Paddenstoelennieuwsbrief Nummer 6 26 mei 2013

Transcriptie

1 Paddenstoelennieuwsbrief Nummer 6 26 mei 2013 Voorwoord Beste paddenstoelenvrienden, Na een droog begin is het buiten dan eindelijk wat natter geworden. Ik weet niet of dat daarmee de droogteschade is ingelost, maar mijn tuin vaart er wel bij. Ook beginnen er overal voorjaarspaddenstoelen op te duiken. Naar buiten dus. Veel leesplezier. Melchior van Tweel (redactie) Zoek Hertentruffels op woelplaatsen van Wilde zwijnen Woelplaatsen van Wilde zwijnen leveren vaak nieuwe vindplaatsen van truffels op. Niet zo gek want ze hebben een betere neus dan wij. Zouden we Wilde zwijnen de ruimte geven dan zouden ongetwijfeld nog vele vindplaatsen gevonden worden en blijken zeldzame truffels niet zo zeldzaam. In ruim de helft van de onderzochte woelplaatsen vonden we truffels, en wel de Korrelige hertentruffel (Elaphomyces granulatus), Nederlandse namen zijn ook niet alles. Vaak lagen ze met tientallen tegelijk in de losse grond, blijkbaar versmaad door de zwijnen. Op de foto staan Korrelige hertentruffels. De truffels zijn meestal ongeveer één centimeter groot, maar kunnen ook de drie centimeter halen (Tekst en foto: Nico Dam) Lees verder op: Voorjaarsmorielje bevat raketbrandstof De Voorjaarskluifzwam is één van de grotere paddenstoelen die in het voorjaar verschijnt. Dat het eten van de Voorjaarskluifzwam niet zonder gevaren is, is al lange tijd bekend. Desondanks zijn er nog steeds mensen die het er op wagen deze paddenstoel te eten. (Tekst en Foto: Menno Boomsluiter) Lees verder op:

2 Zuid-Hollandse werkdag Deze leuke en nuttige dag zal dit jaar plaatsvinden op zaterdag 28 september in Oostvoorne, waar we te gast zijn in het bezoekerscentrum van het Zuid-Hollands Landschap bij de Tenellaplas. Zoals gebruikelijk gaan we s morgens op pad om paddenstoelen te zoeken. De soorten die in het veld niet meteen benoemd kunnen worden gaan we s middags nader bekijken. Het is altijd heel plezierig om gezamenlijk bezig te zijn en van elkaar te leren, dus probeer deze datum vrij te houden! Voor de organisatie is het noodzakelijk om je van te voren aan te melden, liefst vóór 21 september bij Grieta Fransen, g.fransen@hetnet.nl. Nadere gegevens worden dan toegestuurd. Tientallen Grote aderbekerzwammen in Geestmerambacht Paddenstoelenwerkgroep de Noordkop deed tijdens haar excursie op zaterdag 27 april in het recreatiegebied Het Geestmerambacht" (Noord-Holland) een bijzondere ontdekking. Zij trof op de kale, lemige grond in een bosje grote aantallen van de bedreigde Grote aderbekerzwam (Disciotis venosa) aan. (Tekst: Martijn Oud en Menno Boomsluiter. Foto: Julius van den Broek) Lees meer op: Agenda Ter herinnering staat hieronder staat de agenda voor de komende periode. Meer informatie is te vinden op Let op: De meeste uitingen zijn er in de eerste plaats voor de werkgroepsleden of de NMV-leden zelf. Ben je nog geen lid? Neem contact op en ga dan gerust een keer mee om te zien hoe leuk het allemaal is. En daarna wil je vast wel lid worden. Kijk in het colofon onderaan hoe je lid kunt worden van de NMV. NMV is de Nederlandse Mycologische Vereniging - KAMK is de Koninlijke Antwerpse Mycologisch Kring WMOIJ is de Werkgroep Mycologisch Onderzoek IJsselmeerpolders - ZPW is de Zeeuwse Paddenstoelenwerkgroep. 29 mei 2013: Excursie WMOIJ naar het Urkerbos.Verzamelen 10:00 uur werkschuur Flevolandschap, Vormtweg Urk ( ). Niet leden eerst bellen met Gerrit van Duuren: juni 2013: KAMK excursie naar Kessel Het Goor en Steenbeemden. Zie voor meer informatie 5 juni 2013: Excursie WMOIJ naar het Larserbos-Knarbos. Verzamelen 10:00 uur P-plaats bij ingang Rietweg ( ). Niet leden eerst bellen met Gerrit van Duuren: juni 2013: Limburg PSL excursie naar Landgoed Hoosden. Vertrekt 10:00 vanaf Grote kerk te St.Odiliënberg. Opgave bij de excursieleider Gerard Dings: juni 2013: Excursie WMOIJ naar het Hulkesteinse Bos. Verzamelen 10:00 uur P-plaats Laakse strand ( ). Niet leden eerst bellen met Gerrit van Duuren: juni 2013: NMV-excursie naar de Kaaistoep. 16 juni 2013: KAMK excursie naar Houwaart Walenbos. 19 juni 2013: Excursie WMOIJ naar het Harderbos. 22 juni 2013: Limburg PSL excursie naar het Wormdal.

3 Geaderde leemhoed Op de website van de NMV is een pagina opgenomen met informatie over de invasieve exoot Geaderde leemhoed (Agrocybe rivulosa), een soort die de afgelopen jaren sterk is toegenomen op snipperhopen. Foto: Aldert Gutter Lees meer op: en klik op de banner Kijk op exoten (rechts op de pagina), Klik op Lees meer over de Geaderde leemhoed en houtsnippers in het tekstvak midden boven op de pagina. Mycologische Werkgroep Groningen heeft een nieuwe website De Mycologische Werkgroep Groningen heeft sinds kort een nieuwe website, met daarop veel informatie over het karteringeproject, maar bijvoorbeeld ook een overzicht met de publicaties. Lees meer op: Waarom niet alle paddenstoelen overal groeien? Meerdere antwoorden op deze vraag krijg je in het artikel met deze titel dat recent in Natuur.focus verscheen. Om te beginnen komen de verschillende verspreidingsstrategiën aan bod. De meeste paddenstoelen bezitten de mogelijkheid om zich over lange afstanden te verspreiden en het aantal sporen is meestal gigantisch. Vandaar dat algemeen aangenomen wordt dat habitatfragmentatie voor fungi geen enkel probleem is: paddenstoelensporen geraken overal, het milieu selecteert wat er groeit. Toch blijkt uit experimenten dat kolonisatie, zelfs op korte afstand, vaak moeilijk verloopt. Verschillende onderzoeken geven aan dat er andere factoren een rol spelen: prioriteitseffecten (wie eerst komt heeft plaats), competitie tussen soorten en predatie van zwamvlokken door bodemdiertjes. Lees het artikel op: Bron: Paddenstoelen.flits mei-juni Over het hoofd gezien Kleine bruine paddenstoelen worden wel eens over het hoofd gezien, vooral ook wanneer ze er niet als een klassieke paddenstoel uit zien. Zo wordt Corynespora olivacea in het buitenland vaak gemeld, maar steeds door dezelfde waarnemers. Slechts enkelen herkennen deze soort en gaan er gericht naar op zoek. In Nederland en Vlaanderen is deze soort nog onbekend. Deze kleine (0,5-4mm), zwartbruine, behaarde bolletjes zijn nochtans heel het jaar door in kolonie te vinden op dode takken van Linde. Om de haartjes op dit bolletje te kunnen zien heb je een loep nodig. Deze haartjes, met op het uiteinde een bolvormige verdikking 5 tot 14 verschillende tussenschotten (enkel te zien onder de microscoop), zijn in feite vegetatieve sporen die zich afsnoeren van het vruchtlichaam. (fotograaf onbekend) Bron: Paddenstoelen.flits mei-juni 2013.

4 Voorjaarregen brengt roesten op Jeneverbes Het droge weer heeft momenteel plaatsgemaakt voor druilerig en koel voorjaarsweer, net op het moment dat bomen en struiken bloeien en in een fris nieuw en nog zacht bladerdek staan. Het ideale weer voor een aantal zeer opvallende roesten, zoals Peer-jeneverbesroest (Gymnosporangium sabinae), om te verschijnen op jeneverbessen. (Tekst en foto: Menno Boomsluiter.) Lees meer op: Hoeveel houtsnippers blijven er over voor paddenstoelen? Paddenstoelen zijn kieskeurig en hebben allemaal hun favoriete standplaatsen. Snipperhopen vormen een favoriete plek van veel soorten. Als paddenstoelenliefhebbers een houtsnipperhoop aantreffen, zoeken ze deze dan ook nauwkeurig af. Houtsnippers worden echter steeds vaker gebruikt als biomassa om energie uit op te wekken. Dit gaat ten koste van de hoeveelheid snipperhopen en snipperpaden in parken en natuurgebieden. Tekst en foto (Kastanje-inktzwam - Coprinus auricomus): Martijn Oud. Lees meer op Index fungorum nu ook een plek om nieuwe namen geldig te publiceren Bij toeval ontdekte ik dat op de bekende database index fungorum een nieuwe link is bijgekomen: index fungorum publications. Recente veranderingen in de internationale afspraken over het geldig publiceren van nieuwe namen maken het nu mogelijk dat on-line te doen. Ik vond op die manier een aantal (verontrustende) noviteiten: het nieuwe geslacht Atheniella Redhead voor de Adonismycena (Mycena adonis) en de Bleekgele mycena (Mycena flavoalba); Phloeomana Redhead voor de Kleine breedplaatmycena (Mycena speirea), Protostropharia Redhead, Moncalvo en Vilgalys voor de Kleefsteelstropharia (Stropharia/Psilocybe semiglobata), en tenslotte Bogpodia Redhead voor de Bruine moeraszwavelkop (Hypholoma udum/psilocybe uda). Helaas zijn al deze nieuwe genusnamen hier geïntroduceerd zonder of met een zwakke argumentering, soms onder verwijzing naar (voorlopige) moleculaire fylogenien van andere auteurs. Ik word hier niet vrolijk van. Ik ben dan ook benieuwd of deze nieuw geïntroduceerde namen navolging zullen vinden. Chiel Noordeloos. Lees verder op:

5 Nederlandse Index voor Le guide des champignons, France et Europe Door de Vlaamse mycologen Staf Brusseleers, Jackie Poeck en Godelieve De Schutter is een Nederlandse index gemaakt bij dit boek van Guillaume Eyssartier & Pierre Roux uit 2011, dat met zijn 3000 in sleutels verwerkte soorten en 1400 zeer goede kleurenfoto's thans een van de meeste complete en betrouwbare paddenstoelengidsen is (uitg.: Société Mycologique de France). Lees verder op Doorklikken op publicaties (middenboven) en Le Guide des champignons (linksonder). Paddenstoel van de Maand Als het voorjaar eindelijk losbarst, als het tere groen aan de bomen verschijnt, jonge Brandnetels en Fluitenkruid de bermen kleuren, verschijnt ineens ook de Zadelzwam (Polyporus squamosus). Soms hoog in levende bomen, maar meestal op reeds stervende of al dode stammen en nog vaker op groot dood loofhout op de bosbodem, waar hij uitbundig kan 'bloeien', soms met tientallen vruchtlichamen tegelijk. Tekst en foto's: Aldert Gutter. Lees verder op: Gewone inkttruffel Via via kreeg ik een rare paddenstoel ter determinatie. Deze was bij graafwerkzaamheden in de tuin gevonden door André Mulder. Hij vermoedde dat het, mede vanwege de typische geur, een truffel zou kunnen zijn. Het ding was in een potje bij mij op Naturalis afgeleverd. Toen ik het potje opendraaide kwam me een ondraaglijke stank tegemoet. Omdat ik mijn collega s geen overlast wou bezorgen heb ik hem thuis verder onderzocht. Een van de twee knollen was doorgesneden en zodoende herkende ik hem gelijk als een inkttruffel. Nu ken ik de Welriekende inkttruffel goed en die ruikt beduidend anders. Gelukkig viel die met de tabel van G. A. de Vries bij de eerste stap, de sporengrootte, af. Het lag dus niet aan mijn reukvermogen. Aan de hand van de gemiddelde lengte van de sporen en de sporen met een uitstulpinkje kwam ik uit op de (verre van) Gewone inkttruffel (Melanogaster ambiguus). Foto en Tekst: Hans Adema. Lees meer over deze en andere bijzondere waarnemingen:

6 Colofon Dit is de digitale nieuwsbrief van de Nederlandse Mycologische Vereniging. De nieuwsbrief heeft een onregelmatige verschijning, afhankelijk van het seizoen, de aangeleverde stukken en de urgentie van het nieuws. De redactie is in handen van Melchior van Tweel en is te bereiken via het adres: Oude nieuwbrieven zijn te vinden op De nieuwsbrief vormt een aanvulling op de websites en Coolia en richt zich vooral op actuele zaken die de mycologie aangaan. Hoewel de nieuwsbrief zich in eerste instantie richt op mensen die al thuis zijn in de wereld van de mycologie (bijvoorveeld de leden van de NMV en KVMV), staat deze natuurlijk ook open voor alle andere mensen die "iets hebben" met paddenstoelen, zoals paddenstoelwerkgroepen van IVN en KNNV, kinderen, studenten, natuurgidsen en docenten. De berichten zullen een laagdrempelig karakter hebben, maar ook wel met een wetenschappelijk tintje. De Nederlandse Mycologische Vereniging (NMV), opgericht in 1908, heeft als doel de beoefening van de mycologie in ruime zin te bevorderen. In voor- en najaar worden wekelijks excursie georganiseerd, verder worden er werkweken gehouden en in de winter verscheidene landelijke bijeenkomsten. Tevens is de NMV actief in de natuurbescherming waar het paddenstoelen betreft. De contributie voor de NMV bedraagt 25 voor gewone leden ( 30,- indien adres in het buitenland) en 12,50 voor huisgenootleden (krijgen geen Coolia). Lidmaatschap voor het leven bedraagt 425,-, voor huisgenootleden 212,50. Informatie is verkrijgbaar via nmv@mycologen.nl. Nieuwe leden, opzeggingen en adreswijzigingen kunnen worden doorgegeven op nmvleden@mycologen.nl. Lid worden van de NMV kan op klik vervolgens op Info/contact (rechtsboven) en lid worden (links). Voor meer informatie over de NMV wordt verwezen naar de websites: De nieuwsbrief is vóór en dóór mycologen en andere paddenstoelenliefhebbers. Het is voor de redactie niet mogelijk de hele nieuwsbrief zelf te vullen. Daar hebben we jouw hulp bij nodig. Wil je een onderwerp aandragen? Stuur het toe aan de redactie. Welke onderwerpen kunnen aan bod komen? Alles kan in aanmerking komen, mits het een relatie heeft met de mycologie (in brede zin van het woord): nieuwsberichten, nieuwe soorten, oproepen, bijzondere vondsten, rariteiten, mysteriesoorten, nieuwe literatuur, rapporten, nieuws van werkgroepen, excursies, cursussen, vragen voor controles, literatuurvragen, vraag en aanbod, microscopie, websites, tips, veldkenmerken, determinatiesleutels, etc. Er zijn maar twee onderwerpen waar enige terughoudenheid aan de orde is: Plukken en eten van paddenstoelen (inclusief recepten). Over het plukken van paddenstoelen heeft de NMV een genuanceerd standpunt, waarbij met name grootschalige pluk moet worden voorkomen. Verder wordt verwezen naar het plukstandpunt van de NMV. Deze is te vinden op en klik dan op NMV plukstandpunt (links). Voor het determineren van paddenstoelen aan de hand van alleen foto s wordt verwezen naar het forum van Waarneming.nl en Telmee.nl: Op dit forum zijn daarvoor alle mogelijkheden. Alleen determinaties met beschrijving en/of microscopische foto s, waar je echt niet uitkomt, kunnen eventueel in de nieuwsbrief worden geplaatst. In de nieuwsbrief zijn diverse links aangegeven naar websites. Mochten een directe link het niet doen, kopieer dan de volledige link naar je webbrowser. Omdat voor afbeeldingen veelal auteursrechten gelden, is voor alle afbeeldingen in deze nieuwsbrief, die niet al eerder door de eigenaren voor publicatie aan de Nederlandse Mycologische Vereniging ter beschikking werden gesteld, zo goed als mogelijk nagegaan wie de eigenaren zijn, waarna toestemming is verkregen voor hergebruik. Mocht u desondanks materiaal aantreffen, waarvan u meent dat dit niet had mogen worden gebruikt, stelt u ons hiervan dan a.u.b. in kennis, zodat eventuele gebruiksvoorwaarden kunnen worden geregeld of het materiaal kan worden verwijderd. U kunt een sturen naar nieuwsbrief@allesoverpaddenstoelen.nl. Als je andere mycologen of paddenstoelliefhebbers kent die deze nieuwsbrief nog niet krijgen, stuur deze dan gerust door. Als je de nieuwsbrief direct wilt krijgen, geef je adres dan door aan de redactie. Je hebt deze nieuwsbrief gekregen omdat je in de verzendlijst staat. Mocht je geen belangstelling meer hebben, laat dat dan weten aan de redactie.