RAAD VOOR VERKIEZINGSBETWISTINGEN ARREST

Transcriptie

1 RAAD VOOR VERKIEZINGSBETWISTINGEN ARREST van 7 januari 2019 met nummer RVERKB/1819/0033 in de zaak met rolnummer 1819-RVERKB-0032 Verzoekende partijen 1. mevrouw Kristel MOONENS, met woonplaatskeuze te 1755 Gooik, Vollezelestraat de heer Bruno FRANÇOIS, wonende te 1755 Gooik, Vollezelestraat 22 Betrokken partijen 1. de gemeente GOOIK, 2. de heer Michel DOOMST, met woonplaatskeuze te 1000 Brussel, Keizerslaan 3 vertegenwoordigd door advocaten Frank JUDO en Tim SOUVERIJNS met woonplaatskeuze op het kantoor te 1000 Brussel, Keizerslaan 3 RVERKB 1

2 I. VOORWERP VAN HET BEZWAAR Het bezwaar, ingesteld met een aangetekende brief van 28 november 2018, is gericht tegen het tijdens de sperperiode door de CD&V lijst van GOOIK hebben gebruik gemaakt van een verplaatsbare aanhangwagen waarop een rechthoekig scherm was gemonteerd, dat doorlopend lichtreclame verspreidde onder de vorm van een voorstelling van alle 21 kandidaten, telkens achtereenvolgens met naam en foto. II. VERLOOP VAN DE RECHTSPLEGING De tweede betrokken partij Michel DOOMST heeft een nota ingediend. De partijen zijn opgeroepen voor de openbare zitting van 3 januari 2019, waar het bezwaar werd behandeld. De kamervoorzitter heeft verslag uitgebracht. De tweede verzoekende partij en de tweede betrokken partij en haar advocaat, die twee stukken neerlegt, zijn gehoord. De eerste verzoekende partij en de eerste betrokken partij, hoewel behoorlijk opgeroepen, zijn niet ter zitting verschenen. Het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges (DBRC-decreet) en het besluit van de Vlaamse Regering van 16 mei 2014 houdende de rechtspleging voor sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges (Procedurebesluit) zijn toegepast. III. FEITEN De feiten die relevant zijn voor de beoordeling van het bezwaar kunnen als volgt worden samengevat. De tweede betrokken partij betwist niet dat de CD&V-afdeling te Gooik tijdens de sperperiode gebruik heeft gemaakt van een LED-scherm dat gemonteerd was op een aanhangwagen. IV. ONTVANKELIJKHEID VAN HET BEZWAAR De Raad stelt vast dat het ingediende bezwaarschrift voldoet aan de vormvereisten, tijdig werd ingediend en dat de verzoekende partijen beschikken over het vereiste belang bij hun bezwaar. Er worden door de partijen ook geen opmerkingen gemaakt omtrent de ontvankelijkheid van het ingediende bezwaar. Het bezwaar is dan ook ontvankelijk. V. ONDERZOEK VAN HET BEZWAAR Enig middel Standpunt van de partijen RVERKB 2

3 In dit middel roepen de verzoekende partijen de volgende schending in: dat zij bij onderhavig verzoekschrift klacht wensen neer te leggen tegen de lokale CD&V lijst van GOOIK, zoals die zich heeft aangeboden aan de kiezer ter gelegenheid van de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 onder nationaal nummer 3 ; dat deze klacht betrekking heeft op het schenden van de regels inzake verkiezingen, zoals die werden vastgelegd in het lokaal en provinciaal kiesdecreet van 8 juli 2011 ; meer bepaald de schending van artikel 194, 3 van dit decreet. Bewust artikel verbiedt het gebruikmaken van commerciële reclameborden of affiches tijdens de sperperiode. Dit artikel ten spijt, heeft de CD&V lijst van GOOIK gebruik gemaakt van een verplaatsbare aanhangwagen waarop een rechthoekig scherm was gemonteerd, dat doorlopend lichtreclame verspreidde onder de vorm van een voorstelling van alle 21 kandidaten, telkens achtereenvolgens met naam en foto. Dit reclamescherm werd minstens twee weken vóór de gemeenteraadsverkiezingen in gebruik genomen. Het stond opgesteld langs de rechterzijde van de Edingsesteenweg te GOOIK, gezien in de rijrichting Asse, iets lager dan de rotonde met de Wijngaardstraat (ten bewijze de hierbij gevoegde foto s). Dit allicht zonder vergunning, want het betreft hier een gewestweg. Ondergetekenden wensen dat deze inbreuk nader onderzocht en passend beteugeld wordt. De tweede betrokken partij antwoordt hierop als volgt: - Het bezwaar ontvankelijk maar ongegrond te verklaren en dienvolgens, - In hoofdorde, het gebruik van het LED-scherm op de aanhangwagen niet als een inbreuk op artikel 194, 3 van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet van 8 juli 2011 te beschouwen, en derhalve geen sanctie op te leggen; - In ondergeschikte orde, aan het Grondwettelijk Hof de volgende prejudiciële vraag te stellen: Schenden artikel 194, 3 en 4 van het Decreet houdende de organisatie van de lokale en provinciale verkiezingen en houdende wijziging van het Gemeentedecreet van 15 juli 2005, het Provinciedecreet van 9 december 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, zoals laatst gewijzigd door artikel 5 van het Decreet van 3 juni 2016 houdende wijziging van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet van 8 juli 2011 en het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges, wat de omzetting van de aanbevelingen van GRECO betreft, de artikelen 10, 11 en 19 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en artikel 19 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, indien die bepalingen zo worden geïnterpreteerd dat het verspreiden van politieke reclame via een LED-scherm op een aanhangwagen als het verspreiden van politieke reclame via een commercieel reclamebord moet worden beschouwd en dus absoluut verboden is tijdens de sperperiode, terwijl het verspreiden van politieke reclame via niet-commerciële reclameborden of andere informatiedragers, niet aan een absoluut verbod is onderworpen? - In uiterst ondergeschikte orde aan de CD&V-lijst te Gooik de sanctie van de waarschuwing op te leggen. RVERKB 3

4 Beoordeling door de Raad Overeenkomstig artikel 108 van het Procedurebesluit kan iedere partij of betrokkene, behalve de verzoeker, eventuele aanvullende en geïnventariseerde overtuigingsstukken indienen binnen een vervaltermijn van vijftien dagen die ingaat op de dag na de kennisgeving van het verzoekschrift. De twee door de tweede betrokken partij ter zitting, buiten deze vervaltermijn, neergelegde stukken worden uit de debatten geweerd. Overeenkomstig artikel 194, 3 van het Decreet van 8 juli 2011 houdende de organisatie van de lokale en provinciale verkiezingen en houdende wijziging van het Gemeentedecreet van 15 juli 2005, het Provinciedecreet van 9 december 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn (Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet) mogen de politieke partijen, de lijsten en de kandidaten, alsook derden die propaganda voor politieke partijen, lijsten of kandidaten willen maken tijdens de sperperiode niet gebruikmaken van commerciële reclameborden of affiches. Commerciële reclameborden zijn reclameborden die gewoonlijk voor commerciële doeleinden worden verhuurd tegen betaling ( stuk 4 tweede betrokken partij). Ten onrechte meent de tweede betrokken partij uit het feit dat de huidige regeling teruggaat op de regeling die in 1994 werd ingevoerd, te mogen afleiden dat het verbod van commerciële reclame-borden betrekking heeft op de klassieke commerciële reclameborden, zoals die toen bestonden, namelijk harde borden met een papieren affiche, die aan gevels van huizen werden bevestigd of die langs de kant van de weg werden geplaatst. Evenwel is deze (beperkende) interpretatie vanwege de tweede betrokken partij onverenigbaar met de (algemene) formulering van deze bepaling uit het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet dat ruim is geformuleerd en zich geenszins beperkt tot (overigens niet omschreven) bepaalde soorten van dragers van reclameboodschappen. Ten onrechte meent de tweede betrokken partij uit aan de bevoegd minister toegedichte bewoordingen in een persbericht ( wat met led-borden en projecties? Daar heeft nooit iemand een klaar antwoord op gekend wat voor onduidelijkheid zorgde ) te mogen afleiden dat het gebruik van led-borden niet geregeld is ( stuk 3 tweede betrokken partij). De post factum opinie van een minister is niet determinerend ter interpretatie van een normatieve bepaling die op zich afdoende duidelijk is. Een kandidaat kan zich niet beroepen op zijn onwetendheid of op zijn verkeerde inschatting van de inhoud van de wet (RvS, Gemeenteraadsverkiezing Temse, nr , 18 april 1995) of het decreet. Het door de CD&V-afdeling Gooik tijdens de sperperiode gebruikte op een aanhangwagen gemonteerd LED-scherm dat doorlopend lichtreclame verspreidde onder de vorm van een voorstelling van alle kandidaten, telkens achtereenvolgens met naam en foto, is een commercieel reclamebord in de zin van artikel 194, 3 van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet. Artikel 194, 3 (4 is alhier niet aan de orde) van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet schendt de artikelen 10, 11 en 19 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en artikel 19 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, klaarblijkelijk niet. Terecht stelt de tweede betrokken partij dat het recht op vrijheid van meningsuiting niet absoluut is en kan worden onderworpen aan bepaalde formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties. Overigens, zoals de tweede betrokken partij zelf aanhaalt om te vermijden dat partijen enorme bedragen zouden spenderen aan hun campagnes, waardoor de rijkste partijen meer voordeel zouden halen dan partijen met minder middelen. De achterliggende bedoeling is dus de gelijkheid van de verschillende partijen of lijsten te waarborgen (Parl. St. Senaat , nr , 1-2, Parl. St. Kamer , nr. 1386/7, 2-3, Parl. St. Kamer , nr. 1158/10, 23-24). Het RVERKB 4

5 Grondwettelijk Hof oordeelde reeds eerder: Van een ongeoorloofde en discriminatoire inbreuk op de vrijheid van meningsuiting is aldus geen sprake (GwH 22 oktober 2003, nr. 136/2003, B.6.3). Er dient niet (opnieuw) een prejudiciële vraag gesteld. Overigens is de spoedeisendheid waarmee inzake uitspraak dient te worden gedaan onverenigbaar met het stellen van een prejudiciële vraag. Terecht merkt de tweede betrokken partij op dat de verzoekende partijen hun bezwaar niet richten tegen één of meerdere kandidaten, maar enkel tegen de lijst van de CD&V-kandidaten te Gooik. Overeenkomstig artikel van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet wordt de lijst die enig onderdeel van artikel 194 schendt, gestraft met een van de volgende sancties: - een waarschuwing; - een administratieve boete van 100 euro tot euro. In geval van herhaling wordt de administratieve boete verdubbeld. Overeenkomstig artikel van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet wordt, onverminderd de sancties, vermeld in de paragrafen 2 tot 6, een verkozen lijsttrekker van een lijst die de bepalingen van artikel 194 niet naleeft, gestraft met een van de volgende sancties: - een waarschuwing; - de inhouding van de presentiegelden ten belope van 5% gedurende een periode van minimum een maand en maximum twaalf maanden; - de schorsing van de uitoefening van het mandaat gedurende een periode van minimum een maand en maximum zes maanden; - de vervallenverklaring van het mandaat. De tweede betrokken partij, de heer Michel DOOMST, is verkozen lijsttrekker van CD&V Gooik. Overwegende dat de vervallenverklaring van het mandaat van gemeenteraadslid een ingrijpende sanctie is die uitdrukkelijk moet worden gevraagd, dat te deze een dergelijk uitdrukkelijk verzoek niet voorkomt in het bezwaarschrift (RvS, Gemeenteraadsverkiezing Berlare, nr , 20 maart 2001). Bij de totstandkoming van de wet van 7 juli 1994 is erop gewezen dat de wet met gezond verstand en niet pietepeuterig toegepast moest worden (RvS, Gemeenteraadsverkiezing Westerlo, nr , 8 mei 2001). Bij het Decreet van 3 juni 2016 houdende wijziging van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet van 8 juli 2011 en het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges, wat de omzetting van de aanbevelingen van GRECO betreft, werd het sanctie-arsenaal van artikel 199 van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet uitgebreid. In de memorie van toelichting wordt aangegeven dat er nood is aan een gedifferentieerd straffenarsenaal met meer evenredige straffen (Parl. St. Vl. Parl , nr. 756/1, 7) waarbij de invoering van de sanctie van de waarschuwing als minder streng alternatief voor de sanctie van de administratieve geldboete past in dat verhaal (Parl. St. Vl. Parl , nr. 756/1, 8). In de concrete feitelijke omstandigheden, zoals blijkende uit de stukken waarop de Raad vermag acht te slaan, is inzake een waarschuwing een passende sanctie en dat zowel voor de betrokken lijst als voor de betrokken verkozen lijsttrekker. Het middel is in de aangegeven mate gegrond. RVERKB 5

6 BESLISSING VAN DE RAAD VOOR VERKIEZINGSBETWISTINGEN 1. Weert de twee door de tweede betrokken partij ter zitting neergelegde stukken. 2. Het door de verzoekende partijen ingediende bezwaar is ontvankelijk en als volgt gegrond. 3. Wegens het bij inbreuk op artikel 194, 3 van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet tijdens de sperperiode gebruikmaken van een commercieel reclamebord worden de lijst CD&V Gooik en de verkozen lijsttrekker Michel DOOMST gestraft met de sanctie van waarschuwing. 4. Het proces-verbaal van het gemeentelijk hoofdbureau van de gemeente Gooik houdende vaststelling van de zetelverdeling tussen de lijsten en van de rangorde van de raadsleden en hun opvolgers, wordt juist bevonden. De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen in de gemeente Gooik wordt geldig verklaard. Dit arrest is uitgesproken te Brussel in openbare zitting van 7 januari 2019, door de vierde kamer, die samengesteld is uit: VAN DER KELEN Dirk BOULLART Sven FOSSAERT Daan voorzitter van de vierde kamer bestuursrechter bestuursrechter bijgestaan door Elien GELDERS toegevoegd griffier De toegevoegd griffier, De voorzitter van de vierde kamer, Elien GELDERS VAN DER KELEN Dirk RVERKB 6