Klankbordgroep Schermdijk Delfzijl Boegschroef Delfzijl 30 juni 2010

Transcriptie

1 Klankbordgroep Schermdijk Delfzijl Boegschroef Delfzijl 30 juni 2010 Arjen Bosch Hans Punter in opdracht van Jornand Veldman gemeente Delfzijl i

2 Inhoud Opening Emme Groot 3 Twee inleidingen 3 Presentatie Jornand Veldman: wat voorafging 3 Presentatie Hans Revier: ecologie kwelders 4 Vragen en opmerkingen 4 Metaforen 5 De gedachten geproefd 6 Suggesties voor het vervolg 6 Relaties met aanpalende onderwerpen 7 Inventarisatie van kansen en risico s 7 Afsluiting Emme Groot 7 Bijlage 1 Kansen verzilveren en risico s beheersen 9 Kansen 9 Risico s 13 Bijlage 2 Lijst van deelnemers aan de klankbordgroep 17 Agenda Opening door Emme Groot (burgemeester Delfzijl) Toelichting door Jornand Veldman (projectleider) een korte projectschets en behaalde resultaten Toelichting door Hans Revier (Hanzehogeschool Groningen) Kwelderwal Delfzijl gezien vanuit de ecologie van de Waddenzee Gezamenlijke verkenning Marconi Bespreken kansen en risico s Slotwoord door Emme Groot Napraten ii

3 Opening Emme Groot Emme Groot burgemeester van Delfzijl schetst de ambitie om complexe opgaven te verbinden: uitvoering geven aan het nationale beleid op het gebied van de waterveiligheid en natuur, en kansen zoeken om de kern van de havenstad Delfzijl weer met de haven en het water te verbinden. Het eenvoudigweg verhogen van de huidige primaire zeekering zou de verbinding tussen stad en water verder bemoeilijken of onmogelijk maken. De ambitie om het maritieme karakter van Delfzijl te versterken bestaat al jaren en de herstructurering van het centrum loopt momenteel. Omdat de huidige kering daar een barrière in vormt, ligt het voor de hand om goed naar de zeewering te kijken en na te gaan of je van de nood een deugd kunt maken. Emme nodigt iedereen uit om vandaag volop mee te denken over de ins en outs van het voorliggende concept Twee inleidingen Presentatie Jornand Veldman: wat voorafging Jornand Veldman (gemeente Delfzijl) schetst wat voorafging in de eerdere fasen van het Marconi-project. Hij geeft aan hoe de gemeente de onderdelen van de kansenkaart uit Marconi I bundelde en faseerde in drie deelprojecten (de laatste twee deelprojecten zijn nog niet gestart): Schermdijk; Multifunctionele dijk; Schakelen van het boezembeheer. Jornand licht de resultaten toe van de werkateliers over de Schermdijk. Die vonden plaats in de context van een verwachte bodemdaling van 35 cm en een verwachte zeespiegelstijging van 35 cm. Rond 2060 moet daarom netto 70 cm dijkhoogte gecompenseerd worden. De beoogde rol van de Schermdijk is het dempen van de golfhoogte die de huidige primaire kering bereikt, waardoor deze kering geen versterking behoeft. De Schermdijk beïnvloedt daar de golfoverslag, maar heeft geen invloed op de waterhoogte waartegen de huidige primaire kering het 3

4 achterland beschermt. De kwelder vormt weer een bescherming van de Schermdijk in normale omstandigheden en voorkomt erosie. Het stappenplan van het Marconi-project ziet er als volgt uit: In de werkateliers van 18 februari, 24 maart en 25 mei 2010 en in de rapporten van Deltares stond steeds de Schermdijk centraal (zie de website en klik op Waterfront - Marconi voor achtergrondinformatie en verslagen). Nog te houden werkatelier 21 september. Derde bestuurlijk overleg 21 oktober 2010 geeft go-no go voor de planstudiefase. Wat we nu gaan doen moet de basis leggen voor de waterveiligheid in de komende 200 jaar. Presentatie Hans Revier: ecologie kwelders Hans Revier (Hanzehogeschool Groningen) geeft in algemene zin een beeld van het ecologische belang van kwelders en schorren en laat zien hoe kwelderareaal in de loop der eeuwen is afgenomen. Meer specifiek voor een kwelder en een kwelderwal bij de Schermdijk concludeert hij het volgende: De aanleg van een kwelderwal heeft zeker ecologische meerwaarde, maar je moet wel de effecten op andere habitattypen meewegen. Er liggen nog verschillende onbeantwoorde vragen m.b.t. beheer en inrichting. De toeristisch-recreatieve ontsluiting is in principe mogelijk, maar is ook een discussiepunt. Neem het meteen mee in het ontwerp. Vragen en opmerkingen Beide presentaties doen nogal luchtigjes over de randvoorwaarden van PKB Waddenzee en Natura Kun je hier wel een kwelder aanleggen? Er is een toenemende bereidheid om met deze wettelijke kaders minder strikt om te gaan, omdat ze nooit de bedoeling hebben gehad de natuurontwikkeling op slot te zetten. Laat het mee lopen in het programma Rijke Waddenzee. Moeten we bij aanleg van die kwelder ook extra vertroebeling van de Waddenzee verwachten? De bijdrage van een eventuele kwelderaanleg aan de vertroebeling van de Waddenzee is juist positief, want het legt slib vast. Wees er op verdacht dat storten en ophogen voor een nieuwe kwelder van invloed is op de hydrologie van het Eems-Dollardgebied. In de plan- 4

5 studiefase zul je dat nog moeten doorrekenen om er zekerheid over te krijgen. Metaforen Gespreksleider Arjen Bosch vraagt elk van de aanwezigen hun gedachten bij dit project en bij de presentaties uit te drukken in een metafoor. Ze worden hieronder kort weergegeven. Er is een gesloten deur die men open wil maken, achter die deur ligt veel moois en er zijn potenties voor zowel natuur als recreatie. Een boulevard: een aantrekkelijke en functionele verbinding tussen stad en water. Boten in de stad. Delfzijl staat met de achterkant naar de haven gebouwd, je zou de haven (de boten) de stad in moeten brengen. Golven als positieve persoonlijke ervaring en als symbool van de dynamiek in de natuur. Grens verleggen: steeds opnieuw zien of je een stap verder komt die nieuwe mogelijkheden en vergezichten biedt. Natuur(/)tuin? Onderschat dit niet! Een kwelder aanleggen is beslist niet eenvoudig. Ruimtelijke planning die veel partners en afstemming vraagt. Natuurtuin! Maak hier iets aantrekkelijks voor zowel natuur, recreatie en veiligheid. Handen in de zakken, en dan kijken hoe de kwelder aanslibt. We hebben wel ervaring met landaanwinning, maar we moeten hier goed weten wat we doen. Een schaakbord waarop gelijktijdig vele spelers aan hun positie werken. Ze maken samen een mooi spel en laten een fraai eindspel ontstaan. EcoZeeStad: hoe krijg je die stad naar de zee gekeerd, hoe verbind je het allemaal. Aan de landzijde heb je meer ambitie nodig. Een mooie taart. Maak het gebied van de Schermdijk eerst nog wat groter voordat je de punten gaat verdelen. Wat is het grotere plaatje? Ontstaat er een multiplier effect? Wat doet het bijvoorbeeld met het getij? 5

6 Donkere wolken waar de zon achter schijnt: denk niet te lichtzinnig over de procedures waar je doorheen moet. Een parel in het veld, met moois dat je op voorhand niet zou verwachten. Een gordijn: wie zijn precies het publiek (in de zaal) en wie zijn de spelers (op het toneel)? Beleving van de haven zou mooier kunnen. Een Maltheser snoepje: hard van buiten en zacht van binnen. Waterkering onveilig? Breng de stad dichter naar het water. Momentum: dit is het moment om Delfzijl uit te laten groeien tot wat het kan bieden. Smerige kinderen in de positieve zin van het woord, spelend in een gebied waar je binnen het bereik van stad de natuur aan den lijve kunt ervaren. Pieter A. Koerts 2 (de bark Seute Deern) Vitaliteit stimuleren door in dit project alle functies en doelen te combineren. De gedachten geproefd Er is een positieve grondhouding: ga door. De deelnemers zijn zeker positief, maar onderstrepen de noodzaak van een goede analyse. Dit behoeft in het vervolg gedegen studie. Gebruik daar ook kennis van elders (bijvoorbeeld Japan) bij. Kijk breder dan alleen naar de dijk. De effecten strekken verder dan alleen dit gebied. Beschouw dit project ook in relatie tot de plannen in het hele Eems-Dollard estuarium. Weet goed wat je doet met die stromingen en de geomorfologie. Maak goed gebruik van modellering en vergeet vooral niet in een vroeg stadium te meten. Procedures waren tot nu toe knellend. Als we dit willen krijgen we het in beweging. Ook via programma Rijke Waddenzee komt er meer ruimte. Lost project Kwelderwal Schermdijk de scheiding stad en haven op? De effecten op de stad zit in kleine stapjes; de ene volgt steeds op de andere. Het project Schermdijk vormt daarin een belangrijke aanzet. De cruciale vraag werkt de Schermdijk? Deze vraag heeft Deltares op hoofdlijnen positief beantwoord: Ja, die dijk werkt, maar die conclusie is op basis van een eerste globale berekening en vraagt nadere onderbouwing. Suggesties voor het vervolg Structureer het hele project zo dat het voor alle onderdelen een plus oplevert? 6

7 Hier zou het juichprincipe moeten gelden: iedereen zou het project moeten ondersteunen, in meerdere of mindere mate en al dan niet als meebetaler aan het geheel. Dan heb je een goede kans om eruit te komen. Het is een heel gedurfd verhaal. Iedereen juicht nu wel, maar kan voor zichzelf nog niet de consequenties van de aanleg inschatten. Ga daarom nu vast monitoren en inventariseer hoe je partijen kunt helpen om hun vragen samen met onderzoeksinstellingen te laten beantwoorden. Dit vraagt om goede regie. Relaties met aanpalende onderwerpen De afwatering van het Damsterdiep is van groot belang. Wat willen we met die boezem? Daar komt beslist aandacht voor, maar dat moeten we nog onderzoeken. We zijn begonnen bij het begin: de Schermdijk was een eerste voorwaarde. Het onderwerp boezembeheer is (na de multifunctionele dijk) het derde deelproject. Windmolens op de Schermdijk? Project Schermdijk is daar niet afhankelijk van en schaadt de plaatsing van windmolens ook niet. Inventarisatie van kansen en risico s De aanwezigen is vervolgens gevraagd schriftelijk te reageren op de volgende vragen. Over kansen: Welke kansen ziet u? Wat is er nodig om deze kansen te verzilveren? Over risico s Welke risico s ziet u? Wat is nodig om de risico s te beheersen? De reacties zijn weergegeven in Bijlage 1. Afsluiting Emme Groot Bij een traject als dit begin je met een redenering over de aanpak en het te verwachten gevolg daarvan op de ruimtelijke inrichting en de randvoorwaarden. Eerst werk je grofmazig in grote stappen en dan pas ga je echt je nek uitsteken: Passen de schaal en de maat bij wat we willen bereiken? Moeten we met de vervolgstappen wel of mee beginnen? Je zult gewoon érgens moeten beginnen. Op ambtelijk, bestuurlijk en maatschappelijk niveau. 7

8 De omgeving denkt graag mee. En als je dat meedenken goed organiseert zijn er veel partijen die je willen ondersteunen. Vanuit techniek, kennis, betrokkenheid, belang of emotie willen we een maatschappelijk draagvlak organiseren. Een project als dit werkt alleen met trekkers en aanpakkers, maar tegelijkertijd moet het ook voldoende kritische massa hebben. Die zag ik vanmiddag afgezien van terechte kritische kanttekeningen en waarschuwingen in het enthousiasme en de dynamiek. Mijn dank voor uw bijdragen en reacties. Mogelijk doen we in het vervolgtraject nogmaals een beroep op u. 8

9 Bijlage 1 Kansen verzilveren en risico s beheersen Kansen Welke kansen ziet u? verhogen Schermdijk geeft golfreductie en houdt daarmee verhoging aan de wadzijde tegen nieuwe wetgeving op het gebied van normen primaire waterkering brengt financiering van dit soort projecten met zich mee nutriëntenbelasting kustwateren is wereldwijd probleem, mogelijk kan kwelder daar een positieve bijdrage aan leveren -> meten! Monitoren! Natuurcompensatie binnen het project; scheelt afstemming extern Nationale/Europese kwelderkampioen -> groot percentage Ned. Kwelders, positie op toerisme Veiligheid met toegevoegde waarde -> bedreiging wordt kans voor toerisme, natuur, recreatie Delfzijl als voorbeeldgemeente voor Waddengebied NL / EU Koppelen slib uit vaargeulen met aanleg kwelder (incl. compensatie vaargeul) Stad meer met water en graag springplank naar Duitse Waddengebied (bruine vloot?) Meer educatieve recreatie Goede mix tussen handhaving bestaande industrie (chemie, scheepvaart, scheepsbouw e.d. ) en leuke recreatie Goede samenwerking met over de grens (Duitsland en ook Friesland) Kansen voor de toekomst van de havenstad Delfzijl Een gezamenlijke oplossing voor veiligheid, stadsontwikkeling en economie/haven, natuur, kweldervergroting en toerisme Wat is nodig om de kansen te verzilveren? Kennis van normen Kennis van de aanleg van kwelders Gezamenlijk gevoel van urgentie Commitment, draagvlak. Natuuropgave opnemen vanaf begin proces. Gedetailleerde systeeminformatie -> optimalisatie van een natuurinclusief plan met grondige onderbouwing (in kader Natura 2000) We willen het (met elkaar) en er moet iets met de dijk, dus nu meer dan een bescherm dijk Goede contacten met Duitsland onderhouden en duidelijk aangeven ook oog te hebben voor hun zaken (denk aan Ems Sperrwerk) Ook beheersing van teveel slik in het buitendijkse gebied! Probleme - Widersprüchen prüfen und auflösen, z.b. einengung Querschnitt außen Ems, Fahrinnenvertiefungen -> Zunahme Fließgeschwindigkeiten -> beeinflussung Strurmflutwasserestädte -> örtlich Erhöhung von Bemessungswasserständen 9

10 Welke kansen ziet u? Erhöhung u. Verbreitung Schermdijk gibt Sicherheid Verbindung Stadt - Hafen Ems schaffen Voorzieningen treffen voor hoogwater en binnenwaterafvoer. Building with nature toepassen Hergebruik slib Grotere areaal kwelder Natuurlijker kustverdediging Kan leiden tot breder concept (groter deel kustzone) voor Deltaplan Eems-Dollard gebied Bouwen met natuur: laten zien dat het werkt -> voorbeeldfunctie; exporteerbare expertise Gelijktijdig dienen van verschillende doelen (veiligheid, natuurontwikkeling, berging baggerspecie, helder water in dit deel van het estuarium, recreatie e.d.) Veiligheid tegen overstromingen door Schermdijk te versterken Interessante natuurontwikkeling Win-win situatie qua onderhoudsbaggerwerk van de haven vs aangroei van de kwelder Delfzijl als pilotstudie voor kwelderwal Delfzijl heeft nu het imago van een industriestad en wil het imago van een Waddeneiland: toeristisch aantrekkelijk, prettig om te wonen en te werken Delfzijl moet mooi worden, esthetisch en natuurlijk (zoveel mogelijk), met trekpleisters voor bewoners en toeristen. Wat is nodig om de kansen te verzilveren? Einvernehmen zwischen Hafenbetreiber, Naturbelangen und Stadt Delfzijl mit den Einwohnern herstellen Künftige Enthaltungskosten besü?tigen Weitere erforderliche Erhöhungen, Verstärkungen einplanen Samenwerken programma rijke Waddenzee (natuurherstel) Wegnemen eventuele bedreigingen Creatieve oplossingen zoeken voor eventuele minpunten Gegevens delen, onderzoeksresultaten delen Steun van een grote meerderheid van de stakeholders door zoveel mogelijk tegemoet te komen aan hun belangen Een vergunningenbeleid dat past bij dit type natuurontwikkeling -. Ruimere interpretatie van Natura 2000 e.a. (Nederland is hierin te calvinistisch; zie ook correspondentie Balkenende Barosso) Financiering door een groep van belanghebbenden (samen aan het werk) -> niet naar één partij kijken, zorg voor zoveel mogelijk benen om op te staan Veel zand Alle betrokkenen mee krijgen Uitgebreider onderzoek naar morfologie/slibstromen Gedetailleerder ontwerp maken, optimaliseren Aansluiten bij het imago van de Wadden. Niet alles geïsoleerd doen. Buiten de gemeentegrens kijken Meer aandacht voor en vermarkting van natuur Multifunctionele dijk; hoe maak je daarvan een trekpleister? Uitkijktoren? 10

11 Welke kansen ziet u? Geld / invloed / energie gelijkrichten, waardoor natuur / economie / veiligheid er alle substantieel beter van worden. Concept building with nature Iedereen juicht is nog iets anders dan de bijdrage aan hun eigen belang kunnen inschatten Goede regie kan daarbij helpen Natuur Recreatie Veiligheid Toerisme Ontwikkelen toeristisch-recreatief potentieel Delfzijl Barrière stad - haven wegnemen Natuurontwikkeling Toerisme en recreatie Stedenbouwkundige kwaliteit Duurzame energie Multifunctionele kustverdediging Werelderfgoedstatus nieuwe kans voor EcoZeeStad Delfzij Eems-Dollard paviljoen (plan Sijbring) Leisurestrook die maritiem kwartier Damsterkade verbindt met breed strand met 2 grote blauwe diepzeeblauwe zwembaden Vogelbroedgebied van allure op wandelafstand Ziekenhuis-op-zee Wat is nodig om de kansen te verzilveren? Meer passie / power / poen eronder schuiven door inhoudelijke uitwisselingsslag Het project moet een grotere aantoonbare meerwaarde hebben/krijgen voor een groter gebied dan Marconi alleen. Daarnaast zet je Delfzijl ook nog veel; meer op de kaart. Eerste klapper in het Deltaprogramma? Nu monitoring starten (nulsituatie) om later de effectiviteit van maatregelen onderbouwd te kunnen beoordelen. Doe vooraf gekwantificeerd [kwantitatief? HP] onderzoek Check ook ervaringen Duitsland! Gezamenlijk optrekken, ieder vanuit zijn verantwoordelijkheid Verantwoordelijkheid ook benoemen en daarop sturen! Primaire kering verleggen Havengebied opkrikken Integrale aanpak Winst voor alle betrokken belangen Wederzijds vertrouwen en transparantie Voldoende geld Brutaal, enthousiasme Breed gedragen plan (alle partijen moeten enthousiast zijn) Euro s Betrokkenheid bedrijfsleven én investeerders grote bekken en zelfverzekerdheid 11

12 Welke kansen ziet u? Integrale aanpak geeft win-win Nieuwe vorm van waterkering (niet hard) is innovatief Past in denken rijke Waddenzee Upgrading veiligheid/ woon- en leefgebied Delfzijl Delfzijl echt aan de waterkant Ecotoerisme Droge voeten Een beter imago Een grotere jachthaven aan open water Het baggerslib vanuit de haven in de kwelder bergen De huidige zeekering hoeft niet verhoogd te worden De stad terughalen naar het water windmolens Koppeling kustverdediging aan natuurontwikkeling Toeristisch-recreatieve ontsluiting werelderfgoed Verbetering natuurwaarden Eems-Dollard gebied Kansen voor alternatieve zeewering Mogelijkheden evt voor nadere verkenning van de voorstellen vanuit veiligheid Indien passend binnen Deltaprogramma en mogelijkheden voor bredere toepassing in Waddengebied, dan kansen voor pilot experiment Materiaal van de griesberg als basis voor de kwelderwal? Wat is nodig om de kansen te verzilveren? Consensus over de visie en de gevolgen (juichprincipe) Gedegen onderzoek morfoloigie / ecologie / aanleg Strategie om bestuurlijke en juridische belemmeringen aan te pakken Intentieovereenkomst met alle betrokken partijen! Regie! Veel enthousiasme van alle betrokken partijen om het plan te doen slagen en uit te voeren Eenheid van bestuurders en organisaties Investeerders En de wil om te slagen Creatieve ideeën, maar wel realistisch Een strak masterplan Breed Draagvlak Windmolens Out of the box denken Zorgvuldig onderzoek Participatief proces Contact leggen met Deltaprogramma en gesprek over Marconi als onderdeel van een van de verkenningen ergens in september - oktober. 12

13 Risico s Welke risico s ziet u? Doordat veel partijen samenwerken is tijd nodig om creatieve oplossingen draagvlak te geven 1. Natura Creëren te grote natuurwaarden kan ontwikkelingen op slot gooien -> normatieve vraag; ten onder gaan aan eigen succes 3. Dichtslibben vaargeul / haven. Voorkom dat de kwelder wandelt Kosten Lange procedures Natürliche Prozesse entwickeln sich anders als geplant, z.b. Kwelderentwicklung am Schermdijk zu langsam, oder zandabsenkung größer -> Probleme der Binnenentwasserung Eingriffe in Natur u. Landschaft Mögliche Veränderungen in Strömungen Verhältnisse mit Umlagerung von Schlich (Erosionen) Ablagerung im Hafenkanal Außeremsvertiefung -> Folgen? Is het kunstmatig creëren van een kwelderwal wel toepasbaar? Is het slib daarvoor wel geschikt? (samenstelling en milieukwaliteit) Verandering morfologie andere stroming meer slib minder doorzicht? Meer vaargeul baggeren door veranderde stroming Een excuus om vaargeulen te blijven verdiepen en uit te baggeren omdat het slib nodig is voor de kwelderwal Wat is nodig om de risico s te beheersen? Tijd dus. Voorkom doordrukken van resultaat En een open sfeer waarin een ieder zijn belang voldoende ion kan brengen 1. Natuurinclusief. Voorbeeld is Prov Flevoland (zie ook brief van EC aan Flevoland dd mei 2009) -> Ad 1 hoeft dus geen probleem te zijn 2. Open staan voor verrassingen dynamiek 3. Systeeminformatie / inrichting dijk Goede evaluatie te allen tijde en bijsturen (oplossingsgerichtheid voorop) Vooral aangeven dat bescherming tegen het water vooropstaat. N - A Modelle Niederschlag-Abfluß H - N Modelle Tidegebiet Wasserstände Stürmungen Sec?nentätich Nach 2060 später ga, große Seeschlense / stormvloedkering Schiffsgröße / betriebliche Einschränkungen Gleiche Wasserstände Hafen Eemskanaal möglich? Strömungsmodelle Überströmung Schermdijk minimisieren Binnenentwasserung lösen Schlick minimisieren Finanzierung sicherstellen, Planzeit Zeitfenster aufstellen Gutachten zur Außeremsvertiefung Onderzoek Voorbeelden elders, ervaringen nagaan 13

14 Welke risico s ziet u? Gebied (kwelder) ontwikkelt zich niet zoals verwacht Leer van ervaringen elders, ook buiten NL Bouw flexibiliteit in het ontwerp in, zodat je kunt omgaan met onverwachte ontwikkelingen Onverwacht hoge onderhoudslast (aanslibbing haventoegang?) Grootschalig effect op sedimenthuishouding Eems-Dollard (zou me verbazen, maar de een gedegen studie hiernaar) Onduidelijkheid in verantwoordelijkheden (waterkeringbeheer vs gebiedsbeheer kwelders; kwelders maken immers wezenlijk deel uit van het waterkeringsysteem!) Duidelijke afspraken maken en die ook op langere termijn houden. Dat de mensen niet genoeg profijt krijgen van de extra natuurwaarde van de kwelderwal Hoge kosten Metalleen een kwelderwal is het centrum van Delfzijl niet automatisch meer op het water gericht, daar zijn vast meer planologische ideeën voor nodig Natura 2000 tegenstribbelingen Beschikbaarheid zand/slib <- bruikbaar uit de haven of is dat vervuild? Industrie is er, kun je niet ontkennen, maar die legt een behoorlijke claim op het uiteindelijke imago Natura 2000 verplichtingen naar NL en EU wetgeving Vuilnisvatbesluitvorming = alle problemen stapelen we op elkaar (bevolkingsterugloop, zeespiegelstijging, ) en we gaan dan één integrale oplossing zoeken. Soms moeten dingen niet aan elkaar geknoopt worden. Wat is nodig om de risico s te beheersen? Zie risico s hiernaast Zie extra onderzoeksaanbevelingen in Deltares studies Ook planoloog erbij betrekken 1. Visie 2. Keuzes 3. Bestuurlijke daadkracht 4. Regie 14

15 Welke risico s ziet u? Afglijden naar optelsom van sectorale belangen; een te kleine taart in te kleine puntjes verdelen Wetenschappelijke verantwoording (hoe meer er gemeten wordt, hoe meer vragen er ontstaan over wat niet gemeten wordt!) Rekenmodellen waar plannen op gebaseerd zijn wijzigen? Waterstandvoorspelling juist / onjuist? Uitgangspunten Cie Veerman liggen vele malen hoger! MER -> alternatieven goed in beeld brengen voordat je start met vervolgstappen Twijfel of aanpak Schermdijk huidige primaire kering overbodig maakt Botsende belangen over fundamentele issues Verstoring stromingspatroon Eems- Dollard Belemmering afwatering (binnendijks) Afstemming met Duitse partners Kosten vs natuurwinst (8 mln euro) Dat alleen de dijkwerken doorgaan en we er dus niet in slagen Delfzijl weer naar de zee te laten kijken Ontwikkelde natuur zorgt voor beperkingen t.a.v. industrievestiging, dus slechter vestigingsklimaat Niet-integrale benadering ( rest rijke Waddenzee) Betwist gebied vergt nauwe afstemming met Duitsland Wat is nodig om de risico s te beheersen? De belangen moeten niet zonder elkaar kunnen. De inhoudelijke oplossing daarvoor doorontwikkelen, zodat opknippen in sectorale belangen (dan) tot groot verlies leidt Prominentere rol van ontwikkelende natuurorganisaties Regie! Goed doorrekenen (1, 2, 3. Risico s) Onderzoek, onderzoek, onderzoek (gedegen) In vroeg stadium belangen bij elkaar brengen over fundamentele zaken ( mutual gains ) Onderzoek effecten (o.a. hydrologisch) Voldoende Duitse partners betrekken en tijdig Natuurwinst duidelijk maken Bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak Politieke steun op provinciaal en Rijksniveau De wil van het bedrijfsleven om vergaand te vergroenen Financiële middelen langjarig vastleggen 60 windmolens die een fors deel van dit plan financieren 15

16 Welke risico s ziet u? 1. Oplossing is niet stabiel, bijv zandlichaam spoelt weg 2. Juridische blokkades (NB-wet, Natura 2000) 3. Externe (belemmerende) werking als kwelder succes wordt. Zou industriële ontwikkeling kunnen belemmeren 4. Beheerskosten. Inrichtingskosten zijn er vaak wel. 5. Aandacht ebt weg Gezamenlijke uitwatering (nieuwe en oude Eemskanaal, Damsterdiep, afwateringskanaal) Waar de financiering? Provincie, gemeente, Europees, div subsidies: is er geld voor beschikbaar? Te veel regelgeving Te weinig geld Cofinanciering Teveel tegengestelde belangen Onderhoud Het hoge water blijft Negatieve uitwerking geomorfologie (Bocht van Watum) Sectorale belangen die integrale oplossingen in de weg staan Naast de bekende wet- en regelgeving de mogelijkheden om Deltaprogramma en Marconiproject met elkaar (niet) in fase te kunnen brengen. Wat is nodig om de risico s te beheersen? 1. Onderzoek 2. Zo snel mogelijk van achteren naar voren werken, dus bij ministeries vragen: wat is nodig om doel te bereiken 3. Juridisch vastleggen 4. Fonds? 5. Prioriteiten: o Veiligheid o Natuur o Leefbaarheid o Recreatie en toerisme o Woonklimaat Kennis van de materie Overlegpodia vormen Doorspitten rapporten van diverse ministeries De kwelder onderhouden\ Waterkering Zeehavenkanaal Zorgvuldig onderzoek Optimale betrokkenheid stakeholders [niets ingevuld, HP] 16

17 Bijlage 2 Lijst van deelnemers aan de klankbordgroep Arjen Bosch Rob Burkunk Hans Danel Piet Dijkstra Caroline Gauthier Floris Groenendijk Emme Groot Arnold Hensmann Arie Heuvelman Harry Houwerzijl Rita Jansen Bé Kerbof Ben Koopman Erica Mosch Harm Post Hans Revier Harry Ruben Dietrich Rupert Marc Schepers Wim Schoorlemmer Menno Smit Jornand Veldman Huib de Vriend Ate Wijnstra De Coulissen Provincie Groningen DHV programma rijke Waddenzee Deltares IMARES Gemeente Delfzijl Niedersächsischer Landesbetrieb für Wasserwirtschaft, Küsten- und Naturschutz (NLWKN) Ibis KZ&RV Neptunus Stichting Groninger Landschap VVV Eemsdelta HV Centrum Delfzijl Waterschap Hunze en Aa's Groningen Seaports Hanzehogeschool VVV Niedersächsischer Landesbetrieb für Wasserwirtschaft, Küsten- und Naturschutz (NLWKN) Natuurmonumenten, coalitie natuurlijke klimaatbuffers LNV Noord Universiteit Twente Gemeente Delfzijl Deltares Waterschap Noorderzijlvest 17