Programma Brabant Veiliger Uitvoeringsprogramma 2013

Transcriptie

1 Programma Brabant Veiliger Uitvoeringsprogramma 2013

2

3 Voorwoord Het uitgangspunt van de provincie over handhaving is simpel: de regels moeten worden nageleefd, want ze zijn er om Brabant veilig en gezond te houden. Maar dan wordt het toch al snel ingewikkelder. Zo bleken het afgelopen jaar sommige provinciale milieuvergunningen een papieren werkelijkheid: als de bijbehorende bouwvergunningen ontbreken, zijn ze formeel niet in werking getreden en kan de provincie de vergunningvoorwaarden niet handhaven. Sinds we daar achter zijn gekomen, zijn we druk bezig om dat te repareren. Het programma Brabant Veiliger gaat onder andere over een ander handhavingsaspect, dat van de externe veiligheid. Organisatorisch gaat daarin 2013 met de komst van de Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD s) heel wat veranderen. Terwijl die RUD s hun plaats moeten krijgen in het EV-netwerk, moet tijdens en na die operatie de externe veiligheid wel gewaarborgd blijven. Daarom moeten de RUD s voldoen aan EV-kwaliteitscriteria die in het programma Brabant Veiliger zijn opgenomen. Voor de RUD s is een prestatieafspraak met als deadline 31 december 2013 opgenomen. Daarnaast hebben de gemeenten en provincie een belangrijke rol in het opdrachtgeverschap. Al die veranderingen zorgen voor spanning en onrust, zeker bij degenen die zich dagelijks daarmee bezighouden. Maar laten we niet vergeten waarom we in Nederland ook alweer regionale uitvoeringsdiensten invoeren: om ernstige calamiteiten zoals de vuurwerkramp in Enschede en de brand bij Chemie-Pack in Moerdijk te voorkomen. Dat doel staat nog steeds. Om Brabant veilig en gezond te houden. Johan van den Hout, gedeputeerde Ecologie & Handhaving Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55

4 Inhoud Voorwoord 3 Bestuurlijke samenvatting 5 1 Inleiding Achtergrond en aanleiding Kader Doel en afbakening Verantwoordelijkheid voor externe veiligheid Leeswijzer 14 2 Beleidsmatige en bestuurlijke context Maatschappelijke relevantie van externe veiligheid Taakuitvoering door overheidsorganisaties Provinciale ambitie en doelstelling Provinciale regierol tot eind Gezamenlijke provinciale activiteiten EV-agenda: gezamenlijke regionale Brabantse activiteiten 19 3 Startsituatie en gewenste eindsituatie Startsituatie Gewenste eindsituatie 23 4 Ambities, kwaliteitscriteria en prestatieafspraak Brabantse ambities EV Kwaliteitscriteria EV voor adequate en structurele uitvoering Prestatieafspraak 29 5 Monitoring en evaluatie uitvoeringsprogramma 2011 en Structurele middelen Projecten en activiteiten Communicatie 34 6 Uitvoering Organisatie Middelen Informatie en communicatie Kwaliteit 47 Bijlage 1: Afkortingen en begrippen 48 Bijlage 2: Organisatie 50 Bijlage 3: Categorie-indeling provincie en gemeenten 52 Bijlage 4: Verdere uitwerking kwaliteitscriteria EV 53 4/55 Programma Brabant Veiliger , uitvoeringsprogramma 2013

5 Bestuurlijke samenvatting Historie: periode In de periode heeft het Rijk via de Subsidieregeling programmafinanciering EV-beleid voor andere overheden aan de provincie Noord-Brabant jaarlijks een subsidie toegekend van ,-. Doelstelling hiervan was het geven van een kwaliteitsimpuls ten behoeve van een blijvende verbetering van beleid en uitvoering op het gebied van externe veiligheid. Van deze subsidie is het programma Brabant Veiliger uitgevoerd. In de periode heeft het Rijk via de Subsidieregeling programmafinanciering EV-beleid voor andere overheden aan de provincie Noord-Brabant jaarlijks een subsidie toegekend van ,-. Doelstelling van deze subsidieregeling was het stimuleren van de structurele, adequate uitvoering van het externe veiligheidsbeleid en het daartoe bevorderen van de samenwerking tussen gemeenten, provincies en regionale samenwerkingsverbanden. Van deze subsidie is het programma Brabant Veiliger uitgevoerd. Periode Na evaluatie en de ontwikkeling van kwaliteitscriteria in relatie tot de uitvoering van taken op het gebied van externe veiligheid is duidelijk geworden dat er verdergaande stappen noodzakelijk zijn om een adequate en structurele uitvoering van externe veiligheidstaken te waarborgen binnen organisaties. Besloten is dat de subsidieregeling over gaat naar een decentralisatie-uitkering via het provinciefonds voor de periode Het doel is dat aan het eind van deze periode een adequate en structurele uitvoering van externe veiligheidstaken is geborgd. In de periode wordt hiervoor jaarlijks aan de provincie Noord-Brabant een bedrag van ,- ter beschikking gesteld. Voor de periode is zoals voorgaande jaren een provinciebreed uitvoeringsprogramma opgesteld, programma Brabant Veiliger , waarvan dit de derde jaarschijf (2013) vormt. Hieraan liggen ten grondslag: - Bestuursakkoord Rijk - provincies ; - Uitwerking bestuursakkoord Rijk - provincies ; - Circulaire provinciefonds van 31 mei 2010; - Uitvoeringsvisie externe veiligheid, Interprovinciaal Overleg. Waar staan we eind 2014 en wat gaan we hier voor doen? Het uiteindelijke doel van het programma Brabant Veiliger is, dat eind 2014 een adequate en structurele uitvoering van externe veiligheidstaken is geborgd. De provincie vervult hierbij een regierol. In samenspraak en samenwerking met de Brabantse gemeenten, veiligheidsregio s en regionale uitvoeringsdiensten wordt gewerkt naar de situatie waarin wordt voldaan aan concrete doelen en kwaliteitscriteria EV. Deze kwaliteitscriteria EV zijn opgenomen in hoofdstuk 4 van dit programma Brabant Veiliger Eind 2010 is in samenspraak met deze Brabantse deelnemers de prestatieafspraak gemaakt dat uiterlijk 31 december 2012 al aan de kwaliteitscriteria wordt voldaan, zodat de laatste twee jaar kan worden proefgedraaid met de situatie na Aan de kwaliteitscriteria kan op individuele basis of op basis van samenwerking met andere organisaties worden voldaan. In 2011 en 2012 is door de Brabantse organisaties hard gewerkt om te voldoen aan de kwaliteitscriteria. Op het moment van het opstellen van dit uitvoeringsprogramma zijn de Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55

6 bestuurlijke verklaringen ontvangen van 7 gemeenten 1. Er zijn nog geen bestuurlijke verklaringen ontvangen van de veiligheidsregio s en de provincie. Naar verwachting zal een groot deel van het aantal bestuurlijke verklaringen nog voor 31 december 2012 aan het Programmabureau verzonden worden. Een aantal organisaties heeft aangegeven niet voor 31 december 2012 te kunnen voldoen aan de prestatieafspraak. Met de bestuurlijke verklaring geeft het bestuur van de organisatie aan vanaf dat moment aan de kwaliteitscriteria uit het programma Brabant Veiliger te voldoen. Het uitvoeringsprogramma 2013 staat in het teken van: - het gaan voldoen aan de kwaliteitscriteria voor de organisaties die nog geen bestuurlijke verklaring hebben afgegeven. De regierol van de provincie wordt voor deze organisaties sterker ingevuld in De organisaties worden, zowel bestuurlijk als ambtelijk aangesproken op hun verantwoordelijkheid. Met de organisaties worden afspraken vastgelegd om een zodanige samenwerking aan te gaan zodat zij alsnog zo snel mogelijk (uiterlijk eind 2014) voldoen aan de kwaliteitscriteria. - proefdraaien met de kwaliteitscriteria voor de organisaties die al een bestuurlijke verklaring hebben afgegeven. De regierol van de provincie wordt voor deze organisaties verschoven naar uitsluitend faciliteren en stimuleren. Daarnaast hebben deze organisaties de mogelijkheid tot indienen van een voorstel voor een financiële bijdrage om aanvullende ambities met een bovenlokaal karakter te realiseren. Daarnaast staat het uitvoeringsprogramma 2013 grotendeels in het teken van de vorming van de RUDs/omgevingsdiensten (hierna te noemen omgevingsdiensten), het samenwerken met de omgevingsdiensten en het opnemen van de omgevingsdiensten in het Brabantse EV-netwerk. Voor de omgevingsdiensten zijn in het uitvoeringsprogramma 2013 eveneens kwaliteitscriteria opgenomen. Er wordt naar gestreefd dat de omgevingsdiensten uiterlijk 31 december 2013 voldoen aan deze kwaliteitscriteria. Zodra zij voldoen aan de kwaliteitscriteria wordt een bestuurlijke verklaring afgegeven. Na 2014 In de Uitwerking bestuursakkoord Rijk - provincies is aangegeven dat het uitgangspunt is dat de EV-gelden na 2014 naar de verschillende fondsen gedecentraliseerd kunnen worden. Het principe geld volgt taak wordt dan gehanteerd. Staatssecretaris Atsma heeft op 26 juni 2012 per brief aangegeven dat de inzet van provincies, gemeenten en het Rijk op het gebied van externe veiligheid noodzakelijk blijft. De voorbeelden uit de dagelijkse praktijk (ChemiePack, Odfjell) onderstrepen het belang van versterking van de aandacht voor een adequate uitvoering en handhaving van externe veiligheidstaken door het bevoegd gezag. De staatssecretaris zal de komende tijd in overleg met het IPO, de VNG en het Veiligheidsberaad en in de context van de vorming van de omgevingsdiensten bezien hoe deze versterking op het brede gebied van de externe veiligheid na 2014 vorm te geven en te financieren. 1 Stand van zaken op 20 november /55 Programma Brabant Veiliger , uitvoeringsprogramma 2013

7 1 Inleiding 1.1 Achtergrond en aanleiding tijdelijke subsidieregeling - kwaliteitsimpuls EV In het Strategisch Akkoord 2002 reserveerde het Kabinet voor de jaren 2004 en 2005 een bedrag van 20 miljoen euro voor versterking van uitvoering en handhaving van externe veiligheid. Dit bedrag werd ter beschikking van de lagere overheden gesteld via de Subsidieregeling programmafinanciering EV-beleid voor andere overheden. Doelstelling hiervan was het geven van een kwaliteitsimpuls ten behoeve van een blijvende verbetering van beleid en uitvoering op het gebied van externe veiligheid. Op basis van deze regeling heeft het toenmalige ministerie van VROM aan de provincie Noord-Brabant voor de periode een subsidie toegekend van , verlenging tijdelijke subsidieregeling structurele, adequate uitvoering en samenwerking In afwijking van het oorspronkelijke voornemen om in 2006 een structurele financieringsregeling in te voeren, koos het toenmalige ministerie van VROM voor verlenging van de tijdelijke regeling. Hiertoe stelde zij de Subsidieregeling programmafinanciering EV-beleid voor andere overheden vast. Doelstelling van deze subsidieregeling was het stimuleren van de structurele, adequate uitvoering van het externe veiligheidsbeleid en het daartoe bevorderen van de samenwerking tussen gemeenten, provincies en regionale samenwerkingsverbanden. Op grond van de toegepaste verdeelsleutel kende het toenmalige ministerie van VROM aan de provincie Noord-Brabant een subsidie toe van ,- per jaar over de looptijd van de regeling overheveling subsidie naar provinciefonds - voortzetting regierol provincie De nulmeting maatlat externe veiligheid voor het bevoegd gezag en de ontwikkeling van kwaliteitscriteria in relatie tot de uitvoering van taken op het gebied van externe veiligheid heeft bijgedragen tot het besef bij IPO, VNG en het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M, voorheen VROM) dat er verdergaande stappen noodzakelijk waren om een adequate en structurele uitvoering van externe veiligheidstaken te waarborgen binnen organisaties. De subsidieregeling is met ingang van 2011 overgegaan in een decentralisatie-uitkering via het provinciefonds voor een periode van vier jaar. Provincies zetten tot eind 2014 hun regierol voort, waarbij in samenspraak en samenwerking met betrokken gemeenten wordt gewerkt naar een situatie waarin wordt voldaan aan de kwaliteitscriteria voor EV. Na 2014 Het proces van verdergaande professionalisering gaat, in lijn met de visies daarover van IPO, VNG en Rijk, gepaard met de verschuiving van een deel van de provinciale taken naar gemeenten. Daarmee zal op termijn het grootste deel van de taken bij gemeenten komen te liggen. Vanuit het principe geld volgt taak is er dan aanleiding de (volledige) toedeling aan het provinciefonds te heroverwegen. In 2013 zullen in overleg met IPO, VNG, Rijk en NVBR nieuwe afspraken worden gemaakt. Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55

8 In de brief van 26 juni 2012 geeft Staatssecretaris Atsma hierover het volgende aan: In het AO van 6 maart 2012 is ook gesproken over de programmagelden voor externe veiligheid. Deze zogenoemde programmafinanciering is tot en met 2014 via een decentralisatie-uitkering aan het Provinciefonds toegevoegd. Met deze gelden (jaarlijks 20 mln.) is het externe veiligheidsbeleid en de uitvoering van dit beleid bij provincies en gemeenten versterkt. Het gaat hierbij om een wijde range aan activiteiten, variërend van het incorporeren van het externe veiligheidsbeleid in de ruimtelijke besluitvorming en de uitvoering van het beleid rondom vuurwerk tot VTH-taken bij BRZO-bedrijven. Inzet van provincies, gemeenten en het Rijk op het gebied van externe veiligheid blijft noodzakelijk. De dagelijkse praktijk (ChemiePack, Odfjell) onderstreept het belang van versterking van de aandacht voor een adequate uitvoering en handhaving van externe veiligheidstaken door het bevoegd gezag. Ik zal de komende tijd in overleg met het IPO, de VNG en het Veiligheidsberaad en in de context van de vorming van de RUDs bezien hoe deze versterking op het brede gebied van de externe veiligheid na 2014 vorm te geven en te financieren, voor zover de aan de versterking verbonden kosten niet al zijn meegenomen in de hiervoor genoemde kosten/batenanalyse van de VTH taken. 1.2 Kader Bestuursakkoord Rijk - provincies In het kabinetsstandpunt over het rapport van de commissie Brinkman is afgesproken dat de subsidieregeling met ingang van 2011 naar het provinciefonds gaat. In het bestuursakkoord Rijk - provincies bevestigt het Rijk deze afspraak. Per jaar zal 20 mln. worden overgeheveld naar het provinciefonds. Provincies hebben na overleg met de VNG prestatieafspraken met gemeenten gemaakt over de professionalisering en de versterking van de externe veiligheidstaken en het oppakken van nieuwe taken zoals is vastgelegd in relevante externe veiligheidsbesluiten (Besluit externe veiligheid inrichtingen, Besluit externe veiligheid buisleidingen, Registratiebesluit externe veiligheid en het in voorbereiding zijnde Besluit transportroutes externe veiligheid). Hiervoor stellen de provincies capaciteit en/of middelen beschikbaar aan gemeenten (uit genoemde 20 mln.). In bestuurlijke overleggen bespreken het Rijk, VNG en IPO de gemaakte afspraken en de voortgang. Uitwerking bestuursakkoord Rijk - provincies In de uitwerking van het bestuursakkoord is de visie op de professionalisering van de uitvoering, de visie op de regierol van de provincies en het programmamanagement en de visie op de verdeling van de beschikbare middelen beschreven. Tot slot wordt ingegaan op de wijze waarop de voortgang ten aanzien van de gemaakte afspraken wordt gevolgd en met elkaar wordt besproken. Meicirculaire provinciefonds, 2010 IPO, VNG en Rijk achten het van groot belang dat de versterking van de uitvoering van EV-taken in de periode na 2010 goed aansluit op de periode tot Op die wijze kan de opgebouwde kennis, ervaring en samenwerking verder ontwikkelen naar robuuste uitvoeringsstructuren die beschikken over voldoende kritische massa en in staat zijn de EV-taken op een adequate wijze uit te voeren. Door de betrokken partijen is daarom aangegeven dat de verdeling van de beschikbare middelen over de provincies zo dient te zijn dat individuele provincies minimaal 75% behouden van de subsidiebijdrage. Aan de andere kant dienen de uitvoerende partijen ook in staat te zijn met de verstrekte middelen de versterking van de uitvoering van externe veiligheidstaken vast te houden en 8/55 Programma Brabant Veiliger , uitvoeringsprogramma 2013

9 de restopgave 2 na 2010 uit te kunnen voeren. Om recht te doen aan enerzijds continuïteit en anderzijds aan restopgave, wordt nu gekozen voor een verdeling die voor de ene helft is gebaseerd op de huidige verdeling en voor de andere helft op de restopgave. De provincie Noord-Brabant ontvangt in de periode per jaar. Uitvoeringsvisie externe veiligheid, interprovinciaal overleg, mei 2010 In opdracht van BOAG-M heeft een werkgroep, samengesteld uit vertegenwoordigers van het toenmalige ministerie van VROM, IPO, VNG en NVBR, de uitvoeringsvisie ontwikkeld rond Externe Veiligheid (EV). Hierin is o.a. aangegeven welke gezamenlijke provinciale activiteiten worden uitgevoerd en is een nieuwe menukaart ontwikkeld voor de provinciale uitvoeringsprogramma s. Basis voor deze nieuwe menukaart is dat externe veiligheid niet meer wordt gezien als een zelfstandig onderwerp, maar een integraal onderdeel vormt van veiligheid, milieu en RO. Verbeterprogramma Groepsrisico In 2010 is de verantwoordingsplicht groepsrisico geëvalueerd 3. Uit deze evaluatie is gebleken dat de uitvoering van de verantwoordingsplicht groepsrisico nog te wensen overlaat. Om de uitvoering te verbeteren is het Verbeterprogramma Groepsrisico gestart. Om de effecten van het verbeterprogramma inzichtelijk te maken is daarnaast besloten om een Monitoringprogramma Groepsrisico uit te voeren. Het verbeterprogramma Groepsrisico wordt momenteel uitgevoerd. Begin 2013 zal worden gestart met het Monitoringsprogramma Groepsrisico. Monitoring en evaluatie programma Brabant Veiliger Naast bovengenoemd kader vormt de evaluatie van het programma Brabant Veiliger tevens één van de bouwstenen voor het programma Brabant Veiliger In 2010 is de monitor EV herhaald. De resultaten zijn gebruikt bij het opstellen van het programma Brabant Veiliger In 2012 heeft een evaluatie plaatsgevonden van het Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringsprogramma 2011 en Uitvoeringsprogramma 2012 (voor zover al mogelijk). De resultaten hiervan zijn opgenomen in hoofdstuk 5 en gebruikt voor het opstellen van het uitvoeringsprogramma Het gaat dan om taken zoals vastgelegd in het Besluit externe veiligheid inrichtingen, het Besluit externe veiligheid buisleidingen, het Registratiebesluit externe veiligheid en het in voorbereiding zijnde Besluit transportroutes externe veiligheid. 3 Evaluatie verantwoordingsplicht groepsrisico, Ministerie van VROM, 31 augustus 2010, 9V Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55

10 1.3 Doel en afbakening Doel De provincie Noord-Brabant heeft na 2010 haar regierol voortgezet, waarbij in samenspraak en samenwerking met de Brabantse overheidspartners (67 gemeenten, 3 regionale samenwerkingsverbanden (toekomstige omgevingsdiensten), 3 veiligheidsregio s) wordt gewerkt naar een situatie waarin uiterlijk eind 2014 wordt voldaan aan de kwaliteitscriteria. Hiertoe wordt door de provincie Noord-Brabant jaarlijks, in nauw contact met de Brabantse overheidspartners, bepaald welke activiteiten tot eind 2014 noodzakelijk zijn om de gewenste eindsituatie te realiseren. Afbakening Het programma Brabant Veiliger heeft betrekking op de gehele periode Jaarlijks zal een uitvoeringsprogramma worden opgesteld met daarin de gezamenlijke activiteiten voor dat jaar. In deze versie staat de uitvoering van het programma voor 2013 beschreven. Het programma Brabant Veiliger is van toepassing op de provincie Noord-Brabant, de Brabantse gemeenten, de Brabantse Veiligheidsregio s (regionale brandweer) en de Brabantse samenwerkingsverbanden (toekomstige omgevingsdiensten). Deze partijen worden in dit programma omschreven als de Brabantse overheidspartners. De Brabantse samenwerkingsverbanden (milieudiensten) zijn bezig met de vorming van regionale uitvoeringsdiensten (RUDs). Deze zullen in de loop van 2013 worden gevormd. Vooruitlopend op verdere integratie van taken op het gebied van de leefomgeving worden de RUDs ook wel omgevingsdiensten genoemd. Uit praktische overwegingen worden de huidige milieudiensten en de toekomstige RUDs in dit uitvoeringsprogramma aangeduid als omgevingsdiensten. De gelden die in het provinciefonds beschikbaar komen voor de versterking van de uitvoering van externe veiligheidstaken en de uitvoering van de restopgave in worden via de bijdrageverordening Brabant Veiliger aan de gemeenten, veiligheidsregio s en regionale omgevingsdiensten in Noord-Brabant ter beschikking worden gesteld. De provincie valt juridisch gezien niet onder de bijdrageverordening Brabant Veiliger Voor het ter beschikking stellen van de middelen aan de provincie worden echter dezelfde regels gehanteerd. Aangezien de decentralisatie-uitkering uitsluitend betrekking heeft op externe veiligheid, hebben activiteiten in dit programma ook uitsluitend daarop betrekking. Dat wil zeggen: - het beheersen van risico s die ontstaan voor de omgeving bij de opslag, het gebruik en het transport van gevaarlijke stoffen; - risico s die verbonden zijn aan vliegbewegingen. Dit betekent onder meer dat doelen en werkzaamheden die in dit programma worden beschreven voornamelijk betrekking hebben op de eerste drie schakels uit de veiligheidsketen: pro-actie, preventie en preparatie. De (organisatie van) acties gericht op het beheersen van de effecten van calamiteiten en de nazorg daarbij vallen dus nadrukkelijk buiten dit programma. 10/55 Programma Brabant Veiliger , uitvoeringsprogramma 2013

11 1.4 Verantwoordelijkheid voor externe veiligheid Bij externe veiligheid zijn tenminste drie partijen betrokken: - veroorzakers: bedrijven en transporteurs die werken met gevaarlijke stoffen of luchthavens; - ontvangers: burgers die bij incidenten hiervan de gevolgen ondervinden en ondernemers die kwetsbare objecten uitbaten in het invloedsgebied; - bevoegd gezag: zorgvuldige en transparante besluitvorming met een proportionele afweging van veiligheid. Veroorzakers Degenen die gevaarlijke stoffen produceren, transporteren en gebruiken moeten er allereerst voor zorgen dat de risicobronnen zo veilig mogelijk zijn. Beheerders van het wegen- of spoorwegennet waarover gevaarlijke stoffen worden vervoerd, moeten ervoor zorgen dat vervoer zo veilig mogelijk kan plaatsvinden. Deze partijen moeten permanent werken aan reductie van risico s. Ontvangers De burger is verantwoordelijk voor een goede voorbereiding op mogelijke rampen. De ondernemer die een kwetsbaar object uitbaat in het invloedsgebied moet actief informatie vergaren. Via de nationale Denk Vooruit-campagne zijn burgers voorgelicht over deze voorbereiding. De boodschap luidt: Bereidt u voor zodat u zich in geval van een noodsituatie een paar dagen kunt redden zonder voorzieningen en zonder hulp van buiten. Bijvoorbeeld door een noodpakket samen te stellen of onderdelen daarvan aan te schaffen. Een goede voorbereiding biedt burgers handelingsperspectief en bevordert de (zelf)redzaamheid. Tevens kent men de mogelijkheden voor hulpverlening. Burgers worden daarmee maatschappelijk weerbaar en kennen hun eigen verantwoordelijkheid. In crisissituaties moet er veerkracht zijn, om de situatie weer snel te normaliseren. Bevoegd gezag De overheid heeft de verantwoordelijkheid om burgers te beschermen tegen risico s en gevaren die zij zelf niet kunnen beheersen, dus waar het zelfregulerende vermogen te kort schiet. Voor die concrete situaties is wet- en regelgeving opgesteld. Het bevoegd gezag is verantwoordelijk voor het waarborgen van een acceptabel veiligheidsniveau voor burgers ten gevolge van het totaal aan risicovolle activiteiten waaraan zij blootgesteld zijn. Het bevoegd gezag wordt vertegenwoordigd door diverse organisaties met verschillende taken en bevoegdheden: - de gemeente: verlening en handhaving omgevingsvergunningen, het maken van ruimtelijk beleid, beheer van lokale wegen en voorbereiding op de rampenbestrijding; - de provincie: verlening en handhaving milieuvergunningen van provinciale bedrijven, beheer van provinciale wegen en provinciale waterwegen en beïnvloeding van ruimtelijke keuzes in regionale en gemeentelijke structuurvisies en gemeentelijke bestemmingsplannen, opstellen en realiseren van provinciale inpassingsplannen; - de veiligheidsregio (regionale brandweer): wettelijke adviesrol op het gebied van het Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen (BEVI) en bestrijding van calamiteiten; - de veiligheidsregio: wettelijke taak op het gebied van risicocommunicatie; Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55

12 - het Rijk: verlening en handhaving van (milieu)vergunningen voor onder andere militaire terreinen en militaire luchthavens, beheer van rijkswegen en rijkswaterwegen, toetsing van gemeentelijke bestemmingsplannen en provinciale inpassingplannen en ontwikkeling wet- en regelgeving op het gebied van externe veiligheid; - de omgevingsdienst: uitvoering van de EV-taken die vallen onder advisering bij verlening en toezicht/handhaving op de naleving van omgevingsvergunningen en de EV-taken die aanvullend door bevoegde gezagen worden ondergebracht of uitbesteed. In Noord-Brabant is sprake van één zogenaamde BRZO-RUD/omgevingsdienst en twee reguliere omgevingsdiensten. Bij de uitvoering van het externe veiligheidsbeleid spelen meerdere disciplines een rol. Hoewel het onderwerp externe veiligheid vaak geassocieerd wordt met milieu en omgevingsvergunning, speelt het ook bij andere disciplines een belangrijke rol, zoals transport (vervoer gevaarlijke stoffen), bouwen woningtoezicht (veiligheidseisen in bouwvergunningen) en rampenbestrijding (eisen aan zelfredzaamheid in gebruiksvergunningen). Maar vooral van belang is de discipline ruimtelijke ordening: het creëren van een ruimtelijke scheiding tussen risicobron en risico-ontvangers in een zo vroeg mogelijk stadium is immers één van de meest effectieve maatregelen om te komen tot een veilige situatie. De Wet ruimtelijke ordening vereist dat de provinciale inzet op het beleidsterrein van de ruimtelijke ordening is gebaseerd op provinciale belangen. Deze provinciale belangen zijn beschreven in de Structuurvisie Ruimtelijke Ordening. De gemeenten moeten rekening houden met deze provinciale belangen. Een adequate uitvoering van externe veiligheidstaken moet leiden tot een veiliger Brabant. Risico s kunnen echter nooit volledig worden weggenomen. Daarom is het ook belangrijk dat de rampenbestrijding goed is georganiseerd. Op 30 november 2010 is een Memorandum of Understanding getekend door de Commissaris van de Koningin (CdK) van Noord-Brabant en de voorzitters van de Brabantse veiligheidsregio s. Deze overeenkomst heeft als doel om de veranderde samenwerking op het gebied van rampenbestrijding en crisisbeheersing tussen de provincie Noord-Brabant en de veiligheidsregio s Brabant-Zuidoost, Midden- en West-Brabant en Brabant-Noord vast te leggen in heldere Brabantse afspraken. De afspraken in de overeenkomst hebben betrekking op de afstemming van de informatievoorziening, de verantwoordelijkheidsverdeling, het bestuurlijk toezicht op de voorbereiding van en de daadwerkelijke bestrijding van rampen en crises en de landsgrensoverschrijdende samenwerking. Het primaat van de (voorbereiding op) crisisbeheersing ligt bij de veiligheidsregio s. In Brabant zal het optreden van de CdK gekenmerkt worden door een een warme betrokkenheid op gepaste afstand. Gevolgde werkwijze Het programmabureau Brabant Veiliger, waar de organisatie en verantwoordelijkheid ligt voor het opstellen en uitvoeren van het bestuurlijk vast te stellen programma Brabant Veiliger , heeft vertegenwoordigers van de Brabantse overheidspartners gevraagd plaats te nemen in het kernteam Programma Brabant Veiliger. Het kernteam levert een bijdrage aan het programma in de vorm van het bijwonen van bijeenkomsten, het uitwerken van programmaonderdelen en het reageren op conceptteksten. Door deze bijdrage is het programma Brabant Veiliger vorm gegeven. Voor een overzicht van de leden van het kernteam Programma Brabant Veiliger wordt verwezen naar bijlage 2. 12/55 Programma Brabant Veiliger , uitvoeringsprogramma 2013

13 Het mede door de inbreng van de vertegenwoordigers van de deelnemende organisaties opgestelde programma is ter advisering voorgelegd aan de leden van de bestuurlijke klankbordgroep (voor de samenstelling zie bijlage 2). De leden van de bestuurlijke klankbordgroep hebben een positief advies gegeven over dit programma. Het uitvoeringsprogramma 2013 is opgesteld binnen het in paragraaf 1.2 geschetste kader. Naast dit kader zijn de volgende resultaten van projecten en pilots meegenomen bij het opstellen van het uitvoeringsprogramma Georganiseerde veiligheid In 2009 zijn via het project P9.4 Opstellen plan voor Brabantse samenwerking na 2010 randvoorwaarden voor borging van expertise en inzet van EV in diverse beleids- en uitvoeringsprocessen en voorkeursmodellen voor samenwerking verkend. De uitkomsten van deze verkenning zijn meegenomen bij het opstellen van dit programma. In 2010 werd via drie regionale pilots invulling gegeven aan de in 2009 verkende randvoorwaarden en samenwerkingsmodellen, zodat per regio een samenwerking op het gebied van EV ontstaat voor een adequate en structurele uitvoering van EV-taken. In 2011 en 2012 zijn de gezamenlijke activiteiten volgens de EV-agenda uitgevoerd. De uitkomsten van deze regionale pilots en gezamenlijke activiteiten zijn meegenomen in dit uitvoeringsprogramma. Externe veiligheid in RUDs visie en advies provinciale programmaleiders EV In 2012 is het IPO-project Externe veiligheid in de RUDs uitgevoerd. Resultaat van dit project is het rapport Externe veiligheid in RUDs visie en advies provinciale programmaleiders EV 4. In dit rapport wordt aandacht gevraagd voor externe veiligheid bij de RUD-vorming, meer in het bijzonder bij de inrichting van de omgevingsdiensten. De notitie geeft antwoord op de volgende vragen: - Wat is de visie van de programmaleiders EV op het borgen van externe veiligheid in organisatie en beleids- en uitvoeringsprocessen?; - Wat zijn kritische inrichtingfactoren en mogelijke fricties bij de RUD-vorming in relatie tot de organisatie en uitvoering van externe veiligheid in brede zin?; - Wat zijn volgens de programmaleiders de randvoorwaarden om externe veiligheid bij de RUDvorming afdoende te borgen?; - Wat kunnen de kwartiermakers doen en wat kunnen de programmaleiders hen bieden? De visie en het advies uit de rapportage zijn meegenomen in dit uitvoeringsprogramma. 4 Elke provincie kent een programmaleider EV die de coördinatie van de programmafinanciering EV verzorgt binnen zijn/haar provincie. Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55

14 1.5 Leeswijzer Beleidsmatige en bestuurlijke context In hoofdstuk 2 leest u over de maatschappelijke relevantie van externe veiligheid, waarom structurele aandacht nodig is voor EV en de taakuitvoering van de overheidsorganisaties hierin. Ingegaan wordt op de Brabantse ambities en doelstellingen en de provinciale regierol. Vervolgens wordt ingegaan op de gezamenlijke provinciale activiteiten en de gezamenlijke Brabantse activiteiten. Startsituatie en gewenste eindsituatie in 2014 In hoofdstuk 3 leest u aan de hand van de resultaten van de EV-monitor uit 2010 wat de situatie was aan het begin van het programma De startsituatie van de adequate uitvoering is per thema in een staafdiagram uitgezet. De startsituatie van de structurele uitvoering is in taartdiagrammen uitgezet voor de A-gemeenten, B-gemeenten en C-gemeenten. De taartdiagrammen zijn opgebouwd uit de randvoorwaarden om kennis en vaardigheden binnen een gemeentelijke organisatie op peil te houden. In hoofdstuk 3 leest u verder welke eindsituatie in 2014 gewenst is. Doelen, kwaliteitscriteria en prestatieafspraak In hoofdstuk 4 leest u welke doelen Brabant heeft en op welke doelen in de periode wordt gefocust. Deze doelen zijn uitgewerkt in kwaliteitscriteria. Verder leest u over de prestatieafspraak voor de deelnemende Brabantse organisaties. Evaluatie2011 (en 2012) In hoofdstuk 5 is de evaluatie van het uitvoeringsprogramma 2011 (en 2012) opgenomen. Uitvoering In hoofdstuk 6 leest u wat de uitgangspunten zijn voor de verdeling van de middelen in Ook wordt in dit hoofdstuk toegelicht hoe de organisatie voor de uitvoering van dit programma eruit ziet. In de bijlagen vindt u een lijst met afkortingen (bijlage 1), de samenstelling van de organisatie (bijlage 2), de indeling van gemeenten/provincie (bijlage 3) en een verdere uitwerking van de kwaliteitscriteria (bijlage 4). 14/55 Programma Brabant Veiliger , uitvoeringsprogramma 2013

15 2 Beleidsmatige en bestuurlijke context 2.1 Maatschappelijke relevantie van externe veiligheid Een maatschappij zonder risico s bestaat niet. De beelden van een verwoeste woonwijk na de vuurwerkramp in Enschede staan bij veel mensen in het geheugen gegrift. Het gaat bij externe veiligheid om deze risico s zodanig te beheersen dat de kans op een ongeval of een ramp met dodelijke slachtoffers en maatschappelijke ontwrichting minimaal is. Het is van belang om externe veiligheid goed op de (bestuurlijke) agenda te zetten. Welke ontwikkelingen komen op ons af? Hoe ontwikkelt de externe veiligheid zich in Brabant? Hoe veilig is het in Brabant? Hoe zorgen wij voor een verantwoord evenwicht tussen people, planet en profit? 2.2 Taakuitvoering door overheidsorganisaties In de maatschappelijke beleving zal bij een eventuele ramp een deel van de verantwoordelijkheid bij de overheid worden gelegd en moet de overheid een zorgvuldig uitgevoerd beleid in de breedte kunnen aantonen. Structurele aandacht voor EV moet gewaarborgd zijn en brede verankering van EV in de betrokken overheidsorganisaties, ook na 2014, eist de aandacht. In de Uitwerking Bestuursakkoord EV zijn de volgende ankerpunten genoemd: - EV en Ruimtelijke Ordening Organiseren borging en integratie van EV in de ruimtelijke ordening: qua expertise, taakuitvoering en structuurvisies en op basis van beleidsvisies EV. Provincies zorgen vanuit hun regierol op ruimtelijke ordening in samenwerking met gemeenten voor het borgen van een goede onderlinge afstemming. - EV en Integrale Veiligheid Externe Veiligheid hoort in het (integrale/openbare) veiligheidsdossier en daarmee dragen ook de Commissaris van de Koningin en de burgemeester bestuurlijke verantwoordelijkheid (maar niet specifiek voor EV). - EV en Interbestuurlijk Toezicht De provincies geven invulling aan het interbestuurlijk toezicht ten aanzien van EV. - EV in Uitvoering Provincie, gemeenten, omgevingsdiensten en veiligheidsregio s (regionale brandweer) dragen in gezamenlijkheid zorg voor de uitvoering van de jaarlijks op te stellen afspraken. Betrokken partijen maken afspraken over de wijze waarop de provincie de regionale en lokale uitvoering kan faciliteren en hoe men elkaar onderling op de hoogte houdt over de voortgang in de uitvoering. Door het proces van verdergaande professionalisering heeft, in lijn met de visies daarover van IPO, VNG en Rijk, verschuiving van een deel van de provinciale taken naar gemeenten plaatsgevonden. Daarmee is een groter deel van de uitvoeringstaken bij gemeenten komen liggen. Daarnaast vindt uitvoering van EV-taken behorend tot het verplichte basistakenpakket (eventueel aangevuld met niet-verplichte EV-taken) vanaf 1 januari 2013 plaats bij de omgevingsdiensten. Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55

16 De provinciale rol op het gebied van EV zal daarom gericht zijn op de eigen verantwoordelijkheden in de beleidsvorming, bestuurlijke afwegingen, informatievoorziening, opdrachtgeverschap VTHtaken en aanvullende EV-taken die bij de omgevingsdiensten worden geplaatst, ruimtelijke ordening en integrale veiligheid. Via het interbestuurlijke toezicht houdt de provincie een vinger aan de pols bij de gemeentelijke taakuitvoering. In de rol van opdrachtgever (voor de uitvoering van provinciale taken) houdt de provincie zicht op de uitvoering door de omgevingsdiensten. 2.3 Provinciale ambitie en doelstelling Basisniveau De wet- en regelgeving reikt een belangrijk deel van de inhoudelijke doelstellingen aan. Daarnaast zijn er aangegane verplichtingen (bestuursakkoord). Brabantse ambities op het gebied van EV zijn 5 : - Creëren en borgen veilige afstand conform wet- en regelgeving tussen risicovolle activiteiten (gevaarlijke stoffen en luchtvaart) en leefomgeving burgers. - Beschikbaar stellen van betrouwbare informatie over risicovolle activiteiten. - Realiseren van provinciale ambities ten aanzien van verantwoord vervoer van gevaarlijke stoffen en verantwoorde ruimte voor risicovolle bedrijven zoals beschreven in de beleidsvisie Externe Veiligheid. - Borgen structurele adequate uitvoering van externe veiligheidstaken volgens vastgestelde kwaliteitscriteria bij Brabantse partners (provincie, gemeenten, veiligheidsregio s). Bovendien is er een maatlat voor professionalisering en zijn er diverse handreikingen. Hiernaast is er inmiddels een kwaliteit- en monitoringsysteem voor EV. Dit biedt inzicht in de eisen aan: - De input: capaciteit en kwaliteit van medewerkers. - De throughput: de werkwijze. - De output: de producten. - De outcome: de effecten (doelrealisatie). Gezorgd wordt voor het beheer en gebruik van dit kwaliteit- en monitoringsysteem. Aanvullende ambitie De provincie Noord-Brabant heeft EV als provinciaal belang in de Structuurvisie Ruimte opgenomen door het houden van ruimte voor risicovolle bedrijven. Tevens is een kernboodschap voor het transport van gevaarlijke stoffen opgesteld en wordt gezorgd voor belangenbehartiging in het dossier buisleidingen. Naast de structurele middelen uit dit programma stelt zij eigen middelen ter beschikking in haar EV-dossier. De afzonderlijke Brabantse overheidspartners zijn vrij in het vaststellen van aanvullende ambities. Om deze aanvullende ambities te verwezenlijken zullen zij eigen middelen ter beschikking moeten stellen. 5 Provinciaal Milieuplan (PMP) 16/55 Programma Brabant Veiliger , uitvoeringsprogramma 2013

17 2.4 Provinciale regierol tot eind 2014 Met de Uitwerking van het Bestuursakkoord hebben de gezamenlijke overheidspartners zich gecommitteerd om te komen tot een stabiele beheersituatie rond EV na De eindsituatie behelst dat elke betrokken organisatie in staat is de wet- en regelgeving rond EV adequaat uit te voeren (basisambitieniveau). Na 2014 is er geen afzonderlijk programma met rijksfinanciering meer. In de periode tot eind 2014 zal er gezamenlijk worden gewerkt met alle Brabantse partners om de eindsituatie te bereiken. Provincies zorgen er in de komende jaren voor dat alle betrokken organisaties hun wettelijke taken structureel naar behoren uitvoeren. Het beschikbare instrumentarium bestaat voornamelijk uit: - De regierol in de RO naar gemeenten via de Structuurvisie en de Verordening Ruimte. - De ter beschikking gestelde rijksfinanciën. - Het interbestuurlijke toezicht (moet nog formeel worden toebedeeld). - De wetgeving rond het Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen (RRGS). Zoals al in de Uitwerking van het bestuursakkoord EV is opgenomen, vult de provincie wisselende rollen in. In onderstaande tabel zijn deze rollen nader toegelicht. Rol Wat staat centraal Omschrijving Participeren Taak Meewerken in de uitvoering door het realiseren van een opgelegde/afgesproken taak Reguleren Regelgeving Implementeren van wet- en regelgeving via vergunningverlening en handhaving. Het betreft autonome taken of taken die provincie niet verplicht is uit te voeren, maar wel vanuit een monopoliepositie uitvoert Faciliteren/ stimuleren Middelen Het geven van aandacht en het ter beschikking stellen van voorzieningen (geld, kennis, capaciteit) aan anderen Coördineren Afstemmingsproces Zorgen dat een ordentelijk gezamenlijk interactief proces plaatsvindt Regisseren Doel Realiseren van het gestelde einddoel, door inzet van alle andere rollen 2.5 Gezamenlijke provinciale activiteiten De legitimatie voor provincies om gezamenlijk op te trekken tot en met 2014 ligt vast in de Uitwerking Bestuursakkoord en vindt haar belang met name in de gezamenlijke afstemming met mede-overheden en het gezamenlijk voorbereiden van bepaalde taken om daarmee te voorkomen dat elke provincie zelf het wiel moet uitvinden. Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55

18 Tot aan de periode van eind Kwaliteitsmanagement Het ontwikkelen en daarna beheren van een brede, overkoepelende en samenhangende set van kwaliteitscriteria voor de basisambitie in de taakuitvoering van EV gericht op input: medewerkers, throughput: werkwijze, output: producten en outcome: effect. In de set van criteria zijn onderdelen opgenomen, zoals de maatlat EV en de beschikbare handreikingen voor RO, groepsrisico, vergunningverlening, enzovoorts. Witte vlekken zijn onderkend en (worden) aangevuld. 2. Vaststelling eindsituatie en huidige situatie o De gezamenlijke provincies hebben de beoogde eindsituatie eind 2014 vastgesteld. o De gezamenlijke provincies hebben een monitoring uitgevoerd waarin per provincie duidelijk is geworden wat de stand van zaken is in 2010, ten opzichte van de beoogde eindsituatie (na 2014) en welke opgave, aandachtspunten en actiepunten nog noodzakelijk zijn. o In 2014 wordt de monitoring herhaald om daarmee expliciet te toetsen dat alle betrokken organisaties voldoen aan de wettelijke en afgesproken eisen. 3. Overleg en voortgangsbewaking o De gezamenlijke provincies, continueren, via het IPO de bestuurlijke afstemming met andere partijen (w.o. het ministerie van I&M, VNG en NVBR), de belangenbehartiging en het participeren in de afstemming rond nieuwe regelgeving. o De gezamenlijke provincies verzorgen een jaarlijkse voortgangsrapportage aan het RIVE tot aan eind 2014, waarmee de huidige gezamenlijke monitoring een vervolg krijgt. 4. Kennismanagement Het traject RELEVANT (website, kennistafels en jaarlijks congres) wordt voortgezet, totdat er een blijvende opzet is georganiseerd. 5. Informatievoorziening De gezamenlijke provincies zorgen voor het technisch beheer van de systemen voor het Risicoregister (RRGS) en de Risicokaart en zorgen bovendien, in samenspraak met andere partners voor de optimalisatie van de kwaliteit van de gegevens en de systemen. Na de periode van De gezamenlijke provincies blijven verantwoordelijk voor het (technisch) beheer van RRGS en Risicokaart. 2. De gezamenlijke provincies zorgen in samenspraak met partners voor een inter-organisatorisch expertise- en kennisnetwerk en Kennisbank Externe Veiligheid op basis van reguliere financiering. 3. De gezamenlijke provincies, continueren, via het IPO de bestuurlijke afstemming met andere partijen (w.o. het ministerie van I&M en VNG). 18/55 Programma Brabant Veiliger , uitvoeringsprogramma 2013

19 2.6 EV-agenda: gezamenlijke regionale Brabantse activiteiten Om de lokale en regionale uitvoering te faciliteren voeren de drie Brabantse regio s 6 samen met het programmabureau Brabant Veiliger gezamenlijke activiteiten uit volgens de EV-agenda. Het is ook mogelijk dat gezamenlijke activiteiten door de regio s brabantbreed worden uitgevoerd. Aan de hand van de voortgang van de kwaliteitscriteria wordt bepaald welke gezamenlijke activiteiten op de EV-agenda worden geplaatst voor uitvoering. Gezamenlijke activiteiten op de EV-agenda worden bepaald aan de hand van de volgende randvoorwaarden: 1. Activiteiten die regionaal aangepakt worden, moeten noodzakelijk zijn. In de komende tijd staan vooral activiteiten in het kader van ruimtelijke ordening en transport van gevaarlijke stoffen centraal. Daarnaast zijn activiteiten die bijdragen aan het borgen van een structurele en adequate uitvoering van EV-taken van belang. Er wordt voorrang gegeven aan activiteiten waarbij deze onderwerpen centraal staan. 2. Alle betrokken regionale organisaties (gemeenten, regionale uitvoeringsdiensten en veiligheidsregio s) tonen hun bereidheid om zelf bij te dragen aan de activiteiten die regionaal worden aangepakt. Zij hebben hier immers zelf belang bij. Daarnaast ontvangen zij structurele middelen om hieruit hun bijdrage te betalen (in uren of geld). Hiermee wordt het gezamenlijk oppakken van activiteiten, ook na 2014, gestimuleerd. 3. Gezamenlijk regionale activiteiten op de EV-agenda zijn van belang voor het gros van de organisaties in de regio. 4. Gezamenlijk regionale activiteiten op de EV-agenda dragen bij aan het behalen van de kwaliteitscriteria. 5. Structurele overleggen of structurele taken komen niet in aanmerking voor de EV-agenda. Vanuit de regionale uitvoeringsdiensten, veiligheidsregio s en gemeenten wordt verwacht dat zij een deel van hun structurele middelen inzetten om samenwerkingsprojecten te initiëren, coördineren en begeleiden. 6. Activiteiten waarvoor al aanvullende middelen worden uitgekeerd (bv in het kader van expertisebundeling bij BRZO-toezicht) komen niet in aanmerking voor de EV-agenda. 7. Onderwerpen waarvoor landelijke trajecten (bv IPO-projecten) worden uitgevoerd, komen niet in aanmerking voor de EV-agenda. 8. Een gedeelte van het budget van de EV-agenda wordt gereserveerd voor communicatie (bv cofinanciering EV-bijeenkomsten). Bijdragen voor communicatieactiviteiten per gezamenlijke activiteit worden niet toegekend. De resultaten van de gezamenlijke activiteiten worden met de Brabantse partners gedeeld. In de periode zullen geen Brabantse projecten worden uitgevoerd. Indien toch behoefte is om een project op te pakken, zal dit landelijk worden voorgedragen als een IPO-project. 6 Met regio wordt hier bedoeld: het geografisch gebied van de veiligheidsregio/rud. De organisaties binnen de regio zijn gemeenten, regionale uitvoeringsdienst en veiligheidsregio. Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55

20 3 Startsituatie en gewenste eindsituatie Startsituatie Adequate uitvoering Via het programma Brabant Veiliger hebben de Brabantse gemeenten een grote stap gezet in het bereiken van een adequaat niveau van uitvoering van EV-taken. De resultaten van de monitor van 2010 laten zien dat voor een aantal thema s het adequate niveau (nagenoeg) bereikt is (zie figuur 3.1). Dit is gerealiseerd met behulp van projecten (bijvoorbeeld inventarisatie vervoer over gemeentelijke wegen) en activiteiten (bijvoorbeeld opstellen structuur- en beleidsvisie EV) en communicatieactiviteiten. Al in de monitor van 2008 is geconstateerd dat het adequate uitvoeringsniveau voor de thema s risicocommunicatie, ruimtelijke ordening en groepsrisico niet wordt bereikt. Reden hiervoor is dat veel organisaties moeite hebben om de kennis en vaardigheden hiervoor op peil te houden. Uit de resultaten van de monitor van 2010 blijkt nog altijd hetzelfde, al is de situatie wel verbeterd. 20/55 Programma Brabant Veiliger , uitvoeringsprogramma 2013

21 Structurele uitvoering In 2009 is onderzocht wat de randvoorwaarden zijn om kennis en vaardigheden op het gebied van EV binnen een gemeentelijke organisatie op peil te houden. In de monitor 2010 hebben de gemeenten zelf aangegeven in hoeverre zij aan deze randvoorwaarden voldoen. De resultaten zijn uitgezet in de onderstaande figuren voor de A-gemeenten, B-gemeenten en C-gemeenten. Hieruit volgt dat: - vrijwel alle gemeenten inmiddels een kader hebben in de vorm van een beleidsvisie externe veiligheid; - de werkprocessen waarin EV van belang is en de rolverdeling tussen betrokken ambtenaren veelal informeel zijn georganiseerd. De borging van de EV-taken in de werkprocessen en de rolverdeling hierin, is hierdoor niet of onvoldoende aanwezig bij de meeste gemeenten; - aan een aantal functionele randvoorwaarden en organisatieaspecten wordt voldaan bij de meeste gemeenten. Er zijn echter ook functionele randvoorwaarden die vragen om aandacht. Het gaat bijvoorbeeld om het zorgen voor de juiste competenties. Basiskennis is vooral bij kleinere gemeenten onvoldoende aanwezig. Wel wordt inmiddels de weg naar onafhankelijke specialisten goed gevonden. Met deze externe deskundigen zijn over het algemeen geen afspraken gemaakt en bovendien staan zij vaak nog op afstand van de organisatie waardoor opbouw van basiskennis en ervaring in de gemeentelijke organisatie achterwege blijft. Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55

22 22/55 Programma Brabant Veiliger , uitvoeringsprogramma 2013

23 3.2 Gewenste eindsituatie De gewenste situatie in 2014 is dat binnen alle deelnemende Brabantse organisaties een adequate en structurele uitvoering van externe veiligheidstaken is gewaarborgd. Om dit te bewerkstelligen zijn kwaliteitscriteria opgesteld. Wanneer een organisatie voldoet aan alle kwaliteitscriteria is een adequate en structurele uitvoering van de externe veiligheidstaken geborgd. Dit kan als individuele organisatie. Vaak is het echter niet efficiënt of effectief om voor elke afzonderlijke overheidsorganisatie de benodigde expertise op het gebied van externe veiligheid in huis te hebben en/of op peil te houden. Om toch te kunnen voldoen aan de kwaliteitscriteria EV is het borgen van expertise via een samenwerkingsverband een oplossing. Via het in 2009 uitgevoerde project P9.4 Opstellen van een plan voor Brabantse samenwerking zijn randvoorwaarden voor borging van EV binnen een organisatie en mogelijke samenwerkingsverbanden in kaart gebracht. Sinds 2010 zijn in regionale pilots de mogelijkheden voor het opzetten van een samenwerkingsverband per regio verkend en trajecten tot intensivering van de samenwerking in gang gezet. Hieronder zijn per regio de resultaten weergegeven. De verdere ontwikkeling van de adviestaken bij de Veiligheidsregio en de ontwikkeling van omgevingsdiensten met een eigen rol in de EV-advisering vragen tot 2014 een grote inspanning om het adequate en structurele niveau van uitvoering in alle regio s vast te houden of te verbeteren. Regio Midden- en West-Brabant De regio Midden- en West-Brabant heeft in 2010 het pilotproject Samen aan de slag met buisleidingen ontwikkeld en uitgevoerd. Aan de hand van het thema buisleidingen is samengewerkt aan versterking van de borging van externe veiligheid in de gemeentelijke organisaties. In 2011 en 2012 zijn, om vervolg te geven aan de succesvolle wijze van samenwerking, twee vervolgactiviteiten gerealiseerd. Deze activiteiten hebben het beeld verduidelijkt dat intensivering van de samenwerking nodig is om te voldoen aan de kwaliteitcriteria EV. Om de samenwerking op het gebied van EV te intensiveren is in 2012 het kernteam externe veiligheid regio Midden- en West-Brabant gestart. Doel van dit kernteam is door samen te werken binnen de regio te voldoen aan de kwaliteitscriteria EV. Regio Brabant Noord In 2010 en 2011 zijn in Brabant-Noord pilots uitgevoerd waarin de mogelijkheden voor het bundelen van kennis en kunde op het gebied van externe veiligheid zijn onderzocht. Uit de discussie met gemeentelijke EV-deskundigen, ambtelijk overleg en gemeentelijke managers kwamen de volgende punten naar voren: - Gemeenten geven aan EV inmiddels op verschillende manieren georganiseerd te hebben. De werkzaamheden worden door eigen medewerkers uitgevoerd, ze leggen vraagstukken neer bij de (voormalige) RMB aangezien daar ruime lokale kennis bestaat of shoppen langs verschillende commerciële adviesbureaus. - Gemeenten geven de voorkeur aan regionale experts boven wisselende externe adviseurs voor bijvoorbeeld het uitvoeren van complexe berekeningen. - Gemeenten geven aan behoefte te hebben aan regionale afstemming, kennisuitwisseling etc. Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55

24 Dit heeft in 2012 ondermeer geresulteerd in een regionaal afstemmingsoverleg voor de bij het RMB aangesloten gemeenten. De vorming van de omgevingsdienst in Brabant Noord kan gevolgen hebben voor de huidige organisatie van EV-taken bij de gemeenten en het RMB. Daarom ligt de nadruk in 2013 bij het vormgeven van de EV-taken bij de omgevingsdienst en het wijzigen van de samenwerkingsafspraken met gemeenten. De Veiligheidsregio Brabant Noord is in 2011 gestart de adviestaken op het gebied van externe veiligheid. Deze zijn in verschillende samenwerkingsafspraken vastgelegd. Hierbij wordt een integrale benadering van fysieke veiligheid gehanteerd. Ook met de omgevingsdienst zullen afspraken over de samenwerking worden gemaakt. Regio Zuidoost Brabant Binnen de regio Zuidoost-Brabant is in 2010 de pilot Samenwerking externe veiligheid uitgevoerd om na te gaan hoe het beste samengewerkt kan worden bij de uitvoering van de EV-taken. De wethouders van de gemeenten Eindhoven en Helmond hebben hiervoor het initiatief genomen vanuit de gedachte dat een goede samenwerking tussen de veiligheidspartners noodzakelijk is om de taken in relatie tot EV op een adequaat niveau uit te kunnen voeren. Deze pilot heeft geleid tot werkafspraken tussen de 21 gemeenten en de SRE-Milieudienst. In de werkafspraken is een werkverdeling waarbij rekening is gehouden met de kennis en capaciteit die bij de gemeenten en de SRE-milieudienst is opgebouwd. Momenteel wordt volop gewerkt aan de bouw van een nieuwe omgevingsdienst. Het is nog niet exact vastgesteld hoe de taken op het gebied van externe veiligheid, die de milieudienst nu uitvoert, worden ondergebracht in de omgevingdienst. Uitgangspunt is dat zoveel mogelijk wordt aangesloten bij de ervaring die aanwezig is en de samenwerkingsrelaties die de afgelopen jaren zijn opgebouwd. Ook de Veiligheidsregio Zuid Oost zal in 2013 de samenwerking met gemeenten en de omgevingsdienst verder vormgeven. 24/55 Programma Brabant Veiliger , uitvoeringsprogramma 2013

25 4 Ambities, kwaliteitscriteria en prestatieafspraak 4.1 Brabantse ambities EV De Brabantse ambities op het gebied van externe veiligheid zijn: 1. Creëren en borgen veilige afstand conform wet- en regelgeving tussen risicovolle activiteiten (gevaarlijke stoffen en luchtvaart) en leefomgeving burgers. 2. Beschikbaar stellen van betrouwbare informatie over risicovolle activiteiten. 3. Realiseren van provinciale ambities ten aanzien van verantwoord vervoer van gevaarlijke stoffen en verantwoorde ruimte voor risicovolle bedrijven zoals beschreven in de beleidsvisie Externe Veiligheid. 4. Borgen structurele adequate uitvoering van externe veiligheidstaken volgens vastgestelde kwaliteitscriteria bij Brabantse partners (provincie, gemeenten, veiligheidsregio s, omgevingsdiensten). 4.2 Kwaliteitscriteria EV voor adequate en structurele uitvoering Om de ambitie Borgen structurele adequate uitvoering van externe veiligheidstaken volgens vastgestelde kwaliteitscriteria bij Brabantse partners (provincie, gemeenten, veiligheidsregio s, omgevingsdiensten) te halen is het programma Brabant Veiliger in de periode hier op gericht. Hier onder zijn de kwaliteitscriteria genoemd. Hierdoor is duidelijk voor de deelnemende organisaties waar zij aan moeten voldoen om deze ambitie te behalen. Daarnaast is een prestatieafspraak gemaakt met de deelnemende organisaties aan de hand van de kwaliteitscriteria. Een adequate uitvoering voor elke Brabantse overheidspartner wordt geborgd door kwaliteitscriteria te formuleren voor: - input: capaciteit en kwaliteit van medewerkers; - throughput: werkwijze; - output: producten; - outcome: effecten. Een structurele uitvoering voor elke Brabantse overheidspartner wordt beheerst door de kwaliteitscriteria zodanig te formuleren dat de volgende ketens zijn gesloten: - beleidscyclus: plan, do, check, act - planning en controlcylcus - veiligheidsketen. Eind 2010 waren nog geen landelijke kwaliteitscriteria geformuleerd. Omdat deze kwaliteitscriteria nodig zijn voor het uitvoeringsprogramma heeft het programmabureau Brabant Veiliger dit zelf opgepakt. De kwaliteitscriteria zijn geformuleerd vanuit: - de geactualiseerde meerjarenperspectieven uit het uitvoeringsprogramma ; - de maatlat externe veiligheid; - de maatlat externe veiligheidsadviseur brandweer; - de menukaart voor provinciaal programmamanagement uit de Uitvoeringsvisie Externe Veiligheid, Interprovinciaal Overleg. Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55

26 - het rapport Ontwikkeling kwaliteitscriteria transitieprogramma door KPMG. - het rapport Georganiseerde Veiligheid, contouren voor het borgen van externe veiligheid in beleid en uitvoering van gemeenten in Noord-Brabant door het programmabureau Brabant Veiliger. Inmiddels zijn landelijke kwaliteitscriteria opgesteld. De kwaliteitscriteria in dit programma passen in de landelijke kwaliteitscriteria. De kwaliteitscriteria zijn ingedeeld in de zeven stappen van het BIG-8 model met een strategische cyclus en operationele cyclus. 1. Strategisch beleidskader - Gemeenten en de provincie hebben vastgesteld beleid waarin de visie, ambities en acties op het gebied van externe veiligheid zijn opgenomen. - Gemeenten en de provincie hebben EV-beleid vertaald naar de structuurvisie ruimtelijke ordening. In de provinciale structuurvisie ruimtelijke ordening zijn de provinciale belangen voor externe veiligheid opgenomen. 2. Operationeel beleidskader - Gemeenten en de provincie hebben beleid op de uitvoering van EV-taken. Hierin zijn de visie, ambities en acties meegenomen. In dit beleid zijn in ieder geval de volgende EV-taken opgenomen: o Beheer van de risico-informatie van stationaire risicobronnen, transportroutes en vliegbewegingen bij luchthavens, waarvoor de registratieverplichting geldt conform weten regelgeving. o Beoordeling van het aspect externe veiligheid in omgevingsvergunningen. o Handhaving en toezicht op het aspect externe veiligheid. o Beoordeling van het aspect externe veiligheid in bestemmingsplannen. o Verantwoording van het groepsrisico (inclusief bestuurlijke afweging). o Oplossen van (latente) saneringssituaties. o Uitvoering van risicocommunicatie waarbij externe veiligheid een onderdeel vormt. - Gemeenten en provincie hebben, voor zover van toepassing, het aspect externe veiligheid verankerd in overig uitvoeringsbeleid (zoals verkeersbeleid, beleid openbare orde en veiligheid, bedrijventerreinenbeleid, economische beleid, ruimtelijke ordeningsbeleid, milieubeleid, etc.). 26/55 Programma Brabant Veiliger , uitvoeringsprogramma 2013

27 - De veiligheidsregio s beschikken over een vastgesteld vierjarenbeleidsplan, crisisplan en rampenbestrijdingsplannen. Externe veiligheid vormt een onderdeel van deze plannen. - De veiligheidsregio s beschikken over een vastgesteld risicocommunicatieplan. Externe veiligheid vormt een onderdeel van dit plan. - De provincie ontwikkelt interbestuurlijk toezicht waarin externe veiligheid is opgenomen zodra dit formeel is geregeld. 3. Planning en control - Elke Brabantse overheidspartner kan aantonen dat ze de noodzakelijke capaciteit en financiële middelen geborgd hebben om de EV-taken en de gestelde ambities en acties te kunnen uitvoeren via het: o Opstellen en vaststellen van uitvoeringsprogramma, inclusief middeleninzet. o Opstellen en vaststellen van begroting en meerjarenraming. o Bewaken van de uitvoering middels voortgangsrapportages. Dit kan leiden tot bijstelling taken en/of beleid. o Maken jaarrekening. o Coördinatie en afstemming. - De expertise op het vlak van EV bij gemeenten, provincie en omgevingsdienst voldoet aan de kwaliteitscriteria EV zoals opgenomen in de maatlat externe veiligheid en de actuele versie van de kwaliteitscriteria transitieprogramma (KPMG). Dit kan op individuele basis of op basis van samenwerking. De kwaliteitscriteria op het gebied van RO zijn in ontwikkeling. Zodra landelijk kwaliteitscriteria beschikbaar komen, zijn deze van toepassing. - De expertise op het vlak van EV bij de brandweer voldoet aan de kwaliteitscriteria EV zoals opgenomen in de maatlat externe veiligheid adviseur Brandweer. Dit kan op individuele basis of op basis van samenwerking. - Bij alle instanties is operationeel een EV- of milieuadviseur aanwezig die als verbindende schakel fungeert tussen de taakvelden en EV-specialisten. - Bij alle instanties is de (basis)kennis aanwezig om de relevantie van EV in een dossier te kunnen bepalen en de implicaties van een EV-advies volwaardig mee te kunnen nemen in de afweging. - EV-deskundigen die bestuurlijk of ambtelijk adviseren, beschikken over de juiste competenties, waaronder inlevingsvermogen, integraal denken en werken, en oplossingsgerichtheid. 4. Voorbereiden - Alle organisaties hebben het aspect externe veiligheid geborgd in de werkprocessen. De werkprocessen zijn zodanig opgesteld dat de EV-taken conform de werkstandaarden EV worden uitgevoerd. Dit betekent de borging van de uitvoering van de EV-taken en de samenwerking tussen alle benodigde interne en externe vakdisciplines betrokken bij het aspect externe veiligheid. Zie bijlage 4 voor de verdere uitwerking hiervan. - Er is binnen de organisatie en tussen organisaties een heldere rolverdeling in verantwoordelijkheden en taken van proceseigenaren en EV-deskundigen.Voor de taken die aan de omgevingsdienst worden overgedragen betekent dit dat er een duidelijke beschrijving van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden aanwezig is. - Alle instanties hebben geborgd dat er voldoende expertise beschikbaar is in de diverse werkprocessen. Programma Brabant Veiliger , Uitvoeringprogramma /55