Boomtechnisch onderzoek 26 bomen Museumstraat Dordrecht

Transcriptie

1 Boomtechnisch onderzoek 26 bomen Museumstraat Dordrecht

2

3 Boomtechnisch onderzoek 26 bomen Museumstraat Dordrecht Opdrachtgever: Ingenieursbureau Drechtsteden Adres: Postbus AP DORDRECHT Contactpersoon: De heer E.P.A. de Langen Projectleider Telefoon: (078) Projectcode: Datum: 10 februari 2014

4

5 Inleiding In opdracht van Ingenieursbureau Drechtsteden, de heer E.P.A. de Langen, heeft Bomenwacht Nederland een boomtechnisch onderzoek uitgevoerd bij 26 bomen aan de Museumstraat te Dordrecht. Aanleiding van dit boomtechnisch onderzoek vormt het voornemen om de Museumstraat opnieuw in te richten. De bomen die binnen de werkgrenzen staan, zullen mogelijk (negatieve) gevolgen ondervinden van de uit te voeren werkzaamheden. Uitgangspunt van de opdrachtgever is het (duurzaam) behoud van 12 bomen. Voor de overige 14 bomen geldt dat het plan leidend is. De doelstelling van dit boomtechnisch onderzoek is meerledig. Ten eerste dient de huidige kwaliteit van de onderzoeksbomen in kaart te worden gebracht en dient een beheervisie te worden geformuleerd. Ten tweede dient te worden onderzocht welk effect de geplande werkzaamheden zullen hebben op de bomen. Ten derde dient op basis van de bovengrondse aspecten bij 14 bomen te worden beoordeeld of ze verplantbaar zijn. Ten vierde dient voor alle bomen de (indicatieve) monetaire waarde te worden bepaald. Ten vijfde dient een boomtechnisch advies te worden opgesteld met maatregelen en/of randvoorwaarden om de (relevante) bomen duurzaam te kunnen behouden. Ten slotte dient er voor 14 bomen een indicatief verplantbaarheidsadvies te worden opgesteld. Het onderzoek is uitgevoerd op 31 januari 2014 door P. van Es (European Tree Technician), boomtechnisch adviseur bij Bomenwacht Nederland. Situatie De onderzoeksbomen staan aan de Museumstraat te Dordrecht. Het betreft 25 kleinbladige linden (Tilia cordata) en 1 gewone linde (Tilia x europaea). De stamdiameter varieert van 13 tot 50 cm, gemeten op 130 cm boven maaiveld. De meeste bomen verkeren in de volwasfase van hun ontwikkeling. De bomen staan in de verharding van het trottoir of de parkeerstrook met een plantafstand van gemiddeld 9 meter. Boomtechnisch onderzoek 1 Museumstraat

6 De bomen in het zuidelijke deel van de Museumstraat beschikken over een ruimer straatprofiel. In het noordelijke deel is de Museumstraat smaller. Museumstraat 2

7 Een gedeelte van de Museumstraat (aan de noordzijde van de Nieuwstraat) heeft een straatprofiel van circa 12 meter breed met aan weerszijden veelal hoge gevels of bomen van de museumtuin. De onderzoeksbomen staan hier op beperkte afstand (op 2,5 tot 3 meter) van de gevels aan de westzijde van de straat. In het gedeelte aan de zuidzijde van de Nieuwstraat loopt het straatprofiel uit tot een breedte van circa 20 meter. Hier bevindt zich aan de oostzijde van de straat de lage bebouwing van de Arend Maartenshof. De onderzoeksbomen in dit deel vormen een rij aan weerszijden van de straat en beschikken veelal over meer groeiruimte dan de bomen in het noordelijke deel. Volgens informatie van de opdrachtgever zal in de Museumstraat een herinrichting worden uitgevoerd, waarbij onder meer de ligging van de rijbaan zal worden gewijzigd en de parkeervakken zullen worden verplaatst. Vooral in het noordelijk deel van de straat heeft de herinrichting gevolgen voor de bomen. De tekening Herinrichting Museumstraat Augustijnenkamp met nummer 3532/2604 heeft als uitgangspunt gediend voor dit onderzoek. Ten behoeve van deze BEA zijn de onderzoeksbomen genummerd van 1 tot en met 26. In bijlage A is een overzichtstekening van de locatie opgenomen, waarop de genummerde onderzoeksbomen terug te vinden zijn. Onderzoeksmethode Hieronder wordt de methode van het boomtechnisch onderzoek nader toegelicht. Kwaliteitsbeoordeling De huidige kwaliteit van elke onderzoeksboom is vastgesteld aan de hand van drie aspecten: conditie, veiligheid en beheerbaarheid. Bij de conditiebeoordeling is met name gekeken naar de scheutlengte, de kroonstructuur en de knopgrootte en -bezetting. Tevens is er gelet op symptomen die wijzen op een aantasting (insecten, bacteriën, virussen, schimmels). Boomtechnisch onderzoek 3 Museumstraat

8 Bij de beoordeling van de veiligheid is gekeken naar biologische en mechanische aspecten die van invloed kunnen zijn op de stabiliteit en breukveiligheid van de boom. Voorbeelden hiervan zijn aantastingen, holten, scheuren, zware takken en plakoksels. De beheerbaarheid is beoordeeld aan de hand van diverse factoren. Naast de conditie en veiligheid zijn onder andere ook de standplaats, de groeifase, de boomsoort en het boombeeld bepalend. Beheervisie Bij de beheervisie zijn de onderzoeksbomen op basis van hun huidige kwaliteit en eventuele beheerproblemen ingedeeld in een aantal beheercategorieën. Er is daarbij vooral gekeken naar de toekomstkansen voor de bomen en de mogelijkheden om ze in de nieuwe inrichting van het gebied een (duurzame) plaats te geven. Binnen de beheervisie wordt onderscheid gemaakt tussen bomen met een goede en een slechte toekomstverwachting. Bij een goede toekomstverwachting is het zeer wenselijk de betreffende bomen te handhaven, zodat ze gedurende langere tijd een positieve bijdrage kunnen leveren aan het omgevingskarakter. Bij bomen met een slechte toekomstverwachting wordt handhaving tijdens en na de werkzaamheden als ongewenst beschouwd. Door deze bomen te verwijderen, kan ruimte worden gecreëerd voor nieuwe ontwikkelingen. Ondergronds onderzoek Het ondergronds onderzoek is uitgevoerd door (handmatig) een aantal profielsleuven te graven en profielboringen te verrichten in de nabijheid van de onderzoeksbomen. Met behulp van deze sleuven en boringen zijn het aanwezige bodemprofiel (bodemopbouw, -type en -structuur) en het bewortelingspatroon (worteldikte, intensiteit) in beeld gebracht. Tevens is de actuele grondwaterstand bepaald. Aan de hand van het bodemprofiel zijn de verschillende grondlagen, de diverse grondsoorten en de bodemvochtigheid in kaart gebracht. Het aanwezige bewortelingspatroon laat zien tot op welke afstand en diepte de beworteling zich heeft ontwikkeld, in welke kwaliteit en met welke hoeveelheid. Hieruit is af te leiden welke invloed de bodemomstandigheden hebben (gehad) op de wortelontwikkeling. Museumstraat 4

9 Planbeoordeling Doel van de planbeoordeling is te bepalen in hoeverre de herinrichting een negatief effect kan hebben op het duurzaam behoud van de onderzoeksbomen. De kwaliteit van de bomen en de ondergrondse situatie worden hierin betrokken. Bovengrondse verplantbaarheidsbeoordeling Door middel van een indicatieve bovengrondse beoordeling is gekeken naar de (boom)technische uitvoerbaarheid van een eventuele verplanting. Daarbij is onder meer gelet op conditie en veiligheidsrisico s, boomstructuur, boomsoort, resterende levensduur, werkruimte en standplaatsomstandigheden. Indicatieve boomwaardebepaling Voor het bepalen van de indicatieve boomwaarde is gebruik gemaakt van het Rekenmodel Boomwaarde uit de Richtlijnen NVTB 2010, een uitgave van de NVTB (Nederlandse Vereniging van Taxateurs van Bomen). Met dit rekenmodel worden de theoretische kosten berekend voor de aanschaf, de aanplant en het onderhoud van de betreffende boom tot aan het moment van functievervulling. Vanaf het moment van functievervulling neemt de waarde niet meer toe, maar vindt er afschrijving plaats. De afschrijving eindigt bij de verwachte eindleeftijd van de boom. Vanaf dat moment heeft de boom geen waarde meer. Beschadigingen kunnen bij een boom leiden tot vervroegde uitval, een verhoogd risico van uitval of een (tijdelijk) functieverlies. Ook kan er sprake zijn van behandelkosten, verhoogde beheerkosten en overige kosten (onder andere ten behoeve van een taxatie). Schade resulteert over het algemeen in een vermindering van de boomwaarde. Boomtechnisch onderzoek 5 Museumstraat

10 Advisering Op basis van de onderzoeksresultaten is een gericht advies geformuleerd ten aanzien van de aspecten veiligheid en onderhoud. Indien actieve veiligheidsmaatregelen noodzakelijk zijn om de risico s voor de omgeving te minimaliseren, is de boom benoemd als risicoboom. Vergen de afwijkingen in de huidige situatie (nog) geen actieve maatregelen maar is jaarlijkse inspectie wel gewenst, dan is de boom als attentieboom aangemerkt. Tevens is een advies opgesteld met maatregelen en/of randvoorwaarden om de (relevante) onderzoeksbomen tijdens en na de uitvoering van het plan duurzaam te kunnen behouden. Ten slotte is een indicatief advies opgesteld over de verplantbaarheid van de 14 onderzoeksbomen. Resultaten kwaliteitsbeoordeling Hieronder worden de resultaten van de kwaliteitsbeoordeling besproken. Per boom zijn de beoordelingsresultaten terug te vinden op het registratieformulier in bijlage B. Conditie De conditie is bij 18 bomen als (ruim) voldoende beoordeeld. Van 1 boom (nummer 12) is de conditie als matig aangemerkt (waarderingscijfer: 5). Deze linde verkeert in de halfwasfase van zijn ontwikkeling en vertoont een verminderde scheutontwikkeling. Bij 7 bomen (nummers 3, 13 tot en met 17 en 19) is de conditie als ruim onvoldoende beoordeeld vanwege een stagnerende groei. In het verleden hebben deze bomen te maken hebben gehad met afstervende kroondelen. Museumstraat 6

11 Veiligheid De veiligheid is bij alle bomen als (ruim) voldoende beoordeeld. De bomen vertonen geen noemenswaardige afwijkingen in het kader van de veiligheid en vereisen dan ook geen gerichte veiligheidsmaatregelen. Beheerbaarheid De beheerbaarheid is bij 2 bomen (nummers 25 en 26) als voldoende beoordeeld. Beide linden verkeren in de halfwasfase van hun ontwikkeling en hebben een standplaats naast een berging. De linden beschikken over voldoende bovengrondse groeiruimte. Bij 11 bomen (nummers 1, 2 en 4 tot en met 12) is de beheerbaarheid als matig aangemerkt vanwege hun standplaats nabij de gevel. Bij 2 bomen (nummers 3 en 13) is de beheerbaarheid als onvoldoende beoordeeld. Deze bomen hebben eveneens een standplaats nabij de gevel. Daarnaast is er sprake van een verminderde conditie. Bij 11 bomen (nummers 14 tot en met 24) is de beheerbaarheid als onvoldoende tot slecht beoordeeld vanwege een standplaats op zeer korte afstand van een gevel c.q een opsluitband en/of een verminderde conditie. Kwaliteitsbepaling Op basis van de conditie, veiligheid en beheerbaarheid is de kwaliteit van de onderzoeksbomen bepaald. De volgende tabel laat zien hoe de bomen verdeeld zijn over de diverse kwaliteitscategorieën. Kwaliteitscategorie Aantal Slecht 0 Matig 14 Voldoende 12 Totaal 26 Boomtechnisch onderzoek 7 Museumstraat

12 De bomen in het noordelijke deel staan op korte afstand van de gevels. Veel van deze bomen hebben een eenzijdige kroon. In het zuidelijke deel staan de bomen op ruimere afstand. Een aantal bomen staat dicht bij een opsluitband. Museumstraat 8

13 Resultaten beheervisie De onderzoeksbomen zijn op basis van hun huidige kwaliteit en eventuele beheerproblemen ingedeeld in een aantal beheercategorieën. Deze indeling is weergegeven in de volgende tabel. Beheercategorie Aantal Handhaving gewenst vanuit boomtechnisch oogpunt 9 Handhaving gewenst, wel zijn gerichte maatregelen noodzakelijk 4 Duurzaam beheer op langere termijn niet mogelijk 13 Totaal 26 Bij 9 bomen (nummers 1, 2, 4, 5, 6, 7, 11, 25 en 26) wordt handhaving als gewenst beschouwd. De bomen staan weliswaar nabij bebouwing, maar er is geen sprake van een ernstige belemmering van de kroonontwikkeling. Handhaving van 4 andere bomen (nummers 8, 9, 10 en 12) is eveneens wenselijk, maar bij deze bomen zijn wel maatregelen noodzakelijk. Het betreft bomen die op korte afstand van een opsluitband staan, wat de ontwikkeling van stabiliteitswortels kan belemmeren. Bij 13 bomen wordt duurzaam beheer op langere termijn niet mogelijk geacht. De bomen staan op zeer korte afstand van de gevel c.q. de opsluitband en/of vertonen een stagnerende groei. Resultaten ondergronds onderzoek Het ondergronds onderzoek is uitgevoerd door bij de onderzoeksbomen 3 profielsleuven te graven en profielboringen te verrichten. Het bodemprofiel bestaat voornamelijk uit humusloos zand. Hierin heeft de beworteling zich veelal oppervlakkig ontwikkeld. Vanaf een diepte van 20 à 50 cm beneden maaiveld is geen beworteling aangetroffen. Het grondwater is aangetroffen op een diepte van 100 à 110 cm beneden maaiveld. Boomtechnisch onderzoek 9 Museumstraat

14 Een aantal bomen vertoont een stagnerende groei. Bomen 25 en 26 beschikken over meer bovengrondse groeiruimte. De bodem bestaat uit humusloos zand en is extensief doorworteld. De grotere bomen zijn als 'zeer slecht verplantbaar' beoordeeld. Museumstraat 10

15 Resultaten planbeoordeling Volgens informatie van de opdrachtgever zal op de onderzoekslocatie een herinrichting worden uitgevoerd waarbij onder meer de ligging van de rijbaan wordt gewijzigd en de parkeervakken worden verplaatst. Vooral in het noordelijke deel van de Museumstraat heeft de herinrichting gevolgen voor de bomen. De tekening Herinrichting Museumstraat Augustijnenkamp met nummer 3532/2604 heeft als uitgangspunt gediend voor deze planbeoordeling. Ten aanzien van de bomen zijn de volgende knelpunten geconstateerd: In het noordelijke deel van de Museumstraat zijn 12 bomen niet te behouden bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden. 7 bomen (nummers 13, 14, 15, 16, 21, 23 en 24) staan op korte afstand van de nieuw aan te leggen bandenlijn en 5 bomen (nummers 17, 18, 19, 20 en 22) staan op de plaats waar in de nieuwe situatie en parkeervak is gesitueerd. 2 bomen (nummers 25 en 26) zijn niet in het nieuwe plan ingepast, maar zijn vanuit boomtechnisch oogpunt wel te behouden. De bomen staan aan het noordelijke deel naast een lage berging, waardoor er voldoende bovengrondse groeiruimte beschikbaar is. In het algemeen kunnen de voorgenomen werkzaamheden een bedreiging vormen voor het duurzaam behoud van de (relevante) bomen. Met name aan de ondergrondse delen van de bomen valt schade te verwachten. Resultaten bovengrondse verplantbaarheidsbeoordeling 14 bomen zijn door de opdrachtgever geselecteerd voor een eventuele verplanting. Bij deze bomen is een verplantbaarheidsbeoordeling uitgevoerd. Per boom zijn de resultaten terug te vinden op het registratieformulier in bijlage B. Hierna volgt een toelichting. Boomtechnisch onderzoek 11 Museumstraat

16 Op basis van de (indicatieve) bovengrondse beoordeling wordt bij 1 boom die in de halfwasfase van zijn ontwikkeling verkeert (nummer 26) een eventuele verplanting als redelijk uitvoerbaar beschouwd. Er zijn hier geen omstandigheden of eigenschappen aangetroffen die een verplanting zouden kunnen bemoeilijken. Bij 13 bomen (nummers 13 tot en met 25) wordt een verplanting slecht tot zeer slecht uitvoerbaar geacht. De bomen hebben door hun standplaats dichtbij gevels een eenzijdige kroonvorm ontwikkeld. Verder vertonen enkele bomen een verminderde conditie. Van belang te vermelden is dat tijdens de beoordeling geen informatie beschikbaar was over de eventuele aanwezigheid van kabels en/of leidingen in de grond. Overigens is tijdens het ondergronds onderzoek alleen humusloos zand in de bodem aangetroffen, waardoor er naar verwachting geen stabiele verplantingskluit kan worden gevormd. Resultaten indicatieve boomwaardebepaling Als basis voor de indicatieve boomwaardebepaling hebben wij het Rekenmodel Boomwaarde van de NVTB gehanteerd. Hieronder volgt een nadere toelichting bij de factoren die van invloed zijn op de boomwaarde. Leeftijd, functiecategorie en eindleeftijd De onderzoeksbomen zijn met een inschatting op basis van de stamdiameter, groeiplaats en historisch beeldmateriaal op internet ingedeeld in leeftijdsklassen van 20, 30, 40 of 60 jaar oud. Vanwege het geconstateerde gebrek aan bovengrondse groeiruimte en de conditieproblemen zijn 15 bomen (nummers 3 en 13 tot en met 26, met een standplaats voornamelijk in het noordelijke deel van de Museumstraat) ingedeeld in de functiecategorie verkorte begeleidingsperiode. 11 bomen (nummers 1, 2 en 4 tot en met 12) in het zuidelijke deel zijn ingedeeld in de functiecategorie standaard begeleidingsperiode. Museumstraat 12

17 Plantmateriaal en nazorg Bij de waardebepaling is uitgegaan van een omtrekmaat van 16 tot 18 cm op het moment van aanplant en een nazorgperiode van 3 jaar. Op basis van de beoordeling is de indicatieve monetaire waarde per boom vastgesteld bij 9 bomen op 0,00, bij 2 bomen op 3,229,00, bij 4 bomen op 3.945,00, bij 2 bomen op 5.019,00, bij 7 bomen op 7.256,00 en bij 2 bomen op 7.670,00 (exclusief BTW). Conclusie en advies Op basis van de onderzoeksresultaten volgen hieronder de conclusie en het advies. 12 linden (nummers 13 tot en met 24) in het noordelijke gedeelte van de Museumstraat (ten noorden van de Nieuwstraat) staan op zeer korte afstand van de gevels. Deze korte afstand tot de bebouwing is de voornaamste reden dat de kwaliteit van de bomen als matig is beoordeeld. Tevens wijst de beheervisie uit dat voor deze bomen duurzaam behoud op termijn niet mogelijk is. Uit de planbeoordeling blijkt dat bij de uitvoering van de herinrichting de 12 bomen niet kunnen worden gehandhaafd. Vanwege een combinatie van factoren (eenzijdige kroonvorm, conditieproblemen) geldt voor deze bomen een negatief verplantbaarheidsadvies. Verder staan in het noordelijke deel van de Museumstraat 2 bomen (nummers 25 en 26) waarvan de kwaliteit als voldoende is aangemerkt. Bij de beheervisie zijn deze bomen ingedeeld in de beheercategorie Handhaving gewenst vanuit boomtechnisch oogpunt. Deze 2 bomen zijn echter niet ingepast in het herinrichtingsplan, waardoor een knelpunt ontstaat. Op basis van de (indicatieve) bovengrondse verplantbaarheidsbeoordeling geldt voor boom 25 een negatief en voor boom 26 een positief verplantbaarheidsadvies. De totale waarde van de bomen in het noordelijke deel van de Museumstraat bedraagt ,00 (exclusief BTW). Boomtechnisch onderzoek 13 Museumstraat

18 In het zuidelijke deel van de Museumstraat (ten zuiden van de Nieuwstraat) staan 10 bomen (nummers 1, 2 en 4 tot en met 11) die in de kwaliteitscategorie voldoende zijn ingedeeld. 2 bomen (nummers 3 en 12) vallen in de categorie matig vanwege een verminderde conditie. De bomen in het zuidelijke deel staan op ruimere afstand van de gevels of naast een schuin dak. Op basis van de beheervisie is van 11 bomen (nummers 1, 2 en 4 tot en met 12) het behoud gewenst. Wel zijn bij bomen 8, 9, 10 en 12 maatregelen noodzakelijk in verband met een krappe boomspiegel. Voor 1 boom met conditieproblemen (nummer 3) wordt duurzaam beheer op termijn niet mogelijk geacht. De waarde van deze 12 bomen samen bedraagt ,00 (exclusief BTW). Advies veiligheid Vanuit veiligheidsoogpunt zijn bij de onderzoeksbomen geen maatregelen noodzakelijk. Advies onderhoud Bij 4 bomen (nummers 8, 9, 10 en 12) is het gewenst de boomspiegel te vergroten in verband met de korte afstand tot de opsluitbanden. Advies uitvoering plan Om de relevante onderzoeksbomen (nummers 1 tot en met 12, 25 en 26) tijdens en na de uitvoering van de werkzaamheden duurzaam te kunnen behouden, dienen een aantal maatregelen en randvoorwaarden in acht te worden genomen. Deze worden hieronder nader uitgewerkt. Wij adviseren bomen 25 en 26 in te passen in het herinrichtingsplan. Rond de te behouden bomen adviseren wij een afschermingszone in te stellen waarvan de zonegrens op een afstand van (minimaal) 200 cm uit het hart van de stam loopt. Museumstraat 14

19 Binnen deze afschermingszone gelden de volgende beperkingen: - Er mag niet machinaal worden gegraven, aangezien dit zou leiden tot beschadiging van de stabiliteitswortels. Dergelijke wortelschade kan bij de bomen direct leiden tot instabiliteitsgevaar en/of een terugval in conditie. - Er mag geen materiaal of materieel worden verplaatst of opgeslagen, aangezien dit zou leiden tot verdichting van de bodem. Bij verdichting krijgen wortels (onder meer) te maken met zuurstofgebrek, waardoor ze uiteindelijk kunnen afsterven. - De verharding dient zorgvuldig en, indien mogelijk, handmatig te worden verwijderd. Bij de bomen dient rond de stam een stambescherming te worden aangebracht om directe schade te allen tijde te voorkomen. Naar verwachting zal bij de herinrichtingswerkzaamheden gering wortelverlies optreden. Wij adviseren dan ook om een beperkte groeiplaatsverbetering uit te voeren door onder de trottoirverharding tussen de bomen een 150 cm brede sleuf te ontgraven tot op een afstand van minimaal 200 cm vanaf het hart van de stam en het aanwezige zand tot op een diepte van 80 cm beneden maaiveld te vervangen door bomenzand. In geval van wortelkap dient dit te gebeuren door middel van een recht snijvlak, haaks op de lengterichting van de wortel. Wel dient nog te worden opgemerkt dat de hierdoor ontstane verwondingen aan het wortelgestel een potentiële invalspoort vormen voor houtrotveroorzakende schimmels. Als gevolg hiervan kunnen op termijn alsnog de stabiliteit en breukveiligheid van de bomen in gevaar komen. Voor de nieuwe boomspiegels adviseren we een afmeting van minimaal 1,5 bij 1,5 meter aan te houden. Bij een eventuele ophoging van het maaiveld adviseren wij een schrale, goed doorlatende grondsoort toe te passen. De opgebrachte laag mag niet dikker zijn dan 20 cm. Bovendien mag tegen de schors van de stamvoet geen grond worden aangebracht. Te allen tijde dient te worden voorkomen dat er door het inzetten van zwaar materieel schade ontstaat aan de kronen van de bomen. Boomtechnisch onderzoek 15 Museumstraat

20 Indien er voor de uitvoering van de werkzaamheden een bestek wordt opgesteld, adviseren wij de hiervoor genoemde maatregelen en randvoorwaarden in dit bestek op te nemen. Tevens kan er gedacht worden aan het opnemen van een boeteclausule die in werking treedt indien er schade aan de bomen wordt toegebracht. Ten slotte verdient het aanbeveling om tijdens de uitvoering van de werkzaamheden een boomtechnisch toezichthouder ( groenwacht ) aan te stellen. Deze ziet toe op de naleving van de randvoorwaarden en geeft zo nodig advies. Museumstraat 16

21 Bijlagen Bijlage A Bijlage B Overzichtstekening Registratieformulier Bijlagen 17 Museumstraat

22

23

24