Voorbeeld. Extramurale Fysiotherapiepraktijken. Preview. certificatieschema versie 2005

Transcriptie

1 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Extramurale Fysiotherapiepraktijken certificatieschema versie 2005

2

3 mei 2005 Vastgesteld door het Centraal College van Deskundigen voor de Zorgsector op 7 maart 2005 Geaccepteerd door de Raad voor Accreditatie Extramurale fysiotherapie praktijken certificatieschema versie Stichting HKZ Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming.

4 Een HKZ-certificaat op basis van dit schema mag alleen worden afgegeven na een toetsing met goed gevolg door een certificatie-instelling (CI) die een contract heeft afgesloten met Stichting HKZ. Een overzicht van deze CI en vindt u op

5 Inhoud 5 Voorwoord 7 Leeswijzer 9 I Inleiding 11 II Gebiedsbeschrijving 11 1) Algemeen 12 2) De sector 13 3) Reikwijdte van het certificatieschema 14 4) De betrokken landelijke organisaties 15 III Kwaliteitsbeleid en kwaliteitsbepalingen 15 1) Wettelijke bepalingen 17 2) Kwaliteitsbepalingen opgesteld vanuit de beroepsgroep van de fysiotherapeuten 18 3) Kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van de patiëntenorganisaties 19 4) Kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van de zorgverzekeraar 21 IV Toelichting op de thema s en de normen 21 1) Het HKZ Harmonisatiemodel 22 2) Samenvatting van de rubrieken in het certificatieschema 24 3) Inleiding op de normen van beoordeling 25 4) Samenhang tussen de normen in het certificatieschema 3 29 V Wijze van beoordeling en auditeisen 29 1) Wijze van beoordeling 30 2) Specifieke auditeisen 30 3) Frequentie van toetsing 31 VI Normen van beoordeling 32 1) Rubriek 1: Intake/indicatiestelling 38 2) Rubriek 2: Uitvoering 42 3) Rubriek 3: Evaluatie 46 4) Rubriek 4: Beleid en organisatie 88 5) Rubriek 5: Personeel 96 6) Rubriek 6: Onderzoek en ontwikkeling 104 7) Rubriek 7: Fysieke omgeving en materiaal 110 8) Rubriek 8: Diensten door derden 114 9) Rubriek 9: Documenten

6 121 VII Bijlagen 122 1) Definities 129 2) Samenstelling werkgroep certificatieschema extramurale fysiotherapiepraktijken 130 3) Referentietabel ISO 9001:2000 vs. HKZ-certificatieschema extramurale fysiotherapiepraktijken 134 4) Overzicht Kwaliteitscriteria NPCF, uit: De fysiotherapeut: de kwaliteit van de gezondheidszorg in patiëntenperspectief, februari ) Overzicht KNGF-richtlijnen 142 6) Eisen KNGF-kwaliteitsregister 4

7 Voorwoord Hierbij vindt u het certificatieschema voor extramurale fysiotherapiepraktijken, dat in het voorjaar van 2005 is afgerond. Als deskundigen van het dagelijks bewegen zijn fysiotherapeuten in staat een optimaal zorgaanbod voor hun patiënten te realiseren. Daarbij werken fysiotherapeuten niet alleen onderling samen, maar ze werken ook samen met andere disciplines. Het verlenen van goede zorg en de organisatie ervan dient te zijn ingebed in een goed kwaliteitssysteem. Dit certificatieschema levert de normen daarvoor. Het bijzondere van een HKZ-certificatieschema is dat het tot stand komt in een samenwerking tussen zorgaanbieders, patiënten en verzekeraars. Deze partijen waren ook in de werkgroep certificatieschema extramurale fysiotherapiepraktijken vertegenwoordigd. De werkgroep heeft een periode van intensieve discussies achter de rug, waarin met respect voor elkaars mening is gewerkt aan het certificatieschema. Daarmee is een set van normen neergelegd die voor alle partijen als belangrijk wordt gezien voor het verlenen van kwalitatief hoogwaardige zorg. Op het eerste gezicht is dit certificatieschema een boekwerk vol complexe regels en aanwijzingen. Bij nadere lezing merkt u waarschijnlijk dat u voor een groot deel allang doet wat de normen voorschrijven, maar dat u dat vaak nog niet expliciet doet en het ook niet helder naar buiten hebt gebracht. En dat is nu precies de kern van certificatie: het voor uzelf expliciet maken wat u doet en dat aan buitenstaanders kenbaar en toetsbaar maken. Een HKZ-certificaat is dus nooit alleen een papier om in te lijsten en aan de muur te hangen. Het is een teken dat hier een organisatie zware eisen aan zichzelf oplegt om zo veel mogelijk te garanderen dat de patiënt de best mogelijke zorg- en dienstverlening ontvangt. 5 De werkgroep realiseert zich dat de totstandkoming van het schema slechts het begin is van een intensieve weg waarop praktijken die zich willen laten certificeren zich begeven. De werkgroep is er echter van overtuigd dat het uiteindelijke resultaat de moeite waard zal blijken te zijn, zowel voor uzelf als voor uw patiënten. Philip van der Wees, voorzitter werkgroep certificatieschema extramurale fysiotherapiepraktijken

8

9 Leeswijzer Hoofdstuk: I geeft een inleiding op de inhoud en de wijze van totstandkoming van dit certificatieschema. II beschrijft het toepassingsgebied van het schema en de uitsluitingen. Daarna wordt ingegaan op de kenmerken van de sector fysiotherapie, op de ontwikkelingen en trends in de markt en op de positie van de brancheorganisaties en andere betrokken landelijke organisaties. III beschrijft de kwaliteitsbepalingen vanuit de perspectieven van de verschillende betrokken partijen. Ook de relevante wettelijke bepalingen worden in dit hoofdstuk genoemd. IV V begint met een beschrijving van het HKZ Harmonisatiemodel, waarop dit schema is gebaseerd. Het model wordt ook schematisch weergegeven. Dan volgt een samenvatting van de rubrieken in het schema. Een algemene inleiding op de normen wordt gevolgd door een uitleg over de samenhang van de normen in het schema. geeft een toelichting op de wijze van beoordeling, specifieke auditeisen en de frequentie van toetsing. 7 VI omvat de essentie van dit schema: de normen van beoordeling, onderverdeeld in negen rubrieken. In dit hoofdstuk staan de genummerde normen steeds op de linkerpagina. Op de rechterpagina wordt een toelichting op de normen gegeven. VII omvat diverse bijlagen (zie inhoudsopgave).

10

11 hoofdstuk I Inleiding Op verzoek van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) heeft het Centraal College van Deskundigen voor de Zorgsector (CCvD-Z) besloten een certificatieschema voor extramurale fysiotherapiepraktijken op te stellen. Hiervoor heeft het CCvD-Z een werkgroep ingesteld, bestaande uit deskundigen die waren voorgedragen door koepel- of brancheorganisaties van de verschillende sectoren. Hierbij waren zorgvragers en opdrachtgever betrokken en organisaties die een rol spelen bij de ketenkwaliteit van de fysiotherapiepraktijk. De werkgroep certificatieschema extramurale fysiotherapiepraktijken bestond uit deskundigen uit de kring van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie, Arcares, de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie, Zorgverzekeraars Nederland, de Landelijke Huisartsen Vereniging (meelezer), de Vereniging van Revalidatie Instellingen in Nederland en de Landelijke Vereniging Georganiseerde eerste lijn. Ook zijn adviseurs uit de kring van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en certificatie-instellingen betrokken. 9 Het certificatieschema is mede tot stand gekomen door medewerking van Fysiotherapiepraktijk Onink & Brakké in Cothen en Sport- en Revalidatiecentrum Kennemerland in Haarlem. Bij deze praktijken zijn validatietoetsen uitgevoerd. De personele samenstelling van de werkgroep is te vinden in bijlage 2. Inleiding hoofdstuk I

12

13 hoofdstuk II Gebiedsbeschrijving 1 ) Algemeen Fysiotherapie is een vakgebied binnen de gezondheidszorg dat zich richt op (het herstel van) het dagelijks bewegen van de patiënt/cliënt. 1 Fysiotherapie richt zich primair op het verminderen van de functionele beperkingen van de patiënt, gerelateerd aan of als gevolg van de aandoening. De fysiotherapeut speelt een belangrijke rol in het voorkómen, opheffen, verminderen en/of compenseren van problemen in het dagelijks bewegen. In de langetermijnvisie (van het KNGF) richt de fysiotherapeut zich op: het verbeteren van de kwaliteit van bewegen en de kwaliteit van leven het terugdringen van bewegingsarmoede het verminderen van arbeidsverzuim. Volgens de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) kan de fysiotherapeut zijn 2 deskundigheid op twee gebieden inzetten. Ten eerste op het gebied van de geneeskunst. Daarbij bepaalt de wet dat de fysiotherapeut behandelt op verwijzing van een arts. Daarnaast kan de fysiotherapeut zijn deskundigheid ook inzetten om de gezondheidstoestand van een persoon te bevorderen of te bewaken. De fysiotherapeut kan een belangrijke rol spelen bij preventie van klachten in relatie tot de vergrijzing van de bevolking en bij arbeidsgerelateerde problemen, bijvoorbeeld door voorlichting en advies te geven. 11 De beroepsuitoefening van de fysiotherapeut is wettelijk geregeld in de Wet BIG. Het Besluit opleidingseisen en deskundigheidsgebied fysiotherapie regelt dat het recht tot het voeren van de titel fysiotherapeut is voorbehouden aan degene die met goed gevolg een door de minister aangewezen opleiding voor fysiotherapie heeft afgesloten. In dit besluit wordt het deskundigheidsgebied van de fysiotherapeut als volgt omschreven: onderzoeken van de patiënt op de aanwezigheid van een belemmering of bedreiging van diens bewegend functioneren en de mate waarin daarvan sprake is. Op basis van de verkregen gegevens opstellen van een behandelplan behandelen van de patiënt door het toepassen van fysiotherapeutische methoden, strekkende tot het opheffen, verminderen of compenseren van stoornissen of beperkingen van het steun- en bewegingsapparaat en de daarbij betrokken organen en regelsystemen, alsmede het normaliseren van het houdings- en bewegingsvermogen geven van advies aan de betrokken patiënt. 1 De cliënt is de afnemer van het product fysiotherapie. In de praktijk wordt ook de term patiënt gehanteerd. Met de cliënt wordt ook bedoeld zijn (wettelijke) vertegenwoordiger, zoals ouders of verzorgers. Dit wordt in de praktijk ook wel betrokkene genoemd. In dit schema wordt verder de term patiënt gehanteerd. Waar patiënt staat, kan ook cliënt gelezen worden. 2 Omwille van de leesbaarheid verwijzen wij in dit certificatieschema steeds met de woorden hij en zijn naar de fysiotherapeut, de patiënt, e.d. Het spreekt echter voor zich dat u ook steeds kunt lezen: zij en haar. Gebiedsbeschrijving hoofdstuk II

14 In zijn behandeling past de fysiotherapeut diverse verrichtingen toe. De verrichtingen bestaan uit het sturen en oefenen van functies en vaardigheden (oefentherapie), het teweegbrengen van articulaire bewegingen (gewrichtsmobilisatie), massage en fysische therapie. Daarnaast begeleidt en adviseert de fysiotherapeut de patiënt en geeft hem voorlichting. In het beroepsprofiel fysiotherapeut zijn drie uitgangspunten beschreven die leidend zijn voor het handelen van de fysiotherapeut: het bewegend functioneren van de patiënt. De fysiotherapeut legt vast wat er wel en niet mogelijk is op dit gebied en hoe de bewegingen plaatsvinden. Dit stelt de fysiotherapeut in staat om te analyseren waarom de patiënt juist op deze manier beweegt. In zijn analyse zoekt hij naar beïnvloedbare factoren die de basis vormen voor het behandelplan het verbeteren van functies, activiteiten en participatie. Dit realiseert de fysiotherapeut door het opheffen, verminderen en voorkómen van stoornissen, beperkingen en participatieproblemen het centraal stellen van de belangen van de patiënt. Klachten en hulpvragen over het bewegend functioneren kunnen sterk samenhangen met de situatie van de individuele patiënt. Samenwerking met de patiënt en eventuele andere betrokkenen zoals familie of andere disciplines is noodzakelijk. De fysiotherapeut houdt zich van oorsprong bezig met curatieve somatische zorg. De laatste jaren is fysiotherapie zich echter ook meer gaan richten op preventie. 12 Binnen de preventie kunnen we onderscheid maken tussen primaire, secundaire en tertiaire preventie. Primaire preventie heeft als doel het voorkómen van ziekte of ongezondheid door het wegnemen van de oorzaken (bijvoorbeeld leefstijlfactoren, werkcondities) of het stimuleren van gezondheidsbevorderend gedrag (bijvoorbeeld voldoende lichaamsbeweging). Primaire preventie valt buiten de curatieve zorg. De fysiotherapeut zet zich in op het gebied van primaire preventie, bijvoorbeeld door het inzetten van bewegingsprogramma s bij specifieke doelgroepen (risicogroepen) om te voorkomen dat gezondheidsproblemen ontstaan. Een ander voorbeeld is de preventieve interventie van de fysiotherapeut gericht op het voorkómen van gezondheidsrisico s op de werkplek. Primaire preventie is gericht op bevolkingsgroepen en niet op patiënten. Secundaire en tertiaire preventie vallen (grotendeels) binnen de curatieve fysiotherapie. Bij secundaire preventie is er sprake van het opsporen van vroege stadia van ziekten of van risicofactoren (bijvoorbeeld zware werkzaamheden die een grote belasting vormen van het bewegingsapparaat). Tertiaire preventie is gericht op het voorkómen van verergering van bestaande klachten of van een recidief (in de (paramedische) curatieve sector wordt dit ook wel secundaire preventie genoemd). (Bron: Preventie, arbeidsgerelateerde zorg en fysiotherapie, logopedie, oefentherapie- Cesar en oefentherapie-mensendieck; een quick scan, NIVEL, TNO) 2 ) De sector In Nederland zijn ruim fysiotherapeuten (in totaal fte bij een 40-urige werkweek) werkzaam in diverse werksituaties. In hoofdzaak zijn de werkvelden van de fysiotherapeuten te onderscheiden in extramurale praktijken, intramurale praktijken en overige werkvelden. Circa 15% is werkzaam in meer dan één functie. Het grootste deel van de fysiotherapeuten (73%) is werkzaam in de extramurale gezondheidszorg; 59% werkt hoofdstuk II Gebiedsbeschrijving

15 uitsluitend extramuraal. 28% van de werkt intramuraal; 20,9% werkt uitsluitend intramuraal. Bij de extramurale gezondheidszorg gaat het om fysiotherapeuten in particuliere praktijken (solo- en meermanspraktijken) of in gezondheidscentra. Het grootste deel van de fysiotherapeuten (56%) is praktijkhouder. Intramuraal werken de fysiotherapeuten in bijvoorbeeld ziekenhuizen, revalidatiecentra, verpleeghuizen, verzorgingshuizen, instellingen voor geestelijke gezondheidszorg en instellingen voor gehandicaptenzorg. In de overige sectoren gaat het om fysiotherapeuten die werkzaam zijn op het gebied van arbeidsfysiotherapie, integratie of preventie (preventieve voorlichting, advies met betrekking tot werkplek, trainingen, e.d.), sportverenigingen en -scholen, in het onderwijs, e.d. Het gemiddeld aantal fysiotherapeuten per praktijk groeit. Ruim eenderde van het aantal praktijken betreft echter nog solopraktijken. Fysiotherapiepraktijken ontwikkelen steeds meer gevarieerde vormen van samenwerking onderling en met andere eerstelijnsvoorzieningen in de zorg. Veel fysiotherapeuten hebben zich op inhoud gedifferentieerd. Er zijn negen erkende beroepsinhoudelijke verenigingen, waarvan zes met een specifieke aantekening of verbijzondering (oedeem-, sport-, manuele, kinder-, bekken- en geriatriefysiotherapie). De andere drie beroepsinhoudelijke verenigingen betreffen psychosomatiek, hart- en vaatziekten en tandheelkunde. De toegang tot de extramuraal werkende fysiotherapeut verloopt voornamelijk via verwijzing van de huisarts of van een medisch specialist. De toegang tot de intramuraal werkende fysiotherapeut verloopt voornamelijk via een verwijzing van een intramurale arts. Er zijn diverse projecten waarbij geëxperimenteerd wordt met directe toegankelijkheid tot een fysiotherapeut zonder verwijzing van een arts. In de nabije toekomst verwacht men wetgeving om de directe toegankelijkheid wettelijk te verankeren. 13 Er zijn BIG-geregistreerde fysiotherapeuten. Circa 73% van de BIG-geregistreerden heeft zich laten registreren in het Centraal Kwaliteitsregister van het KNGF. Van de in Nederland werkzame fysiotherapeuten is 81% ingeschreven in het Centraal Kwaliteitsregister van het KNGF. 75% van de fysiotherapeuten is lid van het KNGF (een fysiotherapeut hoeft geen lid te zijn van het KNGF om ingeschreven te worden in het Centraal Kwaliteitsregister). (Bron: Behoefteraming fysiotherapeuten , maart 2003, NIVEL, Prismant) 3 ) Reikwijdte van het certificatieschema Het certificatieschema heeft betrekking op het kwaliteitsmanagementsysteem van de extramurale fysiotherapiepraktijk. Er moet sprake zijn van een praktijk die een eigen organisatorische eenheid vormt. Fysiotherapiepraktijken binnen een gezondheidscentrum vallen ook onder de reikwijdte van het certificatieschema. Het schema is opgesteld vanuit het perspectief van extramurale meermanspraktijken. Ook solisten kunnen op dit schema gecertificeerd worden. Hiervoor is een interpretatiedocument nodig. Ten tijde van het verschijnen van het schema wordt dit opgesteld door HKZ. In dit kader wordt met een solist een fysiotherapeut bedoeld die geen medewerkers in dienst heeft, in welke functie dan ook. Wél kunnen bepaalde functies zijn uitbesteed. De curatieve én de preventieve activiteiten van de fysiotherapiepraktijk vallen onder het certificatieschema. De preventieve activiteiten moeten echter wel uitgevoerd worden Gebiedsbeschrijving hoofdstuk II

16 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft Ja, ik bestel ex. HKZ 104:2005 nl Certificatieschema - Extramurale fysiotherapiepraktijken T (015) F (015) Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview