Werkconferentie woensdagmiddag 24 april Erfgoednota Leiden Startdocument voor hoofdthema Fysieke Stad als Lab

Transcriptie

1 Werkconferentie woensdagmiddag 24 april Erfgoednota Leiden Startdocument voor hoofdthema Fysieke Stad als Lab Erfgoed is in de nieuwe erfgoednota een breed begrip; de cultuurhistorie van Leiden uit zich op allerlei manieren; in verhalen en tradities, in archieven en collecties, in de historische structuren van de stad, de historische bebouwing en het bodemarchief. 1

2 Beste deelnemer, Fijn dat u zich heeft opgegeven voor de tweede bijeenkomst Erfgoed Ontmoet!! Centraal in het proces van de Erfgoednota staat de vraag: Hoe benutten we (met elkaar) de kansen en kwaliteiten van erfgoed in Leiden, stad van ontdekkingen? De werkbijeenkomst staat in het teken van verdiepen en verbinden, op basis van de inbreng uit de stad tijdens de eerste bijeenkomst. Alle inbreng is inmiddels geordend en gebundeld (zie voor een totaaloverzicht op de site van de gemeente, onder het kopje Bijeenkomsten). Het projectteam heeft vervolgens drie hoofdthema s onderscheiden die natuurlijk ook nauw met elkaar verbonden zijn en samen één geheel vormen: 1. Fysieke stad als lab: In de fysieke stad gaat het om de stad die nooit af (gebouwd) is, altijd in ontwikkeling is, om het verweven van historische kwaliteiten en nieuwe architectuur. Hoe gaan we bijvoorbeeld om met monumenten en herbestemming? 2. Stad van (internationale) kennis en collecties: Een brede en unieke keten van kennis en collecties in Leiden op het gebied van erfgoed. Hoe benutten we die unieke kennisketen optimaal? Hoe zorgen we voor toegankelijkheid van informatie en het verbinden van kennis en collecties? 3. Stad als beleving: Een stad vol historie, vol van verhalen. Het erfgoed ligt op straat, de historie is overal om ons heen, waar we van genieten. Wat betekent erfgoed voor bewoners en bezoekers? Hoe wordt het echt beleefbaar? Binnen en tussen deze hoofdthema s is een aantal verbindende schakels : - Talentontwikkeling: onderwijs en arbeidsmarkt - Samenwerking in de gehele Erfgoedcampus - Marketing, communicatie en Public relations. Alles vormt natuurlijk één geheel: verbinden (en meerwaarde creëren) staat centraal! De samenhang is in beeld gebracht in het overzicht op de voorpagina. Doel en opbrengst van de middag: - Met elkaar in gesprek over de aangedragen onderwerpen; kansen en kwaliteiten uitwerken (verdiepen) - De SWOT (overzicht sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen) aanvullen (wordt voorbereid door het projectteam op basis van de input van de stad) - Met elkaar (nieuwe) verbindingen leggen; tussen partners en thema s; een hechter erfgoednetwerk, nieuwe initiatieven en partnerschappen (verbinden) 2

3 Hoofdthema Fysieke stad als lab Waar gaat dit hoofdthema over? In de fysieke stad gaat het om de stad die nooit af (gebouwd) is, altijd in ontwikkeling is, om het verweven van historische kwaliteiten en nieuwe architectuur. Juist in de die verweving spelen ook fundamentele vraagstukken een rol. Hoe ver ga je in de vernieuwing van de historische stad? Is erfgoed in structuur en object drager van ontwikkelingen? Hoe voegen we nieuwe kwaliteit toe in de stad? En natuurlijk spelen ook de kansen en uitdagingen van herbestemming een rol. Hoe spelen we daar op in? Kan de spirit of place worden gebruikt als katalysator van nieuwe ontwikkelingen? En kan een kennisplatform uitkomst bieden voor samenwerking en voor uitwisseling van kennis en expertise? Ook het onderwijs in de restauratieambachten speelt een rol en de aansluiting op de arbeidsmarkt. Hoe gaat u aan de slag op 24 april? Op basis van de input uit de stad, heeft het projectteam voor dit hoofdthema een aantal deelthema s, beleidsvragen en discussiepunten gedestilleerd. Dit is een voorzet. U zult met (een aantal hiervan) in verschillende werkvormen aan de slag kunnen gaan. Soms plenair, soms in kleinere groepen. De stad in ontwikkeling In de ontwikkeling van de (fysieke) stad spelen altijd fundamentele vraagstukken. Vraagstukken over de ontwikkeling van de stad, met oog voor de historische kwaliteiten en voor nieuwe architectuur. Vraagstukken en dilemma s over het verweven en verbinden van oud en nieuw. Bijvoorbeeld: - Hoe benutten we het historische karakter van de stad als ontwikkelkracht? - Hoe kan cultuurhistorie drager (i.p.v. volger) zijn in de ontwikkeling van de stad? Wat is daarvoor nodig? - Onomkeerbare ingrepen vereisen een lange termijn visie - Waar liggen de grenzen bij vernieuwing? - Hoe gaan we om met (gebruik van) historisch water en groen? - Hoe zorgen we dat historisch Leiden ook op en vanaf het water optimaal te beleven is? - Wanneer is het (historische) gebouw leidend in een ontwikkeling? - Kiezen we voor reconstructie of voor nieuwe toparchitectuur? Wat zijn argumenten voor en tegen? - Wijzen we nog nieuwe monumenten aan of hebben we er al wel genoeg? - Hoe ziet Leiden er over 20 jaar uit? Wat zou je dan willen zien? Wat is dan zichtbaar? - Wat is de opbrengst van dit thema voor de stad van kennis & collecties en de stad als beleving? - Wat is de opbrengst voor samenwerking in de erfgoedcampus, PR en talentontwikkeling? Herbestemming In de ontwikkeling van de stad verdient herbestemming aparte aandacht. Rondom dit thema spelen altijd diverse vraagstukken. Bijvoorbeeld: - Welke vraagstukken van herbestemming komen de komende jaren op ons af? - En steeds ook weer die vraag: Hergebruik of nieuwbouw? Hergebruik is duurder, toch? - Hoe kan de spirit of place worden gebruikt als katalysator bij nieuwe ontwikkelingen? - Wat betekent die spirit voor de economische kracht? - En ook hier spelen natuurlijk dezelfde fundamentele vraagstukken zoals hierboven genoemd bij De stad in ontwikkeling. - Wat is de opbrengst van dit thema voor de stad van kennis & collecties en de stad als beleving? - Wat is de opbrengst voor samenwerking in de erfgoedcampus, PR en talentontwikkeling? 3

4 Samenwerking & Kennisplatform erfgoed Uit de vorige bijeenkomst komt ook de behoefte aan samenwerking en uitwisseling van kennis. Wij missen een kennisplatform in Leiden, waarin gemeente, eigenaren, architecten uit de restauratie, vaklieden, bouwhistorici etc. met elkaar van gedachten kunnen wisselen, maar ook de samenwerking aangaan. - Wat zou het resultaat / de opbrengst van een dergelijk platform kunnen zijn? Welke wensen liggen er ten aanzien van uitwisseling en samenwerking? - Wat zou de opbrengst van publiek-private samenwerkingen kunnen zijn? - Wat is de opbrengst van dit thema voor de fysieke stad, de stad van kennis & collecties en de stad als beleving? - Wie zou een dergelijk platform willen organiseren? - Wat is de opbrengst voor PR en talentontwikkeling? Vakmanschap, onderwijs en werkgelegenheid Aandacht voor het (restauratie)vakmanschap en de ambachten. Hoe voorkomen we dat deze kennis en expertise verdwijnt? Ambachtelijk opleiden, vakmanschap en werkgelegenheid komen hier aan de orde. Ter inspiratie: een selectie uit de bijdragen Startbijeenkomst Nieuwe ingrepen zijn de monumenten van morgen Discussieer niet over mooi of lelijk maar over karakteristiek Niet ver-anton-piecken, maar herbouwen met duurzame waarde en karakter Leiden is een stad die het goede behoud zonder bang te zijn om te veranderen Leiden is een levende, en dus veranderende stad, die bewust haar rijke verleden koestert en respecteert in haar verdere ontplooiing Erfgoed zonder bestemming is en blijft dood Te gemakkelijk wordt naoorlogse bouw als lelijk gezien en dreigt daarom een prooi voor de sloophamer te worden Erfgoed is naar aard een kwestie van lange adem Leiden kan uitgroeien tot een internationaal merk als Oxford of Cambridge Gebrek aan visie en durf! *Erfgoed als drager in plaats van volger van economische en ruimtelijke ontwikkelingen!;dragen in alle mogelijke coalities Onze prachtige binnenstad biedt de kans om via verduurzaming de uitstraling van vroeger maar het wooncomfort van nu te bieden, tegen betaalbare kosten. Moeten we gezien de economische situatie niet accepteren dat er op korte termijn geen grote nieuwe slagen gemaakt kunnen worden, maar vooral koesteren en benutten wat we hebben? Er is nog te veel leegstand en verwaarlozing bij erfgoed, veroorzaakt door dalende prijzen in de markt, krappere onderhoudsbudgetten, maar vooral door gebrek aan visie en creativiteit. In hoeverre kan/moet je erfgoed (vooral monumenten) beschermen, hoeveel verantwoordelijkheid ligt daarvoor bij gebruikers en/of gemeente, en is maatwerk daarop mogelijk? Middels nauwe samenwerking tussen erfgoedorganisatie waarbij kennis, human capital en technische middelen soms zelfs gedeeld worden kan de realisatiekracht toenemen N.B. zie voor het totaaloverzicht van de input per hoofdthema, (onder het kopje Bijeenkomsten) 4

5 Tot slot: het proces rond de Erfgoednota Deze bijeenkomst vindt plaats in de tweede fase van het proces rond de nieuwe Erfgoednota. Wij lichten het proces nog even kort toe. Op 13 maart jongstleden is de startbijeenkomst geweest. Deze was vooral verkennend: kennismaking voor zover nog nodig en verzamelen van informatie uit de stad (het Erfgoed Ontmoet!-boekje, de ansichtkaarten en de uitkomsten van de werkgroepen). Op basis van deze input zijn we Fase II ingegaan. We hebben als projectteam een voorlopige SWOT (sterkte zwakte analyse) gemaakt en de input gebundeld en in thema s geordend. Genoeg en waardevol materiaal om tijdens de werkconferentie van 24 april over door te praten. De input van deze conferentie zullen we in de derde fase verwerken en tijdens een bijeenkomst eind juni aan de stad presenteren (verbeelden en teruggeven). We verwachten dan samen met de deelnemers ook een al voor een (belangrijk) deel in te kunnen vullen. In de zomer zal op basis van alle verzamelde bouwstenen de Erfgoednota geschreven worden. Het proces is dus in de volgende vier fases in te delen (de oranje pijl geeft bijeenkomst 24 april aan): I.Kennismaken en agenda bepalen Onderwerpen inventariseren Kansen benoemen Kwaliteiten benoemen Partners/samenwerking verkennen Concept SWOT Bundeling input in thema s Beleidsvragen/ discussiepunten II.Verdiepen en verbinden SWOT: is dit de volledige analyse? Ambitie: waar willen we vooral heen? Verdiepen op thema s/beleidsvragen Verbinding synergie, verbinding, nieuwe ideeen, etc Reactie op SWOT Antwoorden beleidsvragen Begin van een III. Verbeelden en teruggeven aan de stad SWOT Visie/ambities/ doelen Voorzet Reactie stad op visie, ambitie en doele Wat kan de gemeente bijdragen, wat de stad? Nadere invulling IV. Verwoorden Alle bouwstenen samen in één nota Meer informatie Volg het hele proces van de totstandkoming van de nieuwe Erfgoednota op Praat mee via twitter #erfgoed071 en Heeft u vragen dan kunt u ze stellen per mail: erfgoed071@leiden.nl Wij hopen u op 24 april te zien en te spreken! 5