NOTITIE EXTERNE VEILIGHEID

Transcriptie

1 NOTITIE EXTERNE VEILIGHEID 1

2 INHOUD 1 Waarom deze notitie? 2 Wettelijk kader en rol provincie Groningen 3. Risicosituatie in Ten Boer 4. Conclusies bijlage 1: begrippen bijlage 2: besluiten en regelingen bijlage 3: nadere informatie risicobronnen 2

3 1 Waarom deze notitie? De gemeente Ten Boer is verantwoordelijk voor het bieden van externe veiligheid aan haar burgers. Met deze notitie willen wij helderheid verschaffen over de situatie op het gebied van externe veiligheid binnen de gemeentegrenzen en over de manier waarop wij daarmee willen omgaan. Wat is externe veiligheid Externe veiligheid gaat over risico s die mensen lopen vanwege gebruik, opslag en vervoer van gevaarlijke stoffen als vuurwerk, lpg, chloor, ammoniak en munitie. De term externe veiligheid wordt gehanteerd omdat het overlijdensrisico van derden centraal staat. De mensen (externen) nemen zelf niet deel aan de activiteit die het risico met zich meebrengt. Het gaat om ongelukken met kleine kansen en grote effecten. In het begrip risico zijn kansen en effecten aan elkaar gekoppeld. Het beleidsveld externe veiligheid houdt zich bezig met de beheersing van activiteiten die een risico voor de omgeving met zich mee kunnen brengen. Als risicobronnen gelden: bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken het vervoer van gevaarlijke stoffen transport van gevaarlijke stoffen door buisleidingen onder hoge druk. Interne veiligheid Medewerkers binnen de inrichtingen of deelnemers aan het verkeer worden in de optiek van Externe Veiligheid niet als kwetsbaar object gezien. De veiligheid van medewerkers en bezoekers van inrichtingen wordt gereguleerd in de Wet Milieubeheer en de Arbeidsomstandighedenwet. Voorwaarden worden vastgelegd in de Milieuvergunning van een inrichting. Dit wordt wel interne veiligheid genoemd. Deze notitie gaat daar niet over. Externe veiligheid is gedurende de laatste jaren steeds meer een bepalend milieuaspect geworden. Als reactie op een aantal zware ongelukken - waaronder Enschede en Gellingen 1 heeft het Rijk in relatief kort tijdsbestek concrete wet en regelgeving opgesteld en uitgewerkt in een aantal circulaires, regelingen en besluiten, waarin duidelijke grens- en richtwaarden en afwegingskaders zijn geformuleerd. Naast deze harde, wettelijke risiconormen, biedt de wet- en regelgeving ook beleidsruimte voor lagere overheden. Die beleidsruimte kan worden vastgelegd in een algemeen geldende 1 Op 30 juli 2004 vond bij Gellingen (België, provincie Henegouwen), nadat er een gaslek was geconstateerd, een zware explosie plaats, gepaard gaand met een geweldige steekvlam. Hierdoor kwamen 24 mensen om. De gasexplosie was het gevolg van een beschadiging van de hoge druk gasleiding tijdens graafwerkzaamheden. 3

4 gemeentelijke Beleidsregel Externe Veiligheid. Dat kan wenselijk zijn als er veel risicobronnen zijn en er ook veel verschillende ontwikkelingen binnen de gemeente te verwachten zijn. Omdat dat in Ten Boer niet het geval is, lijkt het zinvoller om maatwerk toe te passen, en de afweging over externe veiligheid te maken als er een beslissing over een nieuwe ruimtelijke ontwikkeling moet worden genomen. In deze notitie geven wij inzicht in de situatie op het gebied van externe veiligheid in Ten Boer. Achtereenvolgens gaan we in op de wettelijke kaders en begrippen een inventarisatie van de risicobronnen en hun invloed op de omgeving de gemeentelijke beleidsruimte en mogelijke conclusie daarover. Bij het beschrijven van externe veiligheid worden veel specifieke begrippen gehanteerd, in bijlage 1 worden deze begrippen nader omschreven. 4

5 2 Wettelijk kader en rol provincie Groningen 2.1 Landelijk kader Om de externe veiligheidsrisico s te beheersen heeft de Rijksoverheid een aantal besluiten, nota s en circulaires opgesteld, die leidend zijn voor externe veiligheidstaken van de provincie en gemeenten. Of en wanneer iets als risicobron moet worden beschouwd, hangt af van de omvang en de aard ervan. De definities daarvoor zijn in de hieronder genoemde regelgeving vastgelegd. Daarin worden drie soorten risicobronnen onderscheiden: inrichtingen die met gevaarlijke stoffen werken het vervoer van gevaarlijke stoffen transport van gevaarlijke stoffen door buisleidingen onder druk. Inrichtingen Het Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen (BEVI) bevat veiligheidsnormen voor bedrijven die een risico vormen voor personen buiten het bedrijfsterrein. Het BEVI heeft als doel burgers buiten die inrichtingen een minimum beschermingsniveau te bieden tegen een ongeval met gevaarlijke stoffen. Daarnaast stelt het Besluit Risico s Zware Ongevallen (BRZO-1999) eisen aan de meest risicovolle bedrijven in Nederland ten aanzien van de preventie en beheersing van zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoffen betrokken zijn. Transport van gevaarlijke stoffen Ten aanzien van transportrisico s zijn de Wet vervoer gevaarlijke stoffen, de Nota Risiconormering Vervoer Gevaarlijke Stoffen (RNVGS) en de Circulaire Risiconormering Vervoer Gevaarlijke Stoffen verschenen. Naar verwachting wordt in 2012 ook het Besluit Transportroutes Externe Veiligheid (BTEV) vastgesteld. Het BTEV is vergelijkbaar met het BEVI en bevat risiconormen voor transport over weg, water en spoor. Het BTEV is nog in ontwikkeling. Buisleidingen Voor aardgastransportleidingen geldt het Besluit Externe Veiligheid Buisleidingen (BEVB, 2011), naar analogie van het BEVI en van het BTEV. Een uitgebreider overzicht van relevante besluiten en circulaires is in bijlage 2 opgenomen. 2.2 Organisatie in de provincie Groningen Uitvoeringsprogramma externe veiligheidsbeleid In 2005 heeft de provincie Groningen het eerste Uitvoeringsprogramma externe veiligheidsbeleid vastgesteld. Het was een meerjarenprogramma voor en werd in jaarprogramma s geconcretiseerd. In het programma zijn doelstelling en concrete projecten geformuleerd teneinde de adequate uitvoering van de externe veiligheidstaken binnen de provincie te versterken. Het programma omvat onder meer de oprichting en instandhouding van een provinciaal Steunpunt Externe Veiligheid, dat fungeert als platform voor kennisuitwisseling. Van dit platform maakt de ambtelijke ondersteuning voor Ten Boer actief deel uit. Ook biedt het programma financiële ondersteuning bij het op peil brengen van de gemeentelijke uitvoeringstaken externe veiligheid op het wettelijke vereiste minimum. In het verlengde hiervan is in januari 2011 het Uitvoeringsprogramma externe veiligheid van start gegaan. Risicokaart Gemeenten, provincies en Rijk zijn vanaf 30 maart 2007 verplicht de risico s van gevaarlijke stoffen te registreren. Het Registratiebesluit Externe Veiligheid en artikel 6a van de Wet rampen en zware ongevallen zijn dan in werking getreden. Die regelgeving is ook van 5

6 toepassing op andere risicosituaties als branden in grote gebouwen of ongevallen in tunnels. De provincie beheert de risicokaart voor het grondgebied van de provincie Groningen. Op deze kaart zijn heel veel gegevens met betrekking tot externe veiligheidsrisico s verzameld en overzichtelijk gepresenteerd. De kaart is te vinden op en voor iedere geïnteresseerde te bekijken. Het wordt geregeld onderhouden. Het provinciaal basisnet Groningen In 2010 hebben Gedeputeerde Staten van Groningen het Provinciaal basisnet Groningen vastgesteld. Dat is de uitwerking van het eerder vastgestelde beleidskader voor transport van gevaarlijke stoffen binnen de provincie Groningen Veilig op weg, veiligheid rondom de weg. Hierbij zoekt de provincie aansluiting bij de landelijk ingezette koers, waarbij een koppeling wordt gelegd tussen risicobron, risicocontour en ruimtelijke ordening. In het provinciaal basisnet heeft de provincie een aantal provinciale wegen toegevoegd aan het landelijke basisnet. Voor deze wegen heeft de provincie randvoorwaarden opgesteld. Zo is bijvoorbeeld in dit provinciaal basisnet opgenomen dat er binnen dertig meter van de provinciale wegen, geen nieuwe objecten t.b.v. minder zelfredzame personen mogen worden geprojecteerd. 6

7 3. Risicosituatie in Ten Boer 3.1 Risicobronnen in beeld Op het grondgebied van de gemeente Ten Boer bevinden zich verschillende soorten risicobronnen. Zowel transportroutes (inclusief buisleidingen) als inrichtingen met activiteiten met gevaarlijke stoffen kunnen een veiligheidsrisico voor de (directe) omgeving met zich meebrengen. Wij hebben de veiligheidsrisico s als gevolg van alle risicobronnen in Ten Boer in beeld gebracht. In de volgende paragrafen geven we een overzicht van de risicobronnen in de gemeente: in 3.2. de inrichtingen, in 3.3. de transportroutes van gevaarlijke stoffen en in 3.4 de buisleidingen waardoor gevaarlijke stoffen worden getransporteerd. Nadere omschrijving daarvan kunt u vinden in bijlage Risicovolle inrichtingen De risicovolle inrichtingen bestaan uit: 1. LPG tankstation, Rijksweg Rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) Garmerwolde 3. Swiss Combi, nabij de RWZI 4. Zwembad De Blinkerd (opslag chloor) 5. NAM-locatie Ten Post 6. Gasontvangstation N311 Thesinge (Gasunie) 7. Prins VOF (opslag biogas), Lellens. 8. NAM-locatie de Paauwen ligt net buiten de gemeentegrens, in gemeente Slochteren. Deze heeft geen invloed binnen gemeente Ten Boer. 5 4 dre mp dre mp dre mp Figuur 1: ligging risicovolle inrichtingen De veiligheidssituatie rond de huidige risicovolle inrichtingen is gunstig. Er zijn relatief weinig risicovolle inrichtingen in Ten Boer. Ook de ligging van deze inrichtingen is gunstig. 7

8 Ze zijn over het algemeen gelegen buiten de dorpskernen van de gemeente. In de omgeving van de risico-inrichtingen bevinden zich zeer weinig kwetsbare objecten. 3.3 Transportroutes gevaarlijke stoffen Binnen de gemeente Ten Boer worden via diverse modaliteiten (weg, water en buisleidingen) gevaarlijke stoffen getransporteerd. Het betreft voornamelijk doorgaand verkeer. De provinciale wegen N46 en N360 vormen belangrijke verbindingswegen met het economische kerngebied de Eemsdelta. Daarnaast worden gevaarlijke stoffen vervoerd over het Eemskanaal. In figuur 2 staan de transportroutes voor het vervoer van gevaarlijke stoffen weergegeven. Dat zijn vier provinciale wegen: de N360, N993, N46 en N865, en het Eemskanaal Figuur 2: transportroutes gevaarlijke stoffen (provinciale wegen) Rond alle provinciale wegen zijn twee zones aangegeven. Rondom deze wegen is zowel het zgn. plasbrandaandachtsgebied (30 meter, doorzichtig roze) zichtbaar. In het provinciaal basisnet is vastgelegd dat er binnen deze zone geen objecten t.b.v. minder zelfredzame personen mogen worden geprojecteerd. Tevens is het toetsingsgebied groepsrisico (200 meter, doorzichtig grijs) zichtbaar. Dit is het gebied (aan weerszijden van de weg) waarbinnen de personen worden geïnventariseerd bij berekening van de hoogte van het groepsrisico. De breedte van contouren geeft niet zozeer het risico weer, maar hebben consequenties wanneer er sprake is van ruimtelijke ontwikkelingen langs die betreffende transportroutes. 8

9 3.4 Buisleidingen Figuur 3: transportroutes gevaarlijke stoffen buisleidingen In bovenstaande figuur zijn de buisleidingen voor transport van gevaarlijke stoffen plaatsvindt zichtbaar gemaakt door middel van een rode gestreepte lijn. Het gaat om 2 condensaatleidingen van de Nederlandse Aardolie maatschappij (NAM) en 3 hogedruk aardgasleidingen van de Gasunie. De doorzichtige, gele zone van 70 betreft de ruimtelijke reservering uit de zgn. structuurvisie (zie paragraaf 3.4.1) Toekomstige regelgeving: structuurvisie Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) bereidt een Structuurvisie Buisleidingen voor, waarmee het in 1985 geformuleerde beleid van ruimtelijke reservering voor de aanleg van hogedruk aardgasbuisleidingen van nationaal en internationaal belang (Structuurschema Buisleidingen: SBUI 1985) wordt voortgezet. De Structuurvisie zal uiteindelijk leidingen tot rijksbeleid dat zal worden verankerd in de AMvB Ruimte. Aan gemeenten wordt gevraagd om vooruitlopend op de AMvB Ruimte nu reeds bij het vaststellen van bestemmingsplannen rekening te houden met deze ruimtelijke reservering. 9

10 4 Conclusie Knelpunten? Op basis van de weergegeven inventarisatie kunnen wij concluderen dat de huidige risicosituatie in Ten Boer geen wettelijke knelpunten kent (geen kwetsbare objecten binnen de wettelijke risicocontour). In de gemeente Ten Boer voldoen alle risicovolle inrichtingen en modaliteiten aan de grenswaarden van het plaatsgebonden risico zoals opgesteld door het Rijk. Saneringen vanwege externe veiligheid zijn daarom niet noodzakelijk. Aandachtspunten? Er bestaan ook geen aandachtspunten in het kader van externe veiligheid binnen onze gemeentegrenzen. Aandachtspunten zijn situaties die aan de wettelijk vastgestelde grenswaarden voldoen, maar die wel als verbeterpunten worden beschouwd. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan een locatie waar het groepsrisico hoog is (dichtbij of over de oriëntatiewaarde) door de aanwezigheid van een risicobron. Ook hiervan is geen sprake binnen onze gemeentegrenzen. Geen problemen Aangezien er geen knelpunten en geen aandachtspunten bestaan op dit gebied, kan de externe veiligheidssituatie binnen onze gemeente worden omschreven als gunstig. Beleidsruimte gemeente? De beleidsruimte voor de gemeente bestaat uit de mogelijkheid om in voorkomende gevallen voor het groepsrisico een andere dan de zogenaamde oriëntatiewaarde van het rijk toe te passen, zowel in positieve als negatieve zin, de richtwaarde van het plaatsgebonden risico aan te nemen voor beperkt kwetsbare objecten Dergelijke keuzes moeten altijd worden gemotiveerd en moeten aan de burgers gecommuniceerd worden. Het eventueel afwegen of er gebruik gemaakt moet worden van die beleidsruimte zou aan de orde kunnen zijn wanneer de externe veiligheidssituatie binnen de gemeente ongunstig is. In dit geval zou er weinig ruimte voor ontwikkeling zijn aangezien er een conflict zou kunnen ontstaan met bestaande risicobronnen. Dit is echter niet het geval. Tevens is invulling van gemeentelijke beleidsruimte gewenst wanneer er relatief veel en/of grote ontwikkelingen binnen een gemeente plaatsvinden en er in de bestaande situatie sprake zou zijn van weinig ontwikkelruimte. In Ten Boer is men op de hoogte van een aantal toekomstige ontwikkelingen. Hierbij zal hoogstwaarschijnlijk geen conflict ontstaan met de externe veiligheidssituatie binnen de gemeente (bijvoorbeeld voor de ontwikkeling Dijkshorn en toekomstige Woldwijk). Voor mogelijke andere ontwikkelingen lijkt dit ook niet erg voor de hand te liggen. Voor alle nieuwe ontwikkelingen geldt dat deze altijd getoetst worden op het aspect externe veiligheid. D.w.z. het milieuaspect externe veiligheid wordt als volwaardig thema meegenomen in een haalbaarheidstoets voor een nieuwe ontwikkeling. Theoretisch zou het aan de orde kunnen zijn dat het wenselijk is om af te wijken van de landelijke richtwaarden. De kans daarop lijkt echter zo klein, dat het niet zinvol is om van te voren een beleidslijn daarvoor af te spreken. Mocht het gemeentebestuur een nu nog onbekende ontwikkeling willen toelaten of realiseren, dan is altijd een bestemmingsplanwijziging noodzakelijk en/of wordt een projectprocedure doorlopen. In deze gevallen wordt het aspect externe veiligheid standaard meegenomen, inclusief alle afwegingen en eventuele verantwoording die daarbij aan de orde kunnen zijn. In bijlage 3 is nadere informatie te vinden over de aanwezige risicobronnen in de gemeente. 10