Stuwing & Aansprakelijkheid

Transcriptie

1 Koninklijke Federatie van Belgische Transporteurs en Logistieke Dienstverleners Fédération Royale Belge des Transporteurs et des Prestataires de Services Logistiques Königlicher belgischer Verband der Transportunternehmen und der Logistikdienstleister Stuwing & Aansprakelijkheid Opgepast: dit document is slechts een samenvatting. In geval van vragen of bij de minste twijfel kan u de juridische dienst (jur@febetra.be) contacteren om uw concreet geval te analyseren. 1. Inleiding We moeten vaststellen dat de stuwingsregels soms als overdreven of tijdverlies worden beschouwd door de betrokken partijen. Veel gehoorde argumenten zijn: dat is zwaar genoeg, dat zal niet verschuiven of we hebben een dergelijk zending al honderden keren verstuurd en er is nog nooit iets gebeurd. Stuwingsregels zijn er niet voor niets, hoe vaak hoort men niet dat er een verloren lading op de weg ligt, gaande van een fiets tot een lading hespen. Een goede stuwing is in de eerste plaats zeer belangrijk voor de veiligheid van de chauffeur, want als er problemen zijn, is hij meestal het eerste slachtoffer. Het is bijvoorbeeld bekend dat slecht gestuwde platen (in metaal, hout, ) een guillottine-effect hebben wanneer ze de bestuurderscabine doorboren bij een plots remmanoeuvre. Maar ook de veiligheid van de andere weggebruikers, het voertuig en de vervoerde goederen worden in het gedrang gebracht door een slechte stuwing. Er staat nergens in de wetgeving wie moet stuwen, dit hangt dus af van de onderlinge afspraken tussen de betrokken partijen, wat vaak tot misverstanden en discussies kan leiden. Daarom hebben de 3 transportfederaties de Algemene Voorwaarden voor stuwing opgesteld. Als er dan een ongeval gebeurt of er is schade of er wordt een inbreuk vastgesteld dan rijst de vraag: wie is verantwoordelijk? We maken een onderscheid tussen twee soorten aansprakelijkheid: In de eerste plaats is er de strafrechtelijke aansprakelijkheid voor inbreuken op wetgeving waar strafsancties zoals boetes en gevangenisstraf op staan. Op dit vlak is men verantwoordelijk voor zijn eigen daden en nalatigheden. Sedert 1999 kunnen ook rechtspersonen strafrechtelijk vervolgd worden. Daarnaast is er de burgerrechtelijke aansprakelijkheid voor de schade die kan voortvloeien uit de slechte stuwing. Hier is men verantwoordelijk voor zijn eigen daden en nalatigheden, maar in bepaalde gevallen kan men ook verantwoordelijk zijn voor schade die veroorzaakt werd door daden en nalatigheden van anderen, zoals vb. de werkgever verantwoordelijk is voor zijn werknemer. Stapelhuisstraat 5 A 1020 Brussel MEMBER OF IRU Rue de L Entrepôt 5A 1020 Bruxelles tel fax febetra@febetra.be Wettig erkende beroepsvereniging Union professionnelle légalement reconnue Gesetzlich anerkannter Berufsverein

2 2. Strafrechtelijke aansprakelijkheid In de Wegcode 1, het Technisch Reglement 2 en de Transportwet 3 staan een aantal specifieke artikels in verband met stuwing en stuwingmateriaal waarop bij inbreuk strafsancties staan. Deze artikels richten zich in de eerste plaats tot de chauffeur, de bestuurder van het voertuig, maar de opdrachtgever, de verlader, de vervoeronderneming, de commissionair - expediteur en commissionair - vervoerder gaan niet vrijuit. Wanneer er een ongeval gebeurd is, kan ook een vervolging ingesteld worden op basis van het algemeen strafrecht, namelijk de artikels 418 e.v. van het Strafwetboek. Deze artikels betreffen het onvrijwillig toebrengen van slagen en verwondingen, al dan niet met de dood tot gevolg. Hier kan onvrijwillig geïnterpreteerd worden als door gebrek aan voorzichtigheid of voorzorg. Elke fout, ook een zeer lichte, kan de toepassing van deze artikels met zich meebrengen. We bekijken hier enkel de specifieke artikels m.b.t. stuwing De Verplichtingen van de bestuurder van het voertuig Naast de algemene voorschriften rond stuwing van artikel 45 van de Wegcode, bijvoorbeeld dat de lading het zicht niet mag hinderen of niet op de openbare weg mag slepen of vallen, voorziet de Wegcode ook specifieke voorschriften in artikel 45bis voor een voertuig van groep C. De bestuurder van een voertuig van groep C mag zijn voertuig niet gebruiken indien het ladingzekeringsysteem van de in of op het voertuig vervoerde lading niet in overeenstemming is met artikel 45bis. 4 van de wegcode. Dit laatste artikel omschrijft de krachten waaraan het ladingzekeringsysteem moet kunnen weerstaan en de eisen waaraan de onderdelen van het ladingzekeringsysteem zoals spanbanden, antislipmatten e.d. moeten voldoen. Om te kunnen nagaan of het ladingzekeringsysteem in overeenstemming is met artikel 45bis4 moet de bestuurder over de nodige professionele kennis en vaardigheden beschikken m.b.t. stuwing. Dit kan via een basisopleiding op school maar zeker en vast via een bedrijfsinterne opleiding. De bestuurder moet eveneens over het nodige materiaal in goede staat beschikken dat hij nodig heeft voor de uitvoering van zijn taken. Een checklist voor de chauffeur waarbij deze regelmatig zijn materiaal controleert kan hierbij een hulp zijn maar dit hangt af van de interne organisatie van de vervoeronderneming. Daarboven moet de chauffeur over de nodige informatie beschikken in verband met de te laden goederen. De vervoeronderneming ontvangt dit van de opdrachtgever of hij vraagt dit zelf op naar aanleiding van de vervoeropdracht. Dit alles veronderstelt dat de controle van de lading en de stuwing mogelijk is. 1 Koninklijk Besluit houdende algemeen reglement op de politie van het wegverkeer en van het gebruik van de openbare weg van 1/12/1975 (B.S.9/12/1975) o.a. artikels 45 en 45bis 2 Koninklijk Besluit houdende algemeen reglement op de technische eisen waaraan auto s, hun aanhangwagens, hun onderdelen en hun veiligheidstoebehoren moeten voldoen van 15/03/1968 (B.S. 28/03/1968) o.a. artikels 19 en 26 3 Wet betreffende het goederenvervoer over de weg van 15 juli 2013, (B.S.18/02/2014) o.a. artikels 41 3 en 43 3,2.

3 Bovendien moet de bestuurder van een voertuig van groep C: 1 een visuele controle uitvoeren om zich ervan te vergewissen dat de achterste laaddeuren, de inklapbare laadklep, de deuren, de dekzeilen, het reservewiel en de andere uitrustingen die te maken hebben met het gebruik van het voertuig zijn vastgezet; 2 zich ervan vergewissen dat de lading geen hinder vormt voor het veilig besturen van het voertuig; 3 zich ervan vergewissen dat het zwaartepunt van de lading zoveel als mogelijk gecentreerd wordt op het voertuig. De bewoording visuele controle is duidelijk, zich ervan vergewissen kan op verschillende manieren gebeuren. Als hij niet de mogelijkheid heeft om dit zelf daadwerkelijk te controleren, zou "zich ervan vergewissen " zo moeten worden geïnterpreteerd dat hij die antwoorden aan de lader van de container zou moeten vragen (zeker schriftelijk (fax/mail)). Hij moet dus minstens zeker kunnen aantonen dat die vragen- verwijzend naar eisen van de stuwingswetgeving- door hemzelf of zijn werkgever werden gesteld en ook wat het antwoord was en hij de rit dus correct aangevat heeft. De wetgever heeft geen duidelijke uitzondering voorzien voor een voorgeladen of verzegelde laadruimte. Het komt voor dat de chauffeur niet aanwezig mag zijn bij de belading of dat de laadruimte voorbeladen en/of verzegeld is en dat hij de inhoud en de stuwing dan ook niet kan controleren. In elk geval moet de chauffeur duidelijk omschreven voorbehoud maken op de vrachtbrief bijvoorbeeld: oplegger voorgeladen/verzegeld, onmogelijk om inhoud te controleren (CMRvrachtbrief vak 9). Ook al weigert de afzender dit voorbehoud te tekenen, indien dergelijke vrachtbrief aangehaald wordt voor de strafrechter, kan deze hier wel degelijk rekening mee houden als bewijselement. Wij raden de vervoerders bovendien aan om indien de afzender/verlader stuwt of indien het om een voorbeladen /verzegelde oplegger, container gaat, een schriftelijke bevestiging van de afzender/verlader te vragen dat de stuwing volgens de wettelijke voorschriften is gebeurd zodat zeker kan aangetoond worden dat de chauffeur/vervoerder zich er daadwerkelijk van vergewist heeft, ook al kon hij niet zelf/visueel controleren. Men kan zich afvragen of het feit van voorbelading of verzegeling kan worden beschouwd als een verzachtende omstandigheid waarmee rekening moet gehouden worden bij de beoordeling van een eventuele inbreuk, of dat er zelfs geen sprake kan zijn van een inbreuk bijvoorbeeld omdat een douanezegel door de overheid is opgelegd, of omdat het om overmacht gaat. Het zal uiteindelijk de rechter zijn die daar een oordeel over velt. Ook het Technisch Reglement bevat een aantal voorschriften met betrekking tot stuwing, zoals de bescherming van de bestuurder, eisen waaraan de verankeringspunten moeten voldoen, de aanwezigheid van voldoende vasthechtingsmiddelen voor de stuwing van de lading enzovoort. Men mag geen voertuig op de openbare weg gebruiken indien het op het gebied van onderhoud en werking in een staat verkeert waarbij de verkeersveiligheid in het gedrang komt of wanneer het niet voldoet aan de bepalingen van het Technisch reglement, ongeacht de keuringen uitgevoerd door de erkende keuringsinstellingen. Dus ook de chauffeur moet dit nakijken Welke boetes kunnen aan de bestuurder worden opgelegd? Er staat klaar en duidelijk in de Wegcode wat de bestuurder niet mag en wel moet doen. Als hij bijvoorbeeld toch vertrekt met een slecht gestuwde lading en hij wordt tegengehouden voor een wegcontrole kan er een proces-verbaal worden opgesteld of een onmiddellijke inning worden gevraagd, afhankelijk van het artikel waartegen een inbreuk werd gepleegd varieert dit van 55,110 tot 165 euro. De zwaarste inbreuken m.b.t. stuwing, namelijk op artikel 45bis4 en 45bis5 (eigenschappen van de stouwvoorzieningen of geïntegreerde grendelvoorzieningen) van de Wegcode zijn overtredingen van de derde graad.

4 Er kan bij wegcontrole ten laste van de bestuurder een onmiddellijke inning van 165 euro worden voorgesteld. Wanneer een P.V. wordt opgesteld, kan de rechter een geldboete opleggen van 30 tot 500, te vermenigvuldigen met de opdeciemen (momenteel x 8). Hij kan een verval van het recht tot sturen opleggen van 8 dagen tot 5 jaar. De minnelijke schikking die het parket nog kan voorstellen bedraagt 175. De controlerende overheid kan bij inbreuken het voertuig en de lading ter plaatse houden op een veilige plaats totdat de stuwing wel voldoet aan de geldende wetgeving. Ofwel past men hierbij het ladingsysteem aan, ofwel gaat men de goederen overladen op een ander geschikt voertuig 4. De werkgever is burgerlijk aansprakelijk voor de boetes 5, dit wil zeggen dat hij kan verplicht worden om de boete te betalen in plaats van de bestuurder. Indien de werkgever betaald heeft, kan de hij de boete terugvorderen van de bestuurder, ofwel op basis van een onderling akkoord over een afbetalingsplan of inhouding op het loon ofwel kan de toestemming gevraagd worden via de arbeidsrechtbank indien de werkgever en de bestuurder van het voertuig niet tot een akkoord gekomen zijn. De grens voor verhaal op de werknemer bedraagt 1/5 van zijn netto-loon. Wat betreft inbreuken op de artikels met betrekking tot de stuwing in het Technisch Reglement is geen onmiddellijke inning voorzien. Hier zal dus steeds een P.V. worden opgesteld waarbij de rechter een gevangenisstraf van 8 dagen tot 3 maanden en/of een geldboete van 10 tot kan opleggen, te vermenigvuldigen met de opdeciemen. Ook hier is de werkgever burgerlijk aansprakelijk voor de betaling van de boetes van zijn werknemers Strafrechtelijke aansprakelijkheid vervoerder / verlader / opdrachtgever Er kan ten laste van de werkgever-vervoerder een proces-verbaal worden opgesteld indien zou blijken dat deze niet het nodige materiaal ter beschikking gesteld heeft van zijn bestuurder of indien hij hem niet voldoende heeft ingelicht over de materie vb. via bedrijfsinterne opleiding of hem geen geschikt voertuig ter beschikking heeft gesteld. Deze verplichtingen vinden onder meer hun grondslag in het arbeidsrecht. Wij raden aan dat de onderneming voor elke interne opleiding een aanwezigheidslijst laat ondertekenen en/of een ontvangstdocument laat aftekenen wanneer er documentatie wordt meegegeven aan het personeel. N.B. Zowel interne als externe opleidingen dienen te worden opgenomen in de competentiepas voor de arbeiders en meer algemeen eventueel in een interne opleidingsfiche personeel. Het model en de gebruiksaanwijzing van de competentiepas vindt u op ons intranet onder FebWeb, onder de rubriek Personeel & Arbeid, Arbeiders PC , Opleidingen. Wat betreft de inbreuken op het Technisch Reglement, en meer bepaald de interpretatie van artikel 26, oordeelde de rechtspraak dat een voertuig wordt gebruikt door de bestuurder maar ook door de economische gebruiker, zijnde de eigenaar, de huurder of de opdrachtgever, ook deze kunnen strafrechtelijk vervolgd en bestraft worden. Ook de verlader, de plaats waar men de goederen moet gaan laden, heeft een aantal verplichtingen overeenkomstig artikel 45bis 3 van de wegcode: 4 Artikel 59.7 Wegcode (K.B. 1/12/1975 zie hoger) 5 Artikel 67 Wegcode (K.B. 1/12/1975 zie hoger) 6 Artikel 4 2 wet betreffende de technische eisen waaraan elk voertuig voor vervoer te land, de onderdelen ervan, evenals het veiligheidstoebehoren moet voldoen dd 21 juni 1985 (BS 13 augustus 1985)

5 Indien de primaire verpakking van een goed niet voldoende stevig is voor een veilig transport van de goederen, dan moet de verpakker en/of verlader de goederen bijkomend omhullen met een transportverpakking die stevig genoeg is om een goede ladingzekering mogelijk te maken. Er kan een proces-verbaal worden opgesteld ten laste van de verpakker en/of verlader bij inbreuken. De verlader dient de vervoerder waarop hij beroep doet vooraf schriftelijk alle informatie te verschaffen die de vervoerder nodig acht om de goederen te stuwen. De vervoerder moet dus vooraf (schriftelijk) meedelen welke informatie hij nuttig acht. De verlader antwoordt hem schriftelijk en voor de belading zodat de nodige berekeningen kunnen worden gedaan en de nodige stuwingmiddelen kunnen worden voorzien. Indien de bestuurder gaat stuwen kan hij op basis van deze informatie de lading correct vastzetten of indien hij niet zelf gestuwd heeft, moet hij op basis van de geleverde informatie kunnen nagaan of de stuwing volgens de regels van de kunst is gedaan. Indien de informatie foutief of gebrekkig was, dan kan de verlader aansprakelijk gesteld worden. De Algemene Voorwaarden Ladingzekering, opgesteld door FEBETRA, TLV en UPTR, bevatten een aantal afspraken m.b.t. de ligging van het zwaartepunt, de vormstabiliteit de onderkant van de ladingseenheid enz. die gelden tenzij schriftelijk anders werd overeengekomen tussen de partijen. Deze algemene voorwaarden sommen ook op welke info de verlader schriftelijk op voorhand moet meedelen. Als hulpmiddel werd door FEBETRA, TLV, UPTR en OTM een standaarddocument opgesteld waar een tabel opgenomen is m.b.t. de informatie betreffende de zending en de te voorziene ladingzekeringsmiddelen. Dit document kan u downloaden van de website onder de rubriek Publicaties, Algemene voorwaarden. Let wel, algemene voorwaarden moeten erkend en aanvaard zijn door de partijen alvorens zij van toepassing kunnen zijn. Indien de opdrachtgever van het vervoer, de verlader, de vervoercommissionair of de commissionair-expediteur instructies hebben gegeven of zelf daden hebben gesteld die hebben geleid tot de niet-naleving van de voorschriften betreffende de veiligheid van de lading van de voertuigen kunnen ook zij strafrechtelijk worden vervolgd. Het moet hier dus om een actieve tussen komst gaan van bovenvermelde personen. Mocht dit het geval zijn, dan dient men de controlerende instanties hiervan zeker op de hoogte te brengen. De straf die de rechter kan opleggen bedraagt een gevangenisstraf van 8 dagen tot 1 jaar en/of een boete van 500 euro tot euro te vermenigvuldigen met de opdeciemen Burgerrechtelijke aansprakelijkheid In het privaatrecht vinden we ook een aantal bepalingen terug die te maken hebben met de aansprakelijkheid voor schade die zou voortvloeien uit een slechte stuwing. Maar ook hier is niet uitdrukkelijk bepaald wie moet stuwen. Wanneer de vervoerder of zijn chauffeur de goederen in ontvangst neemt moet hij volgens de bepalingen van het CMR-verdrag onder andere de uiterlijke staat van de goederen en hun verpakking controleren. Voor zichtbare gebreken moet hij met een juiste omschrijving van het probleem voorbehoud maken op de vrachtbrief, zoniet kan hij aansprakelijk gesteld worden voor eventuele schade. 7 Artikel 41 3 van de wet van 15 juli 2013 betreffende het goedervervoer over de weg ( B.S. 18/02/2014).

6 De afzender is tegenover de vervoerder aansprakelijk voor de schade aan personen, materiaal of aan andere goederen en de kosten, welke voortspruiten uit de gebrekkige verpakking van de goederen, tenzij de gebrekkigheid zichtbaar of aan de vervoerder (chauffeur) bekend was op het ogenblik van de inontvangstneming en de vervoerder (chauffeur) hiervoor geen voorbehoud heeft gemaakt 8. De vervoerder is ontheven van zijn aansprakelijkheid wanneer het verlies of de beschadiging een gevolg heeft kunnen zijn van de behandeling, lading, stuwing of lossing van de goederen door de afzender, de geadresseerde of personen die voor hun rekening handelen 9. Soms oordelen de burgerlijke rechtbanken dat een vervoerder (chauffeur) wel een controle - en informatieplicht heeft met betrekking tot de stuwing gezien het professionelen zijn en wegens de goede trouw bij de uitvoering van hun vervoerovereenkomst. Indien niets schriftelijk werd overeengekomen tussen de partijen bij de vervoerovereenkomst kunnen de Algemene Voorwaarden voor Wegvervoer van toepassing zijn, dan wordt de stuwing, voor zover dit mogelijk en/of noodzakelijk is, uitgevoerd door de vervoerder (chauffeur). Diegene die gaat stuwen is aansprakelijk voor zijn eigen daden, evenals voor deze van de personen die hem in de uitvoering ervan bijstaan of vervangen en die dus voor zijn rekening handelen. 10 In de eerste plaats is de werkgever burgerrechtelijk aansprakelijk voor schade veroorzaakt door zijn aangestelden tijdens en naar aanleiding van hun werk. Indien zou blijken dat de chauffeur een fout heeft gemaakt die heeft geleid tot schade, dan kan de werkgever of een derde-schadelijder deze schade maar in een beperkt aantal gevallen terugvorderen van de chauffeur zelf, namelijk in geval van een zware fout, opzet of bij herhaalde lichte fout. 11 Deze (beperkte) immuniteit geldt enkel voor de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de chauffeur, niet voor zijn strafrechtelijke aansprakelijkheid, daar draagt hij de volle verantwoordelijkheid voor zijn daden. Stel dat de chauffeur zou vertrekken met een duidelijk zichtbare slecht gestuwde lading, dan zou dit kunnen mogelijk beschouwd worden als een zware fout in de uitvoering van zijn taken. Het is echter steeds aan de rechter om dit te beoordelen, rekening houdend met de feitelijke omstandigheden en met het feit dat het om een beroepschauffeur gaat. 8 Artikel 8 en 10 Verdrag betreffende de Overeenkomst tot Internationaal vervoer van goederen over de weg gesloten te Genève,19 mei 1956, «CMR-Verdrag», ook van toepassing op nationaal vervoer in België (art.51 Wet 15 juli 2013) 9 art. 17 4c) 18 CMR-verdrag 10 Artikel 5 Algemene Voorwaarden voor wegvervoer FEBETRA-TLV-UPTR 11 Artikel 18 Wet betreffende de arbeidsovereenkomsten 3 juli 1978 (B.S. 22/08/1978)