Kijk op mariene organismen in onze kustwateren

Transcriptie

1 Kijk op mariene organismen in onze kustwateren Iedereen die wel eens op het strand komt, w^eet dat het aanspoelsel van dag tot dag kan verschillen. De ene keer ligt er niets, de andere keer bevatten de vloed- en eblijn massa's zeesterren, schelpen of andere organismen of resten daarvan. Wie in het aanspoelsel rondsnuffelt, krijgt automatisch de drang meer te willen weten over het leven beneden de zeespiegel. In het onderstaande artikel wordt uit de doeken gedaan wat 'Strandwachtprojekten' zijn, hoe met behulp van strand-aanspoelsel-monitoringsonderzoek veranderingen in het voorkomen van zee-organismen kunnen worden achterhaald en welke projekten met vrijwilligers nog meer op het dierenleven in het Nederlandse mariene kustmilieu betrekking hebben. R.H. de Bruyne &: A.W. Gmelig Meyling De Nederlandse kustzone vormt een dynamisch gebied, met unieke ecologische, kenmerken. Onder meer als gevolg van het via de rivieren aangevoerde slib, zijn de dichtheden en de biomassa van veel soorten voor de Nederlandse kust aanzienlijk groter dan op andere plaatsen in de Noordzee. In de kustzone bevinden zich ook de havenhoofden, zeeweringen en pieren die door de mens zijn aangelegd ter verdediging van het achterland. Deze De Zee-anjelier (Metridiurn senile) is één van onze bekendste anemonen. Op sommige plaatsen in de Oosterschelde staan deze soms wel twintig centimeter hoge holtedieren met honderden bij elkaar. vormen een kunstmatige rotskust, waardoor vele wieren en dieren zich hier hebben kunnen vestigen die we anders niet of nauwelijks tot de Nederlandse flora en fauna hadden kunnen rekenen. In de nabije kustzone is echter ook de verstorende invloed van menselijk handelen het grootst. De overheid probeert door beleidsmaatregelen de negatieve invloeden van verstoringen zoveel mogelijk te beperken. In de vele aan dit onderwerp" gewijde publicaties wordt een toestand van duurzame ontwikkeling voor verschillende soorten watersystemen omschreven in de vorm van streefbeelden. Hoewel er positieve ontwikkelingen zijn, blijft het Noordzeesysteem nog steeds ernstig achter op de ontwikkelde streefbeelden, T _ Onder meer vanwege de hoge mate van verontreiniging wordt daarom aan de kuststrook, ondanks de hoge aantallen biota, nog steeds een aanzienlijk lagere

2 Levende Natuur 206 score in ecologische waarde toegekend dan aan andere, verder van de kust gelegen gebieden. Om huidige en toekomstige overheidsmaatregelen ter bescherming, herstel en ontplooiing van het Noordzee-systeem aan de praktijk te toetsen, is onderzoek noodzakelijk. Daarbij moeten ecologische veranderingen worden opgespoord en in de tijd gevolgd (monitoring). Monitoring biedt de mogelijkheid om de populatiedynamiek te leren kennen. Hierdoor kunnen natuurlijke veranderingen en fluctuaties worden onderscheiden van veranderingen veroorzaakt door menselijk handelen. Op het Nederlandse deel van het Continentaal Plat wordt op diverse plaatsen onderzoek gedaan naar het mariene benthos; onder meer in de Westerschelde, Oosterschelde, Grevelingenmeer, Veerse Meer, de Voordelta, de Waddenzee en op locaties in de Noordzee. Het betreffende onderzoek, voornamelijk gecoördineerd en gefinancierd door Rijkswaterstaat, is uiterst waardevol, maar heeft ook enkele beperkingen. Zo hangt er een stevig prijskaartje aan (het wordt gewoonlijk vanaf schepen uitgevoerd) en wordt er voornamelijk.naar ingegraven levende dieren gekeken, terwijl de meer mobiele organismen (meestal letterlijk) aan de aandacht ontsnappen. Ook de organismen van het harde substraat uit de getijdezone, de diep ingegraven levende soorten, soorten die voorkomen in veen en hout en soorten uit de zeer nabije kuststrook (vanaf de brandingszone tot enkele kilometers zeewaarts) vallen grotendeels 'buiten de boot'. Het zijn juist deze lacunes die op een betrekkelijk eenvoudige manier door de onderzoeksprojekten van Stichting ANEMOON met vrijwilligers kunnen (en) worden opgevuld. Stxandmonitoring met Strandwachten Een waardevolle aanvullende informatiebron wordt gevormd door het strandmonitoringsonderzoek met 'Strandwachten'; onderzoek waarbij door een systematische inventarisatie van het aanspoelsel door deskundige waarnemers veel gegevens worden verkregen over het leven in de nabije kustzone. Op het 'kerkhof van de zee', het strand, spoelen immers zowel vertegenwoordigers en resten aan van de infauna, waaronder diverse ingegraven levende schelpdieren, als van de epilauna, waaronder meerdere krabben- en kreeftensoorten, en van de pelagische fauna, de drijvende en in het water zwevende organismen, zoals kwallen. Het aanspoelsel biedt zicht op een groot deel van het bodem- en zeeoppervlak en op de zeer nabije kustzone (brandingszone). Daarnaast kan het aanspoelselonderzoek aanvullende informatie leveren over zaken als overmatige algenbloei, bijvoorbeeld van de met eutrofiëring geassocieerde Phaeocystis, en over olie- en andere verontreinigingen (olieslachtoffers). Behalve een monitoringflinklie, kan het dus ook fungeren als een 'early-warning-system' bij calamiteiten en dergelijke. Stxandwachtprojekten Op dit moment bestaan op vier plaatsen langs onze kust Strandwachtprojektén; resp. bij Texel, Petten, Katwijk-Noordwijk en Den Haag. De Strandwachtwaarnemecs lopen in ploegendienst om de twee weken eenzelfde trajekt. Alleen de Strandwacht Katwijk-Noordwijk, die al vanaf 1978 actiefis (en daarmee één van de langsdopende monitoringprojekten in ons land is!) loopt iedere week. Bij la^water wordt het strand door de waarnemers onderzocht op aangespoelde organismen of resten daarvan. In het veld worden per soort de waargenomen aantallen geteld of geschat en ingedeeld in abundantie- of voorkomensklassen (gebaseerd op een 1 O-logaritme). Deze abundantie wordt vervolgens per 'vervalstadium' ingevuld op het standaardformulier. Door uit de verkregen waarden per trajekt de jaargemiddelden te bepalen (de gemiddelde abundantie) ontstaat op jaarbasis een maat voor de hoeveelheid aangespoeld materiaal van een bepaalde soort. Deze waarden uitgezet in een grafiek leveren een tijdreeks. Bij de gegevensanalyse spelen de vervalstadia van het aangespoelde materiaal een belangrijke rol. Er worden drie stadia onderscheiden: levend, vers en oud materiaal. Als we als voorbeeld een tweekleppige nemen, dan vallen de levende of net dode exemplaren in het vervalstadium 'levend'. 'Vers' is het stadium waarbij de twee kleppen nog aan elkaar zitten en dus nog een doublet vormen. Vervalstadium 'oud' zijn alle losse kleppen zonder organische resten. De vervalstadia en de tijd om van één stadium in een volgend terecht te komen verschillen uiteraard per groep en per soort. Het verval kan, zeker in de kustzone, erg vlug gaan. Een kwal verteert soms al binnen een dag, naalden van zee-egels laten binnen één tot enkele dagen los, krabben hebben wat langer nodig om tot losse onderdelen te vervallen, terwijl eikapsels van roggen, haaien en de vmlken lang intact kunnen blijven. Van sommige soorten - - tweekleppigen weten we dat de schelpen al snel na het overlijden van het dier van elkaar losraken, terwijl andere wat langer aan elkaar blijven vastzitten. In het eerste geval kan er bij waargenomen doubletten dus vanuit worden gegaan dat het dier nog kort geleden leefde. Omdat we weten dat het transport in de kustzone overwegend kustgericht is, zullen losgewoeldé bodemdieren dicht bij de plaats van herkomst aanspoelen. Behalve uit het feit dat er vaak nog levende organismen aanspoelen, bleek dit laatste ook uit aanvullend onderzoek, waarbij gegevens over het voorkomen in zee werden vergeleken met aanspoelselgegevens (Gmelig Meyling & De Bruyne, 1994). Dit leerde ons tevens dat het merendeel van de op het strand aanspoelende soorten en resten afkomstig is uit het gebied vanaf het strand tot 1 k 3,5 km uit de kust (afhankelijk van de geografische ligging van het trajekt). Hiermee kan dus veilig worden gesteld dat het Strandwachtonderzoek zich een beeld kan vormen van de veranderingen in de zone tot circa drie kilometer uit-de kust. Het voorkomen wisx soorten in het kustgebied Bij het Strandwachtonderzoek worden vertegenwoordigers uit allerlei diergroepen waargenomen. In tien jaar tijd werden waarnemingen van meer dan 250 soorten opgetekend, waarvan ruim 45 voldoende regelmatig om bij het monitoringsonderzoek te kunnen worden betrokken. Hieronder volgen enkele opvallende voorkomenspatronen, vastgesteld met behulp van Strandwachtmonitoring. Gekozen is voor de waarnemingen van de Strandwacht Katwijk-Noordwijk, omdat de tijdreeksen van de andere locaties minder lang zijn. De Kokkel {Cerastoderma edulè) behoort met zijn ovaalronde, dwarsgeribbelde schelp tot de bekendste schelpdieren van de Nederlandse kust. De soort vormt met name in de slikgebieden van de Waddenzee en Zeeland aanzienlijke populaties en is een belangrijke voedselbron voor vogels, vissen en andere diersoorten. Overbevissing door de mens in het begin van de jaren negentig, had strengere regelgeving tot gevolg. De huidige kokkelstand lijkt in de genoemde gebieden min of

3 207 "^ Gemiddelde abundantie Halfgeknotte strandschelp s \ \ ^, : \ \ \ N. \ ^-V " \ N - ~ - N -' ^ \ " Kokkel ^ v. ' Fig.T. Levend op het I I 1 1 'V ^ ' '.y strand aangespoelde exemplaren van de Kokkel, de Halfgeknotte strandschelp en de Amerikaanse zwaardschede in de periode van 1978 t/m 1993 op het Strandwachttrajekt Katwijk-Noordwijk (De gemiddelde abundantie is een maat voor de hoeveelheid aangespoelde organismen in een jaar). Jaar meer stabiel. Dit is echter zeker niet het geval langs de Hollandse kust, waar vanouds in een relatief smalle strook in het ondiepere deel van het kustgebied (tot ca 15 m) een dichte kokkelpopulatie voorkwam. De dieren spoelden met name na vorst en herfststormen vaak in grote aantallen nog levend of met vleesresten op het strand aan. Tegenwoordig is de betreffende 'Hollandse-kustpopulatie' vrijwel volledig uitgestorven. In 1978 werden nog bij meer dan een kwart van de Strandwachtwaarnemingen levende Kokkels aangetroffen, vaak zelfs in grote aantallen. Vanaf dat jaar nemen de hoeveelheden echter sterk af (fig.1), waarna tussen 1981 en heden geen levende exemplaren meer werden gevonden. Dit totale verdwijnen van de soort in het aanspoelsel, gecombineerd met het feit dat de soort uitsluitend in ondiep water vlak onder de kust leeft en zich niet diep in de bodem ingraaft, leiden tot de conclusie dat de soort plaatselijk is verdwenen. Bij storm worden immers altijd wel tweekleppige schelpdiersoorten uit de bodem losgewoéld en naar het strand getransporteerd. Anno 1996 ontbreekt de Kokkel al 15 - ' - " 'V / / ' Amerikaanse j j p zwaardschede jaar in het aanspoelsel. (Dit geldt overigens niet alleen voor het gedeelte Katwijk-Noordwijk; ook uit de gegevens van de andere Strandwachten komt dit beeld naar voren). Hoewel kokkelpopulaties, zoals veel andere schelpdierpopulaties zeer dynamisch van aard zijn, is de soort vanaf de dertiger jaren nog nooit zolang voor de kust afwezig geweest. Een goede verklaring voor dit verdwijnen is (nog) niet voorhanden. Gedacht kan worden aan effekten van veranderingen in het zwevend-stofgehalte, in de troebelheid van het zeewater, vervuiling, effekten van eutrofiëring en/of aan een toename van de perioden met harde wind. Het is niet waarschijnlijk dat de kustvisserij veel invloed op het verdwijnen heeft gehad, aangezien de plotselinge afname reeds in 1978 optrad en er in het betreffende gebied geen schelpdiervisserij voorkomt. Opvallend is wel dat de Kokkel niet _ de enige tweekleppige is die in het kustgebied is afgenomen. Een vrijwel volledige afname lijkt eveneens de Tapijtschelp (Venerupis senegalensis) getroffen te hebben, terwijl ook van de Venusschelp {Chamelea striatula) en enkele andeire soorten tegenwoordig aanzienlijk minder exemplaren aanspoelen dan in de eerdere waarnemingsjaren. Behalve een afnemend patroon, is in figuur 1 ook het opvallende voorkomenspatroon opgenomen van de Halfgeknotte strandschelp {Spisuia subtruncata). Net als de eerder genoemde tweekleppigen vertoont deze soort een sterke daling tot 1983, maar weet zich daarna echter te herstellen. Inmiddels is de soort zelfs zodanig toegenomen dat er door de commerciële visserij op wordt gevist. Als derde patroon is in figuur 1 de opkomst en toename te zien van de Amerikaanse zwaardschede {Ensis americanus). Het betreft hier een oorspronkelijk nietinheemse soort, afkomstig van de oostkust van Amerika tussen Labrador en North-Carolina. Vermoedelijk zijn de larven van de soort naar de Europese kust meegevoerd in ballastwater van schepen. De eerste exemplaren werden in 1979 aangetroffen in de Duitse Bocht. Vandaar ging de verspreiding zowel noordwaarts als richting Nederland. De soort werd op l-8-'82 voor het eerst gevonden op Schiermonnikoog. In 1982 werd Den Helder bereikt en in 1984 Zandvoort. Op het strand tussen Katwijk en Noordwijk werd de soort vier jaar na de eerste Nederlandse vondst voor het eerst waargenomen (12-4-'86). Sindsdien zijn de hoeveelheden op het strand enorm gestegen. Tegenwoordig behoort Ensis americanus tot de meest algemene soorten van de nabije kustzone. Ook een dergelijke sterke opkomst blijkt zeer goed te volgen met het strandmonitoringsonderzoek. Nieuwkomers en een sterke toename zien we ook bij de kreeftachtigen. De Helmkrab (Corystes cassivehtunus) en de Gemarmerde zwemkrab {Liocarcinus marmoreus) zijn in het begin van de jaren negentig veel algemener in het kustgebied aanwezig dan in de periode vóór De Breedpootkrab {Portumnus latipes) was vanaf 1958 praktisch afwezig (Adema, 1991), maar werd vanaf 1981 steeds vaker waargenomen en is thans een algemene soort. De Grijze zwemkrab {Liocarcinus vemalis) zien we in 1991 plotseling voor de Zuidhollandse kust verschijnen, evenals de Kleine heremietkreeft {Diogenes pugilator), die in de " zomer van 1995 zelfs een zéér sterke opkomst te zien gaf Het is overigens opvallend, dat de soorten die de laatste jaren toenemen, over het algemeen een van oorsprong zuidelijker verspreiding hebben. Dit zien we niet alleen in de jaarpatronen van de Strandwacht, maar ook op langere termijn. Zo bleek bijvoorbeeld uit een vergelijking tussen het voorkomenspatroon van enkele kwallen in de jaren dertig met de huidige gegevens (Gmelig Meyling & De Bruyne, 1993) dat een zuidelijke soort als de Zeepaddestoel {Rhizostoma pulmo) tegenwoordig in aanzienlijk grotere aantallen aanspoelt. De Blauwe haarkwal {Cya-

4 - " ", - Levende Natuur Gemiddelde abundantie Oorkwal / Blauwe \ / haarkwal \ (%) Trefkans op minimaal 1 exemplaar nea lamarckit) daarentegen, een meer noordelijke soort, is juist afgenomen. Een relatie met het 'opwarmingseffekt' m^ dan ook niet worden uitgesloten. Behalve jaarpatronen komen uit de strandwachtgegevens ook duidelijke seizoenspatronen naar voren. In figuur 2 zijn de seizoenspatronen van vier kwallen tegen elkaar uitgezet. In het voorjaar treedt als eerste de Oorkwal {Aurelia auritd) op. Even later verschijnt de Blauwe haarkwal, gevolgd door de Kompaskwal {Chrysaora hysoscellii en tot slot door de Zeepaddestoel. Deze laatste spoelt vooral in het najaar zeer massaal aan. De vergelijking met de dataset uit de jaren dertig gaf voor de Zeepaddestoel behalve een toename ook een significante verschuiving in het seizoenspatroon te zien; de dieren zijn tegenwoordig langer voor de kust aanwezig en de piek in het voorkomen treedt bijna een maand later op dan in de jaren dertig. Zeepaddestoel ' / \ ' / Kompaskwal \ Maand Fig.2. Seizoenspatronen van de Oorkwal, de Blauwe haarkwal, de Kompaskwal en de Zeepaddestoel (De gemiddelde abundantie is een maat voor de hoeveelheid aangespoelde organismen per maand bepaald over de periode op het Strandwachttrajekt Katwijk-Noordwijk). Fig.3. Seizoenspatroon van Zeedruif en Meloenkwal. Weergegeven is de trefkans op ten minste één exemplaar tijdens een duik in de Oosterschelde bepaald over de periode \^or- en nadelen van strandonderzoek Strandonderzoek is in feite een indirekte waarnemingsmethode. Er wordt immers niet op de plaats van herkomst zelf gekeken. Vooral het feit dat het al dan niet aanspoelen sterk afliankelijk is van windcondities, wordt soms genoemd als nadeel. Uit een onlangs uitgevoerde gevoeligheidsanalyse kwam echter naar voren dat bij meer dan 25 standaardwaarnemingen per trajekt per jaar, de wind het jaarcijfer niet sterk beïnvloedt. Ook andere schijnbaar storende zaken, zoals zandsuppleties, vormen bij regelmatige strandmonitoring geen onoverkomelijk probleem, in het laatste geval onder meer omdat het opgebrachte materiaal goed kan worden onderscheiden van het normale aanspoeisel. De voordelen van strandmonitoring zijn al opgesomd in de inleiding; het orjderzoek is goedkoop en heeft een duidelijk aanvullende waarde op al bestaand onderzoek. Doordat behalve tussen Katwijk en Noordwijk nog op andere plaatsen strandwachten actief zijn, ontstaat een unieke mogelijkheid om het leven langs de verschillende kustgedeelten met elkaar te vergelijken. Afwijkingen en overeenkomsten tussen de locaties kunnen de mogelijkheid bieden conclusies te trekken over de oorzaken van waargenomen veranderingen. Overige projekten Behalve de Strandwachtprojekten coördineert Stichting ANEMOON nog een aantal andere projekten. Een projekt waarvan veel te verwachten valt is het in begin 1994 gestarte Monitoringprojekt Onderwater Oever (MOO). Hoewel veel mensen denken dat de Nederlandse kustwateren vuil en troebel ziijn met hoogstens hier en daar een grauwe vis, weten de circa dertigduizend sportduikers die ons land rijk is wel beter. Ons kustwater is op veel plaatsen helder genoeg om volop te kunnen genieten van al het moois dat zich beneden de waterspiegel bevindt. Vooral de provincie Zeeland biedt de sportduiker fraaie duikplaatsen, maar ook andere plaatsen langs onze kust worden regelmatig met een duik vereerd. Zo is er bijvoorbeeld veel belangstelling voor de wrakken die op diverse plaatsen op de Noordzeebodem liggen. Veel biologisch geïnteresseerde sportduikers zijn inmiddels bij het MOO aangesloten. Met behulp van hun waarnemingen wordt het leven beneden de laagwaterlijn vastgelegd en in de tijd gevolgd. Op een gestandaardiseerde wijze worden van een aantal geselecteerde soorten de waargenomen aantallen op formulieren genoteerd. ANEMOON streeft er naar door middel van het MOO-projekt meer inzicht te krijgen in het onderwaterleven langs de Nederlandse kust en tegelijkertijd de interesse voor ons onderwatermilieu te vergroten bij duikend en niet duikend Nederland. Daarnaast kunnen de resultaten worden gebruikt bij het aantonen van de natuurwaarden van bepaalde locaties, waardoor de overheid een instrument in handen krijgt bij het behoud van de bijzondere Nederlandse onderwaternatuur. Onlangs zijn de verkregen MOO-gegevens aan een eerste verkennende analyse onderworpen (Gmelig Meyling, 1996). Bij de analyse zijn de zogenaamde trefkansen berekend. De trefkans is de kans om tijdens een duik van een bepaalde soort

5 jps ^s^^ een bepaald aantal aan te treffen. Op deze wijze kunnen duiklocaties met elkaar worden vergeleken en seizoepspatronen en veranderingen in de loop der jaren worden vastgelegd. Als voorbeeld is in figuur 3 van een tweetal kleine ribkwallen het uit de MOO-gegevens afgeleide seizoenspatroon weergegeven. Duidelijk is te zien dat het optimum van de Zeedruif {Pleurobrachia pikus) rond half mei ligt. Het wordt vrijwel op de voet gevolgd door de Meloenkwal {Beroe ovatd) die als predator voornamelijk van de Zeedruif leeft. Een ander projekt is het LINK-projekt. De letters staan voor Litoraal Inventarisatie Nederlandse Kust. Het LINK richt zich op de rijke mariene flora en fauna van het harde substraat in de getijdezone. De LINK-waarnemers nemen regelmatig interessante organismen waar. Zo werd in 1995 in Zeeland nog een kreeftachtige ontdekt die niet alleen nieuw voor Nederland was, maar zelfs als geheel nieuw voor de wetenschap beschreven kon worden (Platvoet et al., 1995). Het betreft een enkele centimeters groot spookkreeftje dat de naam Caprella macho meekreeg, naar het 'harige' uiterlijk van het lichaam (fig. 4). De nadruk bij het LINK-projekt ligt op het in kaart brengen van het leven in de litorale zone en op het signaleren van de eventueel optredende of opgetreden veranderingen. Door vergelijking met literatuur- en collectiegegevens en de gegevens in het Centraal-Systeem (CS) van de Strandwerkgemeenschap wordt getracht een link te leggen met het verleden. Het streven is op deze manier een atlas samen te stellen waarin het voorkomen in heden en verleden van een belangrijk aantal Nederlandse soorten wordt weergegeven. Voortvloeiend uit deze plannen ontstond het idee voor een atlas- en Rode-Lijstprojekt voor mariene weekdieren (mouusken). Dit initiatiefis inmiddels opgepikt door Nederlandse weekdierdeskundigen (malacologen) en zal in samenwerking met EIS-Nederland worden uitgevoerd. Daarbij is besloten naast de mariene soorten ook de terrestrische soorten en mouuskensoorten uit de diverse binnendijks gelegen aquatische milieus bij het projekt te betrekken. Zo ontstond een projekt gericht op het centraliseren en op kaart vastleggen van de verspreidingsgegevens van de gehele inheemse molluskenfauna als instrument ter beheer en bescherming van inheemje mouusken en hun leefgebied. De verkregen gegevens worden vervolgens gebruikt bij het samenstellen van een geftmdeerde Rode Lijst voor de Nederlandse mouusken, gebaseerd op de lucn-richtlijnen en die van de overheid. Tot slot Met dit artikel heeft u een indruk gekregen van Stichting ANEMOON, de achterliggende ideeën en enkele van de lopende projekten. Met dit alles hopen we dat duidelijk is geworden dat naast het landmilieu, ook het leven in het Nederlandse kustmuieu belangrijk is, en dat het met behulp van vrijwiuigersonderzoek mogelijk is dit in kaart te brengen en in de tijd te volgen. Fig.4. Caprella macho. Het 'Harig spookkreeftje', beschreven in 1995 naar exemplaren verzameld bij Inventarisaties in het kader van het LINK-projekt. Mannelijk exemplaar. (Figuur overgenomen uit: Platvoet et al., 1995). Literatuur Adema, J. P. H. M, Krabben van Nederland & België (Crustacea, Decapoda, Brachyura). NNM Leiden/Bacl<huys publ. Oegstgeest. Gmelig Meyling, A. W., Monitoringsprojel<t Onderwater Oever 1994 en Eerste resultaten van een verkennende analyse. Zeedahlia 3 (1); 1-7. Gmelig Meyling, A. W. & R. M. de Bruyne, Kwallen in heden en verleden. Het Zeepaard 53 (5): Gmelig Meyling, A. W. & R. H. de Bruyne, Zicht op zee. Waarnemen van veranderingen in de nabije kustzone door Strandmonitoring met Strandwachten. Rapp. Stichting ANEMOON. Platvoet, D., R. H. de Bruyne & A: W. Gmelig Meyling, Description of a new CaprelJa-species from The Netherlands: Caprella macho nov. spec. (Crustacea, Amphipoda, Caprellidae). Buil. Zool. Mus., Univ. V. Amsterdam 15 (1): 1-4. " Summary Marine coastal organisms in the spotlight Stichting ANEMOON (Anemone foundation)is an organisation of volunteers interested in the Dutch marine coastal life, especially in the nearshore area. The foundation coördinates several projects and analyses data colleded by more than 100 obsen/ers along the Dutch coast. Very important for instance, are the so called 'Strandwacht-monitoring-projekten'. At 4 localities along the Dutch coast the washed-up material is analysed by the observers on a regular base (once every two weeks), at one locality now for over twelve years. In this way by statistical analysis trends in occurrence can be traced of many species living in the nearshore area. In this article a general review is given on some of the trends obsen/ed, and of the pro's and con's involved with this type of monitoring. Other projects of the foundation include the MOO- and UNK-projects. In the MOO with the aid of many voluntary divers, many data on the underwaterfauna of the banks of (among others) the eastern Scheldt and lake Grevelingen are collectéd, and several interesting sites are inventarised on a more or less regular basis. The same goes for the UNK-project, which however emphasizes on the littoral zone. Apart from the monitoring and inventarisationprojects, ANEMOON also is involved in atlas- (mapping)-projects, both on local and national scale, as for instance the mapping project of terrestrial, marine and non-marine aquatic molluscs.. R.H. de Bruyne Zoölogisch Museum Amsterdam, afd. malacologie Postbus GTAmsterdam -::,.:::';:,:- ;;' V - A.W. Gmelig Meyling :;-S >-, - ' ': V/'^,,. Stichting ANEMOON :>' x-;;;:, :';-/^\. Postbus 29 ' -:- ' - ;:. -:' ',r ' _ 2120AABennebroek : ^ " : ';- '^-..^