MEDEDELINGEN VERSCHIJNT 2X PER MAAND

Transcriptie

1 MEDEDELINGEN VERSCHIJNT 2X PER MAAND INHOUD no. 356, d.d. 14 mei 2009 ALGEMEEN 1 Komende vergaderingen 1 Publicatie individuele bedrijfsprestaties op VVNH-website 1 Handleiding, verantwoorde hout inkopen aangevuld 1 Stand van het Naaldhouttriplex contingent 1 SOCIAAL 3 Berekening Vakantietoeslag Ziekte voor of tijdens de vakantie 4 Vakantiewerk door jongeren 4 Arbeidsvoorwaarden vakantiekrachten 5 Bijzondere fiscale regeling studenten en scholieren 6 Vakantiekrachten en ongevallenverzekering 6 Vrijstelling inkomen kind uit vakantiewerk in 2009 voor Algemene Kinderbijslagwet 6 HOC-cursussen 6 Bijlage(n): - Persbericht nieuwe eisen verpakkingshout Het secretariaat is op donderdag 21 mei a.s. (Hemelvaartsdag) en vrijdag 22 mei a.s. (de dag na Hemelvaartsdag) gesloten. Ref.: FdB/WvK Nr. : VVNH Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen Westeinde 6, 1334 BK Almere-Buiten, Postbus 1380, 1300 BJ Almere, Telefoon , Fax , info@vvnh.nl

2 ALGEMEEN MEDEDELINGENMEDEDELINGENMEDEDELINGEN Komende vergaderingen Dinsdag 19 Mei e Ronde CAO-onderhandelingen s middags in Huizen Woensdag 20 Mei 2009 Bestuur VVNH s middags in Linschoten Dinsdag 26 Mei 2009 Bestuur sectie Plaatmateriaal Nog niet bekend Woensdag 27 Mei 2009 Bestuur Technische Zaken s middags in Steenwijk Donderdag 28 Mei 2009 Sociale Commissie s middags in Almere Donderdag 28 Mei 2009 Bestuur sectie Naaldhout s middags in Zaandam Vrijdag 29 Mei e Ronde CAO-onderhandelingen s middag in Naarden Woensdag 3 Juni 2009 Bedrijfscommissie s morgens in Woerden Woensdag 3 Juni 2009 Bestuur sectie Centrum Hout s middags in Amsterdam Maandag 8 Juni 2009 Bestuur sectie Hardhout s ochtends in Bunnik Maandag 8 Juni 2009 Bestuur SIVAG s middags in Almere Woensdag 10 Juni 2009 Commissie De Boer s morgens in Haarlem Donderdag 11 Juni e Ronde CAO-onderhandelingen s middags in Huizen Donderdag 18 Juni 2009 Voorjaarsledenvergadering VVNH s middags in Woerden Publicatie individuele bedrijfsprestaties op VVNHwebsite In de vorige Mededelingen (355 d.d. 23 april jl.) is het artikel verschenen met betrekking tot het publiceren van individuele bedrijfspresentaties op de VVNHwebsite. Alle VVNH-importeurs hebben inmiddels de tabel met de gerapporteerde cijfers over 2008 ter controle toegestuurd gekregen. Zoals gemeld worden de bedrijfsprestaties binnenkort op het besloten deel van de VVNH-website plaatsen. Voor vragen over de gerapporteerde cijfers kunt u contact opnemen met dhr. Jan Oldenburger, / mail@probos.net. Voor overige vragen kunt u contact opnemen met ondergetekende op of via mail p.vandenheuvel@vvnh.nl. (Van den Heuvel) Handleiding, verantwoorde hout inkopen aangevuld Het bestuur van de sectie Hardhout constateerde enige tijd terug dat het voor de leden eenvoudiger is als de handleiding aangevuld zou worden met alle relevante documenten waaruit kan worden opgemaakt wat de herkomst van het geïmporteerde hout is. Het adviesbureau Form International is daarom verzocht hiervoor een overzicht op te stellen en dit rapport is inmiddels gereed. Het rapport herkomst bekend: benodigde exportdocumenten treft u aan op de VVNH website, onder publicaties. Form is inmiddels ook gevraagd de herkomstdocumenten van PNG en Equatorial Guinea aan te vullen. Voor vragen en/of opmerkingen kunt u contact opnemen met ondergetekende op of via mail p.vandenheuvel@vvnh.nl. (Van den Heuvel) Stand van het Naaldhouttriplex contingent De stand per 12 mei jl. bedroeg m3. Ter vergelijking het contingent sloot vorig jaar op 28 april Nieuwe eisen verpakkingshout ingesteld (Van den Heuvel) Het secretariaat ontving van de Plantenziektekundige Dienst (PD) met betrekking tot het genoemde onderwerp het volgende bericht. U treft tevens het persbericht aan. De Plantenziektekundige Dienst meldt dat er nieuwe EU wettelijke eisen worden gesteld aan o.a. verpakkingshout aangezien het probleem met het zogeheten dennenhoutaaltje zich verspreidt. De nieuwe wettelijke eisen worden m.i.v. 16 juni a.s. van kracht. Het persbericht dat hierover nadere informatie geeft treft u bijgevoegd aan. 1

3 Voor vragen en/of opmerkingen kunt u contact opnemen met ondergetekende op of via mail p.vandenheuvel@vvnh.nl. (Van den Heuvel) 2

4 SOCIAAL Berekening Vakantietoeslag 2009 De vakantietoeslag bedraagt 8%. Dit percentage is zowel in de CAO als in de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag vastgesteld. In artikel 32 lid 1 van de CAO is geregeld dat iedere werknemer op 30 juni van elk jaar recht heeft op een vakantietoeslag ter hoogte van 8% van het inkomen, genoten in de periode 1 juli 2008 t/m 30 juni Een verzoek van de werknemer om reeds in mei een voorschot op de vakantietoeslag te ontvangen, dient door de werkgever gehonoreerd te worden (art. 32 lid 2 CAO). Dit voorschot zal de door hem dan reeds verdiende netto vakantietoeslag niet te bovengaan. Inkomen waarover vakantietoeslag wordt berekend CAO De vakantietoeslag dient, conform art. 32 lid 1 van de CAO, te worden berekend over het inkomen, vermeerderd met overwerk- en ploegenverdiensten. Uitkeringen tijdens ziekte, voor zover zij betrekking hebben op het eerste jaar en het tweede jaar van de arbeidsongeschiktheid behoren ook tot het inkomen. Onder inkomen wordt verstaan het salaris verhoogd met eventuele toeslagen. Dus ook over de BHV-, Leermeester-, Scholingspromotor- en Combitoeslag moet vakantietoeslag berekend worden. Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag Voor niet onder de CAO vallende werknemers moet voor het inkomensbegrip in de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag gekeken worden. Krachtens deze wet heeft iedere werknemer aanspraak op een vakantietoeslag van tenminste 8% over het salaris. U kunt hierbij buiten beschouwing laten hetgeen meer verdiend wordt dan 4.143,60 bruto per maand, tenzij u overeengekomen bent dat de vakantietoeslag over het volle salaris berekend moet worden. Volgens de Wet minimumloon en vakantiebijslag moet onder salaris worden verstaan de geldelijke inkomsten uit hoofde van de dienstbetrekking. De belangrijkste uitzonderingen die de wet hierop maakt, zijn: verdiensten uit overwerk (voor CAO personeel moet hierover wel vakantietoeslag berekend worden); vakantiebijslagen; winstuitkeringen; eindejaarsuitkeringen; uitkeringen bij bijzondere gelegenheden; vergoedingen voor zover zij geacht kunnen worden te strekken tot bestrijding van noodzakelijke kosten, die de werknemer in verband met zijn dienstbetrekking heeft te maken; 3 vergoeding van de inkomensafhankelijke bijdrage zorgverzekering; uitkeringen ten gevolge een spaarloon- of premiespaarregeling. Jaarloon voor toepassing bijzonder tarief Voor de inhouding van loonheffing moet u de tabel bijzondere beloningen gebruiken. Vóór de toepassing dient u eerst het jaarinkomen te bepalen. Berekening Hieronder volgt een voorbeeld van een loonberekening met vakantietoeslag voor Er wordt uitgegaan van een jaarinkomen van ,-- inclusief vakantiegeld. Dit komt overeen met een salaris van 1.929,-- bruto per maand. Salaris per maand 1.929,-- - overwerktoeslag PM - ploegentoeslag PM - BHV-toeslag, etc. PM 1.929,-- Vakantietoeslag 8% , ,84 Premie BPF: Basis 1) - 83,32 - Optrek 60-1) - 8,14 - SVW-loon 3.689,38 Vergoeding werkgever zorgverz. (6,9% van 3.689,38) - 254,57 + Loon voor loonbelasting/premie 3.943,95 volkverzekeringen Loonbelasting/premie volksverzekering 2) ,90 - Inhouding Inkomensafhankelijke bijdrage zorgverzekering (6,9% van 3.689,38) - 254,57 - Netto 2.421,48 Toelichting 1) In de jaarpremie BPF en Optrek 60- is de vakantietoeslag meegerekend voor het bepalen van het jaarinkomen waarover deze premies worden berekend. Indien de jaarpremie van BPF en Optrek 60- in de maandpremie is omgezet (totale jaarpremie gedeeld door 12 maanden) dan hoeft u deze premies niet over de vakantietoeslag te berekenen. Wilt u op de vakantietoeslag wel de hierboven genoemde premies betalen dan dient u de jaarpremie BPF en Optrek 60- door 13 (uitbetalingen) te delen.

5 2) Loon voor de loonheffing is : SVW-loon ( (83,32+8,14)) 1.837,54 Vergoeding werkgever ZVW - 126,79 + van 6,9% van 1.837,54 Loon voor loonheffing 1.964,33 De loonbelasting en premieheffing inclusief loonheffingskorting en arbeidskorting (witte tabel 2009) Over de vakantietoeslag is de berekening als volgt: Vakantietoeslag 1.851,84 Vergoeding werkgever ZVW ( 254,57 126,79) 127,78 + Loon voor heffing bijzondere beloningen 1.979,62 436,46 In het hier bovenstaande voorbeeld is het tarief 42,00%. De loonbelasting en premieheffing. 831, ,90 Ziekte voor of tijdens de vakantie (F. de Boer / Van Leth) Ziekte voor de vakantie Indien de werknemer voor het begin van de vakantie wegens ziekte verhinderd is om te werken, zodat hij/zij van de vakantie geen gebruik kan maken, dan kan deze vakantie op een later tijdstip opgenomen worden (art. 31 lid 9a CAO). Voor niet CAO-personeel geldt hetzelfde. Wel kunt u met deze personeelscategorie overeengekomen zijn dat ziektedagen tijdens vakantie als vakantiedagen worden aangemerkt. Dit moet u schriftelijk overeengekomen zijn en geldt alleen voor de bovenwettelijke dagen (dagen boven de 20 bij een fulltime dienstverband). Ziekte tijdens de vakantie Onze CAO bepaalt, in artikel 31 lid 9b, dat indien een werknemer tijdens zijn vakantie ziek wordt, hij de vakantiedagen gedurende welke hij ziek was, op een ander tijdstip mag opnemen. De werkgever dient uiteraard wel op de hoogte gesteld te worden. De werknemer dient zich, volgens de controle voorschriften in onze CAO (bijlage XI), bij arbeidsongeschiktheid in het buitenland onmiddellijk doch uiterlijk na één dag van arbeidsongeschiktheid telefonisch te melden bij zijn werkgever of bij diens afwezigheid bij de Arbodienst waarbij de werkgever is aangesloten. Direct na thuiskomst dient de werknemer een verklaring van een arts te overleggen, waaruit de eerste dag van arbeidsongeschiktheid blijkt en ook de reden van de arbeidsongeschiktheid. Voor niet CAO-personeel geldt hetzelfde. En ook in dit geval kunnen ziektedagen als vakantiedagen worden aangemerkt (zie hierboven). Vakantiewerk door jongeren Het verrichten van vakantiewerk door jongeren is gebonden aan diverse regels. Deze regels bepalen niet alleen wanneer en hoelang jongeren mogen werken, maar tevens welke werkzaamheden jongeren mogen verrichten. Hierbij is een indeling gemaakt naar leeftijd. Naarmate de werknemer jonger is, zijn de regelingen stringenter. Als hoofdregel geldt dat jongeren tot 13 jaar geen arbeid mogen verrichten. Als we het over jongeren hebben die werkzaamheden mogen verrichten wordt bedoeld werknemers van 13 t/m 17 jaar. In deze categorie wordt weer een onderscheid gemaakt tussen kinderen (13 t/m 15 jaar) en jeugdigen (16 en 17 jaar). Deze onderverdeling is van belang om te bepalen welke regels op welke leeftijdsgroep van toepassing zijn. Werktijden De arbeidsduur voor kinderen en jeugdigen wordt bepaald in de Arbeidstijdenwet. 13 en 14 jaar Deze leeftijdsgroep mag tijdens de vakantie maximaal vijf dagen per week en zeven uur per dag werken. Het aantal aaneengesloten werkweken is beperkt tot drie, terwijl in totaal vier weken vakantiewerk verricht mag worden. Er dient minimaal sprake te zijn van een onafgebroken rusttijd van veertien uur per dag. Gewerkt mag worden tussen 07:00 uur en 19:00 uur jaar Deze leeftijdsgroep mag maximaal acht uur per dag en vijf dagen per week werken. Het aantal aaneengesloten werkweken is beperkt tot vier, terwijl zij in totaal zes weken vakantiewerk mogen verrichten. Er dient minimaal sprake te zijn van een onafgebroken rusttijd van twaalf uur per dag. Gewerkt mag worden tussen 07:00 uur en 19:00 uur. Op een enkele uitzondering na mogen ook 15-jarigen niet op zondag werken. 16 en 17 jaar De arbeidstijd mag per dag maximaal 9 uur bedragen. Het aantal uren per week bedraagt maximaal 45, maar bij vier gewerkte weken is het maximaal toegestane aantal uren 40 per week. Er dient sprake te zijn van een minimum rusttijd van 12 uur per dag. Gewerkt mag worden tussen 06:00 uur en 23:00 uur. Het werken op zondag is toegestaan, onder de voorwaarde dat er per 52 weken tenminste 13 zondagen niet gewerkt wordt. 4

6 Soort werkzaamheden Welke regelgeving van toepassing is voor de bepaling van het soort werkzaamheden dat mag worden verricht hangt af van de leeftijd van de werknemer. Voor 13 t/m 15 jarigen (kinderen) zijn de Arbeidstijdenwet en de nadere regeling kinderarbeid van kracht. De regelgeving voor 16- en 17-jarigen (jeugdigen) is neergelegd in het arbeidsomstandighedenbesluit. 13 en 14 jarigen Deze leeftijdsgroep mag alleen niet-industriële hulparbeid van lichte aard verrichten. Hierbij gaat het om lichte hulpwerkzaamheden, in de vorm van hand- en spandiensten. Het mag geen (zelfstandige) productiearbeid zijn. Onder bepaalde omstandigheden mogen 13 en 14 jarigen werken aan de lopende band. Hiervoor moet wel een overeenkomst zijn afgesloten tussen de jongere en de ouders/verzorgers en de werkgever. De werkzaamheden die door een 16- of 17-jarige werknemer onder toezicht mogen worden verricht, zijn verboden voor deze leeftijdsgroep. Een beschrijving van deze werkzaamheden vindt u hieronder bij 16 en 17 jaar. 15 jaar Vijftien jarigen mogen niet-industriële arbeid van lichte aard verrichten. Het gaat net als bij 13- en 14 jarigen om hand- en spandiensten en geen (zelfstandige) productiearbeid. Ook 15 jarigen mogen onder bepaalde werken aan de lopende band. Ook hiervoor moet wel een overeenkomst zijn afgesloten tussen de jongere en de ouders/verzorgers en de werkgever. De werkzaamheden die 16- en 17-jarigen onder toezicht wel mogen verrichten (zoals hieronder staat vermeld) zijn ook voor deze leeftijdsgroep verboden. 16 en 17 jaar Deze categorie werknemers (jeugdigen) valt onder het Arbeidsomstandighedenbesluit, wat betekent dat voor hen dezelfde regels gelden die ook op volwassen werknemers van toepassing zijn. Om de jeugdigen te beschermen is in het Arbobesluit een aantal aanvullende bepalingen opgenomen, met de bedoeling om jeugdige werknemers extra te beschermen. De wet maakt een onderscheid tussen bijzondere werkzaamheden, die gevaar zouden kunnen opleveren en verboden werkzaamheden, die gevaarlijk of schadelijk zijn voor de gezondheid. De werkzaamheden die in de eerste groep vallen mogen wel door jeugdigen worden verricht, maar alleen indien er deskundig toezicht aanwezig is. De eisen die aan deskundig toezicht worden gesteld hangen af van het bedrijf waar de werkzaamheden plaatsvinden en het risico dat de werkzaamheden met zich mee brengen. Uiteraard moet, naast het deskundig toezicht, ook aan alle andere eisen voldaan worden, die 5 het Arbobesluit aan zowel jeugdige als volwassen werknemers stelt. Werknemers van 16 en 17 jaar mogen onder andere de volgende werkzaamheden alleen onder deskundig toezicht uitvoeren (bijzondere werkzaamheden): werken met stoffen die kunnen ontploffen, die irriterend of bijtend zijn, of waarbij op de verpakking staat dat de stof schadelijk is met als toevoeging onherstelbare effecten niet uitgesloten ; aan een machine of lopende band staan, waarbij de werknemer niet zelf het arbeidstempo kan bepalen; het aan- en of afkoppelen van aanhangwagens of werktuigen; met persgassen, onder druk vloeibaar gemaakte gassen en opgeloste gassen; aan kuipen, bassins, leidingen of reservoirs waarin zich een of meer van de genoemde gassen bevinden of stoffen die ontploffen, irriterend of bijtend zijn of schadelijk zijn met als toevoeging onherstelbare effecten niet uitgesloten ; indien in het bezit van de voorgeschreven specifieke deskundigheid het besturen van een heftruck. Verboden werkzaamheden die jeugdigen niet mogen verrichten (ook niet onder deskundig toezicht) zijn onder andere: werken met apparatuur die zo trilt dat het gevaar oplevert voor de gezondheid; werken op lawaaiige plekken, waar de dagelijkse blootstelling aan lawaai hoger is dan de gemiddelde 80 db(a); werken met stoffen die zich in het lichaam ophopen of slecht zijn voor de gezondheid als er langer mee gewerkt wordt; werken met stoffen die zeer vergiftig, sensibiliserend, kankerverwekkend, mutageen en voor de voortplanting vergiftig zijn. Indien u twijfelt of een jeugdige werknemer bepaalde werkzaamheden mag verrichten of niet weet of er voldoende toezicht wordt gegeven, raadpleeg dan uw Arbodienst. U kunt bij het secretariaat, mw. Petra van Leth een brochure van het Ministerie SZW over Arbeid door jongeren bestellen. Arbeidsvoorwaarden vakantiekrachten De CAO is van toepassing op vakantiewerkers. Dit houdt onder andere in, dat u voor de bepaling van het salaris de loon- en functiestructuur toepast. U dient over het verdiende inkomen 8% vakantietoeslag te betalen. Daarnaast bouwt de vakantiewerker vakantiedagen op. Hoeveel vakantiedagen er worden opgebouwd is afhankelijk van de leeftijd en de duur van het vakantiewerk, zie artikel 31 lid 3 van de CAO. Ook heeft de vakantiewerker recht op roostervrije dagen. Het vaststellen van het aantal roostervrije dagen zal naar rato dienen te geschieden. Op

7 het loon van de vakantiewerkers dient loonheffing en sociale verzekeringspremies ingehouden te worden. En voor vakantiewerkers van 21 jaar en ouder dient er premie voor het Bedrijfstakpensioenfonds ingehouden te worden. (F. de Boer / Van Leth) Bijzondere fiscale regeling studenten en scholieren Voor studenten en scholieren bestaat een bijzondere fiscale regeling waarmee wordt voorkomen dat te veel loonheffing wordt ingehouden. De fiscale regeling houdt in dat u op het loon de kwartaaltabel mag hanteren. De studenten- en scholierenregeling geldt voor: - scholieren die bij het begin van het kalenderkwartaal recht hebben op kinderbijslag; - studenten die bij het begin van het kalenderkwartaal recht hebben op studiefinanciering; - studenten en scholieren die bij het begin van het kalenderkwartaal recht hebben op een tegemoetkoming in de studiekosten op grond van de Wet tegemoetkoming studiekosten; - buitenlandse studenten en scholieren uit een ander land van de Europese Unie, en uit IJsland, Noorwegen, Zwitserland en Liechtenstein die beschikken over een International Student Card (ISIC) Voor de toepassing van de regeling moet de werknemer een schriftelijk, gedagtekend en ondertekend verzoek bij u doen voor het toepassen van de studenten- en scholierenregeling. Hierin dienen zij het correspondentienummer van de studiefinanciering of kinderbijslag en de ingangsdatum van de regeling te vermelden. Het verzoek moet u bewaren bij de schriftelijke, gedagtekende en ondertekende verklaring waarin uw werknemer zijn naam, geboortedatum, BSN/sofinummer, adres en woonplaats heeft vermeld. De belastingdienst heeft hiervoor een model ontwikkeld, dat u kunt opvragen bij mw. Petra van Leth van het secretariaat. Als de vakantiewerker geen gebruik maakt van de bijzondere regeling, dan kan hij teruggaaf van de teveel ingehouden loonbelasting krijgen middels het zgn. T- formulier. Wit u de regeling toepassen voor een buitenlandse student of scholier, dan moet u wel kunnen bewijzen dat er sprake is van een student of scholier. Dit kunt u eenvoudig bewijzen als de student of scholier een International Identity Card (ISIC) heeft. Studenten die geen ISIC hebben, kunnen deze aanvragen bij een afgiftepunt. Deze kunt u vinden op Vakantiekrachten en ongevallenverzekering Vakantiekrachten en uitzendkrachten zijn meeverzekerd op de Collectieve Ongevallenverzekering voor onze bedrijfstak. Indien uw bedrijf voor dit kalenderjaar dispensatie van de Collectieve Ongevallenverzekering heeft aangevraagd, en de dispensatie is toegekend, dan geldt de Collectieve Ongevallenverzekering niet voor uw bedrijf. U kunt dan het beste in uw eigen polisvoorwaarden kijken of de zojuist genoemde personen meeverzekerd zijn. Vrijstelling inkomen kind uit vakantiewerk in 2009 voor Algemene Kinderbijslagwet Bij de vaststelling van het recht op kinderbijslag voor een kind wordt rekening gehouden met het inkomen uit arbeid van dat kind. Dit inkomen is bepalend voor de mate waarin de ouders het kind onderhouden. Eén en ander is geregeld in de Regeling inkomen kinderbijslag In artikel 3 van deze regeling is bepaald, dat inkomen uit arbeid, verricht tijdens de zomervakantie, tot een bepaald bedrag niet als inkomen van dat kind in de zin van de AKW moet worden aangemerkt. In 2008 bedroeg de vrijstelling 1.100,--. Voor 2009 is de vrijstelling vastgesteld op 1.200,--. Kinderen jonger dan 16 en thuiswonend mogen onbeperkt bijverdienen. Het bedrag van 1.200,-- voor kinderen vanaf 16 jaar mag bijverdiend worden naast het bedrag van 1.240,-- netto per kwartaal. Wel moeten de ouders aan de Sociale Verzekeringsbank (SVB) doorgeven indien hun kind meer dan 800 netto per kwartaal bijverdient. HOC-cursussen HBO Associate Degree voor de bouwmaterialenhandel Momenteel is het Hout Opleidings Centrum (HOC) samen met Hibin Opleidingen en Kenniscentrum Handel betrokken bij de opzet van een HBO Associate Degree (niveau 5). Deelnemers aan deze opleiding hebben aansluitend de mogelijkheid een complete HBO-studie af te ronden. De beide branches willen de huidige opleidingstrajecten uitbreiden met een gezamenlijk commercieel-technische HBO Associate Degree opleiding. Deze opleiding zal zoveel mogelijk gekoppeld worden aan de huidige CTH en CTB opleidingen en een commercieel uitstroomprofiel hebben. Qua vakkenpakket moet men denken aan operationeel management (financiën en hrm), commercieel beleid (keten- en marktanalyse, marketing, acoount management) en interne bedrijfsvoering (logistiek, voorraadbeheer, inkoop, recht, aanbestedingen). Doelgroep voor de opleiding zijn (senior)verkopers binnen- en buitendienst, verkoopleiders, (assistent)vestigingsleiders en productspecialisten. 6

8 Het programma van eisen is al vormgegeven en momenteel worden de gesprekken met vijf hogescholen gevoerd. Zodra de keuze voor de HBO-instelling is gemaakt, zal het lesprogramma opgezet worden. Aansluitend moet, indien geen aansluiting kan worden gevonden bij een bestaande accreditatie, een accreditatieaanvraagbij de NVAO (Nederlands-Vlaamse Accreditatie-organisatie) ingediend worden. Er wordt gestreefd naar een start van het HBO-traject in Bedrijven die geïnteresseerd zijn in dit traject kunnen contact opnemen met Carolien Barger, directeur HOC, Voor meer informatie: Carolien Barger, HOC, (HOC) 7

9