ongeveer30%vandemensenislangerdan30minutenonderweg.Voordeoverigelocatiesgeldtdat,gezien dehogeregemiddeldereistijd,alleenpaviljoendeposbankookrelatiefveelmensentrektdievanverderweg komen. De locaties Bakenbergse Weg, Wekeromsche Zand en het Leesten bij Apeldoorn trekken relatief de meeste mensen uit de directe omgeving en de gemiddelde reistijd ligt hier dan ook onder de 20 minuten.opvallendisverderhetverschilinreistijdtussenmensendiezonderkinderenkomen(32minuten)en mensendiemetkinderenkomen(24minuten).bijhetveluwetransferiumnunspeetisditverschilnoggroter, waarbijtezienisdatmensenmetkinderengemiddeldmaar19minutenrijdenenmensenzonderkinderen35 minuten. VeluwetransferiumPosbank VeluwetransferiumNunspeet PVeluweLappendeken PVeluweVan'tHoffweg PVeluweDrieseberg PVeluwePoolseweg Bakenbergseweg WekeromseZand alle bezoekers zonder kinderen met kinderen PaviljoendePosbank Kootwijkerzand omgevingheerde HetLeesten,Apeldoorn reistijdinminuten Figuur21Gemiddeldereistijdrespondentenperlocatie. 46

49 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE Informatieoverhetgebied Demeestebezoekersgevenaandatzehetgebiedkennenomdatzevakerinhetgebiedtekomenofinde buurttewonen.vandebezoekersdievoorheteerstopeenbepaaldelocatiezijn,geefteenflinkdeel(21%) aandatzeviafamilie,vriendenofkennissenvanhetgebiedhebbengehoord(figuur21).ookgebruiktdeze groepvakerhetinternetenfolders.debekendheidviadegangbaremediazoalsfolder,krant,staatsbosbeheer of de VVV ligt laag, gemiddeld noemt 5% van de respondenten een van deze informatiebronnen. Weinig respondentengevenaaninformatieoverhetgebiedtehebbenviawebsites.alswebsiteswordengenoemd, danbetrefthetveelverschillendewebsites(zietabel5). 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 4% 7% 14% 5% 25% 35% 8% 5% 50% 40% 25% 11% 7% 6% 21% 17% anders,nl gewooneenbekendeplaats viainternetsite viafoldersofhetvvv ikwoonindebuurt uitdekrantoftijdschrift viafamilie,vriendenofkennissen ikkomervakerenkenhetgebied Figuur22Wijzewaaropmenoverhetgebiedheeftgehoordgerelateerdaanbezoekfrequentie. Tabel5Overzichtvangebruiktewebsites maps.google.nl(3x)

50 RESULTATEN Recreatiedoel De meest genoemde reden waarom de geënquêteerde autobezoekers naar de Veluwe komen is om te wandelen.bijnadehelftvanallerespondentennoemtdit.daarnaastgevenveelmensenaandatzekomenom terecreërenindenatuur.indezecategorievalteenhelereeksvanactiviteitenzoalspicknicken,fotograferen, hardlopen,ontspannenofnordicwalking. BijdeVeluwetransferiawordenregelmatigookfietsenenspecialevoorzieningenalsredengenoemdomnaar hetgebiedtekomen.fietsenisvooraleenveelgenoemderedenbijveluwetransferiumposbank(20%),waar veel mountainbikers komen, maar wordt ook door 11% van de respondenten op het Veluwetransferium in Nunspeetgenoemd.DevoorzieningenbijhetVeluwetransferiumNunspeet,zoalshetbezoekerscentrum,de uitkijktorenenhetkabouterpadzijnvaakgenoemdalsbelangrijksteredenomnaarditveluwetransferiumte komen. OpdePVeluwelocatiesiswandelenverrewegdemeestgenoemderedenomnaarhetgebiedtekomen(55%). Bij PVeluwe Lappendeken en PVeluwe Drieseberg zijn daarnaast de aanwezige horeca gelegenheden veel genoemd.opdepveluwe thoffwegisfietsenookeenveelgenoemdereden(32%). Opanderelocatiesisdehonduitlateneenveelgenoemdereden(19%),eenredendieopdeVeluwetransferia of PVeluwe zelden wordt gegeven. Vooral bezoekers in de omgeving van Heerde en op het Leesten in Apeldoorngevendehonduitlatenvaakalsreden(2533%). 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 14% 17% 42% 5% 4% 3% 8% 19% 55% 37% 8% 8% 9% 45% 5% 20% 54% 30% 3% 11% 23% 9% 4% 9% 32% 56% 53% 4% 6% 4% 5% 6% 48% 74% 19% 58% 86% 4% 51% 14% 6% 50% 7% 25% 39% 35% 54% specialevoorziening,nl honduitlaten leukvoordekinderen fietsen 20% 0% 16% 25% 32% 24% 16% 35% 36% 17% 24% 25% 18% 22% 12% 14% 7% 6% 7% wandelen recreerenindenatuur zomaareendagjeuit * WandelenwasbijdeenquêteinApeldoornnietalsopgenomenapartecategorie. Figuur23Redenvoorbezoekperlocatie. 48

51 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE Debezoekfrequentievertoontduidelijkeverschillentussendelocaties.DeVeluwetransferiaendePVeluwe trekkenveelbezoekersdieafentoekomen(60%)endaarnaasteenflinkegroepbezoekersdievoorheteerst naardielocatieisgekomen(25%).bijdeoverigelocatiesiserjuisteengrotegroepdiezeerregelmatigkomt (41%). BijPVeluwe thofweggafeengrootdeelvanderespondentenaanvoorheteerstopdezelocatietezijn(58%). DithangtvermoedelijksterksamenmethetfeitdatdezePVeluwevlakvoordeeersteenquêtesofficieelis geopend en er daarvoor geen parkeergelegenheid was. Alle andere locaties zijn al langer bestaande parkeerlocaties.uithetrelatiefhogepercentagemensendatvoorheteerstopeenlocatiekomt,blijktdatde VeluwetransferiaenPVeluwelocatieszijnwaarvanmensenhebbengehoordenwaarvanmenhetinteressant vindtomeenstegaankijken.hetzelfdegeldtookvoorhetkootwijkerzand(28%)enhetleesten(21%),waar ookeenflinkdeelvanderespondentenvoorheteerstnaartoegekomenwas. OpvallendisdatbijhetPaviljoendePosbankslechts12%vanderespondentenaangeefthiervoorheteerstte zijn.ditaantalisveellagerdanophetveluwetransferiumdeposbank(22%)ofpveluwelappendeken(23%)in hetzelfde gebied. Bezoekers die voor het eerst in het Posbankgebied zijn, gaan blijkbaar vooral naar het VeluwetransferiumofnaarLappendeken. 100% 90% 80% 70% 25% 22% 17% 22% 30% 23% 58% 28% 31% 16% 18% 12% 28% 5% 39% 21% 13% 60% 42% 50% 40% 58% 60% 58% 58% 59% 53% 55% 59% 56% 69% 56% 30% 25% 56% 67% 20% 41% 0% 17% 18% 20% 13% 18% 17% 20% 15% 25% 26% 19% 15% zeerregelmatig(toteenpaarkeerpermaand) afentoe(eenaantalmaalperjaar) ditisdeeerstekeer Figuur24Bezoekfrequentieperlocatie 49

52 RESULTATEN Hetrecreatiefgebruik Aanderespondentenisgevraagdhoelangzeinhetgebieddenkenteblijven.Demeestemensengevenaan eenuuroflangerteblijven.daarbijvaltopdatdeverwachteverblijftijdbijdeveluwetransferialocatiesveel langeris.meerdandehelftvanderespondentengeeftaanlangerdan2uur(ensomszelfslangerdan4uur)in hetgebiedteblijven.opdepveluweisdezetijdietskorterenopdeoverigelocatiesnogkorter.bezoekers metkinderenverwachtenoverhetalgemeenietskorterteblijvendanbezoekersdiezonderkinderenkomen, maardeverschillenzijnklein. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 20% 27% 20% 12% 12% 8% 28% 26% 15% 18% 5% 11% 16% 21% 28% 15% 5% 4% 3% 4% 22% 34% 23% 12% 6% 18% 15% 15% 12% 22% 3% 35% 30% 14% 14% 15% 9% 7% 14% 12% 37% 15% 26% 16% 18% 17% 28% 8% 5% 21% 19% 22% 3% 8% 12% 18% 30% 30% 2% 8% 18% 29% 31% 12% 18% 24% 15% 21% 4% 24% 22% 14% 26% 8% 5% 8% 4% 5% 7% 11% 14% 23% 34% 11% 23% 24% 35% 8% langerdan4uur 2tot4uur 2uur anderhalfuur eenuur eenhalfuur weetiknogniet Figuur25Verwachteverblijftijdinhetgebiedperlocatie. Demeestgenoemdeactiviteitenzijnwandelenenhetbezoekenvaneenhorecagelegenheid.Ongeveer70% vanderespondentennoemteenkortewandeling,ongeveer50%eenlangewandeling,alsactiviteitdiemen onderneemttijdenshetbezoek.intotaalgeeft86%vandebezoekersaantegaanwandelen.daarbijmoetin beschouwingwordengenomendatdebegrippenkortenlangsubjectiefzijn.ditblijktookalswedeverwachte verblijftijdvergelijkenmetdeondernomenactiviteit. Tabel6Percentagebezoekersdatweleenseenkorteoflangewandelingmaakt,gerelateerdaanverwachteverblijftijd. weetiknogniet eenhalfuur eenuur anderhalfuur 2uur 2tot4uur >4uur totaal kortewandeling 2% 6% 15% 12% 15% 11% 4% 65% langewandeling 1% 3% 11% 13% 13% 5% 55% wandeling 2% 8% 18% 16% 19% 16% 7% 86% 50

53 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE Uitdetabelblijktdat75%vanderespondentendiegaanwandelenverwachtminderdan2uurinhetgebiedte blijven.ietsmeerdan25%vanallebezoekersdiegaanwandelenverwachtmeerdan2uurteblijven.indicatief kanwordenaangenomendathetmerendeelvandebezoekerseenwandelingvanmaximaal5km.maakt,een afstanddieookvoorveelaangebodenwandelroutesgeldt. De activiteit toerfietsen wordt bij de Veluwetransferia locaties relatief vaker genoemd dan bij de overige locaties.alleenbijpveluwevan thoffwegistoerfietsenookvaakgenoemd(49%). Tussende30%en40%vanderespondentenbezoektweleenseenhorecagelegenheid.Ditpercentageisbijde Veluwetransferialagerdanbijdeanderelocaties.Tussendelocatieszijngroteverschillen.DeenquêtesbijP Veluwe Lappendeken laten zien dat de Carolinahoeve veel bezoekers trekt. Een groot deel van de respondentengeeftaaneenbezoektebrengenaaneenhorecagelegenheid(52%).ookbijdeanderelocaties opdeposbankishorecabezoekpopulair.bijhetpaviljoengaat54%vanderespondentenweleensnaareen horecagelegenheid,bijhetveluwetransferium38%.ookbijhetleestenmakenveelbezoekergebruikvande aanwezigehorecavoorziening. BijhetLeesteninApeldoornnoemteenzeergrootdeelvandebezoekers(80%)dehonduitlatenalsactiviteit. Ditheefttemakenmethethondenboswathieraanwezigis.OokbijhetKootwijkerzandzienweeenspecifiek patroon;dehonduitlatenenpicknickenscorenhierveelhogerdanbijdeoverigelocaties.dezeactiviteiten lijken sterk samen te hangen met de aanwezige zandverstuiving. De hond uitlatenwordt ook bijpoolseweg relatiefvaakgenoemd,hierneemt26%dehondmee. Weinigofnietgenoemdeactiviteitenzijnhetwildkijken,trimmenenhetracefietsen.Bijdelaatsteactiviteitis datnietverwonderlijkaangezienhetmoeilijkisomdezegroepteenquêteren. Demeesterespondentengevenaanrechtstreeksvanhuisnaardebetreffendelocatiesteendaarnaookweer naarhuistegaan.slechtseenkleinegroepvanongeveer1015%geeftaanvoorafgaandaanhetbezoekopeen andere locatie te zijn geweest of dit naderhand nog van plan te zijn. Deze groep gaat meestal naar allerlei verschillendelocaties. 51

54 RESULTATEN 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% Kortewandeling 25% 28% 15% 21% 27% 20% 21% 17% 24% Veluwetransferia PVeluwe overigelocaties soms regelmatig altijd 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% Langewandeling 25% 28% 15% 21% 27% 20% 21% 17% 24% Veluwetransferia PVeluwe overigelocaties 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% Bezoekhorecagelegenheid 24% 13% 16% 13% 15% 5% 6% 12% Veluwetransferia PVeluwe overigelocaties soms regelmatig altijd 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% Picknicken 15% 15% 9% 7% 7% 6% 3% 3% Veluwetransferia PVeluwe overigelocaties 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% Honduitlaten 6% 4% 3% 5% 4% 5% 4% 7% 26% soms regelmatig altijd 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% Fietsen 15% 14% 6% 15% 11% 8% 5% 4% Veluwetransferia PVeluwe overigelocaties Veluwetransferia PVeluwe overigelocaties Figuur26Frequentieondernomenactiviteitenperlocatietype 52

55 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 26% 28% 23% 20% 21% 27% 18% 23% 17% 31% 29% 23% 27% 31% 11% 9% 13% 15% 40% 25% 8% 32% 31% 29% 13% 25% 24% 19% 17% 21% 22% 4% 15% 30% 27% soms regelmatig altijd Figuur27Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomseenkortewandelingmaaktperlocatie. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 25% 36% 19% 29% 32% 25% 26% 23% 14% 29% 23% 23% 18% 22% 11% 11% 14% 8% 9% 9% 12% 13% 16% 28% 27% 21% 19% 7% 6% 23% 4% 13% 34% 31% soms regelmatig altijd Figuur28Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomseenlangwandelingmaaktperlocatie. 53

56 RESULTATEN 54 Figuur29Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomshorecabezoektperlocatie. Figuur30Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomsgaatpicknickenperlocatie. 8% 6% 5% 32% 12% 8% 17% 16% 15% 14% 24% 18% 13% 28% 11% 23% 8% 14% 30% 12% 5% 17% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% soms regelmatig altijd 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% soms regelmatig altijd

57 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 6% 8% 6% 9% 4% 6% 9% 9% 4% 5% 5% 6% 4% 11% 8% 5% 14% 6% 28% 9% 44% soms regelmatig altijd Figuur31Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomsdehonduitlaatperlocatie. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 12% 12% 12% 5% 23% 11% 14% 12% 9% 17% 14% 9% 12% 20% 6% soms regelmatig altijd Figuur32Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomsgaatfietsenperlocatie. 55

58 RESULTATEN Hetgebruikvanvoorzieningen Aan de respondenten is gevraag in hoeverre ze gebruik maken van de aangeboden voorzieningen zoals de wandelroutes, informatieborden,horecavoorzieningen en picknickplaatsen en speelweiden. Hieruit blijkt dat eenflinkdeelvandebezoekersgebruikmaaktvandewandelroutes(58%)endehorecavoorzieningen(67%). Mindermensenmakengebruikvandeinformatieborden(32%)endepicknickplaatsenofspeelweides(27%). Tussen de locaties zijn afhankelijk van de aangeboden voorzieningen en de wensen van bezoekers kleine verschillenzichtbaar.zozijnerrelatiefweinigbezoekersvanhetveluwetransferiuminnunspeetdiegebruik makenvanwandelroutes.hetgebruikvandeverschillendevoorzieningenkanperlocatiegebruiktwordenom eenbeeldtekrijgenvanderuimtelijkespreiding.metnamehetfeitdatveelbezoekersgebruikmakenvande aangebodenwandelroutesmaaktdezevoorzieningeengeschiktsturingsmiddel. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 15% 8% 26% 23% 12% soms regelmatig 40% 16% 27% 25% altijd 30% 20% 0% 34% 24% 11% 13% 27% 15% 14% 9% 14% 17% 9% 6% 4% 6% 35% 9% 35% 12% 24% 11% 15% 4% 5% 7% GebruikroutesGebruikinformatiebordenGebruikhorecaGebruikpicknickplaatsen Figuur33Frequentiegebruikvoorzieningenperlocatietype. 56

59 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE gebruikwandelroutes gebruikinformatieborden gebruikhorecavoorzieningen gebruikpicknickplaatsenenspeelweiden Figuur34Frequentiegebruikvoorzieningenperlocatie. 57

60 RESULTATEN 100% 90% 80% 70% 60% 9% 18% 21% 50% 40% 30% 20% 0% 13% 37% 28% 16% 16% 19% 18% 19% 13% 13% 2% 13% 12% 15% 11% 6% 9% 37% 19% 21% 34% 17% 14% 13% 6% 11% 14% 7% 13% 7% 8% 6% 6% zelden regelmatig altijd GebruikroutesGebruikinformatiebordenGebruikhorecaGebruikpicknickplaatsen Figuur35Gebruikvoorzieningengerelateerdaanbezoekfrequentie. Redenenomopeenspecifiekelocatieteparkeren Demeestgenoemderedenomergensteparkerenisdeaanwezigheidvaneenbepaaldevoorziening.Andere veel genoemde redenen zijn de startpunten van routes en de opmerkingen die in de categorie anders zijn ingedeeld. Deze laatste categorie is zeer divers, maar bij elke locatie anders. Vaak verwijzen mensen naar specifieke landschappen, zoals hei of stuifzand, de mogelijkheid om bepaalde activiteiten daar te doen, veiligheid,afstandvanhuisofhetfeitdatzeopdieplekhaddenafgesprokenmetanderen. Wat opvalt, is dat de aanwezigheid van voorzieningen en routes bij de Veluwetransferia vaker als reden wordengegevendanbijanderelocaties.bijdepveluweishetpercentage toevalligterechtgekomen hoger danbijdeanderelocatietypen.dezeredenwerdvooralbijdenieuwelocatiepveluwevan thoffwegvaak genoemd. Dit hangt mogelijk samen met de goede zichtbaarheid vanaf de doorgaande weg. Bij de overige locatiesisdereden ditisdemooistelocatie relatiefvaakgenoemd. 58

61 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE Wanneerdeantwoordenwordengerelateerdaandebezoekfrequentievaltopdatruim20%vandemensen dievoorheteerstopeenbepaaldelocatiezijn,aangeeftdaartoevalligterechttezijngekomen. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 19% 23% 26% 19% 18% 23% 17% 22% 16% 15% 26% 16% 28% 0% 15% 22% 16% 26% 15% 4% 14% 22% 12% 6% 19% 39% 23% 29% 25% 28% 12% 14% 9% 8% 9% 6% 6% 37% 11% 17% 17% 9% 12% 11% 13% 16% 12% 5% 12% 17% 20% 21% 6% 7% 5% 4% 5% 7% 19% 21% 24% 23% 26% 6% 32% 20% 15% 17% 52% 9% 6% 5% 9% 8% 26% 12% 28% 24% 12% 8% 14% 28% 7% 13% 21% anders,nl startpuntroute voorbepaaldevoorziening bewegwijzeringgevolgd veiligepplaats locatieisgoedbereikbaar toevalligterechtgekomen mooistelocatie Figuur36Redenomopbepaaldelocatieteparkeren. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 23% 23% 20% 21% 15% 21% 21% 27% 18% 8% 5% 12% 5% 9% 22% 16% 11% 5% anders,nl startpuntroute voorbepaaldevoorziening bewegwijzeringgevolgd veiligepplaats locatieisgoedbereikbaar toevalligterechtgekomen mooistelocatie Figuur37Redenomopbepaaldelocatieteparkerengerelateerdaanbezoekfrequentie. 59

62 RESULTATEN Seizoenendagtypevanbezoek Derespondentenisgevraagdinwelkeseizoenenzedebetreffendelocatiebezoeken.Overhetalgemeenwordt dewinterdaarbijhetminstvaakgenoemd,terwijldeverschillentussendeandereseizoenengeringzijn.per locatie zijn wel enkele opvallende verschillen te zien. Zo geven relatief minder respondenten aan het VeluwetransferiuminNunspeetinhetnajaartebezoeken.DegroteverschillenbijdeBakenbergseweghangen mogelijksamenmethetgeringeaantalrespondentenenhetfeitdatalleeninhetnajaarisgeënquêteerd.bij hetwekeromsezandendeomgevingheerdevaltopdateenzeergrootdeelvanderespondentenaangeeftin vrijwelalleseizoenentekomen. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% voorjaar zomer najaar winter 0% Figuur38Percentagerespondentendatinbepaaldseizoennaareenlocatiekomt. Demeestemensengevenaanvooralopzondagentekomen,maarookregelmatigopeenzaterdag.Ongeveer 30%vanderespondentengeeftaanookweleensdoordeweeknaarhetgebiedtekomen.Hetzijnvooralde regelmatigebezoekersdieaangevendatzeookdoordeweekkomen.vandemensendievoorheteerstopeen locatiezijn,geeft20%aanookdoordeweektekomen. De weekenddagen zijn vooral populair omdat de meeste mensen door de week moeten werken. Van de mensendieookdoordeweekkomen,geeft20%aanopdiedagentegaanomdathetdanrustigeris.ookvoor deze groep geldt dat op de andere dagen moet ik werken en deze dag komt het beste uit de meest genoemderedenenzijn(beideruim30%) 60

63 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% zondag zaterdag werkdag 0% Figuur39Percentagerespondentendatopbepaaldedagnaarlocatiekomt. Voorditonderzoekzijnvrijwelalleenmaarbezoekersdiemetdeautokomenbenaderd.Aandezegroepis gevraagdwatvoorhendebelangrijksteredenwasommetdeautotekomen.demeestgenoemderedenisdat men de afstand te ver vindt om te fietsen. Daarnaast vindt men de auto handiger en gemakkelijker. In de categorie anders vallen allerlei praktische redenen. Af en toe wordt ook aangegeven dat er geen goede openbaarvervoerverbindingis. Figuur40Belangrijksteredenommetdeautonaarlocatietekomen. 61

64 RESULTATEN Publieksfolderenbebording OmdeherkenbaarheidvanhetconceptPVeluweteversterken isopallepveluwelocatieseenspeciaalontwikkeldelandmark geplaatst. Het bord geeft informatie over het gebied en de recreatieve mogelijkheden. Aan de respondenten is gevraagd watzevanditbordvinden.demeestemensengevenaandatze heteenmooibordvindendatgoedinhetlandschappast.ruim de helft van de mensen geeft aan het bord goed opvalt, de anderehelftvindtvanniet.demeesterespondentengevenaan het eens te zijn met de stellingen het bord geeft voldoende informatieoverhetgebiedenderecreatiemogelijkheden en de kaart of het informatiebord geeft een goed beeld van de omgeving. Over het algemeen zijn de verschillen tussen de antwoorden bij de diverse locaties niet groot. Alleen bij het Kootwijkerzand en de Bakenbergseweg waar geen PVeluwe is ontwikkeld en dus andere borden staan, zijn net iets minder mensenheteensmetdezestellingen. Tabel7Gemiddeldantwoordopeenschaalvan1(helemaalmeeeens)tot5(helemaalnietmeeeens)opdevragenin hoeverrederespondentvindtdathetbordvoldoendeinformatiebiedtendekaarteengoedbeeldgeeftvanhetgebied. voldoende kaartgeeft EnqueteLocatie informatie goedbeeld PVeluweVan'tHoffweg PVeluweDrieseberg 2 2 VeluwetransferiumNunspeet 2 VeluwetransferiumPosbank 2 PVeluwePoolseweg PVeluweLappendeken Apeldoorn 2.1 PaviljoendePosbank 2.2 Kootwijkerzand Bakenbergseweg 2.5 WekeromseZand 2 62

65 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE PVeluweLappendeken PVeluweVan'tHoffweg PVeluweDrieseberg PVeluwePoolseweg totaal 62% 55% 69% 50% 61% 38% 45% 31% 50% 39% 0% 20% 40% 60% 80% 100% bordvaltgoedop bordvaltnietgoedop Figuur41PercentagerespondentendatPVeluwebordvindtopvallen. PVeluweLappendeken PVeluweVan'tHoffweg PVeluweDrieseberg PVeluwePoolseweg totaal 85% 93% 94% 87% 88% 15% 7% 6% 13% 12% 0% 20% 40% 60% 80% 100% bordismooi bordisnietmooi Figuur42PercentagerespondentendatPVeluwebordmooivindt. PVeluweLappendeken 83% 17% PVeluweVan'tHoffweg PVeluweDrieseberg PVeluwePoolseweg totaal 98% 92% 91% 87% 2% 8% 9% 13% 0% 20% 40% 60% 80% 100% bordpastinhetlandschap bordpastnietinhetlanschap Figuur43PercentagerespondentendatPVeluwebordinhetlandschapvindtpassen. 63

66 RESULTATEN De provincie Gelderland heeft een publieksfolder laten ontwikkelen om mensen te informeren over de VeluwetransferiaendePVeluwe.TijdenshetenquêterenbijhetVeluwetransferiumPosbankenhetPaviljoen deposbankenbijdepveluwedriesebergenpoolsewegisdezefolderuitgedeeldonderderespondentenenis aanheneenaantalvragengesteldoverdefolder.uitdezesteekproefbleekdatslechtseenkleindeelvande respondenten bekend was met de folder en de meeste mensen gaven dan ook aan dat de folder nieuwe informatievoorhenbevatte. PVeluweLappendeken PVeluweVan'tHoffweg PVeluweDrieseberg PVeluwePoolseweg totaal 7% 6% 5% 93% 97% 98% 94% 95% 0% 20% 40% 60% 80% 100% ja nee Figuur44Antwoordenopdevraagommendefolderalkende. PVeluweLappendeken PVeluweVan'tHoffweg PVeluweDrieseberg PVeluwePoolseweg totaal 92% 91% 88% 80% 87% 8% 9% 13% 20% 13% 0% 20% 40% 60% 80% 100% ja nee Figuur45Antwoordenopdevraagofdefoldernieuweinformatiebiedt. DepublieksfolderisontwikkeldommeermensenbekendtemakenmetdePVeluwe.Tijdensdeenquêtesop de PVeluwe locaties is gebleken dat ongeveer 40% van de respondenten weet dat er meerdere PVeluwe locatieszijn.gekoppeldaandiebekendheidheeftmaareenkleindeelvanderespondentenbewustvooreen PVeluwelocatiesalsbestemminggekozen.WelvaltopdatditperPVeluwesterkverschilt:33%bijPVeluwe Van thoffwegenslechtbijpveluwedriesebergenpoolseweg. 64

67 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE PVeluweLappendeken PVeluweVan'tHoffweg PVeluweDrieseberg PVeluwePoolseweg Kootwijkerzand totaal 40% 48% 38% 23% 39% 38% 60% 52% 62% 77% 61% 62% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Figuur46PercentagerespondentendatweetdatermeerderePVeluwezijn ja nee PVeluweLappendeken PVeluweVan'tHoffweg 23% 33% 77% 67% PVeluweDrieseberg PVeluwePoolseweg totaal 9% 19% 91% 90% 81% 0% 20% 40% 60% 80% 100% ja nee Figuur47PercentagerespondentendatbewustvooreenPVeluweheeftgekozen Waardering Een belangrijke reden voor het nemen van sturingsmaatregelen is de grote drukte die op populaire en veelbezochtebestemmingenkanleidentotonderlingehindertussenbezoekers.aanderespondentenisdan ook gevraagdin hoeverre ze de locatie als druk ervarenen in hoeverre ze de ervaren drukte als positief of negatief ervaren (zie ook bijlage 2). Het merendeel van de respondenten geeft aan de betreffende locatie redelijk rustig tot redelijk druk te vinden. Slechts een klein deel vindt het druk (8%) of rustig (). Tegelijkertijdzienwedateenruimemeerderheid(61%)diedruktealspositiefervaart.Slechts9%ervaartde drukte als negatief. Uiteraard verschillen deze cijfers per locatie. Op drukke locaties zoals het VeluwetransferiumPosbankofPaviljoendePosbankgeefteengroterdeelvanderespondentenaandatzehet drukofredelijkdrukvinden.tegelijkertijdzijnookhiermaarweinigmensendieditookalsnegatiefervaren. 65

68 RESULTATEN Veluwetransferium 13% 35% 23% 25% 3% Veluwetransferium 4% 24% 25% 36% PVeluweLappendeken 6% 31% 23% 31% 8% PVeluweVan'tHoffweg 3% 9% 18% 41% 29% PVeluweDrieseberg 8% 21% 21% 37% 13% PVeluwePoolseweg 8% 15% 15% 39% 23% Bakenbergseweg 5% 18% 19% 34% 24% WekeromseZand 26% 42% 23% PaviljoendePosbank 13% 38% 18% 25% 6% Kootwijkerzand 6% 17% 19% 43% 16% allelocaties 8% 28% 22% 32% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Figuur48Druktebeoordelingperlocatie. druk redelijkdruk nochdruk,nochrustig redelijkrustig rustig VeluwetransferiumPosbank 46% 40% 14% VeluwetransferiumNunspeet 73% 23% 4% PVeluweLappendeken 55% 37% 8% PVeluweVan'tHoffweg 82% 9% 9% PVeluweDrieseberg PVeluwePoolseweg Bakenbergseweg WekeromseZand 72% 73% 65% 77% 20% 8% 17% 11% 29% 6% 16% 6% positief neutraal negatief PaviljoendePosbank 53% 34% 13% Kootwijkerzand 73% 23% 4% allelocaties 61% 30% 9% Figuur49Druktewaarderingperlocatie. 0% 20% 40% 60% 80% 100% 66

69 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE totaal 61% 30% 9% druk redelijkdruk 8% 15% 5% positief nochdruk,nochrustig 12% 9% neutraal negatief redelijkrustig 29% rustig 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Figuur50Percentagebezoekersdatbepaaldedruktepositief,neutraalofnegatiefwaardeert. Hinder De respondenten is gevraagd of zij tijdens hun bezoek ergens hinder van hebben ondervonden. Uit de lage respons op deze vraagt blijkt dat de meeste mensen weinig hinder ondervinden. Verder valt op dat de genoemdehinderperlocatieergspecifiekis. EenkleindeelvanderespondentenbijhetVeluwetransferiumdePosbanknoemtdedrukteenhetdaaraan gerelateerde aantal mountainbikers en fietsers als bron van hinder. Ook het gebrek aan een goede OV verbinding is een aantal maal genoemd. Bij het Veluwetransferium Nunspeet stoort een deel van de respondentenzichaandeloslopendehonden,hetomgevingslawaaienhetgemotoriseerdeverkeer. De grootste hinderbron bij PVeluwe Lappendeken vormen de mountainbikers, diverse mensen klagen over gevaarlijkesituatiestussenwandelaarsenatb ers.ookbijpveluwevan thoffwegstorenderespondenten zichsomsaandefietsersenmountainbikers.bijpveluwedriesebergwordtvooralgeklaagdoverzwerfafvalen geluidsoverlast door de motorcrossbaan. Bij Poolseweg is de toegangsweg naar de parkeerplaats vol met kuilen.daarnaastwordtergeklaagdoveronduidelijkepunteninderoutes. BijhetPosbankPaviljoenwordtgeklaagdoverdrukte,loslopendehondeneninhetbijzonderdegrotegroepen motorrijdersinhetgebied.bijhetkootwijkerzandzijnhetdeloslopendehonden,geenverrassinggezienhet hogepercentagebezoekersdateenhondbijzichheeft.entevenswordterbijhetkootwijkerzandgeklaagd overslechtemarkeringvanwandelroutes.loslopendehondenzijnbijzowelhoutvesteralslappendekeneen bronvanhindervoorfietsers. 67

70 RESULTATEN Eindcijfer Aanheteindevanelkeenquêteisderespondentookgevraagdmetwelkcijferhijofzijdebetreffendelocatie zouwaarderen.dezevraagbevestigthetbeelddathetmerendeelvandebezoekerstevredenisoverdelocatie enderecreatievemogelijkheden.hetgemiddeldecijfervaneen7,8isdanookgeenverassing.alleenbijde overigelocatiesiseenverschilinwaarderingtezientussenfrequentebezoekersendebezoekersdievoorhet eerstkomen,waarbijdeeerstegroepeenduidelijkhogerewaarderinggeeft. Veluwetransferia PVeluwe overigelocaties allelocaties 7,8 7,8 7,9 7,8 VeluwetransferiumPosbank VeluwetransferiumNunspeet PVeluweLappendeken PVeluweVan'tHoffweg PVeluweDrieseberg PVeluwePoolseweg Bakenbergseweg WekeromseZand Kootwijkerzand 7,9 7,7 7,9 7,6 7,8 7,8 8,1 8,2 7,8 Figuur51Gemiddeldcijferperlocatie

71 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE 69

72 VERGELIJKINGMETEERDERONDERZOEK Op de Veluwetransferia Nunspeet en Posbank en in het Posbankgebied zijn in eerdere jaren onderzoeken uitgevoerdnaardeaardenomvangvanhetrecreatiefgebruik.indithoofdstukwordenderesultatenvandie onderzoeken vergeleken met de resultaten van dit onderzoek. Op basis daarvan kunnen aanvullende uitsprakenwordengedaanoverdeeffectenvanhetrealiserenvandeveluwetransferia. HetPosbankgebied In het Posbank gebied zijn in de periode november 2002 tot oktober 2003 mechanische verkeerstellingen uitgevoerd(beunen&jaarsma,2004).ditonderzoekisin2009herhaald.eenvergelijkingtussenderesultaten laat zien dat de ontwikkeling van het Veluwetransferia de Posbank een duidelijk effect heeft gehad op de verkeersstromen door hetgebied. Tabel8 laat ziendatde omvang van het verkeernaar de locatie van het Veluwetransferium met 20% is toegenomen, terwijl op de andere tellocaties het verkeer met 10 tot 15% is afgenomen.derealisatievanhetveluwetransferiumheeftdaarmeegeleidtoteenafnamevanhetautoverkeer inhetgebied. Tabel8Aantalmotorvoertuigenperjaarpertelpunt(delocatieszijninBijlage1opkaartweergegeven). 1Beekhuizensewegwest (buitenring 2Beekhuizensewegwest (binnenring) 3Schietbergseweg (binnenring) verschil procentueelverschil 12% 16% 19% 6% 15% 11% 8% 1% 1 Opdittelpuntisin2003nietgeteld.Hetaantaliseeninschattingopbasisvandeaantallenopdetelpunten3en4. In2004zijnopdrielocatiesinhetPosbankgebiedenquêtesafgenomenonderdebezoekers(Regnerus,2005). Het onderzoek richtte zich vooral op de vraag waarom bepaalde recreanten op een bepaalde locatie in het gebiedterechtkwamen.uithetonderzoekbleekdatveelmensenbijhetpaviljoenparkeerdevanwegededaar aanwezigehorecagelegenheid.hetzelfdegoldvoorbezoekersbijlappendeken.ookbleekdateenflinkaantal 4Heuvenseweg 5Beekhuizensewegoost (buitenring) 6Beekhuizensewegoost (binnering) 7Schietbergseweg (buitenring) totaalinkomendverkeer 70

73 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE bezoekers toevallig op een bepaalde plek terecht was gekomen. De vergelijking van de resultaten van dat onderzoekmetdeenquêteresultatenvanditonderzoeklaatziendatdebezoekersnubeterwetenwaarze heenwillenendatzemindervaakaangeventoevalligopeenbepaaldelocatieterechtzijngekomen.ditgeldt vooral voor de mensen die bij het Veluwetransferium parkeren, vaak vanwege het feit dat daar diverse wandelroutesbeginnen.vandebezoekersdiebijhetpaviljoenenpveluwelappendekenparkerengeeft15% aandatzedaartoevalligterechtzijngekomen,ditzijnvooralbezoekerdievoorheteerstinhetgebiedzijn.het merendeel van de bezoekers kiest echter bewust voor deze plek vanwege de horeca gelegenheid, de wandelroutesofhetfeitdatmenditdemooistelocatievindt.hetvaltopdatslechteenkleingedeelte(6%) aangeeftdatzedebewegwijzeringhebbengevolgd. Opalledriedelocatiesgeeftzo n20%vandebezoekersaanvoorheteerstdaartezijn.ditpercentageishoger daninhetvoorgaandeonderzoek(rondde).verdervaltopdatdebezoekersaangevenlangerteblijven.in het voorgaande onderzoek gaf 6% van de bezoekers aan langer dan 4 uur te blijven, nu is dat van de bezoekersbijhetpaviljoenenzelfs20%vandebezoekersbijhetveluwetransferium.hetaantalbezoekersdat vanverderwegkomtisietstoegenomen,maarditaandeelisbijhetveluwetransferiumnogsteedshogerdan bijhetpaviljoenofpveluwelappendeken. Watbetreftdeondernomenactiviteitenzijnerweinigverschuivingen,alleenhetaantalrespondentendatgaat fietsenisvan0%naargestegen.welgevennumeerbezoekersaangebruiktemakenvanvoorzieningen zoalsdewandelroutes,informatieborden,horecavoorzieningenenhetbezoekerscentrum. Een opvallend verschil is ook te vinden in de waardering van de drukte. In vergelijking met het eerdere onderzoek zijn er minder bezoekers die het druk of rustig vinden. In het eerder onderzoek gaf 20% van de respondentenaandatzededruktealsnegatiefervoeren,datpercentageisgedaaldnaar14%.ookin2009was hetovergrotemerendeelvandebezoekersergtevredenoverhetgebiedenderecreatievemogelijkheden. Het geschetste beeld in het onderzoek uit 2004 is grotendeels intact gebleven. Het PVeluwe Lappendeken wordt meer bezocht door mensen uit de nabije omgeving en wordt rustiger ervaren, terwijl het VeluwetransferiumenhetPaviljoendePosbanklocatiesookmensenvanverderwegontvangenenalsdrukker wordenervaren.demeestebezoekerskomennogsteedseenpaarkeerperjaar. VeluwetransferiumNunspeet OphetVeluwetransferiumNunspeetzijninhetvoorjaarendezomervan2003debezoekersgeënquêteerd (Beunen & Jaarsma, 2004). Dit was net na de openingvan het Veluwetransferium in 2002.De belangrijkste conclusievandatonderzoekwasdateengrootdeelvandebezoekersbestonduitgezinnenmetkinderen.de aanwezigheidvandespeeltuinenhetkabouterpadwarenvoordiegroepeenbelangrijkeredenomnaarhet Veluwetransferiumtekomen.Indevergelijkingtussenderesultatenvandeenquêtesin2008endeenquêtes in2003valtopdathetveluwetransferiumtegenwoordigeenmeerdiversegroepbezoekertrekt.nogsteeds komt een groot deel van de bezoekers met kinderen, maar het relatieve aandeel op het totale bezoek is afgenomen van 60% naar 48%). Zo zijn er nu bijvoorbeeld meer bezoekers die aangeven dat ze vanuit het Veluwetransferiumgaanfietsen(35%tegenoverin2003).Verdervaltopdaterweinigverschillenzijnin 71

74 VERGELIJKINGMETEERDERONDERZOEK het recreatiemotief, de reistijd, de ondernomen activiteiten en het gebruik van voorzieningen. Ook de waardering is nog steeds erg hoog. In 2008 geven relatief meer bezoekers aan dat ze regelmatig naar het Veluwetransferiumkomen.HetpercentagerespondentendatvoorheteerstophetVeluwetranferiumis,isiets gedaald,maarnogsteedshoog(30%in2008tegenover50%in2003).invergelijkingmet2003komenin2008 ook iets meer bezoekers uit de omgeving van Nunspeet. In de groep bezoekers die van een vakantieadres komeniseenverschuivingtezienvandecampingnaarhetbungalowpark. VanwegedeproblemenmethetmechanischtellenvanhetautoverkeerophetVeluwetransferiuminNunspeet ishetnietmogelijkomeenbetrouwbarevergelijkingtemakentussendeverkeersaantallenin2003en2008.in beidetelperiodenisduidelijkgewordendathetveluwetransferiumopvrijwelalledagenvandeweekgebruikt wordt,ietswatinvergelijkingmetandererecreatievebestemmingenopvallendis. 72

75 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE 73

76 CONCLUSIESENAANBEVELINGEN Eindconclusies In het kader van Veluwe 2010 heeft de provincie Gelderland diverse Veluwetransferia en PVeluwe locaties gerealiseerd.hetdoelvanditonderzoekisominzichttegevenindeaardenomvangvanhetgebruikvandeze voorzieningen en de waardering van bezoekers. Daarvoor zijn op verschillende locaties verkeertellingen gehoudenenisop12verschillendelocatieseenenquêteafgenomenonderdeautobezoekers. Hetonderzoeklaatziendatelkelocatieeeneigengroepbezoekerstrekt.Verrewegdemeesteautobezoekers komenomtewandelenenomterecreërenindenatuur.deonderzochtelocatieshebbeneengrotegroep vaste bezoekers, maar de Veluwetransferia en de PVeluwe trekken ook telkens nieuwe bezoekers. De combinatievandiversevoorzieningendieopéénlocatiewordtaangeboden,speeltdaarbijeenbelangrijkerol. De bezoekers herkennen en erkennen daarmee de inspanningen van de provincie Gelderland om de recreatievemogelijkhedenteverbeteren. OpbasisvanditonderzoekzijndebezoekersvandeVeluwein4groepenteonderscheiden: Deeerstegroepiseenzeergrotegroepbezoekersdiemetenigeregelmaateenstukgaanwandelen endatcombinerenmeteenbezoekaaneenhorecagelegenheidomkoffietedrinkenoftelunchen.zij zoekeneenlocatiemeteengoedebereikbaarheid,diversewandelrouteseneenhorecagelegenheid. Detweede,ookomvangrijkegroep,bestaatuitmensendievoorspecifiekevoorzieningen,zoalseen kabouterpad, een bezoekerscentrum, GPS wandelingen, mountainbike routes en horeca voorzieningen naar de Veluwe komen. Voor deze groep is een Veluwetransferium een geschikte voorzieningvanwegedegoedebereikbaarheidendecombinatievanvoorzieningenenhetfeitdater altijdwelwattedoenentebelevenis. Eenderdegroepbestaatuitmensendiezeerregelmatig,somsenkelemalenperweek,indedirecte omgevingvanhunwoonplaatsgaanwandelenofdehonduitlaten.dezegroepheeftweinigbehoefte aan specifieke voorzieningen en zoekt vooral een geschikte locatie in de directe omgeving van de woonplaats. Tenslotteisernogeenkleinegroeprecreantendiebewustdegrootstedruktemijdendoorofnaar een andere locatie te komen of door de week te gaan recreëren. Ze gaan vaak voor bepaalde natuurwaarden naar een gebied. Een deel ervan maakt gebruik van voorzieningen zoals een bezoekerscentrumofeenhorecagelegenheid,maarzezoekenvooralhuneigenweg. Deeerste2groepen,diesameneenzeergrootdeelvandebezoekersvandeVeluwevormen,zijndoormiddel vanhetaanbiedenvanvoorzieningenopbepaaldelocatiesgoedtesturen.ditonderzoeklaatdanziendatdoor deontwikkelingvandeveluwetransferiaenpveluweeenzoneringvanhetrecreatiefgebruikvandeveluweis waartenemen.ditishetbestezichtbaaropdeposbank,waardankzijlangjarigeverkeerstellingenisvastte stellen dat na de opening van het Veluwetransferium er een verschuiving van de verkeersstromen is 74

77 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE opgetreden. De totale omvang van het gemotoriseerd verkeer naar het gebied is gelijk gebleven ( voertuigen),maarhetverkeerrichtinghetveluwetransferiumismet20%gestegen,terwijlhetgemotoriseerd verkeeropdewegeninhetgebiedmet15%isafgenomen. Vergelijkbareverschuivingzullenookopanderelocatieshetgevalzijn,gezienhetfeitdatveelbezoekersopde VeluwetransferiaenPVeluweaangevenervoorheteersttezijn.VooralhetVeluwetransferiuminNunspeet heeftzichineenaantaljarentijdwetenteprofilerenalsnieuwebestemmingentrektnudanookeenflink aantal bezoekers. Op veel plaatsen is het echter onmogelijk om verschuivingen in het recreatief verkeer te monitorenomdatditverkeerwegvaltindetotaleverkeersstromen. DebekendheidmetdeVeluwetransferiaendePVeluweisdeafgelopenjarengegroeid.Uithetrelatiefhoge percentagerespondentendataangeeftvoorheteersteopeenbepaaldveluwetransferiumofpveluwetezijn, blijktdathetvoorzieningenzijnwaarvanmensenhebbengehoordenwaarvanmenhetinteressantvindtom eensnaartoetegaan.ditpercentageishogerdanineerdereonderzoekeninnunspeetenhetposbankgebied. Dit onderzoek onderzoek laat zien dat vooral mondopmond reclame een belangrijke rol speelt in de bekendheidmetdeveluwetransferiaenpveluwe. Over het algemeen zijn de respondenten erg tevreden over de recreatieve mogelijkheden op de VeluwetransferiaendePVeluwe.Vooraldeaangebodenroutesendeaanwezigehorecavoorzieningenworden doorveelbezoekersgebruikt.ondanksdatdiverselocatiesopmooiezondagenveelbezoekerstrekkengeven de meeste respondenten aan deze drukte niet als negatief te ervaren. Slecht een zeer klein deel van de respondenten geeft aan hinder te ondervinden van andere gebruikers, met name mountainbikers en loslopendehondenwordendangenoemd.eengrootdeelvandebezoekermaaktgraaggebruikmakenvande aangeboden wandelroutes en daarmee is ook de ruimtelijke spreiding in een bepaald gebied weer goed te sturen. Verder geeft zo n 70% van de bezoekers aan gebruikt te maken van horeca voorzieningen. Dit gecombineerdmethetfeitdatdemeestemensenditcombinerenmeteenwandelingindedirecteomgeving maakt het ook een sterk sturingsmiddel. Voorzieningen zoals de informatieborden, picknickplaatsen en speelweiden worden door relatief minder bezoekers gebruikt. Voor mensen met kinderen is een speeltuin echterwelweereentrekker,zoalsgoedzichtbaarisbijhetveluwetransferiuminnunspeet. Hetruimtelijkconcentrerenvanvoorzieningen,zoalsgoedbereikbareenveiligeparkeerplaatsen,wandelen fietsroutes, horecagelegenheden en bezoekers en activiteitencentra blijkt een goede manier om een ruimtelijkezoneringvanhetrecreatiefgebruikterealiserenentegelijkertijddebezoekersmeteentevreden gevoelnaarhuistelatengaan.hetgedragvanderecreantenisvooreenbelangrijkdeeltebeïnvloedendoorde inrichting van het gebied, het aanbieden van voorzieningen en de communicatie hierover. Het succes van dergelijkeingrepenenmaatregelenhangtsamenmetaanvullendemaatregelendieopanderelocatiesworden genomen, zoals het aanpassen van bebording, het situeren van wandelroutes en het opheffen van parkeerlocaties. Het is vanuit dit oogpunt dan ook goed om op verschillende schaalniveaus (zowel op gebiedsniveaualsophetschaalniveauvandeheleveluwe)natedenkenoverzoneringendemaatregelenom dezezoneringvanhetrecreatiefgebruikterealiseren.deervaringeneninzichtendieindeafgelopenjarenzijn opgedaanmetdeontwikkelingvandeveluwetransferiaendepveluwezijnookinanderegebiedenbruikbaar. Veel beleidsmakers en beheerders van natuurgebieden en nationale parken hebben immers vergelijkbare 75

78 CONCLUSIESENAANBEVELINGEN ambitiesomderecreatievebelevingvandiegebiedenteverbeteren,maartegelijkertijddenegatieveeffecten vanhetrecreatiefgebruikzoveelmogelijktebeperken. Dit onderzoek laat zien dat het belangrijk is om de locaties van voorzieningen zoals Veluwetransferia en P Veluwe zorgvuldig te bepalen. Aan de ene kant gaat een voorkeur uiteraard uit naar een omgeving waar recreatieweinignegatievegevolgenheeftvoornatuurwaarden,maaromsuccesvoltezijnmoetdezeomgeving welvoldoenderecreatiemogelijkhedenbiedendieaansluitenbijdewensenvanbezoekers.ditisgoedtezien bijpveluwedrieseberg,waarveelmensenondankshetgroteparkeerterreinvanhetpveluwetochlieverhun autobijhetnabijgelegenrestaurantboswegparkeren.afhankelijkvandebeoogdedoelgroepisdenabijheid vanlandschappelijkekwaliteitenvanmeerofminderbelang.hetveluwetransferiumnunspeetwordtdoorde bezoekers hoog gewaardeerd en ze omschrijven hun bezoek ook als recreëren in de natuur. De aanwezige voorzieningenophetveluwetransferiumbiedenvoordezemensenvoldoenderecreatievemogelijkheden.dit isandersinhetgebieddeposbank,datvanwegededaaraanwezigenatuurenlandschapswaardenjaarlijks vele bezoekers trekt. Het gerealiseerde Veluwetransferium is daar een uitstekend middel gebleken om een grootdeelvandezebezoekersaanderandvanhetgebiedoptevangenendaarmeederecreatievebelevingte vergrotenenderecreatievedrukophetgebiedeverminderen. De uiteindelijke rol die een Veluwetransferium of een PVeluwe speelt in het recreatief gebruik van een bepaald gebied hangt dan ook af van de lokale context. Daarbij kunnen deze voorzieningen ook extra bezoekersaantrekkenenhetisbelangrijkomvoorafdevraagtestellenofdelocatiedataankanzonderdat hetnegatievegevolgenheeftvoorderecreatiebelevingofdedaaraanwezigenatuurwaarden. Veelbezoekerskomenuitroutinenaareenbepaaldelocatie,anderengevenaantoevalligopeenPVeluwe terechttezijngekomenenslechtseenkleindeelvandebezoekersweetdaterinmiddelsdiversepveluwe locatieszijn.hetaantalbezoekersdatbewustkiestvooreenpveluwelocatiesalsbestemmingopdeveluweis dan ook nog vrij laag en hangt bovendien sterk samen met de aanwezigheid van bekende horeca gelegenheden.aangezieneengrootdeelvandeenquêtesisafgenomenvlaknaderealisatievandepveluwe locatiesisditgeenverassendresultaat.hetisdaaromdesteopmerkelijkerdatpveluwevan thoffweg,watin tegenstelling tot de andere PVeluwe locaties een compleet nieuwe locaties is, in zeer korte tijd toch al bezoekersuitalledelenvanhetlandweettetrekken. Hetisbelangrijkomtebeseffendatdeveranderingeninrecreatiefgebruikenindedaarmeesamenhangende verkeersstromenopzowelgebiedsniveau,alsophetniveauvandeveluwe,vooraloplangetermijnzichtbaar zullen worden. Recreatie op de Veluwe is voor een heel groot gedeelte gewoontegedrag en mensen veranderenhungedragnietsnel.hetisdanookinteressantomtezienhoehetgebruikzichindekomende jaren verder gaat ontwikkelen. De enquêtes en tellingen die zijn gehouden bij de toekomstige PVeluwe WekeromscheZandenBakenbergsewegzijnvanuitditperspectiefdanookextrainteressantomdatdezehet mogelijkmakenomdeeventueleveranderingeninhetrecreatiefgebruikalsgevolgvandeontwikkelingvan eenpveluweteonderzoeken. AfsluitendkangeconcludeerdwordendathetVeluwetransferiumeensuccesvolconceptisendatdePVeluwe zichooklijkttebewijzenalssuccesvolsturingsmiddel.develuwetransferiainnunspeetendeposbankworden 76

79 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE doordevelebezoekershooggewaardeerdentegelijkertijdzijnhetbelangrijkeinstrumentenomhetrecreatief gebruikvandeveluweingoedebanenteleiden.depveluwelocatieszijnnogvolopinontwikkeling,maarhet is duidelijk dat bezoekers het waarderen dat recreatieve voorzieningen en de informatie daarover op een uniforme en heldere manier worden aangeboden. Een divers aanbod van wandelroutes, al dan niet in combinatiemeteenhorecagelegenheid,zoalsdieopdepveluwelocatiesistevinden,spreektdanookveel bezoekersaan. Aanbevelingenenvervolgonderzoek BijdeontwikkelingvannieuweVeluwetransferiaenPVeluwelocatiesishetverstandigomeengoedbeeldte hebben van het huidig recreatief gebruik van het gebied. Als de ontwikkeling daarbij aansluit is de kans op succesgroter.aandeanderekantlatenhetveluwetransferiuminnunspeetenpveluwevan thoffwegzien dat een voorziening op een nieuwe, goed bereikbare locatie, ook succesvol kan zijn. Vooral bij PVeluwe locatiesishetechterwelgoedomtebedenkenwatdemeerwaardeistenopzichtevanandereparkeerlocaties. Opvallend is dat ondanks het feit dat ervoor gekozen is om de PVeluwe niet te koppelen met horeca veel bezoekers wel gebruik maken van horeca voorzieningen. Ongeveer 40% van de bezoekers van de PVeluwe Lappendeken,Van thofwegendrieseberggeeftaanregelmatiggebruiktemakenvanhorecavoorzieningen. Bij de ontwikkeling van nieuwe PVeluwe zou hierop ingespeeld kunnen worden. Het combineren met bestaandehorecagelegenheidbiedtvermoedelijkgoedemogelijkhedenomeengrootdeelvandebezoekers naardepveluweteleiden. DeontwikkelingvaneenVeluwetransferia,eenPVeluweofeenandervergelijkbaarconcept,vraagtomeen goedekennisvandespecifiekesituatieendewensenvandehuidigeenpotentiëlebezoekers.bijderealisatie moetgoedwordennagedachtoverhetaanbodvanvoorzieningen,deinrichtingvanhetterrein,dewegernaar toe,debewegwijzeringendeinformatievoorzieningoverdebestemminginallerleimedia.eenaansprekende inrichtingenhetgebruikvanuniformebebordingkandaarbijhelpenomdatbezoekersdezegaanherkennen. Hetsuccesvaneenherkenbaarconceptisbijvoorbeeldtezienbijhetgebruikvanallerleilogosenbijfranchise ondernemingen.hetisdaarbijwelvanbelangomtevoorkomendaterteveelverschillendebordenkomente staanomdatditdeherkenbaarheidweervermindert.ditisbijvoorbeeldbijpveluwepoolseweghetgeval,met als gevolg dat bezoekers hier ook minder positief zijn over de informatievoorziening op de borden dan op anderelocaties. Een verdergaande samenwerking tussen de partijen die bij het recreatief gebruik betrokken zijn zoals overheden,belangenorganisaties,maarookterreineigenarenenrecreatieondernemersgeeftdemeestekans opsucces.hetgaatdanoversamenwerkingtenaanzienvandeinrichtingenhetgebruikvanspecifiekelocaties én over samenwerking bij de communicatie over de recreatiemogelijkheden via allerlei media. Via deze samenwerkingkandeherkenbaarheidvanhetconceptendebekendheidervanversterktworden.depositieve ervaringenvandebezoekersspelendaarnaeenbelangrijkerolindemondopmondreclame,diezoalsuitdit onderzoekblijkt,ergbelangrijkisvoordelocatiekeuzevanrecreanten. 77

80 CONCLUSIESENAANBEVELINGEN Hetinditrapportbeschrevenonderzoekheeftzichvooralgerichtopdeautobezoekers.Slechtseenkleindeel van de enquêtes is afgenomen onder fietsers. Deze enquêtes leveren wel interessante informatie. Zo blijkt bijvoorbeeldeengroterdeelvandebezoekersvaneencampingofhotelindeomgeving(33%)tekomenin vergelijkingmetdeautobezoekers(13%).hetzoudanookinteressantzijnomdezegroeprecreantenverderte onderzoeken. DeVeluwetransferiabestaanondertussenenigejarenenhetgebruikendewaarderingdaarvanzijndanook beterteevaluerendandatvandepveluwedienogmaarrecentontwikkeldzijnenwaarvandemeesteinde komendejarenooknoggerealiseerdmoetenworden.omeengoedbeeldtekrijgenvandebijdragenvandep Veluwe aan de recreatie op de Veluwe is het aan te bevelen om een vergelijkbaar onderzoek in een later stadiumtehouden. 78

81 LITERATUUR 79

82 LITERATUUR A+TVeluwe(2000)NatuurtransferiaVeluwe.Adviesrapportstrategischevisie.A+TVeluwe,Apeldoorn. A+T Veluwe (2001) Natuurtransferia Veluwe. Inventarisatie parkeervoorzieningen in het Centraal Veluws Natuurgebied.A+TVeluwe,Apeldoorn. Auteurs(2005)PVeluwe.RandvoorwaardenvoordeuitvoeringvanhetPVeluwenetwerk. Bakker,J.G.(1992)RecreatieonderzoekMeijendel.Meijendelmededelingenafl.23,DenHaag:4350. Beunen,R.enC.F.Jaarsma(2002)Hetverleidenvanautomobilistenomnaarnatuurtransferiatekomen:derol vanrecreatieonderzoekenverkeersmonitoring.in:29ecolloquiumvervoersplanologischspeurwerk, Amsterdam,28en29november2002,p Beunen,R.enC.F.Jaarsma(2004)HetrecreatiefgebruikvanhetVeluwetransferiuminNunspeet.Wageningen Studies in planning, analyse en ontwerp 1. Wageningen Universiteit, Leerstoelgroep Landgebruiksplanning,Wageningen. Beunen,R.enC.F.Jaarsma(2004)VerkeersmonitoringPosbankgebied;Analysevanhetrecreatieverkeeren hetautobezoekindeperiodenovember2002oktober2003.notavakgroepruimtelijkeplanvorming 97.WageningenUniversiteit,LeerstoelgroepLandgebruiksplanning,Wageningen. Beunen, R. en C.F. Jaarsma (2005) Verkeerstellingen Veluwetransferium Nunspeet : analyse van het autoverkeer in de periode 1 juni mei Wageningen Universiteit, Leerstoelgroep Landgebruiksplanning,Wageningen Beunen,R.enC.F.Jaarsma(2007)HetLeesten;eenanalysevanhetrecreatiefgebruik.WageningenStudiesin planning, analyse en ontwerp 9. Wageningen Universiteit, Leerstoelgroep Landgebruiksplanning, Wageningen. Beunen,R.enH.vanderVeen(2005)VeluwetransferiumNunspeet;Ontstaanrecreatievebestemmingenaan derandvandeveluwe.recreatieentoerisme15(2):3637. Beunen, R., H.D. Regnerus, en C.F. Jaarsma (2008) Gateways as a means of visitor management in national parksandprotectedareas.tourismmanagement29(1).p Elands, B.H.M. en B.M.W.A. Beke, Toeristischrecreatieve mobiliteit; een integrale aanpak. Kadernota mobiliteitsplanveluwe.arnhem,adviesenonderzoeksgroepbeke(61pp) Elands, B.H.M., B.M.W.A. Beke en C.F. Jaarsma, Toeristischrecreatieve mobiliteit Veluwe; analyse en oplossingsstrategieën. Natuur en bosgebieden: Veluwezoomoost. Arnhem, Advies en OnderzoeksgroepBeke(66pp+bijlagen) Hoogdam,E.(1996)Hetonderzoekenvanhetrecreatiefgebruikvanbosennatuurterreinen.Modelvorming en toetsing aan bestaand onderzoek. Werkgroep Recreatie en Toerisme, rapport nr. 44. LandbouwuniversiteitWageningen. 80

83 VELUWETRANSFERIA&PVELUWE Huigen, P.P.P (1986) Binnen of buiten bereik?: een sociaalgeografisch onderzoek in ZuidwestFriesland. Nederlandsegeografischestudie7.Amsterdam/Utrecht. Jaarsma, C.F. en J.L.M. van der Voet (1976) Recreatieverkeer & recreatiewegen. Lelystad, WIROrapport 5, herzienedruk(138pp+bijlagen) Jaarsma,C.F.,J.R.deVriesenR.Beunen(2010)Thesurplusvalueofalongstandingmonitoringprogramfor visitormanagementinthemeijendeldunes,arecreationandprotectednaturearea.in:proceedings ofthefifthinternationalconferenceonmonitoringandmanagementofvisitorflowsinrecreational and Protected Areas on Recreation, tourism and nature in a changing world, Wageningen, The Netherlands,May30June3,2010. Jaarsma, C.F., M.J. Webster, R. Beunen en J.G. Bakker (2003) Monitoringsonderzoek recreatie duingebied Meijendel deelxiii.ontwikkelingenvanhetrecreatiegbezoekenhetrecreatieverkeerindeperiode maart 1992 februari 2002 in de Vallei Meijendel. Nota Vakgroep Ruimtelijke Planvorming 94. WageningenUniversiteit,Wageningen. Keken, G.E. van, B.H.M. Elands, B.M.W.A. Beke en J. Lengkeek (1995) Kunnen recreanten een dagje zonder auto?analysevanrecreatiepatronenenautogebruikinhetgebiedronddeposbank.arnhem,advies enonderzoeksgroepbeke(70pp+bijlagen). ProvincieGelderland(2008)EvaluatieenvoortgangPVeluwe.ProvincieGelderland,Arnhem. Provincie Gelderland (2009) Handleiding Veluwetranferia en PVeluwe: ideale vertrekpunten voor natuurbeleving.provinciegelderland,arnhem. Regnerus H.D. (2005) Gemotoriseerd recreatieverkeer in het Posbankgebied. Onderzoek naar kansrijke sturingsmaatregelen voor het gemotoriseerde recreatieverkeer in Nationaal Park Veluwezoom. Wageningen Studies in Planning, Analyse en Ontwerp 2, Wageningen Universiteit, Leerstoelgroep Landgebruiksplanning,Wageningen. Regnerus, H.D., R. Beunen en C.F. Jaarsma (2007) Recreational traffic management: the relations between researchandimplementation.transportpolicy14(3).p Vernooij, P. en C.F. Jaarsma (2001) Recreatietransferia op Walcheren: waar en hoe? In: Colloquium VervoersplanologischSpeurwerk2001:wiedoetwat?,CVS,Delft,29en30november2001: Workum,M.van(2009)AttitudesopdeVeluwe.Onderzoeknaardeattitudesvanbezoekersennietbezoekers vandeveluwetransferia.mscthesis.wageningenuniversiteit,wageningen. Foto s:m.louwsma,wageningen. 81

84 82

85 83

86 Bijlage1.TelpuntenPosbankgebied 1.Beekhuizensewegwest(buitenring) 2.Beekhuizensewegwest(binnenring) 3.Schietbergseweg(binnenring) 4.Heuvenseweg 5.Beekhuizensewegoost(buitenring) 6.Beekhuizensewegoost(binnering) 7.Schietbergseweg(buitenring) 84